Amsterdam Olympisch Kwartier
In het perspectief van de Amsterdamse School Het stedenbouwkundig plan van Lafour, Wijk en Ebberink breidt het Amsterdam-Zuid van Berlage ten zuiden van het Stadion uit met een buurt van 6 stadsblokken. Uitgangspunt voor dit ‘Olympisch kwartier’ beoogt een continuering van de Amsterdamse School architectuur van Zuid. Gevels vormen er wanden die het interieur van de straat maken. Contact met de context maakt de basis van een ontwerp. In de architectonische uitwerking van Uytenhaak wordt de kwaliteit van de Amsterdamse School met haar allurevolle straatwanden, groots van opzet en plastiek, gedifferentieerd en fantasievol bewerkt in detail, opnieuw gegenereerd onder de huidige (bouw)condities. De woon kwaliteit, zowel binnen de woning als in haar relatie met buiten is meer genormeerd (buitenruimte, uitzicht, daglichttoetreding, doorvalbeveiliging, ventilatie, isolatie). Maar ook zijn de productiemethoden, zowel van de ruwbouw als de opbouw van de gevelschil, gericht op een minimalisering van manuren in voorbereiding, opbouw en onderhoud in vergelijking met de architectuur van destijds in de 20er en 30er jaren. Het ontwerp beoogt, ondanks de zwierige stedenbouw, een rationalisatie van woningtypen door vanuit de hoeken te standaardiseren. Door de beuken een repeterend ritme van 6,9 en 3,6 meter te geven ontstaat de continuïteit in de zuidgevel tegenover het Stadion. De oost- en west hoek hebben daarbij hun eigen oriëntatie, zodat per blok een kop-lijf geleding ontstaat. De woningen hebben een traditionele stedelijke voor-achter organisatie. De rustige binnenzijde van het gesloten bouwblok wordt geaccentueerd door de aangrenzende slaapkamers en een klein balkon. Aan de voorzijde, de meer dynamische stadszijde, profiteert de woonkamer van het appartement daardoor van een zo groot mogelijke vrije breedte. Dit contrast tussen ‘voor’ en ‘achter’ wordt aan de plein- en zonzijde bij het Stadion verder aangezet. Om de stedelijke voorzijde voldoende distinctie te geven is de in de 3,6 meter beuk gesitueerde buitenruimten niet als balkon maar als een extra ‘serrekamer’ uitgevoerd. De oost-west georiënteerde woningen in het puntvormige blok zijn zó uitgevoerd dat met een neutraal woningtype de keuze tussen voor of achter wonen vrij blijft. Dit blok heeft ook een openbaarder ‘binnen’ hof. De buitenruimten, serre en balkon, zijn hier samen met lift en trap opgenomen in één transparante beuk, zodat niet alleen de poorten maar ook de bebouwing meer ‘ademend’ op binnen en buitenwereld reageert. Geheel naar Amsterdamse traditie is op dit binnenterrein een paviljoen voor een kinderdagverblijf ontworpen. In de punt van het binnenterrein liggen verdiept aan een patio de sociale/service ruimtes voor de bewoners bestaande uit een zwembad, fitness-, ontmoetings- en vergaderruimtes en extra gastenverblijven.
Opdrachtgever BPF Bouwinvest bv Aannemer Bouwcombinatie Bot - de Nijs vof Projectarchitect Rudy Uytenhaak Marco Romano Ontwerpteam Thomas Bernhardt Tanja Buijs Joppe Kneppers Jos Rijs Ingrid Turpijn Engbert van der Zaag Projectteam Martin Dalenberg Jurgen Ditzel Martin de Graaf Wilko de Haan André Hillebrand Jaap Hikke Dorien Mulder
Soort 296 woningen parkeergarage bedrijfsruimte zwembad sportvoorzieningen kinderdagverblijf concierge- en logeerfaciliteiten Bouwsom € 46.000.000 Start ontwerp 1999 Oplevering 2004 - 2005
Situatie
overzichtsplattegronden
woningtypen - hoeken
woningtypen - standaard
details zuidgevel
details westgevel
Straatwanden Amsterdamse school projecten kennen een rijk repertoire van basement en bekroning die de wanden aan beneden en bovenzijde af biezen en zo het lineaire, de straat begeleidende, karakter versterken. Hiermee wordt voorkomen dat de expressie bepaald wordt door een simpele stapeling van woningen. De plint van de blokken in dit plan bestaat uit crèmewitte betonsplitsteen met natuursteentoeslag waarin een extra reliëf wordt gemaakt door horizontaal (zuidzijde) en verticaal (oost/westgevels) lichte travertin natuursteenstrippen. In Amsterdam Zuid spelen ook royale daken, parallel aan de straat, een grote rol in het silhouet. Om de hoogte van zes verdiepingen te geleden zijn pannenkappen (qua techniek en economie nog steeds actueel en een geëigend middel) toegepast als bekroning in dit plan. De gevels van de Amsterdamse School hebben veelal een gesloten karakter en typische straatwanden met veel metselwerk. Metselwerk en kozijnen werden vaak op plastische wijze bewerkt waarmee de
massa van het bouwblok wordt bespeeld en geaccentueerd. Aan de neggen werd een maximale dynamiek meegegeven door o.a. kozijnen tot ruim óp of achter het metselwerkvlak te detailleren. De verticaal geaccentueerde gevels liggen aan grote open ruimten en bieden daarmee de woning potentieel veel uitzicht. De grote bouwblokken hebben bovendien aanleiding gegeven tot relatief diepe woningen, waarin het licht dus goed moet kunnen doordringen. Het ontwerp zet daarom in op een gevel die open is vanuit de woning. Dit levert een conflict met het stedenbouwkundig gewenste meer gesloten gevelbeeld. Maar dit wordt in de diepte van de gevel opgelost: door de neggen van het metselwerk sterk te vergroten, door een extra lange steen in penanten om de 2 meter loodrecht op de gevel te plaatsen, wordt toch substantie gegeven aan de stedelijke wand. Zo ontstaat - gezien vanuit de straat - een geslotener effect, zeker bij een overhoekse blik, terwijl van binnen uit in de diepterichting van de woning het metselwerk onzichtbaar achter de kozijnstijl zit.
dwarsdoorsnede
eerste verdieping
concept
begane grond
Kinderdagverblijf Geheel naar Amsterdamse traditie is op dit binnenterrein een paviljoen voor een kinderdagverblijf ontworpen. Het blokje is in het geheel bekleed door metselwerk: aan de noordzijde traditioneel uitgevoerd, deels opengewerkt om het binnenplein bovenlicht te geven; en op het zuiden en op het dak met bakstenen lamellen zoals bij de straatgevels. Hiermee wordt het volume abstract maar genuanceerd bepaald en ook vanuit de woningen aantrekkelijk zichtbaar gemaakt. Op straat niveau wordt het zelfstandige volume doorsneden door de natuurstenen muren die het openbaar en privé gebied op het binnenterrein begrenzen. Hierdoor ontstaat in het gebouw een ruimtelijk scharnier tussen binnen en buiten, openbaar en privé, voorplein en speeltuin. De organisatie van de groepsruimtes en van de aanpalende functies is een uitwerking hiervan, eenvoudig en helder van opzet. Grote schuifdeuren en glazen puien maken veelzijdige relaties tussen binnen en buitengebied mogelijk.
woonhotel een zwembad, sauna, fitness, ontmoeting- en vergaderruimten, wasserette, kap- en schoonheidsalon en op de verdieping extra gastenkamers voor logés.Vanaf het maaiveld voert een royale staatsietrap onder een oplopend grasdak, van de entree naar de foyer aan de patio op souterrainniveau. De sfeer is hier ingetogen van karakter en kleur: de vloer van antraciet natuursteen, het bad bekleed met fijn wit mozaïek, het plafond warm van hout. Zeer grote schuifpuien maken het mogelijk om bijna het gehele gevelvlak open te zetten naar het buitenterras. Alle ruimtes zijn rondom de patio ontwikkeld, onderling bereikbaar en met elkaar geïntegreerd.
Condominium - zwembad In de scherpe binnenhoek van het binnterrein liggen verdiept aan een patio de gemeenschappelijke en service ruimtes voor de bewoners, waarmee het blok ‘condominium-kwaliteit’ krijgt. Zo zijn er in dit
10
11