AR-01-06 Techniek Goes
21-12-2005
14:52
Pagina 2
TECHNIEK
Energetisch ideaal Stadskantoor in Goes door Rudy Uytenhaak architectenbureau Aansluitend op het beleid van de provincie Zeeland wilde de gemeente Goes bij de nieuwbouw voor haar stadskantoor een voorbeeld stellen voor bedrijven en bewoners op het gebied van duurzaam bouwen. Architectenbureau Rudy Uytenhaak interpreteerde de opgave met name als een energetisch vraagstuk. Het gebouw heeft een EPC van 1,0. Marieke Hillen Foto's RenĂŠ de Wit
2 de Architect, januari 2006
1
Het middeleeuwse stadhuis van Goes aan de Grote Markt heeft tot 1984 als zodanig gefunctioneerd. In dat jaar trok de gemeente in een nieuw stadhuis, dat tot stand kwam aan het begin van de recessie. Het heeft daardoor verschillende bezuinigingsrondes meegemaakt, met slechte bouwfysische eigenschappen tot gevolg. De gemeente Goes wilde bij de nieuwbouw van het stadskantoor niet dezelfde fout begaan en heeft geijverd voor een duurzaam gebouw. Zij stelde hiervoor zes ton euro extra ter beschikking met een terugverdientijd van tien jaar. Architectenbureau Uytenhaak koos voor een compact carrĂŠ met een atrium. Deze bouwvorm levert in tegenstelling tot een gangenkantoor een gunstige verhouding tussen het geveloppervlak en de inhoud op. Het architectenbureau betrok in een vroeg stadium DWA installatie- en energieadvies bij het ontwerp om het energetisch te optimaliseren. Hun gezamenlijke inspanning leverde een gebouw op met een EPC van 1,0 in een tijd dat de norm nog 1,5 was. De keuze voor baksteen in de gevel is een gevolg van de wens van de opdrachtgever. Uytenhaak koos vanwege de klimaatbeheersing voor een vrijwel een gesloten noord- en zuidgevel. De oost- en westgevel zijn daarentegen zo transparant moge-
lijk gehouden. Haaks op de open gevels bevestigde lamellen verlenen het gebouw, als het wordt waargenomen vanuit een hoek, desondanks een gesloten karakter. Hierdoor oogt het gebouw vanaf sommige standpunten als een bakstenen monoliet. In tegenstelling tot een eerder ontwerp zijn de oost- en westgevel niet volledig in glas uitgevoerd. De reden hiervoor is de keuze voor betonkernactivering als koeling- en verwarmingsysteem. De straling die werknemers door het glas van de zonnewarmte ervaren, mag niet te veel afwijken van de straling die door de activering vanuit de betonnen vloeren wordt afgegeven. Bij een volledig transparante gevel is dit verschil te groot. Verlenging van de bakstenen lamellen leverde geen bijdrage meer aan het reduceren van de stralingstemperatuur en buitenzonwering vond de
2
AR-01-06 Techniek Goes
21-12-2005
14:52
Pagina 3
3
architect niet wenselijk. De te openen verticale raamstroken zijn nu voorzien van een beplating, zodat de transparantie is gereduceerd. Door in beide gevels het scharnier aan de zuidzijde te plaatsen, werken deze ramen in geopende stand ook als zonwering. De keuze voor betonkernactivering is met name in het interieur zichtbaar.1 Er is gekozen voor een Wingplus vloer van Betonson. Dit is een combinatie van een breedplaat met een kanaalplaat. Het pakket van vloer en plafond is hierdoor bijna 30 centimeter dunner dan bij een conventionele vloer. Dit heeft extra hoge ruimtes opgeleverd met een overspanning van 14,40 meter. Alleen in de gangen zijn verlaagde plafonds aangebracht om de aanvullende koeling en luchtbehandeling te verbergen. Voor de verlichting zijn losstaande armaturen gebruikt die zijn voorzien van aanwezigheidsdetectie en daglichtafhankelijke regeling. De akoestiek wordt geregeld door geperforeerde gipsplaten in de kantoren. In aanvulling op de thermische activering van het beton wordt gebruik gemaakt van koude en warmteopslag in de bodem. In het ontwerp stelde het architectenbureau een schuin glazen dak voor. Na berekeningen van DWA bleek dat dit tot veel opwarming van het atrium zou leiden. Door het dak als trap vorm te geven, waarvan de treden van staalplaat zijn en de stootborden van glas, werd de opwarming verminderd. Daarnaast zijn de platte daken gekoeld doordat er water overheen wordt gepompt. De schittering van het water weerspiegelt het zonlicht, dat op die manier in de kantoren rond het atrium wordt verstrooid. Ook door middel van kleinere ingrepen hebben Uytenhaak en zijn opdrachtgever de vraag naar een duurzame werkomgeving beantwoord. Het
bureau heeft bijvoorbeeld een te grote jas voor het huidige ambtenarenapparaat ontworpen, waardoor op termijn enige groei mogelijk is. Een deel van het extra vloeroppervlak wordt op dit moment verhuurd aan derden. Het andere deel levert aangenaam brede gangen op, die in het geval van schaarste kunnen worden opgeofferd aan het vergroten van kantoren. Met deze optelling van elk op zich bescheiden ingrepen lijkt de gemeente Goes erin geslaagd haar misstap uit de jaren tachtig te herstellen. Zij heeft een stadskantoor gebouwd dat recht doet aan de ontwikkeling van het huidige Goes. Het is daarmee niet alleen duurzaam vanuit een energetisch perspectief, het gebouw zal ook ongetwijfeld langer bij de gemeente in gebruik blijven, dan zijn voorganger.
1 Zuidgevel met het cascadedak van het atrium en de vijver waarin het regenwater wordt opgevangen. De zuidgevel werpt een schaduw op het dak van het atrium, waardoor het minder snel opwarmt. 2 Xxxxxxxxxxxx nog te maken bijschrift!!!!!!!!!!! 3 Doorsnede met schematische weergave van enkele DUBO-maatregelen, die op het advies van DWA zijn toe-
gepast. DWA installatie- en energieadvies. 4 De westgevel is transparant, maar de lamellen sluiten de gevel als deze onder een hoek wordt bekeken. Op de voorgrond is de ingang naar de ondergrondse parkeergarage zichtbaar.
1 Zie Marieke Hillen, ‘Een gunstig werkklimaat, thermisch actieve betonconstructies’, de Architect, oktober 2005, pag. 82-85
4
3
AR-01-06 Techniek Goes
21-12-2005
14:52
Pagina 4
Detail oostgevel 1 geperforeerde gipsplaat 2 steenwol 3 metal studprofiel 4 brandwerend glas 0,8 mm
11
5 aluminium profiel 6 hoge rendementsglas 7 houten geschilderd kozijn 8 te openen ventilatiestrook 9 gelijmd paneel Travertin (Nibostone) 12
10 gelijmde bakstenen geval in horizontale staalprofielen 11 sverticaal staalprofiel 1 De kantine ligt op de eerste verdieping op het extra brede balkon voor de raadszaal. 2 Doordat de lamellen niet overal even breed
9 8 8 7
1 2
3
4
5 6
1
4 de Architect, januari 2006
zijn, ontstaat een vloeiende diagonaal die de verticale belijning van de oost- en westgevel doorkruist.
AR-01-06 Techniek Goes
21-12-2005
14:52
Pagina 5
7
7
7
7
13
12
7
10
7 11 7
11
7
11 7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
2 Plattegronden
7
7
7
7
7
10
7
7
1 entree 2 laatste traptrede van cascade met daaronder het gemeentearchief
7
7 7
3 atrium 4 informatiebalie 5 balie gemeente
7
7
11
7
7 7
7
6 CWI 7 kantoren 8 raadszaal
Derde, vierde en vijfde verdieping
9 xxxxx in- uitgang parkeergaragexxxx 10 toiletten 11 lift 1
12 pantry 13 installatie- en techniekruimte
10 11
7
11
Stadskantoor, Goes Opdrachtgever Gemeente Goes Ontwerp Rudy Uytenhaak architectenbureau, Amsterdam Projectarchitecten Hugo Boogaard en Rudy Uytenhaak Medewerkers Jasper Molenaar, Saskia Hermanek, Engbert van der Zaag, Jaap Hikke, Joy Oostenrijk, Jan Olthuis, Martijn Pietersen en Jurgen Ditzel Adviseur constructie DHV advies- en ingenieursbureau, Rotterdam Adviseur installaties DWA installatie- en energieadvies, Bodegraven Adviseur akoestiek DG MR , Maastricht Aannemer Ballast Nedam, Breda Beeldend kunstenaars George Schade, Denz de Kroon en Koen Wieman Bruto vloeroppervlakte 14500m 2 Programma raadszaal en kantoren van de gemeente Goes, gemeentearchief, CWI , parkeergarage en fietsenstalling Voorlopig ontwerp februari 2002 Definitief ontwerp juni 2002 Aanvang bouw juni 2003 Oplevering oktober 2005 Bouwsom inclusief installaties â‚Ź12.500.000 excl btw
11 7 4
6
5 3
10
2
1
11
Begane grond
TECHNIEK
Stadskantoor in Goes 5