OVER DE GRENS EEN DIDACTISCH PAKKET OVER 300 JAAR GRENS VOOR LEERLINGEN VAN DE 3DE GRAAD BASISONDERWIJS UIT WEST-VLAAMSE SCHOLEN AAN DE FRANS-BELGISCHE GRENS
Een initiatief van de Provincie West-Vlaanderen, gerealiseerd door Ryckevelde vzw, beweging voor Europees burgerschap
Hallo, Ik ben Pol de grenspaal. Zie je die kroon op mijn hoofd? Wel, ik vier mijn 300ste verjaardag! Hip hip hoera!! Ik zou ook de titel van ‘werknemer van het jaar’ moeten krijgen, want al 300 jaar sta ik samen met mijn collega’s op de grens tussen wat nu Frankrijk en België is . Die grens is doorheen de jaren wel wat verschoven, maar nu sta ik hier:
Willen jullie mij beter leren kennen? Werk dan de werkblaadjes uit. Daarin vertel ik je mijn levensverhaal.
In een eerste deel ontdekken jullie hoe alles begon met de Vrede van Utrecht in 1713. Ik vertel jullie ook hoe mijn job langzaam verandert. Door de Europese Unie vervagen de grenzen immers tussen de EU-landen. Een grens beïnvloedt het leven van de mensen die er wonen. Hoe? Dat doe ik in een derde deel uit de doeken. Ten slotte zou ik het fijn vinden mochten jullie een lied zingen om mijn verjaardag te vieren. Zingen jullie mee?
Veel succes!!
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-1-
Hoe alles begon… 300 jaar geleden hebben ze me op de grens geplaatst tussen wat nu België en Frankrijk is. Wil je weten waarom? Reis met me mee door de tijd naar het jaar 1700, 13 jaar vóór ik er kwam en los onderstaande opdrachten op.
Ik stel je eerst voor aan de hoofdrolspelers van dit verhaal:
Frankrijk Lodewijk XIV
Engeland – Nederland Willem III, na zijn dood Anne
Duitsland Leopold I
Spanje Karel II
Wat was nu er gebeurd? 1. In 1700 stierf Karel II, de koning van Spanje. Hij had geen kinderen en dus was de vraag wie er nu koning van Spanje zou worden. Karel II wou dat Filips van Anjou hem opvolgde. 2. De Franse koning vond dat een geweldig plan. Filips van Anjou was zijn kleinzoon en zo kreeg hij ook meer macht. 3. De koning van Engeland en de keizer van Duitsland dachten er anders over. Van hen mocht Filips van Anjou koning van Spanje worden, maar niet van de Spaanse Nederlanden (onze streek). Zo zou hij teveel macht krijgen. 4. En zo brak in 1702 oorlog uit: de Spaanse Successieoorlog. Omdat onze streek toen tot de Spaanse Nederlanden behoorde, werd de oorlog ook hier uitgevochten. 5. Bij die oorlog raakten steeds meer landen betrokken. Daarom spreekt men soms van Wereldoorlog 0. 6. Vele jaren en tienduizenden slachtoffers later was de oorlog een echte uitputtingsslag en uitzichtloos geworden. Iedereen was oorlogsmoe en ook het geld was op. 7. De Engelse koningin startte in het geheim gesprekken met de Franse koning om een einde te maken aan de oorlog. Die verliepen goed. 8. En dus besloten ze om met alle betrokken landen rond de tafel te gaan zitten in de Nederlandse stad Utrecht. Die stad was voor alle partijen aanvaardbaar. In 1713 schreven ze een document waarin ze de grenzen tussen de landen in Europa vastlegden. Iedereen moest ook beloven die te respecteren. Die afspraken werden in een officieel document gegoten: de Vrede van Utrecht. 9. Zo kwam er een tijdlang vrede in Europa. En om die grenzen goed aan te duiden werden wij, grenspalen, overal op de grenzen geplaatst. ‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-2-
Opdracht 1 Geef aan welke tekst bij welke van onderstaande prenten past. Schrijf het juiste cijfer in het vakje onder de tekening.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-3-
Opdracht 2 Beantwoord onderstaande vragen: 1. Waarom besloten de Europese landen om te stoppen met oorlog voeren? Geef 2 redenen. 1. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. In welk jaar ondertekenden de Europese landen de Vrede van Utrecht? ……………………………………………………………………………………........................................................................ 3. Wat spraken de Europese leiders af in dit verdrag? ……………………………………………………………………………………........................................................................ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Wat was het gevolg van de Vrede van Utrecht? ……………………………………………………………………………………........................................................................
Opdracht 3 Geef aan of onderstaande uitspraken waar of niet waar zijn. 1. De oorlog die gevoerd werd van 1702 tot 1713 wordt de Spaanse Successieoorlog genoemd. 2. Die oorlog kwam er na het overlijden van Lodewijk XIV. 3. Van 1702 tot 1713 vocht men een oorlog uit, omdat men het oneens was over wie Spanje en de Spaanse gebieden mocht besturen. 4. Die oorlog wordt ook Wereldoorlog I genoemd. 5. De Europese leiders wilden een einde aan de oorlog, omdat iedereen oorlogsmoe was en het geld op raakte. 6. De Vrede van Utrecht werd ondertekend in 1813. 7. De Vrede van Utrecht werd ondertekend in de Duitse stad Utrecht. 8. In het verdrag ‘de Vrede van Utrecht’ legden enkel België en Frankrijk hun gemeenschappelijke grens vast. 9. Voor het eerst in de geschiedenis werd een oorlog beëindigd door afspraken te maken voor een langdurige vrede. 10. Na het ondertekenen van de Vrede van Utrecht kwam er een tijdlang vrede in Europa.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-4-
Opdracht 4 Waarom koos men voor Nederland?
Het was de enige plek in Europa waar de vergaderzaal groot genoeg was voor alle Europese leiders.
In Nederland wordt er veel feest gevierd en dat vonden de Europese leiders wel leuk.
Nederland was aanvaardbaar voor de Engelsen en de Fransen.
De vredesonderhandelingen vonden plaats in Utrecht. Duid de stad aan op de kaart.
Opdracht 5 Los onderstaande woordpuzzel op. Heb je alle antwoorden juist, dan vind je een nieuwe manier om langdurige vrede te realiseren. Opmerking: Getallen mag je voluit schrijven; de ‘ij’ mag in één vakje. 1. De naam van de Duitse keizer in 1700. 2. De oorlog startte na het overlijden van de koning van …………. (land). 3. De naam van de Franse koning in 1700. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Men wou de oorlog beëindigen omdat het ……………….. op was. Men wou de oorlog beëindigen omdat men ……………………….. was. In deze stad werd afgesproken om de oorlog te stoppen. Men koos voor deze stad omdat Nederland …………………………………. was. In het verdrag werden de ……………………………….. tussen de Europese landen vastgelegd. ……………………………………… jaar geleden werd de Vrede van Utrecht ondertekend. De Europese leiders beloofden elkaars grens te …………………………………………….. De Spaanse Successieoorlog duurde ……………………… jaar. Met de Vrede van Utrecht kwam er ……………………………. Om de grenzen tussen de Europese landen duidelijk aan te geven, werden …………………… geplaatst.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-5-
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-6-
Hoe de grens vervaagt…
Tijdens mijn eerste levensjaren werd ik af en toe wat verplaatst of kreeg ik een nieuw kleedje. Maar ik bleef overeind. Net na mijn 200ste verjaardag beleefde ik turbulente tijden. In 1914 startte WO I en dertig jaar later WO II. Gelukkig behoren die vreselijke conflicten tot het verleden en kan ik het stilaan rustiger aan beginnen doen!
Opdracht 1 Bij het begin van de 20ste eeuw werden de Europese landen getroffen door twee wereldoorlogen. Welke woorden verbind je met oorlogstijd? Kruis ze aan.
Welke andere zaken verbind je nog met oorlogstijd? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Welke zaken verbind je met vrede? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-7-
Opdracht 2 Na WO II was men moe van het oorlog voeren. De Europese leiders gingen opnieuw rond de tafel zitten en praatten over hoe ze vrede konden realiseren. Hoe die Europese samenwerking er kwam en groeide lees je hieronder. Vul daarna de tijdslijn aan.
(1) Een munt voor Europa? Om middernacht wordt de nieuwe Europese munt ingevoerd: de euro. Mensen staan aan te schuiven aan de geldautomaat om er de eerste briefjes uit te halen. Wie tot vandaag op reis ging naar Spanje moest Spaanse peseta’s aankopen bij de bank. Dat was niet goedkoop! Want als we geld wisselden, betaalden we altijd wisselkosten. Nu wordt ook de handel binnen de EU stukken makkelijker en goedkoper.
(3) Nog meer samenwerking De Europese landen hebben duidelijk de smaak te pakken. Zes jaar na de start van de Europese samenwerking ondertekenen ze vandaag in Rome een nieuw samenwerkingsakkoord. Ze willen op nog heel veel domeinen samenwerken. Met de Europese Economische Gemeenschap (EEG) spreken ze af om samen te werken rond landbouw, visserij, havens, transport, …
(2) Een vredesplan voor Europa? Vandaag, 9 mei 1950, is de dag! De leiders van Europese landen komen samen in Parijs. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, stelt er zijn vredesplan voor. Eigenlijk is het niet echt ‘zijn’ plan, want het idee komt van zijn goede vriend Jean Monnet. Hij gelooft dat samenwerking tussen de Europese landen de enige manier is om een nieuwe oorlog te vermijden.
(4) Grenzen open De samenwerking tussen Europese landen wordt jaar na jaar sterker. Nieuwjaar wordt dit jaar niet alleen een nieuw jaar, maar ook een nieuw tijdperk: de controles aan de grens verdwijnen!! Vanaf 1 januari kunnen alle Europeanen veel makkelijker reizen binnen de Europese Unie. Ook voor bedrijven wordt het een stuk makkelijker om hun producten te verkopen in de andere EU-landen. Ze moeten binnenkort geen uren meer aanschuiven aan de grens. Wat een verbetering!
(6) Weg met de Muur Gisteren bestormden duizenden Duitsers de Berlijnse Muur. Na jaren van scheiding werd de muur tussen Oost- en West-Berlijn stuk voor stuk afgebroken. Na WO II waren de landen in Oost-Europa van ons gescheiden. Je kan zeggen dat ze achter een soort IJzeren Gordijn zaten. Door al die hekkens, muren en wachttorens konden mensen aan beide kanten van de muur elkaar niet bezoeken. Maar daar kwam gisteren verandering in! Nu kan Europa eindelijk herenigd worden!
(5) Nooit meer oorlog! Hoewel Wereldoorlog II afgelopen is, is er nog heel veel wantrouwen tussen de Europese landen. Maar volgens de geruchten zouden ze toch rond de tafel gaan zitten. Ondanks hun meningsverschillen zijn ze het over één iets eens: nooit meer oorlog! Benieuwd of ze dat idee in praktijk kunnen brengen.
(7) Vredesakkoord ondertekend De Europese samenwerking is een feit. Gisteren ondertekenden de Europese leiders in Parijs een Europees samenwerkingsakkoord. Zes Europese landen spraken af om voortaan samen te beslissen over kolen en staal. Zo wordt oorlog onmogelijk. Het akkoord werd de ‘Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal’ (EGKS) genoemd.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-8-
Schrijf het cijfer van het tekstje in de juiste cirkel. Jaren 90
Jaren 00 2002
Jaren 80
1993
Jaren 70
1989
⃝
Jaren 60
1950 1951 1957
Jaren 50 1948
Jaren 40
⃝⃝⃝
⃝ ⃝
⃝
Jaren 10
Opdracht 3 Wat hebben de Vrede van Utrecht en de Europese Unie gemeen? Kruis de correcte antwoorden aan.
Het verdrag kwam er na een lange tijd van oorlog voeren.
Het verdrag werd ondertekend in een Nederlandse stad.
Het verdrag kwam er om vrede te creëren in Europa.
De Europese leiders kwamen tot een akkoord door te praten in plaats van te vechten.
Het verdrag werd ondertekend door 6 Europese landen.
Met de samenwerking kwam er een tijdlang vrede in Europa.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
-9-
Opdracht 4 Doorheen de jaren besloten de Europese landen steeds meer te gaan samenwerken. Maar soms botsten ze op hindernissen. Eén van die hindernissen was de grens. In 1993 werden daarom de grenscontroles aan de grenzen in de Europese Unie afgeschaft. Verbind in het labyrint de vrachtwagen en de personenwagen met de juiste uitspraken. Zo ontdek je wat er veranderde met de open grenzen.
Wat is het voordeel van de open grenzen: voor bedrijven (vrachtwagen): …………………………………………………………………………………………………...... voor burgers (personenauto): ………………………………………………………………………………………………………..
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 10 -
Opdracht 5 Met het open gaan van de grenzen verdwenen ook de identiteitscontroles aan de grens. Dat werd afgesproken in het Luxemburgse stadje Schengen. Door de Akkoorden van Schengen verdwenen de identiteitscontroles aan de binnengrenzen van het Schengengebied. De controles aan de buitengrenzen werden strenger, bijvoorbeeld in lucht- en zeehavens. Er wordt dus niet langer gecontroleerd aan de grens tussen twee Schengenlanden; wel tussen een land van de Schengengroep en een land dat er niet aan deelneemt. Op deze kaart vind je een overzicht van de Schengenleden:
Geef bij elke stelling aan of ze juist of fout is: 1. Ik neem het vliegtuig in Brussel en reis naar Griekenland. Mijn identiteitskaart wordt er niet gecontroleerd. 2. Een Amerikaan landt op de luchthaven van Zurich in Zwitserland. Zijn paspoort wordt er grondig gecontroleerd. 3. Een Amerikaan landt op de luchthaven van Parijs in Frankrijk. Zijn paspoort wordt er niet gecontroleerd. 4. Je neemt de boot in Calais in Frankrijk en reist met de boot naar Groot-Brittannië. Als je aankomt in Dover wordt je identiteitskaart gecontroleerd. 5. Een Bulgaar vliegt van de luchthaven van Sofia naar Nicosia in Cyprus. Bij aankomst wordt de Bulgaar niet gecontroleerd. 6. Een Portugees die met de boot naar IJsland vaart, wordt er bij aankomst grondig gecontroleerd. 7. Een Duitser rijdt met de auto naar Polen. Aan de Poolse grens wordt zijn identiteit gecontroleerd. 8. Een persoon uit Estland kan met de wagen naar Portugal rijden, zonder gecontroleerd te worden aan de grens.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 11 -
Opdracht 6 Een andere hindernis om nog meer samenwerking mogelijk te maken tussen de Europese landen, waren de nationale munten. Wie een winkel had aan de Frans-Belgische grens had twee kassa’s nodig: één met Belgische en één met Franse franken. In de jaren 90 besloot de EU de nationale munten in 2002 af te schaffen en een Europese munt in te voeren: de euro. We mochten per land wel nog een eigen muntzijde ontwerpen. Gelukkig kan je ze wel allemaal in de eurolanden gebruiken! Vul in de euroslang aan welke munt bij welk land hoort. Kies uit: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland, Italië, Ierland, Griekenland, Spanje, Portugal, Oostenrijk, Finland, Estland, Malta, Slovenië, Slowakije en Cyprus.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
11.
10.
9.
8.
7.
14.
15.
16.
17.
12.
13.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 12 -
De voorkant van de euromunten is een gemeenschappelijke Europese kant; de achterkant is de nationale zijde. Herken je wat er op de nationale zijdes van de euromunten staat? Voor speciale gelegenheden worden er herdenkingsmunten geslagen. Dit is ook het geval voor de viering van 300 jaar Vrede van Utrecht in Nederland. Zoek op hoe die munt er zal uitzien.
Opdracht 7 In de loop van de Europese samenwerking is de grens beetje bij beetje gaan vervagen door meer Europese samenwerking. Hieronder vind je voorbeelden van Europese beslissingen. Verbind de foto met de overeenkomstige EU-beslissing.
1.
a.
De nationale rijbewijzen worden geleidelijk vervangen door een Europees rijbewijs.
2.
b.
Heb je een skiongeval in Frankrijk, dan kan je er met je Europese ziekteverzekeringskaart makkelijk naar spoed.
3.
c.
In alle EU-landen kan je de hulpdiensten bellen door het noodnummer 112 te bellen.
4.
d.
Met de euro kan je in heel wat Europese landen betalen.
5.
e.
Wil je je hond meenemen op reis in de EU, dan moet die een tatoeage of chip hebben, waar bijvoorbeeld hun adres op staat.
6.
f.
Om betalingen binnen de EU vlot te laten verlopen, werken we nu met Europese rekeningnummers (of IBAN-nummers).
7.
g.
Wie een nieuwe wagen koopt, moet ook een nieuwe Europese nummerplaat kopen.
8.
h.
Als je vliegt van Brussel naar Rome wordt je paspoort niet meer gecontroleerd als je er aankomt, dankzij de Akkoorden van Schengen.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 13 -
Opdracht 8 Nu de Europese landen al jaren samenwerken ondervinden ze dat de grens soms een hindernis is. Sommige problemen stoppen niet aan de grens en moeten dus over de grenzen heen aangepakt worden. Koppel het probleem aan het Europese antwoord. 1. Vervuiling stopt niet aan de grens
↓ 2. → criminelen kennen geen grenzen
3. grenzen → zijn vaak ook taalgrenzen
→
mensen aanmoedigen om meerdere talen te leren
→
samenwerking rond milieu
→
regionale samenwerking
→
politiesamenwerking
↑ 4. Sommige regio’s in Europa hebben het minder goed dan andere
Opdracht 9 De Europese Unie telt nu al 27 landen en vanaf juli 2013 zelfs 28. Om ervoor te zorgen dat de Europese landen goed samenwerken en meer met één stem spreken, heeft men een ‘Europees president’ aangesteld. Kruis aan wie van onderstaande personen momenteel Europees president is of ‘voorzitter van de Europese Raad’, want dat is zijn officiële titel. Ken je zijn naam? Schrijf het dan onder de foto. Ken je ook de namen van de andere mannen? Schrijf ze ook onder hun foto. Geef in de onderste rij aan of ze de EU, België of Vlaanderen besturen.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 14 -
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
Opdracht 10 Dankzij de Europese samenwerking is er nu al meer dan zestig jaar vrede in Europa. Welke prijs ontving de Europese Unie in 2012? Kraak de rebus en je vindt het juiste antwoord.
- ot
- ei
- et
…………………………………………………………………………………………
-n
…………………………………………….
- uu
………………………
-o
-b
+e
………………………………………………………………
Wie mocht de prijs in ontvangst nemen voor de Europese Unie? Kraak de code. A ⨸ ⧈
D ⨷ ⨹
E ⨹ ⦼
⦻
H ⧈ ⨸
M ⦻ ⦿
……………………………………………………….
N ⦿ ⦾
O ⨻ ⨸
P ⧇ ⦿
……………………………
R ⦼ ⦼
S ⨁ ⨻
U ⨺ ⦻
V ⦾ ⧇
Y ⦷ ⨺
⦷
………………………………………………………..
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 15 -
Opdracht 11 In het verleden werden de grenzen van Europa verschillende keren hertekend. Hieronder vind je de huidige kaart van Europa. Ken je de landen van de Europese Unie? Noteer elk EU-land bij het overeenkomstige getal. Kies uit: België – Bulgarije – Cyprus – Denemarken – Duitsland – Estland – Finland – Frankrijk – Griekenland – Hongarije – Ierland – Italië – Kroatië – Letland – Litouwen – Luxemburg – Malta – Nederland – Oostenrijk – Polen – Portugal – Roemenië – Slovenië – Slowakije – Spanje – Tsjechië – Verenigd Koninkrijk – Zweden. Opmerking: aangezien Kroatië toetreedt op 1 juli 2013 staat deze 28ste EU-lidstaat er ook al bij.
1.
15.
2.
16.
3.
17.
4.
18.
5.
19.
6.
20.
7.
21.
8.
22.
9.
23.
10.
24.
11.
25.
12.
26.
13.
27.
14.
28.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 16 -
Het leven zoals het is … aan de grens Wie aan de grens woont, weet dat die grens een grote invloed heeft op de mensen en de omgeving. Ze beïnvloedt bv. onze taal, de economie en de veiligheid in de streek. Het leuke aan grenspaal zijn, is dat je beide kanten van de grens goed kent. Hoe goed ken jij de andere kant van de grens? Test je kennis en ontdek het leven aan de grens.
Opdracht 1 Mensen aan beide kanten van de grens kennen elkaar niet altijd zo goed. Door die grens weten we wat er 100 km verder in Brussel gebeurt, maar niet wat er 10 km verder over de grens gebeurt. Hoe goed ken jij Frankrijk? Test je kennis en omcirkel telkens het juiste antwoord. 1. Frankrijk heeft een … a. Koning b. President
2. Het volkslied van Frankrijk heet … a. De Marseillaise b. De Brabaçonne
3. De Franse stad Lille heet men in het Nederlands … a. Rijsel b. Lier
4. De vlag van Frankrijk ziet er zo uit:
a
b
5. De naam van de Franse president is a. François Hollande b. Nicolas Sarkozy
6. Frankrijk telt ongeveer a. 20 miljoen inwoners b. 60 miljoen inwoners
7. Als je belt naar een Frans telefoonnummer druk je eerst a. 31 b. 33
8. De Fransen vieren hun nationale feestdag op a. 11 juli b. 14 juli
9. Een bekende Franse zangeres is a. Carla Bruni b. Axelle Red
10. Een bekend gebouw in Frankrijk is a. De Eiffeltoren b. Het Atomium
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 17 -
Opdracht 2 Jos denkt na over de voordelen, maar ook de moeilijkheden van het leven van de mensen aan de grens.
1. Mijn zoon en ik gaan elk weekend inkopen doen in Auchan vlak over de grens. De producten zijn er veel goedkoper.
2. Vorige week brak een bende uit Noord-Frankrijk in in verschillende winkels in Menen.
3. In Poperinge is het eindstation van de trein. Je kan niet doorreizen naar Frankrijk.
5. Tante Lies heeft een bed & breakfast in Alveringem. Alle weekends zijn al voor 2 jaar ver volgeboekt. Nu ja, je kan er leuk fietsen en wandelen in alle rust.
4. In mijn winkel krijg ik veel Franse klanten over de vloer. Daardoor spreek ik ondertussen perfect Frans.
Wat is er positief aan het wonen aan de grens? ……………………………………………………………………………………. Wat is er minder positief aan het wonen aan de grens? ………………………………………………………………………..
Opdracht 3 De grens zorgt ervoor dat de economie er anders is dan in de rest van het land. Schrap het antwoord dat niet past bij de grensstreek van De Panne tot Menen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Je vindt er veel internationale bedrijven / kleine en middelgrote ondernemingen. De regio is dicht / dun bevolkt. Je hebt er meer / minder grensarbeiders, dan gemiddeld in Vlaanderen. Toeristen komen er vooral voor de rustige omgeving / het bruisende stadsleven. Je vindt er meer / minder landbouwbedrijven dan gemiddeld in Vlaanderen. Jonge mensen komen er wonen / trekken er weg. Je vindt er vooral stedelijk gebied / prachtige natuur. Het wegen en spoornet is er sterk uitgebouwd / minder sterk uitgebouwd.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 18 -
Opdracht 4 De prijzen van producten verschillen soms aan beide kanten van de grens. Dat heeft een invloed op de economie in de grensstreek. Bekijk de prijslijsten. Welke producten zou je in België kopen en welke in Frankrijk? Ga je soms winkelen met je ouders in Frankrijk? Wat kopen jullie er en waarom?
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 19 -
Opdracht 5 Ook vóór de grenzen in Europa open waren, waren er al prijsverschillen tussen producten in beide landen. Sommige mensen probeerden daar hun voordeel uit te halen. Lees het verhaal van de Franse smokkelaar Jef en beantwoord de vragen.
Wij smokkelden vooral tabak; onze Belgische collega’s vooral alcohol en producten die je niet vond in België, zoals suiker. Het moeilijkste om te smokkelen waren paarden en varkens. Die konden nogal lawaai maken.
Met smokkel of ‘blauwen’ verdiende ik goed mijn brood: 15 kilo tabak koste in 1930 ongeveer 105 Franse Frank (FF) en werd verkocht voor 480 FF. 375 FF winst dus. Ter vergelijking: een Franse landarbeider verdiende per maand ongeveer 370 FF.
We waren erg creatief in het blauwen. Tabak en alcohol verstopten we in het kader van de fiets en vrouwen verstopten tabak in hun ondergoed. Om dieren stil te krijgen, smeerden we bruine zeep in hun bek.
De commiezen (de douaniers) en hun honden lagen altijd op de loer. We smokkelden daarom vooral ’s nachts. Soms was het ijskoud, maar als we ons te dik kleedden, leken we meteen verdacht.
1. Wat betekent smokkel? ………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. Hoe wordt smokkel nog genoemd? …………………………………………………………………………………………………………….. 3. Waarom smokkelde men? …………………………………………………………………………………………………………….…………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....... 4. Welke producten smokkelde men vooral? …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5. Wie moest er optreden tegen de smokkelaars? ………………………………………………………………………………………….. 6. Hoe worden ze nog genoemd? …………………………………………………………………………………………………………………….
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 20 -
Opdracht 6 De grens beïnvloedt de economie in de streek, zoals het toerisme. Hier lees je enkele beschrijvingen van streken in Vlaanderen. Welke hoort bij de Westhoek? 1. Je vind er naast ontelbare fruitgaarden, ook betoverende kastelen, wijndomeinen, statige vierkantshoeves en lieflijke kerkjes en kloosters. 2. De toeristische troeven zijn het heuvelende landschap met zijn vergezichten, de vele pittoreske dorpskernen, de kronkelende kasseiwegen, de knotwilgenrijen, de vele holle wegen, de watermolens, de windmolens en de culturele stadjes. 3. Het is een afwisselend gebied waarin naast beboste heuvelruggen, ook polders, kustgemeenten, vruchtbare akkers, historische stadjes en vriendelijke dorpjes te vinden zijn. Weet je over welke streken de andere beschrijvingen gaan? Kies uit de Vlaamse Ardennen en Haspengouw. Duid ze aan op de kaart van Vlaanderen. Nr. ………: ………………………………………………………………………………. Nr. ………: ……………………………………………………………………………….
Opdracht 7 De grens heeft een invloed op de veiligheid. Sinds 1993 zijn de controles aan de grenzen verdwenen. Dat betekent dat iedereen makkelijker de grens over kan. Ook criminelen. Daarom werken de politiediensten over de grenzen heen meer en meer samen om de grensoverschrijdende misdaad aan te pakken. Lees de krantenberichten. Geef enkele voorbeelden van grensoverschrijdende misdaad: 1. ………………………………………………………………. 2. ………………………………………………………………. 3. ………………………………………………………………. ‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 21 -
4. ………………………………………………………………. Ken je nog andere voorbeelden? …………………………………………………………………………………………………….
Bekijk het filmpje via www.transactua.eu/nl/aanpak-grenscriminaliteit. Vul nadien onderstaand tekstje aan. Sinds 18 maart 2013 is er een grensoverschrijdend akkoord tussen Frankrijk en België over de aanpak van de ………………………………….…………….. Daarin werden volgende afspraken gemaakt:
Het gebied waar de gemengde Frans-Belgische patrouilles actief zijn wordt ……………………..…….
Belgische politieagenten mogen voortaan ook …………………………..………. uitvoeren in Frankrijk.
Op de wegen aan de grens komen er ook ……………………………………………………......, die op elkaar afgestemd zijn.
De Belgische minister, ………………………………………….……………, mocht het akkoord ondertekenen. De handelaars in de grensstreek zijn ………………………………………….. met het akkoord.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 22 -
Opdracht 8 De grens heeft ook onze taal beïnvloed, zowel het dialect als het Algemeen Nederlands. In ons dialect vind je bijvoorbeeld veel Franse woorden. Ken je enkele voorbeelden? Zoek volgende woorden in het woordenraster: pompiers, chicons, pochette, frontieren, kollire, compassie, krooize, nègliezjentie, persensie, rammasseren, reveilde, valies. N E R E S S A M M A R I K
N E R E I T N O R F F S R
P A G R E Z G H O M V J O
O Z N L R Z L V P W E W O
C R A O I A E T O C L K I
H E M O L E I R M H F P Z
E V R B L E Z F P I D E E
T E E N O H P J I C Y R B
T I E A K O C K E O T SE A
E L H W Q L F D R N I N H
X D O V A L I E S S T S V
R E M N E J L C S K O I B
C O M P A S S I E P L E E
In onderstaande tabel vind je enkele woorden uit het dialect van de grensregio. Je merkt dat die sterk beïnvloed is door het Frans. Geef de correcte Nederlandse vertaling. Kies: de brandweer, geduld, de grens, medelijden, moed, een pennenzak, reiskoffer, verwaarlozing, verzamelen, wekker, witloof en woede. 1. Pompiers
pompiers
2. Chicons
chicorée
3. Pochette
pochette
4. Frontieren
frontière
5. Kollire
collère
6. Compassie
compassion
7. Krooize
courage
8. Nègliezjentie
négligence
9. Persensie
patience
10. Rammasseren
ramasser
11. Reveilde
réveiller
12. Valies
valise
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 23 -
Opdracht 9 De grens heeft een impact op de cultuur in de grensstreek. Doorheen de jaren is de grens heel vaak verschoven. Daardoor vind je bijvoorbeeld in Noord-Frankrijk heel wat Vlaamse invloeden terug. Kruis aan wat geen Vlaamse invloed is in Noord-Frankrijk.
reuzen
belfort
triomfboog
rijhuizen in rode en bruine baksteen
grote markt
Opdracht 10 Het verschuiven van de grens in het verleden heeft ook de kaart van de grensstreek beïnvloed. Heel wat steden aan de grens hebben zowel een Nederlandse als een Franse benaming. Verbind de Nederlandstalige naam van de steden met de Franse vertaling. 1.
Komen
a.
Bailleul
2.
Meregem
b.
Lille
3.
Belle
c.
Wissant
4.
Rijsel
d.
Bergues
5.
Duinkerke
e.
Merville
6.
Sint-Winoksbergen
f.
Comines
7.
Atrecht
g.
Arras
8.
Witzand
h.
Dunkerque
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 24 -
Opdracht 11 Door het verschuiven van de grens klinken sommige steden of gemeenten soms Frans of Nederlands, maar dat verraadt niet altijd het land. In welk land vind je volgende steden en gemeenten: Adinkerke, Bergues, Godewaersvelde, Herzeele, Houthem, Kruiseke, Proven, Steene, Steenkerke, Steenvoorde. Noteer ze in de juiste kolom. België
Frankrijk
1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
Opdracht 12 Lien moet als koerier vaak pakjes afleveren in deze regio. Duid op de kaart van de grensstreek met een cijfer aan welke route ze vorige week volgde. “Vorige week vrijdag was super druk. De hele dag reed ik rond om pakjes af te leveren. Ik woon in Ieper (1), dus vertrok ik van daar. Mijn eerste levering was voor een meisje uit Duinkerke (2), daarna reed ik verder naar Veurne (3) en zo naar Poperinge (4). Toen ik daar net aankwam, kreeg ik telefoon van mijn man. Ik was een pakje vergeten, dus moest ik terug naar Ieper (1). Vlak na de middag moest ik een bestelling brengen naar Armentières (5) en naar Tourcoing (6). Ten slotte moest ik naar Wervik (7) om er een pakje op te halen dat naar Rijsel (8) moest gebracht worden.”
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 25 -
Een verjaardagslied Dit jaar word ik 300 jaar. Om mijn verjaardag te vieren werd een lied geschreven op de tonen van het Europese volkslied. Zing je met me mee?
Alle mensen worden broeders
Tous les garçons, toutes les filles
Geen verschil in rang of stand Zingen mee met ’t melodietje Wiegen zachtjes hand in hand En zo zal dat lied maar groeien Langs de straten overal Over alle grenzen heen dat iedereen het horen zal
Chantent ensemble ce refrain Riches et pauvres, grands, petits Mais tous égaux, main dans la main La chanson f’rait un voyage Au-delà de nos frontières En volant dans l’air elle sera vite connue sur toute la Terre
Dromen van een wereld waarin
Pourquoi pas rêver d’un monde
Alle mensen hand in hand Elkaar alle aandacht schenken Wandelend door het hele land Over bergen over dalen Door de storm en tegenwind Mensen komen hier tesamen Omdat liefde overwint
Où les gens se tiennent la main Malgré toutes nos différences On est tous des êtres humains Pas le vent, la pluie, l’orage Ni les nuages qui nous entourent Vont nous arrêter de chanter que l’amour vaincra toujours
Muziek: Beethoven, negende symfonie Nedl tekst: Willem Vermandere, Tine Reymer, Nathalie Delcroix, Riet Muylaert Franse tekst: Thijs Delrue
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 26 -
Het didactisch pakket ‘Over de grens’ is een initiatief van de Provincie West-Vlaanderen, gerealiseerd door Ryckevelde vzw, beweging voor Europees burgerschap, in het kader van het project ‘300 jaar grens’.
Het project ‘300 jaar grens’ is een samenwerkingsverband tussen volgende partners:
Het Interregproject ‘300 jaar grens’ wordt gerealiseerd met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Unie.
‘Over de grens’ I Educatief pakket n.a.v. 300 jaar grens I 2013 © Ryckevelde vzw
- 27 -