Extern auditrapport veerse meer 2013 definitief

Veerse Meer Externe audit 

Missie Staatsbosbeheer Staatsbosbeheer zet zich in voor een natuurlijke leefomgeving waarmee mensen zich verbonden voelen, die bescherming biedt aan waardevolle planten en dieren en waar plaats is voor beleving en benutting.

Veerse Meer | Externe Audit 





Veerse Meer | Externe Audit 

Veerse Meer | Externe Audit 

Voorwoord

Er zijn zaken, die je als directeur Staatsbosbeheer voor elkaar wilt krijgen. Zo had mijn voorganger, Chris Kalden, zich ten doel gesteld om nog voor zijn pensionering per  mei  een externe evaluatie te laten uitvoeren van het Staatsbosbeheer-terreinbeheer in object “Veerse Meer”. Het beheerobject “Veerse Meer” in de provincie Zeeland; de provincie waar hij zijn carrière ooit begon.

In  had de regio Zuid van Staatsbosbeheer een interne beoordeling (IK) van het “Veerse Meer”-terreinbeheer opgesteld. Uit deze interne IK-kwaliteitsrapportage kwam als centraal probleem in het object naar voren de (on)balans tussen natuurwaarden, landschappelijke kwaliteit en recreatieve (watersport)ontwikkeling ter plaatse.

Reden genoeg voor Chris Kalden om in het eerste kwartaal  een externe audit m.b.t. het uitgevoerd terreinbeheer te laten uitvoeren.

Het extern auditteam, bestaande uit Yttje Feddes en Rob Vrolijks, voerde de werkzaamheden op een voor de evaluatie van een Nederlands openluchtrecreatiegebied ongebruikelijk tijdstip uit.

Midden in de winter; in een landschap van sneeuw, mist, en ijs.

De foto’s, die in het voorliggende auditrapport als illustratie gebruikt zijn, werden voor en na de feitelijke uitvoering van de audit gemaakt tijdens het najaar  en het voorjaar .

De externe auditoren concluderen in dit rapport dat er een breed draagvlak bestaat voor de rol van Staatsbosbeheer als deskundig beheerder van natuurterreinen, als signalerende instantie van aandachtpunten m.b.t. landschappelijke en natuurlijke kwaliteit, en als kennisbron voor ‘betere oplossingen’.

Het is hierbij belangrijk dat Staatsbosbeheer de verantwoordelijkheid voor het beheer van de eigen terreinen ‘excellent’ uitvoert, en als inspirerend voorbeeld uitdraagt. En tevens dat de integrale plannen voor de Staatsbosbeheer-terreinen een eigentijds kader voor recreatie, toerisme en landschap bieden.

De inrichtingsgeschiedenis van het gebied Veerse Meer is een prachtig verhaal met veel facetten. De doorgemaakte bestuurlijke ontwikkeling is daarbij exemplarisch voor de veranderingen in de ruimtelijke ordening gedurende de afgelopen  jaar: van ambitieus allesomvattend rijksproject naar losse RO-projecten van vier naburige gemeenten.

In de huidige situatie moet voortdurend gezocht worden naar behoud van een goede balans tussen recreatieve ontwikkeling en natuur- en landschapswaarden. De aanwezige situatie kan verder verbeteren, indien alle betrokken partijen zouden sturen op ruimtelijke kwaliteit.

Yttje Feddes en Rob Vrolijks, bedankt voor jullie analyse, evaluatie en concrete aanbevelingen. In meer algemene termen zal Staatsbosbeheer ook landelijk met deze aanbevelingen zijn voordeel kunnen doen. We gaan er als Staatsbosbeheer mee aan de slag.

ir. Sylvo Thijsen BNT directeur Staatsbosbeheer





Veerse Meer | Externe Audit 

Veerse Meer | Externe Audit 

Inhoud . Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . .

Opdracht externe audit en samenstelling auditteam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Aanpak van de externe audit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. Positie Staatsbosbeheer rond het Veerse Meer

.................................................



. De Interne Kwaliteitsbeoordeling  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Recreatief gebruik eigen terreinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Landschapsvisie eigen terreinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Conclusie uit evaluatie IK-rapport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. Beoordeling Gebiedsvisie Veerse Meer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . Beoordeling rol Staatsbosbeheer . .

................................................................................



Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Analyse Staatsbosbeheer en zijn rollen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. Aanbevelingen toekomstige rol Staatsbosbeheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . .

De aanbevelingen toekomstige rol samengevat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Draag kennis en ervaring uit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Begin bij de eigen terreinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Vernieuw de visie op recreatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Blijf het publieke belang voorop stellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Vertel het verhaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  I II III IV V VI

Geraadpleegde personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Kaart met natuursubdoeltypen (oude indeling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Kaart met recreatiesubdoeltypen (oude indeling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Overzichtskaart origineel Landschapsplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Veerse Meer – Ontwikkelingsplan  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Kaart Gebiedsvisie Veerse Meer () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 





Veerse Meer | Externe Audit 

. Inleiding

. Opdracht externe audit en samenstelling auditteam Als onderdeel van het regulier kwaliteitsborgingsysteem van Staatsbosbeheer wordt voor alle Staatsbosbeheer-gebieden in eigen beheer elke  jaar een zgn. “Interne Kwaliteitsbeoordeling” (IK) uitgevoerd. Een intern team van Staatsbosbeheer-medewerkers levert een ‘Intern Kwaliteitsbeoordeling”-rapport op, waarin de resultaten van het terreinbeheer in de afgelopen plantermijn van  jaar worden vergeleken met de aan het begin van deze planperiode geformuleerde beheerdoelstellingen.

Waterrecreatie bij eiland Haringvreter.

De Staatsbosbeheer-directie in Driebergen neemt in principe kennis van de resultaten in alle, in het gehele land opgeleverde, ‘Interne Kwaliteitsbeoordeling’-rapporten. Indien de directie daartoe aanleiding ziet, kan de directie aan externe onafhankelijke deskundigen opdracht verstrekken een additionele externe terreinbeheer-audit uit te voeren in een specifiek IK-gebied.

De betreffende ingehuurde externe deskundigen zijn per definitie niet werkzaam binnen de organisatie Staatsbosbeheer zelf.

Het extern auditteam krijgt de opdracht om deels volgens een vastomlijnde, en deels volgens een variabele, werkwijze inhoudelijke terreinbeheervraagstukken in een IK-gebied te toetsen. En de door Staatsbosbeheer uitgevoerde dan wel uit te voeren werkzaamheden/activiteiten te beoordelen.

In jaar  is door Staatsbosbeheer regio Zuid een Interne Kwaliteitsbeoordeling uitgevoerd voor het eigen Staatsbosbeheer-object “Veerse Meer” in de provincie Zeeland.

Schelphoek: karakteristieke oever Veerse Meer.

Het totale ‘Veerse Meer’-gebied in Zeeland is een recreatielandschap van water, oeverlanden en eilanden met een totale oppervlakte van plm.  hectare. In de jaren ’ en ‘ van de vorige eeuw werd dit gebied ingericht; na afsluiting van de zeearm bij Veere in het kader van de Deltawerken. Het grootste gedeelte van het gebied is dieper water, dat niet bij Staatsbosbeheer in beheer is. Het bezit van Staatsbosbeheer in het gebied betreft voornamelijk de drooggevallen voormalige buitendijkse oeverstroken en de eilanden; in totaal plm.  hectare. Van dit bezit heeft Staatsbosbeheer  hectare bos- en natuurgebied in volledig eigendom en in eigen beheer.

De overige  hectare zijn door Staatsbosbeheer in erfpacht uitgegeven aan Natuurmonumenten ( hectare) een aan het Waterschap Scheldestromen ( hectare).

Jachthaven in het historische Veere.

Uit het door Staatsbosbeheer-regio Zuid opgeleverde interne IK-rapport Veerse Meer kwam als centraal probleem in het gebied naar voren de (on)balans tussen recreatieve (watersport)ontwikkelingen, de ontwikkeling van de landschappelijke kwaliteit, en de ontwikkeling van de natuurwaarden.

In het Regionaal Strategisch Plan van Staatsbosbeheer regio Zuid is het eigen beheerobject Veerse Meer ( hectare) aangewezen als “cultuurlijk landschap” met een aanzienlijke recreatieve doelstelling. Uit de opgeleverde interne IK-evaluatie blijkt dat de ambitie m.b.t. de recreatie op de eigen terreinen niet in voldoende mate wordt waargemaakt.

Daartegenover staat dat Staatsbosbeheer zich zorgen maakt over de bouw van nieuwe (intensieve) recreatievoorzieningen aan de oevers van het Veerse Meer, net buiten het eigen beheergebied. En de impact die dit heeft op het landschap als geheel (de zgn. ‘verstening van de oevers’).

Evenwel in het IK-rapport wordt hierover het volgende gesteld: “De publiekrechtelijke positie van Staatsbosbeheer is niet sterk genoeg om hier invloed op uit te oefenen” en “de vraag welke rol Staatsbosbeheer in de ruimtelijke ordening van het Veerse Meer moet spelen is niet eenvoudig te beantwoorden”.

Vanuit deze probleemstelling is door de directie Staatsbosbeheer te Driebergen aan het extern auditteam Veerse Meer verzocht een externe terreinbeheeraudit uit te voeren.

Het extern auditteam Veerse Meer bestond uit: - mevr. ir. Yttje Feddes, landschapsarchitect, in de periode  tot juli  Rijksadviseur voor het Landschap, mede-eigenaar van Feddes/Olthof Landschapsarchitecten BV in Utrecht; - dhr. Rob Vrolijks, openluchtrecreatiedeskundige, eigenaar van Projectbureau Vrolijks te Breda, adviesbureau m.b.t. waterrecreatie en watersportgebiedsontwikkeling.

De directie Staatsbosbeheer gaf de volgende opdracht voor de externe audit aan het auditteam mee: I Oordeel op basis van eigen waarneming over de ontwikkeling van de natuur- , landschaps- en recreatiewaarden in Staatsbosbeheer-object ‘Veerse Meer’ gedurende de afgelopen planperiode van  jaar (t.w. de periode  – ); II Oordeel zeer globaal over de inhoud van de opgestelde Interne Kwaliteitsbeoordeling  (IK-rapport) t.a.v. de aspecten: ) verantwoording doelrealisatie; ) geformuleerde aanbevelingen t.b.v. bijsturing van het terreinbeheer.



Veerse Meer | Externe Audit 

III Geef aan welke ruimtelijke aspecten in het Veerse Meer-gebied naar eigen oordeel specifieke aandacht vragen bij het Staatsbosbeheer-terreinbeheer in de komende planperiode van  jaar.

IV In  is door de Stuurgroep ‘Rondom het Veerse Meer’, waarin o.a. ook Staatsbosbeheer deelnam, de gebiedsvisie “Rondom het Veerse Meer” gepubliceerd. Beoordeel zeer globaal naar eigen waarneming in hoeverre huidig voorgenomen ontwikkelingen passen binnen de uitgezette koers in de gebiedsvisie; met de nadruk op Staatsbosbeheergronden.

V Daarnaast is Staatsbosbeheer vanzelfsprekend geïnteresseerd in alle andere constateringen, waarmee de organisatie haar voordeel kan doen.

. Aanpak van de externe audit:

Schelphoek: windsurfers.

Het Staatsbosbeheer-hoofdkantoor te Driebergen coördineert de uitvoering van een externe terreinbeheeraudit. In opdracht van directeur Staatsbosbeheer Kalden, die de externe audit nog wilde laten uitvoeren voor zijn pensionering in het voorjaar , vond de veldweek van de externe audit Veerse Meer plaats in januari . Tijdens de veldbezoeken in januari  was het echt winter. Het was koud, er lag een pak sneeuw, en het was een gedeelte van de tijd erg mistig.

In overleg met het Staatsbosbeheer-hoofdkantoor is toen besloten minder aandacht te besteden aan de eigen waarnemingen in het kader van onderdeel I van de auditopdracht. En de aandacht vooral te richten op de overige onderdelen van de opdracht.

De externe audit werd in drie stappen uitgevoerd. De eerste stap was een informatiedag voor het extern auditteam in het beheereenheidkantoor Midden-Zeeland in Grijpskerke (Walcheren). Door Tijs Bos van de landelijke afdeling Concerncontrol & Audit en door diverse lokale medewerkers van Staatsbosbeheer uit Zeeland werd informatie over het ‘Veerse Meer’gebied aan het auditteam aangeleverd. Het ging daarbij niet uitsluitend om feitelijke terreininformatie; maar ook om informatie over al dan niet in het gebied gewenste ontwikkelingen, uitgevoerde projecten en werkzaamheden, zorgen over het gebied, en potentiële mogelijkheden.

Samen met districtshoofd Cees de Lange en boswachter Piet de Keuning bracht het auditteam daarna een bezoek aan de Veerse Meer-deelobjecten ‘de Schotsman’ en ‘de Goudplaat’.

De Piet: boothelling om zelf je recreatievaartuig te water te laten.

Tijdens de tweede stap, van  tot  januari , hebben Yttje Feddes en Rob Vrolijks een groot aantal gesprekken gevoerd met externe relaties van Staatsbosbeheer in het Veerse Meer-gebied. Er werden gesprekken gevoerd met bestuurders van de gemeenten Noord-Beveland, Veere en Middelburg, met bestuurders en ambtenaren van Waterschap Scheldestromen, met ambtenaren van de Provincie Zeeland, met een ambtenaar van Rijkswaterstaat, en met twee grotere recreatieondernemers in het gebied. Daarnaast zijn door het extern auditteam een aantal kortere telefonische interviews afgenomen, om meer gedetailleerde informatie te verkrijgen over specifieke punten. Een lijst van geraadpleegde personen is opgenomen in bijlage I in dit rapport.



Gedurende de tweede stap verbleef het extern auditteam een drietal dagen permanent op Walcheren en Noord-Beveland. Per auto en per boot werden ondanks de winterse weersomstandigheden het Veerse Meer met oeverstroken en eilanden verkend, waarbij naar het eigen oordeel van het extern auditteam bij hen een goed beeld ontstond van de werkmethodiek van Staatsbosbeheer en de resultaten daarvan.

Tijdens de gehouden gesprekken merkte het auditteam Yttje en Rob op dat de geïnterviewde gesprekspartners de open houding van Staatsbosbeheer, om de eigen werkwijze tegen het licht te houden, konden waarderen. De gesprekken, die werden gevoerd, waren daardoor sterk opbouwend van karakter.

Vanwege het feit dat de externe audit onder omstandigheden van winterse sneeuw plaatsvond, was het niet mogelijk tijdens de excursies steekhoudende conclusies te trekken ten aanzien van de technische kwaliteit van het flora- en faunabeheer. Toch gaf het extern auditteam aan tijdens de terreinbezoeken een goede indruk te hebben gekregen van de huidig aanwezige landschappelijke kwaliteiten binnen het totale Veerse Meer-gebied, van de landschappelijke en recreatieve inrichting van de eigen Staatsbosbeheer-terreinen, en ook van de recreatieve ontwikkelingen elders rond het Veerse Meer.

De derde stap in de uitvoering van de audit betrof de eindbespreking van het opgestelde concept-auditrapport met Staatsbosbeheer-vertegenwoordigers op  maart  in Grijpskerke. Bij de eindbespreking was directeur Staatsbosbeheer Kalden persoonlijk aanwezig, samen met Staatsbosbeheer-vertegenwoordigers van het hoofdkantoor, het regiokantoor Zuid, en het district Zeeland.

De eindbespreking van de extern audit werd afgesloten met een korte terreinexcursie in Veerse Meer-deelobject “de Schotsman” (zonder sneeuw).

Windsurfen is een veel beoefende sport op het Veerse Meer.



Veerse Meer | Externe Audit 

. Positie Staatsbosbeheer rond het Veerse Meer De positie van Staatsbosbeheer rond het Veerse Meer is de afgelopen vijftig jaar letterlijk en figuurlijk sterk veranderd. Letterlijk, omdat de verantwoordelijkheid van Staatsbosbeheer voor het gehele Veerse Meergebied is verkleind tot het zijn van de beheerder van enkele afzonderlijke bos- en natuurgebieden ter plaatse. Figuurlijk, omdat Staatsbosbeheer geen beleidsverantwoordelijkheid meer heeft voor de kwaliteit van het Nederlandse landschap, en daardoor geen formele stem heeft als hoeder van het publieke belang van het landschap van het Veerse Meer.

Schotsman: bos en schaalgrasland in een zich natuurlijk presenterend landschap.

Landschap Pietkreek.

Bij de gebiedsinrichting van het Veerse Meer, eind jaren ’, slaagde Staatsbosbeheer er in om een sleutelrol af te dwingen bij het maken van het inrichtingsplan voor het gebied. Dat kostte aanvankelijk enige moeite, omdat de Provincie Zeeland al een plan had laten maken dat een sterk accent legde op voorzieningen voor verblijfsrecreatie. Vanuit zijn verantwoordelijkheid voor de ‘landschapsverzorging’ lukte het Staatsbosbeheer na bemiddeling door de Deltadienst - de andere partijen te overtuigen met een plan, dat aan de gewenste recreatievoorzieningen een plek gaf binnen een landschappelijk kader van bossen en natuurgebieden. Dit plan werd door de afdeling Landschapsarchitectuur van Staatsbosbeheer (Nico de Jonge en Ellen Brandse) ontworpen, en is in grote lijnen ook uitgevoerd zoals de oorspronkelijke waskrijttekeningen aangaven.

Het plan wordt inmiddels beschouwd als een ‘parel’ van de Nederlandse landschapsarchitectuur uit die periode, omdat het erin slaagt met enkele eenvoudige beplantingselementen het tussengebied tussen twee eilanden tot een eenheid te maken en een nieuwe identiteit te geven aan de voormalige zee-arm bij Veere (zie bijlage IV en V).

Het gebied heeft een prettige maat en schaal gekregen, met voldoende intimiteit voor verblijfsrecreatie en voldoende weidsheid voor de watersport.

Samen met de Dienst der Domeinen, Rijkswaterstaat en Provinciale Waterstaat Zeeland vormde Staatsbosbeheer de Technische Adviescommissie Veerse Meer, die voor het Recreatieschap Veerse Meer (gemeenten en provincie) de plannen uitwerkte en adviseerde over het beheer. Het Rijk nam ongeveer  % van de inrichtingskosten van het gebied voor zijn rekening.

Na afronding van de aanleg duurde het nog geruime tijd, tot in de jaren ’ van de vorige eeuw, voordat Domeinen de ‘droge’ rijksgronden in het Veerse Meer-gebied in eigendom overdroeg aan Staatsbosbeheer.

Een grote verandering in de formele beheerpositie van Staatsbosbeheer voor wat betreft het Veerse Meer-gebied ontstond bij de opheffing van het Recreatieschap in jaar . De gemeenten droegen toen de algemene ter-

Goudplaat: bosbeeld.

reinbeheertaken in het gebied Veerse Meer over aan het Waterschap.

In  besloot Staatsbosbeheer daaropvolgend om de eigen intensieve recreatieterreinen en eigen oevervoorzieningen ook in langjarige erfpacht over te dragen aan het Waterschap; vanuit de overtuiging dat het waterschap beter duurzaam in staat zou zijn dit intensieve beheer uit te voeren.

Er was veel achterstallig onderhoud aanwezig aan aanlegsteigers en dergelijke, en Staatsbosbeheer had op dat moment niet de financiële middelen om dit op te lossen.

De aan het waterschap in erfpacht uitgegeven terreingedeelten betreffen slechts  hectaren van het  hectare grote Staatsbosbeheer-bezit, maar het is wel het meest beeldbepalende gedeelte. Het betreft de plekken waar de meeste recreanten komen, en waar de meeste nieuwe recreatie-ontwikkelingen plaatsvinden.

Parallel aan bovengenoemde veranderingen rond het Veerse Meer veranderde in de jaren ’ van de vorige eeuw ook de beleidsmatige rol van Staatsbosbeheer. Op rijksniveau werden de beleidstaken van Staatsbosbeheer voor bos, natuur en landschap, en de terreinbeheertaken uit elkaar gehaald.

De beleidsverantwoordelijkheid voor het landschap kwam te liggen bij het toenmalige Ministerie van Landbouw, Natuur & Visserij (LNV). Als terreinbeheerder bleef Staatsbosbeheer wel betrokken in het bestuurlijk circuit rond de opstelling van de Gebiedsvisie Veerse Meer. Na vaststelling van de Gebiedsvisie (zie bijlage VI) heeft de Provincie haar coördinerende rol echter opgegeven, en de uitvoering van de Gebiedsvisie overgedragen aan de vier gemeenten in het Veerse Meer-gebied.

Door alle betrokkenen, waarmee het extern auditteam heeft gesproken, wordt Waterschap Scheldestromen genoemd als de hoofdbeheerder van het Veerse Meer-gebied. Er is veel waardering voor de manier waarop het waterschap het technisch beheer uitvoert, en het achterstallig onderhoud is inmiddels opgelost.

Het Waterschap zelf beschouwt het beheergebied Veerse Meer als een paradepaardje, waarin het kan laten zien waartoe het waterschap is staat is. Het waterschap ontvangt veel positieve reacties van recreanten, ondernemers en andere overheden. Bemoeienis met de ruimtelijke ontwikkelingen rond het Veerse Meer zien de waterschapbestuurders niet als hun taak: “daar vinden we als persoon wel iets van maar als waterschap gaan we daar niet over”. De overname van de intensieve recreatiegebieden van Staatsbosbeheer (erfpacht) wordt door het Waterschap nu, tien jaar later, nog steeds als een goede beslissing gezien; hoewel men de gronden nog

Goudplaat: pad langs begraasd bosgedeelte.



Veerse Meer | Externe Audit 

liever in eigendom had willen verkrijgen.

Ondernemers, die bouwplannen hebben op de intensieve recreatieterreinen die het waterschap rond het Veerse Meer van Staatsbosbeheer in erfpacht heeft, gaan in eerste instantie met het waterschap in gesprek over de mogelijkheden. Bij bestemmingsveranderingen moet Staatsbosbeheer als ‘bloot eigenaar’ toestemming verlenen, waarbij bekeken wordt of de erfpachtcanon aangepast moet worden als gevolg van het veranderd gebruik van het erfpachtsterrein. Zowel het Waterschap Scheldestromen als Staatsbosbeheer noemen hun samenwerking ‘op de werkvloer’ uitstekend.

Geen van de geïnterviewden refereerde nog aan de oorspronkelijk baanbrekende rol van Staatsbosbeheer bij het gebiedsontwerp, de aanleg, en het terreinbeheer van het Veerse Meer. Bij de oudere Staatsbosbeheermedewerkers beluisterde het extern auditteam hierover enig onbegrip en spijt; over het gebrek aan erkenning, en het verlies aan zichtbaarheid van hun organisatie.

Schotsman: duinvegetatie in het meest noordwestelijk gedeelte.

Schotsman: oever Veerse Meer met aangrenzend vochtig schaalgrasland.

Veerse Meer | Externe Audit 





Veerse Meer | Externe Audit 

. De Interne Kwaliteitsbeoordeling  . Inleiding

Goudplaat: uitzicht over het Veerse Meer in noordoostelijke richting.

De Interne Kwaliteitsbeoordeling  gaat vooral in op de resultaten van het natuurbeheer op de eigen Staatsbosbeheer-terreinen. Zoals hiervoor reeds in hoofdstuk  is aangegeven, was het als gevolg van de zeer winterse omstandigheden tijdens de uitvoering van de externe audit voor het extern auditteam niet mogelijk de gerapporteerde bevindingen in het veld te toetsen.

Bedoelde toetsing was ook niet het hoofdthema van de externe audit. Als hoofdthema voor de externe audit Veerse Meer gold het evenwicht tussen recreatie-ontwikkelingen en landschapswaarden, en de rol die Staatsbosbeheer daarbij onder de huidige omstandigheden zou kunnen spelen. Daarom wordt hier kort ingegaan op de aanknopingspunten die de inhoud van de IK biedt voor de evaluatie van de relatie tussen landschap en recreatie.

. Recreatief gebruik eigen terreinen

Goudplaat: begraasde ruigte.

In het IK-rapport is geen analyse van eventuele problemen met het recreatief gebruik van de eigen Staatsbosbeheer-terreinen aanwezig.

Staatsbosbeheer kent een sturingsysteem met recreatiedoeltypen. Daarin is per recreatiedoeltype zeer nauwkeurig vastgelegd welke voorzieningen in welke mate aanwezig zouden moeten zijn in deelgebieden met een specifiek doeltype. De detaillering daarin gaat ver. De doeltypen zijn daarbij (te) sterk gericht op traditionele openluchtrecreatie. Tot in detail is beschreven hoeveel routes, bankjes en ligweiden er moeten zijn. Indicatoren over meer intensief gebruikte voorzieningen, soms ook commercieel aangeboden, zijn niet opgenomen in de recreatiedoeltypen. Daardoor voldoet deze systematiek niet op het Veerse Meer, waar de gebiedszonering ook sterk intensieve recreatievoorzieningen kent. De zeer intensieve voorzieningen hebben geen basis of referentie in de recreatiedoeltypen, waardoor de beoordeling van wenselijkheid of onwenselijkheid een zeer persoonlijke aangelegenheid wordt.

De opgeleverde Interne Kwaliteitsbeoordeling legt een sterke oriëntatie op het product, in plaats van op de markt. Enerzijds wordt in de IK gepleit voor een bezoekersonderzoek; om zicht te krijgen op wensen, ervaringen en waardering. Apart en los daarvan wordt aangeduid dat productontwikkeling noodzakelijk is, en dat deze vertaald zou kunnen worden in een recreatievisie. De koppeling tussen beiden lijkt geen doel te zijn. Daarmee wordt belangrijke potentiele feedback vanuit de gebruikers niet vertaald naar verbeteringen in het gebied.

Goudplaat: uitzicht over het Veerse Meer in zuidoostelijke richting.

Een sterke(re) marktoriëntatie, ook op het gebied van openbare recreatievoorzieningen, zou input kunnen geven aan een modernisering van de recreatiebeleving, die nu op veel plekken gedateerd aandoet.

. Landschapsvisie eigen terreinen In het IK-rapport wordt het oorspronkelijk inrichtingsplan voor het Veerse Meer (van Nico de Jonge) genoemd als leidraad voor aanpassingen in de inrichting en het beheer van het gebied; waar evenwel beargumenteerd van afgeweken zou kunnen worden. De intentie van Staatsbosbeheer om uit te gaan van het oorspronkelijk gedachtengoed is prima, maar vraagt om een meer concrete en samenhangende uitwerking dan in het IK-document wordt beschreven. Wat zijn de karakteristieken die gekoesterd moeten worden, en waar zijn aanpassingen en verbeteringen gewenst?

Terecht worden de lange zichtlijnen uit het oorspronkelijk plan genoemd als aanknopingspunten voor het vrijmaken (op de Goudplaat) en vrij houden (op de Schotsman) van ruimte door beheer. De ervaring van grootsheid en weidsheid was een belangrijk ruimtelijk uitgangspunt. Om dat effect te bereiken zijn overal langs het Veerse Meer de oeverlijnen vrijgehouden en zijn de beplantingen steeds wat naar achteren gelegd. Dit vrijhouden van de oeverlijnen is een belangrijk aspect dat het IK-rapport niet noemt, maar dat zeer cruciaal blijkt te zijn bij de “verstening van de oevers”, waar Staatsbosbeheer zich zorgen over maakt. Juist omdat de oevers open zijn gelaten komt bebouwing die direct aan de oevers wordt geplaatst ‘open en bloot’ in de ruimte te staan. Ook op de eigen terreinen van Staatsbosbeheer komt zulke bebouwing voor (waterskibaan, beoogde ontwikkeling Surfhotel). Met een eenvoudige regel over de minimaal vereiste afstand van bebouwing tot de waterlijn zou dit probleem zijn opgelost.

Voor zover er verder ruimtelijke verbeterpunten in het IK-rapport worden genoemd (bijv. parkeerterrein Schotsman, Schotsmanweg, nieuw te realiseren fietspad, opheffen landbouwenclave Goudplaat) is niet duidelijk op welke wijze deze verbeterpunten in een groter geheel van een landschapsvisie of een recreatievisie passen.

Een aantal malen wordt in het IK-document de visie van Nico de Jonge op de ‘strakke bosranden’ als lastige randvoorwaarde genoemd. Het is echter niet zo, dat hiermee door Nico de Jonge werd beoogd dat er geen rijke boszomen en aangename verblijfsplekken in de bosrand zouden mogen ontstaan. Op de schaal van het Veerse Meer vormen de bossen flankerende

Waterrecreatie op het Veerse Meer ter hoogte van de haveningang van Kamperland.



Veerse Meer | Externe Audit 

lange lijnen langs het water, maar op lokale schaal kan en moet er in de loop der tijd variatie en verrijking kunnen ontstaan.

Het valt op dat in het IK-rapport verder relatief weinig aandacht wordt besteed aan de ruimtelijke aspecten van het bosbeheer, terwijl het grootste gedeelte van de eigen terreinen uit bosopstanden bestaat en de verschijningsvorm van het bos sterk bijdraagt aan de beleving van het gebied. Als enige punt wordt in de conclusies in het IK-rapport het voornemen uitgesproken om meer onderscheid in verschillende soorten bos te gaan maken.

Als gevolg van de verhoging van het waterwinterpeil in het Veerse Meer en de verbetering van de waterkwaliteit zijn de oevers landschappelijk en ecologisch interessanter geworden. In de IK wordt relatief weinig aandacht besteed aan de wijzen, waarop deze nieuwe kans zou kunnen worden benut.

. Conclusie uit evaluatie IK-rapport

Zeilrecreatie met op de achtergrond de meest westelijke punt van het eiland Haringvreter.

Schotsman: begrazing door Schotse Hooglanders.

Voorgaande constateringen samen laten volgens het extern auditteam zien dat de tijd daar is om een deskundige “update” te maken van de oorspronkelijke plannen, gericht op een eigentijdse recreatievisie en gebaseerd op een gedegen analyse van de houdbaarheid van het oorspronkelijk plan: terreinbeheer, recreatievisie en landschapsvisie in één.

Om te beginnen zou dit een visie voor de eigen Staatsbosbeheer-terreinen moeten betreffen. Maar het zou ook een kans kunnen zijn om wat nu nogal abstract wordt aangeduid als “de idealen van Staatsbosbeheer” voor het Veerse Meer-gebied als geheel op een eenvoudige manier concreet te maken.

Veerse Meer | Externe Audit 





Veerse Meer | Externe Audit 

. Beoordeling Gebiedsvisie Veerse Meer

Schotsman: bospad in de lente.

Veerse Gatdam, in noordelijke richting gefotografeerd.

Lokale bestuurlijk georiënteerde informanten beschouwen de “Gebiedsvisie Rondom het Veerse Meer” () als een gezamenlijk vastgesteld kader van waaruit iedere partij zelfstandig verder kan werken. Men vindt dat er heel erg veel overleg noodzakelijk was om zover te komen, maar dat de coördinatiegroep en de stuurgroep Veerse Meer zich er nu toe kunnen beperken om ‘elkaar onderling op de hoogte te houden’.

De Provincie Zeeland is van mening dat ze haar taak heeft vervuld als trekker van de Gebiedsvisie, en dat de Gebiedsvisie nu voldoende kader biedt voor de afweging van belangen. Die drie gemeenten, die het extern auditteam heeft gesproken, maken zich in verschillende mate zorgen over het ‘laadvermogen’ van het Veerse Meer (‘Komen er met al die nieuwe vakantiewoningen en hotels niet te veel bootjes op het Veerse Meer ?’), maar hechten in de eerste plaats aan hun eigen autonomie om binnen de ruimte van de Gebiedsvisie hun eigen projecten te kunnen uitvoeren.

Het belangrijkste besluit uit de Gebiedsvisie is inmiddels met succes door Rijkswaterstaat uitgevoerd: het opnieuw duurzaam inlaten van zout water in het Veerse Meer en het verkleinen van het verschil tussen zomer- en winterpeil. Rijkswaterstaat is trots op de grote verbetering in de waterkwaliteit, die het gevolg is van deze maatregel. De andere partijen onderschrijven dit succes maar noemen ook een aantal nieuwe problemen met betrekking tot het waterbeheer die om een oplossing vragen, zoals de Japanse oester, algengroei, en ruimte voor hangmosselculturen.

De tweede belangrijke ruimtelijke keuze, die in de “Gebiedsvisie Rondom het Veerse Meer” wordt gemaakt is het aanwijzen van zgn. “recreatieve hotspots”, waar de verblijfsrecreatie zich moet kunnen ontwikkelen en intensiveren. Deze “hotspots” verschillen vrijwel niet van de plekken, die in het origineel gebiedsinrichtingsplan uit  al voor intensieve recreatie waren aangewezen; hooguit zijn enkele locaties zoals bij camping de Witte Raaf verder uitgebreid. De locatiekeuze voor intensieve recreatie in de Gebiedsvisie is zodoende op zichzelf geen reden tot zorg.

Wat wel verbazing wekt is dat er verder aan deze ‘hotspots’ in de Gebiedsvisie geen concrete stedenbouwkundige eisen of beeldkwaliteitsregels worden gekoppeld. Zo zijn er geen regels opgenomen over bebouwingshoogte, aantal recreatiewoningen per hectare, afstand van de bebouwing ten opzichte van de waterlijn, kleurgebruik, landschappelijke inpassing en dergelijke. Dat wordt overgelaten aan de bestemmingsplanvoorschriften van de afzonderlijke gemeenten.

Ook voor de recreatieontwikkelingen buiten de aangewezen ‘hotspots’ bevat de Gebiedsvisie alleen een opsomming van aspecten waar men aan moet denken (bijv. ‘ruimtelijke kwaliteit van de omgeving’) maar geen

concrete, meetbare en afrekenbare toetsingscriteria. Daardoor is het mogelijk binnen de kaders van de Gebiedsvisie een recreatief dagparkeerterrein om te zetten in een verblijfskampeerterrein voor campers met een bedrijfswoning, en om het terrein van een voormalig jongerenvakantieoord dat niet meer functioneert om te vormen tot een terrein met recreatie-woningen (indien het gemeentelijk bestemmingsplan dat toestaat).

Foto van het Veerse Meer genomen vanaf de Veerse Gatdam. In het midden van de foto, op de rechteroever, het stadje Veere. Geheel links op de foto, op de linkeroever, het gebouw van de waterski-baan.

Om te ondervangen dat de ruimtelijke randvoorwaarden per deelgebied in de Gebiedsvisie wel erg globaal en algemeen waren geformuleerd, werd een ‘toetsingscommissie’ ingesteld die de kwaliteit van de voorgenomen projecten moest beoordelen en advies moest uitbrengen aan de Stuurgroep. Uit navraag bij verschillende betrokkenen is gebleken dat de toetsingscommissie niet heeft gefunctioneerd, omdat men geen criteria had om aan te toetsen en omdat de commissie zeer divers was samengesteld.

Er zaten zowel betrokken lokale ambtenaren als onafhankelijke deskundigen in de toetsingscommissie. Inmiddels is de toetsingscommissie opgeheven, en vervangen door een adviescommissie op het gebied van recreatievoorzieningen.

Al met al heeft het extern auditteam de indruk gekregen, dat de “Gebiedsvisie Rondom het Veerse Meer” slechts een zeer globaal planologisch kader vormt. En onvoldoende stuurt op ruimtelijke kwaliteit. Maar dat geen van de gebiedspartijen er voor voelt om opnieuw een ingewikkeld overlegtraject in te gaan. Zij achten de direct betrokken actoren (met name de gemeenten) voldoende in staat deze verantwoordelijkheid te dragen.

Technische installatie van de waterski-baan, met aan de oever het bijbehorende gebouw.



Veerse Meer | Externe Audit 

. Beoordeling rol Staatsbosbeheer . Algemeen

Schotsman: vochtig schaalgrasland in de lente.

Schotsman: recent geplagd schaalgrasland.

Tijdens de gehouden interviews met partners is het gebied, overheden en bedrijven, is de interpretatie van de rol van Staatsbosbeheer een belangrijk onderwerp van gesprek geweest.

Het blijkt dat over deze rol verschillend wordt gedacht. Alle gesprekspartners kennen Staatsbosbeheer als een organisatie met een groot verantwoordelijksgevoel voor het gebied en met goede vakinhoudelijke kwaliteiten.

Staatsbosbeheer treedt soms naar buiten als ‘hoeder van het landschap’.

Daarbij beperkt Staatsbosbeheer zich niet altijd tot eigen beheergebieden en tot eigen directe belangen. Deze laatste rol werd door de gesprekspartners verschillend beoordeeld. Sommigen zijn van mening dat dit een belangrijke taak voor de organisatie is; anderen vinden dit een gemeentelijke en/of provinciale verantwoordelijkheid. Zij zijn van mening dat Staatsbosbeheer zich meer zou moeten beperken tot de eigen beheergebieden en de eigen taak.

Meerdere gesprekspartners gaven het extern auditteam aan, dat de rolinterpretatie ook sterk persoonsgebonden is. Staatsbosbeheer als organisatie heeft geen formele visie op de ontwikkelingen rond het Veerse Meer, anders dan de ook door Staatsbosbeheer onderschreven Gebiedsvisie. Daardoor kan de persoonlijke mening van één medewerker de boventoon gaan voeren in de discussie.

Het feit dat Staatsbosbeheer in  de Dienst Landelijk Gebied (DLG) heeft ingezet om in de coördinatiegroep en de stuurgroep Veerse Meer de problemen rond de landschappelijke kwaliteit te agenderen, heeft in de ogen van sommige geïnterviewden verwarrend gewerkt. De oproep van DLG om ‘een nieuw landschapsplan’ te maken kreeg weinig bijval.

De verschillen van inzicht tussen partners worden hoofdzakelijk ervaren op gebiedsniveau en projectniveau; veelal rond de vraag of iets ergens wenselijk is of niet. Bij de functie-invulling van terreinen herkennen de partners in Staatsbosbeheer een meedenkende en creatieve collega-organisatie, die vooral oplossingsgericht is. Ook hier zijn het personen, die het verschil maken.

Dagrecreatieterrein nabij jachthaven Kamperland.

. Analyse Staatsbosbeheer en zijn rollen Op basis van de gehouden interviews, en op basis van hun ervaringen in andere gebieden waar de onderlinge verhoudingen tussen gebiedsactoren zijn onderzocht, komen de externe auditoren tot de volgende analyse van rollen voor Staatsbosbeheer in het Veerse Meer-gebied:

Rol / taak Terreinbeheerder Bloot eigenaar van in erfpacht uitgegeven gronden ‘Hoeder’ van

Passende rol in krachtenveld? ++ + +/–

Agendeerder van zorgen op landschappelijk gebied

+

Meedenker hoe plannen beter kunnen

++

Ageerder tegen plannen van anderen

–

Bezwaarmaker

––

Opmerking of toelichting Primaire taak van organisatie Bij uitgegeven terrein zonder voorwaarden ook weinig invloed uit te oefenen Bij gebrek aan provinciale regie en landschappelijke kwaliteitintergemeentelijke sturing kan dit een rol zijn Zorgen uitspreken mag en moet, vanuit kennis en een eigen visie (niet alleen reagerend op…)

De kennis van Staatsbosbeheer wordt gewaardeerd en de inzet van deze kennis voor betere plannen ook Deze rol past niet bij een krachtenveld van partners, waarbij anderen de primaire en democratische verantwoordelijkheid dragen Deze rol zet vooral kwaad bloed bij partners

Aanleggen voor een bezoek aan het historisch stadje Veere.



Veerse Meer | Externe Audit 

. Aanbevelingen toekomstige rol Staatsbosbeheer . De aanbevelingen toekomstige rol samengevat Het extern auditteam, bestaande uit Yttje Feddes en Rob Vrolijks, formuleert de volgende aanbevelingen voor de toekomstige rol van Staatsbosbeheer in het Veerse Meer-gebied:     

Schotsman: rand van het bos evenwijdig aan, maar op enige afstand van, de oever van het Veerse Meer.

Draag kennis en ervaring uit; Begin bij de eigen terreinen; Vernieuw de visie op recreatie; Blijf het publieke belang voorop stellen; Vertel het verhaal van de ontwikkeling van het Veerse Meer.

De individuele aanbevelingen worden in de volgende paragrafen van dit hoofdstuk apart nader toegelicht.

. Draag kennis en ervaring uit

Schotsman: de drogere gedeelten lenen zich goed om te wandelen en te joggen.

Uit de interviewronde kwam naar voren dat er een breed draagvlak bestaat voor de rol van Staatsbosbeheer als deskundig beheerder van natuurterreinen, als agendeerder van zorgen rond de landschappelijke en natuurlijke kwaliteit, en als kennisbron voor ‘betere oplossingen’.

Om deze rol goed te kunnen vervullen moet Staatsbosbeheer nog meer dan in de huidige situatie een partner zijn, die met andere organisaties meedenkt. Een pro-actieve en zelfbewuste houding is gewenst.

Staatsbosbeheer beschikt in de regio en op nationaal niveau over de kennis, het netwerk, de referenties en de oplossingen om ambities goed inpasbaar te maken in een gebied. Meedenken op basis van deze kennis en inbreng vergroot de kans op betere plannen.

Pro-actief betekent ook zichtbaar zijn in de regio, door aan te schuiven bij overleg over de toekomst van het gebied en over projecten rond het Veerse Meer.

. Begin bij de eigen terreinen De positie van Staatsbosbeheer is niet meer hetzelfde als vijftig jaar geleden, toen de rijksdienst het inrichtingsplan voor het gehele gebied kon ontwerpen. Staatsbosbeheer heeft nu een beperkte directe verantwoordelijkheid op en rond het Veerse Meer. Het is belangrijk de verantwoordelijkheid voor het beheer van de eigen terreinen ‘excellent’ uit te voeren, en als

Schotsman: begrazing in het noordelijk gedeelte.

inspirerend voorbeeld binnen de bestuurlijke organisatie van het Veerse Meer uit te dragen. Door vanuit een gedegen en vernieuwende landschaps- en recreatievisie het eigen terreinbeheer aan te pakken geeft Staatsbosbeheer aan hoe het moet.

Vooral op de Schotsman liggen er voor Staatsbosbeheer kansen om zich te bewijzen. Het gebied heeft een fantastische ligging, op de overgang van het Veerse Meer naar de zee, maar de recreatieve aantrekkingskracht en landschappelijke inrichting kunnen zeker nog worden verbeterd.

Een aantal eenvoudige regels voor de landschappelijke inpassing van recreatievoorzieningen, die in de Gebiedsvisie ontbreken, kan Staatsbosbeheer zelf als kader voor zijn handelen opstellen en vervolgens als ‘appendix’ bij de Gebiedsvisie aan de andere partners aanbieden. Door deze aangevulde visie in de Stuurgroep te agenderen draagt Staatsbosbeheer een kader aan ten behoeve van landschappelijke en natuurgerichte beleidsadvisering. Een dergelijke eigen visie biedt eigen medewerkers houvast bij hun procesinbreng, en geeft partners houvast vanuit welke referentie Staatsbosbeheer zijn inbreng in het gebiedsproces levert.

. Vernieuw de visie op recreatie Het is belangrijk om te werken vanuit een actueel beeld van toerisme en recreatie op en rond het Veerse Meer. Het gebied ontleent zijn kwaliteit en aantrekkelijkheid aan de natuurlijke en groene omgeving. Tegelijkertijd zijn de behoeften van de recreanten veranderd. Recreanten kiezen wel voor een groene omgeving, maar storen zich minder dan vroeger aan menselijke ingrepen in het landschap. Zij waarderen afwisseling, en zoeken juist multi-gebieden waar intensieve en extensieve recreatieve kwaliteiten samenkomen. Watersporters zijn niet alleen maar geïnteresseerd in een natuurlijke omgeving met minder intensieve recreatielocaties, maar kiezen soms juist ook voor stedelijke havens met een bebouwd en modern decor.

Balans in het gebied is belangrijk, waarbij de ‘kip met de gouden eieren’ niet geslacht mag worden. Een te monofunctioneel beeld blijkt onvoldoende toekomstproof.

Voor het Veerse Meer moet voortdurend gezocht worden naar een balans tussen recreatieve ontwikkeling en natuur- en landschapswaarden. Die recreatieve ontwikkeling betreft vaak gebouwde voorzieningen. Voor de ‘hotspots’ geldt dat niet de locatie het probleem is, maar een gebrek aan sturing op ruimtelijke kwaliteit van de inrichting.

Staatsbosbeheer kan vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid een landschaps- en recreatievisie maken. Daarin is een positieve insteek wenselijk.

Strakke boomlijn op enige afstand langs de oever van het Veerse Meer volgens het landschapsontwerp van Nico de Jonge.



Veerse Meer | Externe Audit 

Breng in beeld wat belangrijk is binnen en buiten de hotspots. Door te redeneren vanuit de primair eigen verantwoordelijkheid als terreinbeheerder en bloot eigenaar stijgt de geloofwaardigheid. Door op basis van een goede landschapsanalyse, en op basis van typologieën vanuit andere beheergebieden van Staatsbosbeheer, voorbeelden aan te dragen wordt de eigen recreatievisie een document dat kennis en inspiratie toevoegt. En door nadruk te leggen op ‘meer dan de som der delen’ worden gemeenschappelijke projecten zichtbaar, zoals verbindende fietsroutes of de noodzaak tot het opstellen van een onderwater-beheerplan.

. Blijf het publieke belang voorop stellen Staatsbosbeheer heeft zijn terreingedeelten, waar volgens de Gebiedsvisie intensieve recreatie-ontwikkeling zou kunnen plaatsvinden, in erfpacht uitgegeven aan het waterschap. Dat is een beslissing die niet meer teruggedraaid kan worden. Bij het te gelde maken van de terreinen door het waterschap aan commerciële functies ontstaat voor Staatsbosbeheer een dilemma tussen het bepleiten van goede en passende plannen of het optimaliseren van de eigen opbrengst, door het meedelen in de meeropbrengsten van de verhoogde erfpachtcanon. Een duidelijke, intern aan te houden, lijn is noodzakelijk: ‘Blijf het publieke belang stellen boven verhoging van de erfpachtinkomsten”.

Aanlegsteigers eiland Haringvreter.

Recreanten eiland Haringvreter.

. Vertel het verhaal De ontwikkeling van het Veerse Meer is een prachtig verhaal met veel facetten: de afsluiting van de zeearm in het kader van de Deltawerken, en later de beslissing om het water toch weer zout te maken. Het ambitieuze inrichtingsplan van Staatsbosbeheer dat in een paar jaar tijd werd aangelegd, de mensen die hier hun vakantie vierden, de beheerders die hun werk per boot moeten doen, de damherten die overzwemmen naar de eilanden, de recreatievoorzieningen op het Zilveren Schor die door koningin Juliana en prins Bernard aan het Nederlandse volk werden geschonken.

Daarbij is de geschiedenis van het Veerse Meer exemplarisch voor de veranderingen in de ruimtelijke ordening gedurende de afgelopen  jaar: van ambitieus rijksproject naar losse projecten van vier naburige gemeenten. Er zit minstens een mooie documentaire in voor Omroep Zeeland, of misschien een boek. Daarmee zou het besef kunnen worden versterkt hoe bijzonder dit gebied is, en hoe zorgvuldig we ermee moeten omgaan.

Veerse Meer | Externe Audit 

Hoteltoren op de Veerse Dam In het najaar van  bracht de gemeente Noord-Beveland een initiatief naar buiten om ruimte te bieden voor de ontwikkeling op de Veerse Dam van een hotel in de vorm van een toren met een hoogte van ongeveer  meter.

Staatsbosbeheer en anderen hebben bij meerdere gelegenheden duidelijk gemaakt dat zij een dergelijk initiatief veel te grootschalig vinden, en niet passend bij de gekozen plek met zijn waarden. Bovendien werden reacties geuit over de financiële haalbaarheid, de beperkte funderingskracht van de dam, en het gebrek aan interesse vanuit de consument voor een dergelijk concept.

De gemeente Noord-Beveland organiseerde een hoorzitting over het onderwerp. Op basis van de hoorzitting heeft de gemeenteraad in februari  besloten, dat zij een dergelijk hotelinitiatief toch “te veel van het goede” vonden.

De gemeente stelt nu voor in overleg met de gemeenteraad de kaders uit te werken voor hotelontwikkeling op de Veerse Dam. Dit lijkt een kans voor een andere aanpak. Staatsbosbeheer zou zich in dit proces kunnen aanbieden als partner, die vanuit een natuurinventarisatie bekijkt welke kansen en bedreigingen er zijn op deze locatie, en die op basis van een landschapsanalyse de eventuele gevolgen in beeld brengt van verschillende hotelvolumina. Zonder te oordelen over de plannen worden op deze wijze de landschaps- en natuurbelangen meegenomen bij de uitwerking van de gemeentelijke hotelambitie.

Aanlegsteiger stad Veere.





Veerse Meer | Externe Audit 

Veerse Meer | Externe Audit 

Bijlage I Geraadpleegde personen Externen – interview: Eugene Damen Rene Dekkers Willem Ginjaar Winand Halfwerk Kees Lagendijk Joost Lievense André Marinisse Rene Molenaar Piet Oomen Jolinda van Osch Twan Poppelaars Piet de Putter C. Simons Thecla Westerhof

Rijkswaterstaat te Middelburg Gemeente Veere lid DB Waterschap Scheldestromen Provincie Zeeland Waterschap Scheldestromen Gemeente Middelburg Waterschap Scheldestromen wethouder Gemeente Veere Camping de Witte Raaf, Arnemuiden RCN de Schotsman, Kamperland dijkgraaf Waterschap Scheldestromen wethouder Gemeente Noord-Beveland Gemeente Middelburg Provincie Zeeland

Externen – telefonisch geraadpleegd Pieter Paul Aussums Jan-Willem Bosch Rowena van der Maat Erik van Nuland Jan van Schaik Bianca de Vlieger

Kamer van Koophandel Toetsingscommissie Veerse Meer Hiswa Vereniging Toetsingscommissie Veerse Meer Camping de Witte Raaf, Arnemuiden Dienst Landelijk Gebied, ministerie EZ

Staatsbosbeheer – medewerkers Tijs Bos Arco Goedkoop Ralf Joosse Piet de Keuning Karel Leeftink Bram van Leerdam Hans van der Weele

auditor afdeling Concerncontrol & Audit beheerder Midden-Zeeland belangenbehartiger Zeeland boswachter Inventarisatie & Monitoring boswachter Voorlichting & Recreatie medewerker beheer Midden-Zeeland junior boswachter Surveillance





Veerse Meer | Externe Audit 

Bijlage II Kaart met natuursubdoeltypen (oude indeling) Plankaart Uitwerkingsplan Veerse Meer  - 

Veerse Meer | Externe Audit 

Bijlage III Kaart met recreatiesubdoeltypen (oude indeling) Plankaart Uitwerkingsplan Veerse Meer  - 





Veerse Meer | Externe Audit 

Bijlage IV Overzichtskaart origineel Landschapsplan Nico de Jonge ()

Veerse Meer | Externe Audit 

Bijlage V Veerse Meer – Ontwikkelingsplan 





Veerse Meer | Externe Audit 

Bijlage VI Kaart Gebiedsvisie Veerse Meer () uit “Gebiedsvisie Rondom het Veerse Meer”

© Staatsbosbeheer | december 

Fotografie en illustraties: Staatsbosbeheer

Staatsbosbeheer Princenhof Park   NG Driebergen www.staatsbosbeheer.nl Gemiddeld beoordeelt Staatsbosbeheer elk jaar de doelrealisatie op circa  % van het beheerareaal.

Hierbij wordt gebruik gemaakt van zogenaamde ‘interne kwaliteitsbeoordelingen’, die worden uitgevoerd door een team van Staatsbosbeheer volgens een vastomlijnde werkwijze.

De juistheid en de betrouwbaarheid van de interne kwaliteitsbeoordelingen worden gegarandeerd door interne en externe audits.

Bij externe audits beoordelen externe deskundigen, die niet zelf bij Staatsbosbeheer werkzaam zijn, het terreinbeheer en de conclusies in de interne kwaliteitsbeoordeling.

Dit rapport heeft betrekking op een externe audit, in  uitgevoerd, m.b.t. het terreinbeheer in het beheerobject “Veerse Meer” (Zeeland).