Jelleontdekken & Jana Europa
Een werkboekje over het thema ‘Europa’ voor leerlingen derde graad basisonderwijs uit de provincie Oost-Vlaanderen.
editie 2013 Europa Europa in in beweging beweging
inhoud Hoofdstuk 1: de geschiedenis van de EU VRAAG: WAAROM BEGONNEN DE EUROPESE LANDEN NA WO II SAMEN TE WERKEN?
6
Hoofdstuk 2: de landen van Europa VRAAG: WELKE LANDEN ZIJN LID VAN DE EUROPESE UNIE?
9
Hoofdstuk 3: de instellingen van de EU VRAAG: WIE MAAKT IN EUROPA DE WETTEN?
12
Hoofdstuk 4: landbouw in de EU VRAAG: WAAROM WERKEN DE EUROPESE LANDEN SAMEN ROND LANDBOUW?
15
Hoofdstuk 5: regionaal beleid van de EU VRAAG: WAAROM GEEFT DE EU GELD AAN DE EUROPESE REGIO’S?
20
Hoofdstuk 6: open grenzen in de EU VRAAG: WAAROM ZETTEN DE EU-LANDEN DE GRENZEN OPEN?
24
Hoofdstuk 7: de euro VRAAG: WAAROM VOERDE MEN DE EURO IN?
27
Hoofdstuk 8: Europa bouwt bruggen VRAAG: WAAROM BOUWT EUROPA BRUGGEN EN WEGEN?
29
Hoofdstuk 9: veiligheid in Europa VRAAG: WAAROM WERKEN DE EU-LANDEN SAMEN ROND VEILIGHEID?
31
Hoofdstuk 10: cultuur in Europa VRAAG: WAAROM ONDERSTEUNT DE EU CULTUUR?
33
Hoofdstuk 11: milieu in Europa VRAAG: WAAROM WERKEN DE EU-LANDEN SAMEN ROND MILIEU?
36
Hoofdstuk 12: onderwijs in Europa VRAAG: HOE WIL DE EU ERVOOR ZORGEN DAT EUROPEANEN ELKAAR BETER BEGRIJPEN?
38
EUROPAQUIZ
40 42 44
KAART EUROPA KAART OOST-VLAANDEREN 2
Hallo allemaal, Ik ben Vanessa en werk voor het Informatiepunt Europe Direct van de Provincie Oost-Vlaanderen. Heb je vragen over de Europese Unie? Dan kan je steeds bij ons terecht. Omdat kinderen vaak bij ons aankloppen met dezelfde vragen over Europa, hebben we onlangs twee jonge reporters ingeschakeld: Jelle en Jana. Ze kregen van mij 12 enveloppen met daarin belangrijke vragen over Europa. Ze moesten hierop een antwoord vinden. Om die opdracht tot een goed einde te brengen, gingen ze overal in onze provincie op zoek naar oplossingen. Zo ontdekten Jelle en Jana dat bijna al onze steden en gemeenten wel iets met Europa te maken hebben. En dat ook jullie leven erg beïnvloed wordt door de EU. Zijn jullie benieuwd naar de avonturen van Jelle en Jana? Ga dan meteen aan de slag met dit werkboekje. Help je hen ook een handje om alle vragen op te lossen? Veel succes! Vanessa
3
Opa Walter en oma Liliane waren hun hele leven lang schipper. Ze wonen nu al tien jaar aan wal, in Wachtebeke. Soms varen ze nog mee, want ze vinden het super leuk om tijd met ons door te brengen en terug op het water te zijn.
Even voorstellen... MARC
MIA
Dit zijn onze ouders: Marc en Mia. Tien jaar geleden namen ze het schip over van opa Walter en oma Liliane, de ouders van papa. Nu varen ze heel België, Frankrijk en Nederland door om vrachten te vervoeren.
JELLE Hallo, wij zijn Jelle & Jana. Wij wonen met ons gezin op een schip: de Stella Maris. Tijdens de week zitten we op internaat op een school in Evergem. Maar tijdens het weekend en in de vakantie varen we gewoon mee met papa en mama. Wil je even kennismaken met onze familie?
wALTER
LILIANE ROBERT
Ik ben dus Jelle. Ik ga vanaf september naar het zesde leerjaar. Al is naar school gaan niet echt mijn favoriete bezigheid . Ik hou meer van voetballen, computerspelletjes spelen en de natuur verkennen.
Dit is opa Robert, de vader van mama. Oma Nelly is twee jaar geleden overleden.
PICO Mijn naam is Jana, maar dat had je vast al door. Vanaf september is het zover: de middelbare school. Allemaal nieuwe vrienden en al die andere vakken. Dat wordt spannend! Mijn hobby’s zijn dansen, lezen en ... schrijven natuurlijk. Want later wil ik journalist worden!
JANA
En wat vind je van Pico, onze dwergpapegaai? Pico gaat al 8 jaar overal met ons mee. Als hij zou kunnen spreken, dan had hij vast veel verhalen te vertellen over wat hij allemaal gezien heeft van op de boot...
ar het anter op zoek te gaan na en n se ui kr or do te ze provincie de taken Daarom hebben we ssa de opdracht om on n. ne ke Va ak n np va aa en m eg sli kr t ij W euren, dus ie. We wilden he udt van dingen opsp over de Europese Un ho en le ag Jel vr en k 12 oe op gb d or da wo tocht in mijn schrijf over onze zoek ik : ld ee rd ve jk eli id du rd op de vragen. hij zocht een antwoo volgden. ute aanduiden die we ro de je n ka xx ’s na Vlaanderen op pagi Op de kaart van Oost-
Jana
4
5
1
opdrachten en handje e & Jana e
De geschiedenis van de EU
help Jell
Waarom begonnen de Europese landen na WO II samen te werken?
Opdracht 1 a. Waarom werd de Europese samenwerking gestart? Ontcijfer de code. Tip: het heeft te maken met de plaats van de letters in het alfabet. 22 18 5 4 5
b. En dat is gelukt! Welke prijs ontving de Europese Unie daarvoor in 2012? Ontcijfer de rebus. Maldegem
-OT
Jana
-EI
-ET
-O
Maandag 1 juli
Jelle
6
-B +E
1950 Robert Schuman roept Frankrijk en Duitsland op om samen te werken in de Europese Gemeenschap voor en
Er doen nog vier landen mee: B
N
,L en I
, .
1957 Ondertekening van het Verdrag van Rome. Daardoor ontstaat de Europese E
Gemeenschap.
1992 In 1992 besluiten de landen van de Europese Gemeenschap om van naam te veranderen. We spreken vanaf dan van de Europese U (of afgekort, de
).
1993 Op 1 januari gaan de g
tussen de lidstaten van de Europese Gemeenschap open.
2002 Op 1 januari betalen we met de biljetten en munten van ons nieuw geld: de e
Omdat de EGKS goed draaide, besloten de zes landen om nog meer samen te werken. Ze richtten in 1957 de Europese Economische Gemeenschap op. Voortaan werken ze ook samen rond handel, landbouw, enz. Daarna duurde het een hele tijd
-UU
Opdracht 2 Vul de ontbrekende woorden aan.
Het is eindelijk grote vakantie! Vandaag varen we met de boot op het Schipdonkkanaal. Volgens papa noemen ze dat kanaal ook wel ‘de blinker’*! Opa Robert vaart ook mee. Hij wil tijdens de vakantie graag meer tijd met ons doorbrengen. En da’s super leuk, want zo kan hij helpen met onze opdracht. Hij vertelde dat er tijdens WO I en WO II zwaar gevochten werd langs het kanaal. In Maldegem, waar we straks passeren, is er zelfs een Canadese oorlogsbegraafplaats en een museum over de Tweede Wereldoorlog. Tijd dus voor Jelle en ik om op onderzoek te gaan naar het antwoord op onze eerste vraag: Waarom begonnen de Europese landen na WO II samen te werken?
Ik heb ontdekt waarom de Europese samenwerking er kwam! Na de twee wereldoorlogen hadden de Europeanen genoeg van al dat bloedvergieten. Overal hoorde je mensen zeggen: we willen ‘nooit meer oorlog!’. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, had een idee. Hij dacht: Europese landen moeten samenwerken rond kolen en staal. Want hiermee kan je wapens maken. En als we alles over kolen en staal samen beslissen, kan een land niet meer in het geniep wapens maken. En dus wordt oorlog onmogelijk. Op 9 mei 1950 riep hij de Europese landen op om samen te werken. Zes landen vonden dat een goed idee: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië. Zij startten de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS).
-N
.
Opdracht 3 Je leest hieronder 4 getuigenissen van Europeanen. Vul telkens de letter aan op de juiste plaats op de tijdslijn.
vooraleer een nieuwe stap gezet werd. Maar de volgende beslissingen waren wel belangrijk. In 1992 kreeg de samenwerking een nieuwe naam: Europese Unie. En in 1993 verdwenen de douanecontroles en gingen de grenzen tussen de Europese landen open. Vrachtwagens moesten niet meer aanschuiven aan de grens. En iedereen mag reizen, inkopen doen of werken waar je maar wil in Europa. Met die open grenzen ging alles goed, maar toch was er nog een probleem. Elk land gebruikte een eigen munt en de mensen moesten dus veel wisselen en rekenen. Eén Europese munt zou alles makkelijker maken. En dus besloten de Europeanen om tegen 2002 de euro in te voeren. Maar dat was niet alles. Door die open grenzen moesten de politiediensten in Europa meer gaan samenwerken. De landen zorgden er ook voor dat de wegen beter op elkaar aansluiten, enz. Zo blijft die samenwerking maar groeien!
1950
1960
a Rik, chauffeur: Toen de grenzen open gingen, werd het veel gemakkelijker om met de vrachtwagen naar andere landen te rijden.
b Marc, gepensioneerde militair: Eindelijk beslisten de Europese landen om samen te werken. Dan hoefde ik niet meer gaan vechten.
c Rita, lerares: Vanaf dit moment moesten we geen geld meer wisselen als we naar Italië op reis gingen.
d Frederik, bankbediende: Als we het over de Europese samenwerking hadden, dan spraken we vanaf nu over de Europese Unie.
1970
1980
1990
2000
2010
7
Opdracht 4 a. 11 juli is de Vlaamse feestdag, 21 juli de Belgische. Op welke dag vieren we de Europese feestdag? b. Teken hieronder de Europese vlag.
2 Maldegem
De landen van Europa
Welke landen zijn lid van de Europese Unie? Aalter
Jana c. Hoe heet het Vlaamse volkslied? En dat van België? En het Europese volkslied? d. Het ‘motto’ of de slagzin van België is: eendracht maakt macht. Wat is het motto van de EU?
Maandag 8 juli
Terug een dagje varen vandaag. Deze morgen moesten we machineonderdelen afleveren in Aalter. Daar geraakte papa aan de praat met Zoran, een vrachtwagenchauffeur uit Kroatië. In het Engels natuurlijk, want papa kent geen Kroatisch. Papa vertelde hem over onze Europa-opdracht. Zoran zei dat er al veel veranderd is in Kroatië sinds het land in 2013 lid werd van de Europese Unie. Maar één ding is volgens Zoran nog niet veranderd: Kroatië is nog altijd het mooiste land van Europa. Hmmm... misschien moeten we er wel eens op vakantie gaan om dat te controleren. En in al die andere lidstaten ook . Welke landen zitten allemaal in de EU?
Jelle Ik zocht op welke landen lid zijn van de Europese Unie. Het zijn er 28! Maar dat is niet altijd zo geweest. De samenwerking startte in 1951 met zes landen: België, Luxemburg, Nederland, Frankrijk, Duitsland en Italië. In 1973 werden het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Ierland lid. In 1981 kwam Griekenland er bij. Spanje en Portugal werden in 1986 het elfde en twaalfde lid. In 1995 traden Zweden, Finland en Oostenrijk toe. In 2004
8
hadden we de grootste uitbreiding van allemaal. Er kwamen tien landen in één keer bij: Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Malta en Cyprus. Roemenië en Bulgarije volgden in 2007. En toen was het de beurt aan Kroatië. Het land werd in 2013 de 28ste EU-lidstaat. En er zullen zeker nog andere landen volgen.
9
opdrachten en handje e & Jana e help Jell
Opdracht 3 Verbind de uitspraak uit de linker kolom met het juiste antwoord in de rechter kolom.
Opdracht 1 De Europese Unie telt 28 lidstaten. Duid ze aan op de Europese kaart op pagina’s xx.
A
Dit Europees land ligt in de Middellandse Zee, niet zo ver van Sicilië. Er zijn ongeveer 375.000 inwoners.
1
Tsjechië en Slowakije
B
Samen worden ze de Baltische Staten genoemd.
2
Roemenië
C
Vroeger vormden ze één land, maar ze zijn zonder bloedvergieten uiteen gegaan.
3
Malta
D
In dit land leefde Dracula. Je kan er zijn kasteel bezoeken.
4
Estland, Letland en Litouwen
• Kleur de landen die de samenwerking startten in 1951 in het geel. • Kleur de landen die toetraden in 1973 in het groen. • Kleur het land dat toetrad in 1981 in het blauw. • Kleur de landen die toetraden in 1986 in het rood. • Kleur de landen die toetraden in 1995 in het paars. • Schrijf het getal 16 in Polen, 17 in Tsjechië, 18 in Hongarije, 19 in Estland, 20 in Letland, 21 in Litouwen, 22 in Slovenië, 23 in Slowakije, 24 in Malta, 25 in Cyprus, 26 in Roemenië, 27 in Bulgarije en 28 in Kroatië.
Opdracht 2 Vul de tabel verder aan met alle landen van de EU en hun hoofdsteden. En hoe herken je een auto uit dat land? Kies autokentekens uit deze lijst: L, F, D, I, NL, DK, SF, P, GB, IRL, GR, E, S, A, SK, SLO, PL, BG, H, LT, LV, RO, CY, EST, M, CZ, en HR.
2. 3. 4.
hoofdstad
autokenteken
België
Brussel
B
België
11,1 miljoen
Luxemburg
0,5 miljoen
Bulgarije
7,3 miljoen
Hongarije
9,9 miljoen
Tsjechië
10,5 miljoen
Malta
0,4 miljoen
Denemarken Duitsland
5,6 miljoen
Nederland
81,8 miljoen
Oostenrijk
16,7 miljoen 8,4 miljoen
5.
Estland
1,3 miljoen
Polen
38,5 miljoen
6.
Ierland
4,6 miljoen
Portugal
10,5 miljoen
Griekenland
11,3 miljoen
Roemenië
21,4 miljoen
Spanje
46,2 miljoen
Slovenië
2,0 miljoen
Frankrijk
65,3 miljoen
Slowakije
5,4 miljoen
9.
Italië
60,8 miljoen
Finland
5,4 miljoen
10.
Cyprus
0,8 miljoen
Zweden
9,5 miljoen
11.
Letland
2,0 miljoen
Verenigd Koninkrijk
Litouwen
3,0 miljoen
Kroatië
7. 8.
12.
62,9 miljoen 4,4 miljoen
Bron: Eurostat, cijfers op 01/01/2012
1.
Naam van het land
Opdracht 4 De EU telt ongeveer 500 miljoen inwoners. Hieronder vind je het aantal inwoners per land. Beantwoord onderstaande vragen.
13. 14. 15. 16.
a. - In welk EU-land wonen er het meeste mensen? - In welk EU-land wonen er het minste mensen?
17.
- In hoeveel landen wonen er meer dan 10 miljoen mensen?
18.
b. In de Verenigde Staten van Amerika wonen er zowat 300 miljoen mensen. In Japan zijn dat er iets minder dan 130 miljoen. In de EU wonen bijna twee keer zoveel mensen als in de VS en meer dan drie keer zoveel als in Japan. o Waar o niet waar
19. 20. 21. 22.
c. In Oost-Vlaanderen wonen er 1.454.716 mensen op een oppervlakte van 2.982 km². Hoeveel mensen wonen er per km²? (tip: deel het aantal inwoners door het aantal km²)
23. 24.
d . In Vlaanderen wonen 6.350.765 mensen. Bereken hoeveel procent van de Vlamingen in Oost-Vlaanderen wonen (tip: deel het aantal Oost-Vlamingen door het totaal aantal Vlamingen en vermenigvuldig met 100)
25. 26. 27. 28.
10
11
3
opdrachten en handje e & Jana e
De instellingen van de EU
help Jell
Wie maakt in Europa de wetten?
Opdracht 1 Vul de ontbrekende EU-instellingen aan. Kies uit: Europees Parlement, Europese Commissie en Ministerraad. De auto’s in Europa stoten veel schadelijke gassen uit. Daarom maakt de een wetsvoorstel: in alle auto’s moeten in de toekomst een katalysator zitten. Dat is een toestel dat de uitlaatgassen filtert. Het
Maldegem
Aalter
bespreekt dat voorstel en vindt het een goed idee. De
Gent
is daar ook mee akkoord.
De
mag de wet nu uitvoeren. Voortaan moet elke wagen in de EU een katalysator hebben.
Opdracht 2 Wie is het?
Jana
a. Om ervoor te zorgen dat de landen van de Europese Unie meer met één stem spreken, werd een ‘Europees president’ aangesteld. De eerste die deze titel kreeg (tot 2014) was een Belg. Ontcijfer de code om te weten over wie het gaat. Hiermee kan je de code kraken:
Woensdag 12 juli
Ik ga volgende week op vakantie bij mijn vriendin Silke en ik had nog een nieuwe jurk nodig. Daarom gingen mama en ik deze middag shoppen in Gent. En ik heb er een gevonden! Ik sta er geweldig mee, al zeg ik het zelf . Maar er was nog een reden om even halt te houden in Gent. Want we moesten nog te weten komen wie in de Europese Unie nu eigenlijk de wetten maakt. In ons land is dat de koning, de regering en het parlement. Voor de Provincie zijn dat de gouverneur, de gedeputeerden en de provincieraad. En in elke gemeente heb je een gemeenteraad, schepenen en de burgemeester. Maar hoe zit dat met Europa?
A A
D D
E E
H H
M M
Dit is de code: HERMAN
N N VAN
O O
P P
R R
S S
U U
V V
Y Y
ROMPUY
b. België heeft een eerste minister of premier. Wat is zijn/haar naam? c. Vlaanderen heeft een minister-president. Wat is zijn/haar naam?
Opdracht 3 Stel je voor dat jij een Europees commissaris bent. Jij mag dus beslissen wat Europa in de toekomst nog moet doen. Welk wetsvoorstel zou jij dan uitdenken?
Jelle Ik heb gevonden hoe het werkt, maar eenvoudig is het niet. Laat het me even uitleggen... Europese wetten worden gemaakt door de ‘Europese instellingen’. Het maken van een wet begint in de Europese Unie telkens bij de Europese Commissie. Er zijn 28 commissarissen voor de hele EU. Eén per land dus. De Commissie maakt voorstellen voor wetten en vergadert daarvoor in Brussel in dit gebouw. Zo’n voorstel voor een wet (of wets-voorstel) gaat dan naar het Europees Parlement. In dat Parlement zitten de volksvertegenwoordigers uit alle EU-landen. Zoals het woord ‘volksvertegenwoordiger’ het zegt, vertegenwoordigen zij het volk, ons allemaal dus. Want wij mogen stemmen wie in dit Parlement zit. Het Europees Parlement komt samen in de Franse stad Straatsburg en in dit gebouw in Brussel. Als het Parlement akkoord gaat, krijgt de Ministerraad het woord. Dat zijn de ministers van alle EU-landen die vaak samenkomen. Natuurlijk zitten niet álle ministers van alle
12
Europese Commissie
Opdracht 4 Zoek op het internet. Europees Parlement
Raad van Ministers
a. Wie is de Belgische Eurocommissaris? b Hoeveel leden van het Europees Parlement zijn Vlaams? c Wat zijn hun namen?
landen tegelijk samen. Gaat het over landbouw, dan komen alleen de ministers van landbouw naar Brussel om er te vergaderen. Willen ze praten over milieu, dan komen de ministers van milieu samen. De Ministerraad moet samen met het Europees Parlement het wetsvoorstel goedkeuren. Als dat gebeurt, is de Europese Commissie weer aan de beurt. Zij moeten ervoor zorgen dat alle lidstaten de wet naleven.
d. Onderstreep in het lijstje hierboven (oefening C ) de namen van de Oost-Vlaamse Europarlementsleden.
13
4 Opdracht 5 Hieronder vind je voorbeelden van Europese beslissingen. Verbind de foto met de overeenkomstige EU-beslissing.
A
1
Maldegem
Landbouw in de EU
Waarom werken de Europese landen samen rond landbouw? Aalter
Gent
Geraardsbergen
De nationale rijbewijzen worden geleidelijk aan vervangen door een Europees rijbewijs.
B 2
Heb je een skiongeval in Frankrijk, dan kan je er met je Europese ziekteverzekeringskaart gemakkelijk naar het ziekenhuis.
C
3
Jana
Vrijdag 12 juli
Vanavond komt mama me ophalen. Ik was de hele week in vakantie op de boerderij van Els en Filip in Geraardsbergen. Samen met Silke, mijn beste vriendin, hebben we de kalfjes gevoederd, in het hooi gespeeld en met de tractor meegereden naar het veld. En uren gebabbeld natuurlijk… over koetjes en kalfjes ! De week is voorbij gevlogen. De opdracht ben ik natuurlijk niet vergeten. Maar – eerlijk gezegd – heb ik vooral Jelle aan het werk gezet.
In alle EU-landen kan je de hulpdiensten bereiken door het noodnummer te bellen.
D
Jelle E
4
Met de euro kan je in heel wat Europese landen betalen. Toen we maandag Jana en Silke naar de boerderij brachten, heb ik met boer Filip gesproken. Hij kon ons waarschijnlijk wel helpen met de opdracht. En, ja hoor, Filip heeft me haarfijn uitgelegd waarom Europa zich met ons voedsel bezighoudt.
F
5
Wil je je hond meenemen op reis in de EU, dan moet die een paspoort en een tatoeage of chip hebben, waar bijvoorbeeld jouw adres op staat.
6
Als je vliegt van Brussel naar Rome is er geen paspoortcontrole meer bij aankomst, dankzij de Akkoorden van Schengen.
14
Na de Tweede Wereldoorlog leden veel mensen honger. De Europese landen wilden er voor zorgen dat er genoeg voedsel was voor iedereen. Ze beloofden aan de boeren om een goede prijs te betalen voor hun producten. Hoe meer voedsel ze kweekten, hoe meer centen ze van Europa kregen. En dus vlogen de landbouwers er in. Door het harde werk van de boeren was er al snel voldoende voedsel tegen een betaalbare prijs. Maar de techniek stond niet stil. Tractoren en andere landbouwmachines vervingen paard en kar. Er kwam kunstmest en sproeistoffen. De landbouwers konden steeds meer oogsten. En zo kwamen er overschotten van bijvoorbeeld melk en boter. En dat was niet meer betaalbaar voor Europa.
Daarom ging de EU eind jaren tachtig de landbouwers aansporen om niet zoveel mogelijk te produceren, maar om gezond voedsel te produceren en om op het milieu te letten. Boeren konden ook zelf andere bronnen van inkomsten te zoeken, zoals plattelandstoerisme. En dat doen Filip en Els ook. Je kan er logeren en zelfs meehelpen op de boerderij!
15
opdrachten en handje e & Jana e help Jell
Opdracht 1 Alles wat de Europese Unie doet voor de landbouwers, noemt men het ‘Europees landbouwbeleid’.
Opdracht 3 De Europese Unie probeert mensen ook aan te moedigen gezond te eten. Dat doet ze door campagnes te steunen. Hieronder zie je enkele voorbeelden. Schrijf in de rechter kolom wat de EU wil bereiken met de campagne.
a. Waarom startten de Europese landen met een gemeenschappelijk landbouwbeleid?
b. Wat moeten de landbouwers nu vooral doen volgens Europa?
© VLAM
A Opdracht 2 De Europese Unie houdt ons voedsel in het oog ‘van boer tot bord’. a. Ons voedsel moet gezond en veilig zijn. Daarom krijgt elk ei in Europa een stempel met een code. Is een ei ongezond, dan kan men met die eicode snel uitvissen waar het ei vandaan komt. Zoek uit wat deze code betekent: 2-AT-5823107. 2 AT 5823107
B
b De EU beschermt ook producten die typisch zijn voor een bepaalde streek. Hieronder vind je enkele streekproducten uit Oost-Vlaanderen. © VLAM
• Verbind de foto met de juiste omschrijving. • Welke 2 streekproducten zijn door de EU erkend als officiële streekproducten?
A 1
Cuberdons (of neuzekes)
2
Geraardsbergse mattentaart
3
Stropkes mosterd
4
Gentse azalea
5
Gandaham
6
Reynaertgebak
b © VLAM
C
c
d
e D
16
© VLAM
f
17
Opdracht 4 In Oost-Vlaanderen zijn heel wat mensen actief in de land- en tuinbouw.
Opdracht 5 a. Heel wat landbouwers verkopen hun producten op de boerderij. Dit noemen we ‘hoeveproducten’. Surf naar www.fermweb.be en pluis uit of er zo’n
a. In de tabel vind je hoeveel procent van de bevolking actief is in de land- en tuinbouw in Oost-Vlaanderen.
boerderij in de buurt van de school is.
• In welke steden of gemeenten bedraagt dat aantal meer dan 5%? Omcirkel ze in de tabel.
b. Het ‘Plattelandscentrum Meetjesland’ zet het platteland en het Meetjesland in de kijker. Bekijk op de kaart op pagina xx waar het Meetjesland ligt. Lees dan onderstaande advertentie en beantwoord de vragen.
• In welke gemeente zijn het minst landbouwers? Aalst
0,26%
Kaprijke
3,80%
Wachtebeke
0,51%
Denderleeuw
0,11%
Maldegem
7,30%
Zomergem
1,08%
Geraardsbergen
1,67%
Sint-Laureins
4,62%
Zulte
3,06%
Haaltert
0,56%
Zelzate
0,27%
Kruishoutem
3,00%
Herzele
0,38%
Aalter
4,58%
Oudenaarde
2,32%
Lede
0,86%
Deinze
2,59%
Ronse
0,09%
Ninove
1,65%
De Pinte
0,36%
Zingem
0,38%
Sint-Lievens-Houtem
1,30%
Destelbergen
0,88%
Brakel
0,64%
Zottegem
0,67%
Evergem
6,26%
Kluisbergen
1,33%
Erpe-Mere
0,84%
Gavere
0,48%
Wortegem-Petegem
1,91%
Berlare
0,30%
Gent
0,78%
Horebeke
0,68%
Buggenhout
0,42%
Knesselare
1,98%
Lierde
0,40%
Dendermonde
0,80%
Lochristi
12,14%
Maarkedal
1,93%
Hamme
0,93%
Lovendegem
0,40%
Zwalm
2,06%
Laarne
0,56%
Melle
0,24%
Beveren
3,63%
Lebbeke
0,84%
Merelbeke
0,39%
Kruibeke
1,50%
Waasmunster
0,03%
Moerbeke
2,89%
Lokeren
4,71%
Wetteren
0,66%
Nazareth
1,62%
Sint-Gillis-Waas
3,78%
Wichelen
0,66%
Nevele
2,72%
Sint-Niklaas
1,24%
Zele
0,73%
Oosterzele
0,56%
Stekene
0,84%
Assenede
2,68%
Sint-Martens-Latem
0,00%
Temse
1,72%
Eeklo
7,03%
Waarschoot
0,40%
• Wat is de bedoeling van het Plattelandscentrum?? • Hoe probeert ze dat te doen? Geef twee voorbeelden.
Wil je graag het leven op het platteland verkennen in het Meetjesland? Dan is het Plattelandscentrum zeker iets voor jou! Je ontdekt er waar ons voedsel vandaan komt en leert er de streek en de streekproducten beter kennen. Hoe? In de oude melkerij in Sint-Laureins kom je te weten hoe de landbouw de afgelopen jaren veranderd is. Je ontdekt er nieuwe streekproducten door samen te koken met een chef uit de streek. Je kan er met je klas op plattelandsklassen gaan. Of je steekt iets op over oude windmolens die vroeger het graan in het Meetjesland maalden.
Je beleeft er bovendien knotsgekke dingen: je kan er een wandeling maken met varken Félicienne, deelnemen aan de wedstrijd ‘om ter traagst fietsen’ of met de huifkar door het Meetjesland rijden. Of misschien word je wel uitgenodigd naar de Huysmanshoeve in Eeklo om brood te leren bakken of te krulbollen? Reden genoeg dus voor een bezoek aan het Plattelandscentrum!
c. Tijdens een bosklas ga je met de klas op uitstap naar het bos voor sport- en natuuractiviteiten in het groen. Op zeeklas trek je naar de kust om er interessante dingen over de zee bij te leren. Maar wat doe je tijdens een Smaakklas?
b. Met steun van de Europese Unie wil de streek in en rond Gent zich voorstellen als ‘Gent Bloemenregio’. • Een van de gemeenten uit de streek rond Gent is gekend voor de bloementeelt. Er werken veel mensen in de tuinbouw (tip: zie bovenstaande tabel) en er is zelfs een sierteeltmuseum! Welke gemeente is dat?
Welke bloem wordt er vooral gekweekt?
• Om de vijf jaar vindt er in Gent een grote bloemententoonstelling plaats. Ook in 2016 is er een editie.
© Michiel Hendryckx
Hoe heet die tentoonstelling
18
19
Regionaal beleid van de EU
help Jell
Waarom geeft de EU geld aan de Europese regio’s? Maldegem
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Jana
Zaterdag 20 juli
Het wordt een luie dag vandaag. Ik heb besloten om nog wat na te genieten van de vakantie op de boerderij. Met het schip passeren we voorbij Aalst, waar Jelle en ik nog een opdracht moeten afwerken. Ik ga ondertussen nog wat boeken kopen voor mezelf en een cadeautje zoeken voor de verjaardag van Jelle. Nog geen idee wat ik moet kopen… We zijn terug van Aalst. Toen ik daarnet terug naar het schip liep en aan het station van Aalst passeerde, zag ik allemaal borden staan met de tekst ‘met steun van de Europese Unie’. Dat is toevallig! Jelle en ik wilden wel eens te weten komen waarom Europa hieraan precies geld geeft.
Jelle Aan het station in Aalst is het Werfplein helemaal opgefrist. Hiermee wil men zorgen dat er wat meer groen is en ruimte voor mensen om gezellig te kuieren langs de Dender. Het regionaal beleid van de Europese Unie betaalde mee. Maar wat wil dat nu eigenlijk zeggen? Wel, het betekent dat Europa geld geeft aan projecten die zorgen voor meer jobs, goede autowegen, vernieuwing van de stad enz. En dat is belangrijk. Want niet alle streken of regio’s in Europa zijn even welvarend. Sommige gebieden zijn rijker dan anderen, soms zijn er meer mensen zonder werk, soms is het openbaar vervoer niet goed geregeld, enz. Met het Europese geld kunnen die regio’s bijvoorbeeld elektriciteit of rioleringen aanleggen, scholen bouwen, zorgen voor een schoner milieu en nog veel meer. Met het regionaal beleid wil Europa zo alle Europeanen gelijke kansen geven.
20
Opdracht 1 Niet alle regio’s in de Europese Unie zijn even welvarend. De cijfers die hieronder staan, tonen hoe rijk een land is. Hoe hoger het cijfer, hoe hoger het ‘bruto binnenlands product’ en dus ook de welvaart in dat land. Bekijk de tabel en beantwoord daarna de vragen. België
34.100
Ierland
35.600
Portugal
15.600
Bulgarije
5.400
Italië
25.700
Roemenië
5.800
Cyprus
20.500
Kroatië
10.500
Slovenië
17.200
Denemarken
43.700
Letland
10.900
Slowakije
13.200
Duitsland
32.299
Litouwen
11.000
Spanje
23.100
Estland
12.700
Luxemburg
83.600
Tsjechië
14.500
Finland
35.900
Malta
16.100
Verenigd Koninkrijk
30.100
Frankrijk
30.600
Nederland
35.900
Zweden
42.900
Griekenland
17.200
Oostenrijk
36.600
Hongarije
9.800
Polen
9.900
(Bron: Eurostat 2012, bbp per inwoner in euro)
5
opdrachten en handje e & Jana e
a. Welke zes EU-landen zijn het meest welvarend? b. Welke zes EU-landen zijn het minst welvarend?
Opdracht 2 Oost-Vlaanderen kan je opdelen in verschillende regio’s of streken. Je vindt ze op dit kaartje. Vul in de tabel aan welke steden of gemeenten in welke regio liggen. Gebruik de kaart van Oost-Vlaanderen op pagina xx. Kies uit: Aalst, Aalter, Beveren, Brakel, Deinze, Dendermonde, Eeklo, Geraardsbergen, Lokeren, Maldegem, Ninove, Oudenaarde, Ronse, Kruibeke, Sint-Niklaas, Temse en Zottegem.
a. Het Meetjesland: b. Het Waasland: c. Het Scheldeland: d. De Leiestreek: e. De Vlaamse Ardennen:
21
Opdracht 3 De Europese Unie wil dat het overal in Europa goed om te wonen, werken en leven is. Daarom geeft de EU steun aan regio’s die het nodig hebben. Sommige regio’s krijgen dus meer geld dan andere. Waarom vinden de Europese landen dit belangrijk? Los het kruiswoordraadsel op en je komt het te weten. a De achternaam van de Franse minister die aan de wieg stond van de Europese samenwerking.
Opdracht 4 Grensgebieden zijn vaak minder welvarend. Europa zorgt er daarom voor dat deze regio’s de handen in elkaar slaan. De ‘Euregio’ Scheldemond is hiervan een voorbeeld. Het is een samenwerking tussen de provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland (Nederland). Daarvoor krijgen ze geld van Europa.
b Dit land kwam in 2013 bij de EU. c Deze regio in Oost-Vlaanderen is nogal heuvelachtig. Daarom noemt men ze de ... Ardennen. d Deze belangrijke waterweg, ook wel ‘de blinker’ genoemd, verbindt Deinze in Oost-Vlaanderen met de Noordzee.
a. Hoe proberen de regio’s binnen de Euregio Scheldemond samen te werken? Lees onderstaande krantenartikels en geef ze de juiste titel. Kies uit: ‘Reynaert fietsspel’, ‘grensbrandweer’ en ‘zingen met de buren’. Controleer eventueel je antwoord op www.euregioscheldemond.be.
e Dit land is één van de EGKS-landen en heeft de meeste inwoners van de EU. f Zoveel sterren staan er op de Europese vlag.
1.
2.
3.
Vannacht brak er brand uit in een woonzorgcentrum in Koewacht (NL). Alle bewoners konden tijdig geëvacueerd worden. De brandweer van Stekene was snel ter plaatse waardoor de schade beperkt bleef. Dankzij samenwerking binnen de Euregio Scheldemond mag het brandweerkorps dat het dichtst bij ligt in actie schieten. Zelfs al komt dat korps uit een ander land. Zo zie je maar dat samenwerking over de grenzen heen zijn voordelen heeft.
Wie deze zomer niet weet wat gedaan, kan het grensgebied tussen Zeeland (NL) en Vlaanderen verkennen per fiets. Bij de toeristische dienst krijg je een speltoestel mee. Een bekend sprookjesfiguur leidt je door de streek en laat je allerlei opdrachten uitvoeren. Leuk en leerrijk dus!
Sinds enkele maanden werken het Gentse koor ‘Arabesk’, het Brugse koor ‘Vagantes Morborum’ en ‘het Zeeuws Mannenkoor’ uit Goes over de grenzen heen. Ze repeteren samen, maken samen nieuwe liedjes en treden samen op. Het resultaat van die samenwerking kan je volgende zaterdag in Gent gaan bewonderen
g Men noemt deze stad ook wel eens de hoofdstad van Europa, omdat er zoveel Europese instellingen staan. h Dit land is één van de armste landen van de EU. De hoofdstad is Boekarest. i In deze Oost-Vlaamse stad wordt het stationsplein vernieuwd met Europese centen. j Het …………… Parlement stemt over Europese wetten. k Op de 9de dag van deze maand vieren we de Europese feestdag. l Dit eiland is het kleinste land van de EU.
a b c d
b. We spreken van de ‘Euregio Scheldemond’. Waarom kreeg de samenwerking die naam?
e f g h i
Opdracht 5 Ook binnen de regio Oost-Vlaanderen krijgen heel wat projecten Europese steun. Ze hebben allemaal een eigen bedoeling. Lees er hieronder meer over en verbind het verhaal met de juiste term. a. Chirurgen gebruiken vaak een robot om te opereren. Maar soms kennen ze niet alle mogelijkheden van die robot. In het nieuwe Europese Centrum voor Robotchirurgie leren ze hoe ze er beter kunnen mee werken.
1
b. Het project ‘De bedenkers’ is bedoeld voor studenten van de Hogeschool Gent met een goed idee. De studenten met de beste ideeën kunnen hun eigen bedrijfje opstarten. En worden daarvoor begeleid door het ‘Centrum voor ondernemen’.
2 beroepsopleiding
c. De Stationsstraat in Sint-Niklaas krijgt een nieuw kleedje. Het wordt een aangename winkelwandelstraat met terrassen, water en veel groen. Op die manier wil de stad meer bezoekers aantrekken. Want dat is goed voor de economie.
3 jongeren aanmoedigen om te ondernemen
d. Een pyjama die van kleur verandert als baby’s koorts hebben? Of stof met lichtjes in? Het zijn maar enkele voorbeelden van waar onderzoekers mee bezig zijn in ‘TIO3’ in Ronse. Dit project kreeg steun van Europa en werkt aan nieuwe toepassingen voor stof en textiel!
4 beroepsopleiding
de stad vernieuwen
j k l
22
23
6
opdrachten en handje e & Jana e
Open grenzen in de EU
help Jell
Waarom zetten de EU-landen de grenzen open? Maldegem
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Opdracht 1 Werden deze uitspraken voor of na het openen van de grenzen gedaan? Lees de tekstjes en verbind telkens het voertuig dat erbij staat met het correcte figuurtje in het midden.
We komen net terug van een vakantie bij onze familie in Bordeaux. Als afscheid kregen we vijf dozen wijn. Hopelijk worden we niet gecontroleerd aan de grens. Anders moeten we belastingen betalen.
We hebben net een weekendje in de Champagnestreek achter de rug. We kochten er 160 flessen champagne. We kunnen dus weer een tijdje verder!
Zondag 4 augustus
Jelle wordt vandaag elf jaar! Hip hip hoera! We lagen even aan de kade in Zelzate om dat te vieren. Van opa Robert kreeg hij een voetbaltruitje van de Rode Duivels. En van mij: een computerspel. Na de taart en een glaasje champagne (de eerste keer dat ik dat gedronken heb – ik was er een beetje duizelig van…) vertelde opa Robert verhalen uit de oude doos. Hij weet dat we met een belangrijke opdracht over de Europese grenzen bezig zijn en wou ons dus een handje helpen.
Ik rijd vandaag met pralines naar Lissabon in Portugal. Door de douanecontroles aan de grenzen sta ik altijd uren in de file. Daar zie ik wel tegen op!
Ik rijd vandaag terug naar Lissabon. Hopelijk ben ik er binnen 30u. Vroeger deed ik er drie volle dagen over, door al die controles aan de grens.]
Jelle Mijn feestje was een ideale gelegenheid om nog eens aan opa z’n mouw te trekken. Hij wist me te vertellen waarom de grenzen in Europa nu open zijn. Toen je vroeger naar een ander Europees land ging, werd je gecontroleerd aan de grens. Kocht je op reis bijvoorbeeld wijn of champagne, dan moest je daarop belastingen betalen als je ze meenam naar België. Daarom werd er heel wat gesmokkeld. Als producten in het ene land goedkoper waren dan in het andere, dan werden die over de grens gebracht zonder belastingen te betalen. Uit Nederland werd toen veel boter naar België gesmokkeld, vertelde opa. De smokkelaars waren gewiekst: ze maakten bijvoorbeeld een
24
valse wand in de auto om er de boter in te verstoppen. In de zomer gaf dat soms wel problemen ;). Nu is dat verleden tijd. Sinds 1993 zijn de grenzen tussen de Europese landen open. Je kan nu veel makkelijker reizen, inkopen doen of gaan werken in een ander EU-land. Ook voor bedrijven werd het een stuk makkelijker. Hun vrachtwagens moeten geen uren meer aanschuiven aan de grens en ze moeten geen duizend-en-één papieren meer in vullen om het land binnen te geraken. Door die open grenzen lijkt Europa steeds meer één land!
b. Wat is het voordeel van de open grenzen: • voor bedrijven (vrachtwagen):
• voor burgers (gewone auto):
25
Opdracht 2 Vroeger werden veel producten gesmokkeld omdat ze goedkoper waren in het buurland. Nu hoeven we niet meer te smokkelen, maar kunnen we gewoon de grens over om ze te kopen. Welke producten zou je kopen in Nederland en welke in Vlaanderen?
7
De Euro
Waarom voerde men de Euro in?
Maldegem
België
Nederland
Opdracht 3 De 28 EU-lidstaten grenzen bijna allemaal aan andere Europese landen. Hieronder staan telkens alle buurlanden van een Europees land. Over welk land gaat het? a. Spanje: b. België, Duitsland, Frankrijk:
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Jana
Maandag 12 augustus
De euro is ook een verwezenlijking van de Europese Unie. Jelle en ik zijn al meer dan een maand aan het uitpluizen wat Europa allemaal doet. Maar dan mag je onze Europese munt ook niet vergeten natuurlijk. In de enveloppe van Vanessa stak een muntstuk van 2 euro. Heb je er al eens op gelet dat daarop de letters ‘LL’ staan? Weet je ook waarom? Vanessa stuurde ons naar Dendermonde om daar het raadsel te ontcijferen. Jelle vond al snel de oplossing. De letters LL op de euromunten zijn de initialen (eerste letters) van Luc Luycx, een inwoner van Dendermonde. Hij ontwierp de voorkant van de euromunten, die van alle munten gelijk zijn. Nu moet Jelle nog achterhalen waarom die euro er kwam…
c. Duitsland, Polen, Slowakije, Oostenrijk: d. Welk niet EU-land grenst aan Frankrijk, Duitsland, Italië en Oostenrijk:
Opdracht 4 In het Meetjesland werd vroeger veel gesmokkeld. Er bestaan dan ook heel veel sappige verhalen van smokkelaars. Dankzij Europese steun kan je die verhalen nu nog horen via het internet. Surf naar de databank Erfgoedbank Meetjesland via www.erfgoedbankmeetjesland.be/erfgoed/2169-smokkelen-tijdens-de-tweede-wereldoorlog. Beluister het verhaal en antwoord dan op de vragen hieronder: a. Wat smokkelde de man tijdens de oorlog mee in zijn vest? b. Uit welk land haalde hij die smokkelwaar?
26
Jelle Deze keer was dat niet zo moeilijk te achterhalen. De euro kwam er na het open gaan van de grenzen in 1993. Toen kon iedereen binnen de Europese Unie vlot reizen, werken en handel drijven. Alleen was het erg vervelend dat er zoveel verschillende munten waren in de Unie. Wie op reis ging moest
geld wisselen. En dat kostte een flinke cent bij de bank. En als bedrijven iets wilden kopen of verkopen in een ander land, wisten ze nooit vooraf wat het zou kosten in de andere munt. Gemakkelijk is anders! Met de euro moest betalen in Europa dus eenvoudiger en goedkoper worden.
27
opdrachten en handje e & Jana e help Jell
Opdracht 1 Niet alle EU-landen voerden de euro in. Plaats op de kaart op pagina xx een €-teken in alle landen die de euro als munt hebben. Die landen worden ook wel eens ‘de eurozone’ genoemd.
8
Europa bouwt bruggen
Waarom bouwt Europa bruggen en wegen?
Opdracht 2 Beantwoord onderstaande vragen. a. Het euroteken ziet er zo uit: €. Ken je ook de tekens van andere munten? • De Britse pond
• De Amerikaanse dollar
• De Japanse yen Maldegem
b. Niet alle EU-landen betalen met de euro. Hoe heet de munt van:
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Zelzate
• Hongarije
• Polen • Tsjechië
• Kroatië
Opdracht 3 De euromunten hebben een gemeenschappelijke voorkant. Die werd ontworpen door Luc Luycx. De achterkant mogen de eurolanden zelf kiezen. Vul in uit welk land het euromuntstuk komt. Je mag kiezen tussen Nederland, België, Ierland, Griekenland en Duitsland.
a
Aalter
b
c
d
e
Jana
Zondag 18 augustus
Opa en oma belden uit Nederland. Ze zijn op vakantie in Zeeland en hebben het daar blijkbaar erg naar hun zin. Volgende keer mogen we zeker met hen mee, beloofde opa Walter. Misschien komen ze op de terugweg ook wel nog eens langs, want we zijn nu toevallig aangemeerd in Zelzate, dat is vlakbij Zeeland! Oma vertelde dat ze via de Westerscheldetunnel naar Zeeland reden. Die tunnel is maar liefst 6,6 kilometer lang. Je gelooft het of niet maar de Westerscheldetunnel heeft ook iets met de Europese Unie te maken. Daar wil ik wel eens wat meer over weten!
Opdracht 4 Stel je voor: de EU wil een nieuw bankbiljet van één euro uitgeven. Jij mag het ontwerp maken. Wat zou je op de voor- en achterkant plaatsen?
Jelle voorkant
achterkant Ik heb het eens nagekeken. Er zijn blijkbaar heel wat bouwprojecten die Europees geld kregen. De EU geeft geld om auto-, spoor- en waterwegen aan te leggen. En ook voor de bouw van bruggen en tunnels is er Europese steun beschikbaar. Waarom? Wel, als er geen grenzen meer zijn in de Unie, dan moet je ook
28
gemakkelijk kunnen reizen van het ene Europese land naar het andere. Daarom geeft Europa steun voor goede Europese wegen die op elkaar aansluiten. Logisch toch?
29
opdrachten en handje e & Jana e
9
help Jell
Opdracht 1 a. Alle water-, auto- en spoorwegen samen vormen samen Los deze rebus op en je vindt het juiste antwoord.
Maldegem
M=NS
-D
-L N=S +E
P=N
K=W
Veiligheid in EU
Waarom werken de eu-landen samen rond veiligheid? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas
-D
b. Weet je ook wat dit wil zeggen? Zoek op internet naar de betekenis.
Jana
Opdracht 2 Er bestaan wegen die door verschillende Europese landen passeren. Men spreekt soms van E-wegen. Kan je uitzoeken welke E-snelwegen door Oost-Vlaanderen lopen? Duid ze aan op het kaartje.
Zondag 4 augustus
Vandaag gingen we langs bij oom Eric die in Sint-Niklaas woont. Hij had gebeld voor de verjaardag van Jelle en gezegd dat er nog een cadeautje klaar lag. Jelle ging natuurlijk meteen bij papa smeken om langs Sint-Niklaas te varen... We reden met de fiets tot bij oom Eric en deden dan samen een terrasje in de stralende zon. Heerlijk! Toen we door de stad wandelden zagen we opnieuw borden waarop stond: ‘met steun van de Europese Unie’. Dat kwam ons precies bekend voor… Ik vertelde oom Eric over onze Europese opdracht en hij was meteen enthousiast. Als politieagent komt hij ook veel in aanraking met de Europese Unie. Toen spitsten we de oren... want hij kon ons misschien wel vertellen waarom de Europese landen samenwerken rond veiligheid.
Opdracht 3 De Europese grenzen gingen in 1993 open. Europa wou er voor zorgen dat je gemakkelijk kon reizen van het ene naar het andere land met het openbaar vervoer. a. Hoe heet de hogesnelheidstrein die van Brussel naar overal in Frankrijk rijdt (afkorting)? Weet je ook wat dit betekent? b. Je kan naar het Verenigd Koninkrijk met het vliegtuig en de boot. Maar hoe nog?
Jelle
c. Via welke tunnel gaat de bus van Gent naar Middelburg in Nederland? Opdracht 4 Europa zorgt ervoor dat de wegen goed op elkaar aansluiten. Daarom is het belangrijk dat de auto’s en vrachtwagens in alle EU-landen dezelfde regels moeten volgen. Lees onderstaand verhaal waarin je enkele Europese (verkeers)regels vindt. Kruis daarna aan wat volgens jou een echte Europese regel is. We vertrokken met de auto op reis naar Spanje. Voor ons vertrek, controleerde papa nog even of we klaar waren om door Frankrijk en Spanje te rijden. Draagt de nummerplaat een landcode? Europees rijbewijs mee? Iedereen klikvast? Zit de kleine Fons in zijn kinderzitje? Dan kunnen we vertrekken! We waren nog maar net in Frankrijk of we stonden al opnieuw stil. Er was een vrachtwagen gekanteld… Van ver konden we de fluostrip ervan zien. Toen we enkele uren laten weer verder konden rijden, hoorden we dat de vrachtwagenchauffeur niet voldoende gerust had en in slaap gevallen was. Gelukkig heeft papa onderweg voldoende gerust en zijn we vandaag veilig en wel in Spanje aangekomen. Laat de vakantie nu maar beginnen!
30
o a. Kinderen die kleiner zijn dan 1m35 moeten verplicht in een kinderzitje in alle EUlanden.
o b. Mijn rijbewijs is geldig in alle EU-landen.
o c. Op mijn nummerplaat moet een ‘B’ staan zodat men weet dat ik uit België kom.
o d. In alle EU-landen moet je overdag je autolichten aandoen.
o e. In alle EU-landen gelden dezelfde snelheidsbeperkingen op de autosnelwegen
o f. Een vrachtwagenchauffeur moet zich aan de Europese rusttijden houden.
De job van oom Eric is veel veranderd sinds het opengaan van de grenzen in 1993. Als er vroeger een overval was, vluchtten de boeven snel naar Nederland. De politie moest aan de grens de achtervolging stoppen, want ze mochten de grens niet over. En ondertussen namen de boeven de benen. Nu is er veel veranderd. De Belgische agenten mogen ook in Nederland blijven achtervolgen. Ze verwittigen ondertussen hun Nederlandse collega’s, zodat zij de criminelen in de boeien kunnen slaan en arresteren. Dat de politie in Europa meer met elkaar zou samenwerken, werd afgesproken in ‘Schengen’. Daar had ik nog nooit van
gehoord, dus ik zocht het op: het is een stadje in Luxemburg op de grens met Duitsland en Frankrijk. Daar beslisten de Europese landen om Europese misdaad beter aan te pakken door de computers van de politie met elkaar te verbinden. Zo kunnen politieagenten van verschillende landen elkaar helpen bij het opsporen van gestolen auto’s, het oppakken van drugsbendes en andere mensen die iets mispeuteren. Een beetje later hebben ze Europol opgericht. Europol is een soort Europese politiedienst die informatie verzamelt en doorgeeft aan de politiediensten van de EU-landen. En ze zorgt ervoor dat die goed samenwerken.
31
opdrachten en handje e & Jana e
10
help Jell
Opdracht 1 Waarom moeten de politiediensten in de EU-lidstaten samenwerken?
va-we
-n -t
-da
n=r
-n
-s
o=e
N
E
G
N
O
S
E
R
M
O
Z
S
P
V
N
R
U
E
E
E
E
L
T
R
D
R
E
E
V
A
G
H
R
A
S
L
A
R
R
E
S
T
E
R
E
E
G
L
O
V
R
E
T
H
C
A
N E P
D
N
N
E
H
C
S
R
E
O
V
U C
I I
T
I
L
O
E E
S
N
T
E
E
N
D
E
I
H
N
B
T
O
J
E
O
A
P
N
D
E
M
N
V
R
A
E
O
L
N
F
L
M
A N
N D
Maldegem
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas Oudenaarde
E
R
O
Waarom ondersteunt de EU cultuur?
b=h
Opdracht 2 Hoe heet het soort criminaliteit dat de Europese landen samen proberen aan te pakken? Schrap de woorden die in het verhaal van Jelle in het vet staan in dit woordenraster en je komt de oplossing te weten. (tip: zoek horizontaal en verticaal, in beide richtingen en je mag letters meermaals gebruiken). G
Cultuur in Europa
Jana I
A
I
Opdracht 3 Beantwoord onderstaande vragen.
Maandag 16 september
Amai, ik ben stikkapot. Het schooljaar is begonnen. Ik had het niet verwacht maar het is echt leuk op m’n nieuwe school. Mijn klasgenoten zijn supertof en de lessen vallen goed mee. Vandaag gingen we met de klas op culturele uitstap naar de omgeving van Oudenaarde. Wat een toffe dag! In de voormiddag gingen we naar het Provinciaal Archeologisch Museum (PAM) in Velzeke. Daar leerden we over de prehistorie, de Romeinse en Merovingische tijd. In de namiddag mochten we naar Ename om er tijdsdetective en archeoloog te spelen. Dat was geweldig! Ik hoorde trouwens dat het museum Europese steun kreeg. Dat deed me denken aan onze volgende Europese vraag: waarom geeft Europa geld aan cultuur? Dat moet Jelle toch eens uitzoeken...
a. De politie in Oost-Vlaanderen moet soms ook samenwerken met collega’s uit een buurland. Over welk land gaat het, denk je? b. Welke Oost-Vlaamse steden of gemeenten grenzen aan dat land? Gebruik de kaart op pagina xx.
c. In de Verenigde Staten van Amerika bestaat er ook zo’n politiedienst die voor heel het land optreedt. Hoe heet die? Opdracht 4 a. Hieronder vind je enkele foto’s uit de krant. Over welke grensoverschrijdende criminaliteit gaat het?
b. Ken je nog andere voorbeelden van grensoverschrijdende misdaad?
32
Jelle Een makkie! Al die prachtige films, muziek en gebouwen die er in Europa bestaan... Je kan echt wel zeggen dat Europa rijk is aan cultuur! En de Europese landen beseffen dat maar al te goed. Ze willen die rijkdom beschermen en zoveel mogelijk verspreiden. Daarom onderneemt de EU blijkbaar heel veel acties om Europese cultuur te ondersteunen. Jaarlijks gaat één of meerdere steden bijvoorbeeld lopen met de titel van ‘Europese Culturele Hoofdstad’. Een hele eer voor een stad. Maar er is nog veel meer. Europa organiseert ook
‘Erfgoeddagen’ om monumenten en cultuur in de schijnwerpers te zetten. En ze geeft ook geld aan gemeenten en steden die ‘verbroederen’ met elkaar. Ook de film- en tv-wereld wordt niet vergeten. Bijna alle Europese films worden gemaakt met geld van de Europese Unie. En ook voor eigen programma’s kregen de Europese zenders subsidies. Je ziet het, Europa geeft heel wat geld om onze Europese cultuur te steunen.
33
opdrachten en handje e & Jana e help Jell
Opdracht 1 De Europese Unie verdeelt subsidies om onze cultuur te beschermen en te verspreiden. Verbind de acties met de bijhorende foto.
Opdracht 4 Hoe goed ken jij de Europese cultuur? Je ziet hier enkele belangrijke bouwwerken uit Europese hoofdsteden die ooit Europese culturele hoofdstad waren. Om welke hoofdsteden gaat het?
a 1 Elk jaar krijgen 1 of meerdere steden de titel van ‘Europese Culturele Hoofdstad’.
b 2 Europa steunt de Europese
3
4
c
“©-2011 Standaard Uitgeverij/WPG Uitgevers België nv
doorbreken, kunnen de ‘European Border Breaker Award’ winnen.
2
Opdracht 5 Al eens gehoord van de Staats-Spaanse linies? Dat zijn oude forten en verdedigingslinies uit de 16de en 17de eeuw. Er bestaat zelfs een strip van ‘Suske en Wiske’ hierover. Help jij Lambik een handje?
film.
3 Muzikanten die Europees
1
Opdracht 2 Elk jaar mogen één of meerdere steden de titel van ‘Europese Culturele Hoofdstad’ dragen. a. Welke West-Vlaamse stad kreeg die titel in 2002? b. In 2013 kregen Marseille en Kosice de titel; in 2014 Riga en Umea. In welke landen liggen deze steden? Marseille
a. In welke Oost-Vlaamse gemeente ligt het fort waar Lambik het over heeft? b. Waarom geeft Europa volgens jou geld om deze monumenten te herstellen?
Kosice
Umea
Opdracht 3 Veel steden en gemeenten in Europa zijn met elkaar verbroederd. We noemen dat ook een ‘jumelage’. De inwoners of het gemeentebestuur bezoeken elkaar dan regelmatig en organiseren samen activiteiten. Zoek op internet een antwoord deze vragen: a. Met welke steden is Oudenaarde verbroederd?
De Staats-Spaanse Linies? Getuigen van een woelige strijd…
Vlaanderen en Nede rland waren in de 16de, 17de en 18de oorlogen tussen eeuw het strijdtonee verschillende groot l van bloedige machten. De beke Oorlog (1568-1648 ndste is ongetwijfe ). In sommige boek ld De Tachtigjarige en noemen ze die tussen België en oorlog ‘De opsta Nederland kwam nd’ of ‘De Godsdiens er door De Tachtigjari als Staatse (= Nede toorlogen’. De grens ge Oorlog. Vraag rlandse) troepen je je af hoe dat kan? bouwden tijdens versterkingen stond Wel, zowel Spaanse De Tachtigjarige en in de streek waar Oorlog tientallen later de grens tusse deren en Antwerpen verdedigingswerken. n Vlaanderen (prov ) en Nederland (Prov Die incies West-Vlaandere incie Zeeland) kwam n, Oost-Vlaan. Ze bouwden de omw allingen van de forten , redoutes, linies aan te pas. Men groef en versterkte stede eerst de grachten n in aarde. Steen uit en met de vrijge Bouwen met aarde kwam er nauwelijks komen aarde bouw had een aantal voord de men grote aarde elen: het was goed waren beter besta n ‘muren’ (= walle koper dan met steen nd tegen de zware n). , het ging sneller kanonballen die ook tegen te houd en aarden muren de legers toen gebru en door bijvoorbee ikten. De troepen ld dijken door te de grensstreek nog probeerden elkaa steken zodat het verschillende kreke r land onderstroomde. n terug die ontst strijd. De Brugse Vandaag vind je onden door het onde ingenieur Simon in r Stevi wate n wordt beschouwd r zetten van het land aarden verdedigin als één van de belan tijdens de gswerken. Zijn stand grijkste ‘vestingbo beeld vind je nu uwers’ van zulke nog op het Simo n Stevinplein in Brugg e.
In welke landen liggen die steden? Zijn ze allemaal lid van de Europese Unie? b. Is de stad of gemeente van jouw school verbroederd met andere steden? Indien ja, welke?
Het standbeeld van Simon Stevin in Brugge
Bij de monding van het Zwin bouwden zowel de Staatse als de Spaanse troepen heel wat forten
34
“©-2011 Standaard Uitgeverij/WPG Uitgevers België nv
Riga
35
11 Maldegem
opdrachten en handje e & Jana e
Milieu
help Jell
Opdracht 1 Waarom werkt de Europese Unie rond het milieu? Ontcijfer de rebus. v+
Waarom werken de EU-landen samen om milieu-problemen aan te pakken? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas Oudenaarde
Zwalm
S+
-e
-R
ES=IE
-h
-n
a = En
Opdracht 2 Hieronder zie je een aantal foto’s. Over welke vervuiling gaat het?
1 Vrijdag 20 september
+t
2
3
Opdracht 3 De Europese Unie neemt allerlei maatregelen om het milieu te beschermen. Hieronder vind je enkele voorbeelden. Verbind de foto met de juiste uitleg.
Jelle was deze middag niet te stoppen! Normaal is hij nooit echt enthousiast over school, maar vandaag kon hij er niet over zwijgen. Zijn nieuwe juf Lies moet wel een hele toffe zijn! Blijkbaar bezocht zijn klas donderdag de Kaaihoeve in Zwalm. Het is een centrum over de natuur dat door de provincie OostVlaanderen werd opgericht. Jelle mocht er verschillende proeven doen over het leven op en in het water. Daarna moest de klas zich leren oriënteren in het landschap. En dat is natuurlijk helemaal zijn ding! Bovendien kwam ook onze elfde Europese opdracht ter sprake. Want juf Lies had hem verteld dat de Europese Unie zich ook met de natuur bezighoudt. Jelle ging meteen op onderzoek uit...
Jelle
a
1
Met het Europese ecolabel kan je controleren of je product milieuvriendelijk is. Het ecolabel wordt ook wel ‘de bloem’ genoemd.
b
2
Op een nieuw huishoudtoestel, zoals een koelkast of een wasmachine, staat altijd een Europees energielabel. Zo kan je controleren hoeveel energie en water deze verbruikt.
c
3
Deze vlag hangt alleen bij Europese stranden, meren of havens waarvan het water en de omgeving proper is.
d
4
Oude lampen en elektrische toestellen moeten van Europa weer ingezameld worden voor recyclage. Dan is de cirkel compleet. In België houdt ‘Recupel’ zich hiermee bezig.
e
5
We moeten allemaal energie besparen, dat is goed voor het milieu en goedkoper voor ons. Daarom wil Europa alle gloeilampen vervangen door energiezuinige lampen.
Opdracht 4 De Europese Unie wil de opwarming van de aarde tegen gaan. Welke Europese projecten bestaan volgens jou echt en helpen het klimaat te beschermen? Vink ze aan. Ik heb ontdekt wat het probleem is. Vervuiling trekt zich niets aan van grenzen. Als een rivier vervuild is, dan stroomt die gewoon van het ene naar het andere land. En als een fabriek bijvoorbeeld veel vieze gassen uitstoot, dan gaan die gassen ook gewoon de grenzen over. Daarom beseffen de Europese landen dat je dat probleem alleen samen kan aanpakken.
36
De EU probeert bijvoorbeeld water- en luchtverontreiniging aan te pakken of ervoor te zorgen dat we minder afval produceren. Daarnaast staat ook de klimaatopwarming op de agenda. De Europese Unie spoort landen aan om minder schadelijke gassen uit te stoten of te investeren in zonne- of windenergie. Zo probeert de Europese Unie het milieu te beschermen en te verbeteren!
o 1
Zwemmen in de natuur is leuk voor ons, maar niet altijd zo gezond. De Provincie Oost-Vlaanderen kocht daarom rode vlaggen. Deze vlaggen worden uitgehangen naast rivieren en meren die vervuild zijn en waar je dus niet mag zwemmen.
o 2 De gemeente Maldegem bouwde een nieuwe sporthal met steun van de Europese Unie. De sporthal is speciaal gebouwd zodat er zoveel mogelijk zonlicht binnenvalt. Op die manier moet weinig kunstlicht (lampen) gebruikt worden. Zo besparen ze energie.
o 3 In Oost-Vlaanderen zijn er organisaties die veel afweten van ‘duurzaam’ landbouwen. Ze kweken er bijvoorbeeld planten onder energiezuinige lampen, dat is goedkoper. Boeren die energiezuiniger en milieuvriendelijker willen werken, kunnen bij deze organisaties terecht om het te leren!
37
12 Maldegem
opdrachten en handje e & Jana e
Onderwijs
help Jell
Hoe wil de EU ervoor zorgen dat Europeanen elkaar beter begrijpen? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas Oudenaarde
Zwalm
Temse
Opdracht 1 Hieronder lees je enkele verhalen van Europeanen die een Europees project deden. Gaat het volgens jou om een Erasmusproject, een Comeniusproject of een Leonardoproject? a Loes: Wij doen dit jaar met de school een project over taal met klassen uit Zweden en Spanje. Hopelijk kan ik op het einde van het jaar een beetje Spaans spreken, want dan bezoeken we de leerlingen in Barcelona! b Lieven: Ik zit in mijn zevende jaar houtbewerking. Binnenkort mag ik voor enkele weken naar Zweden. Er is daar een zeer bekende timmerman die mij de kneepjes van het vak zal leren! c Kristof: Ik studeer voor dokter en ik ben een volledig jaar gaan studeren aan een universiteit in Berlijn. Geweldig interessant! d Freya: Onze school wil dat we leerlingen uit andere Europese landen beter leren kennen. Daarom gaan we een schooljaar elke maand via internet chatten met buitenlandse leerlingen. Straks beginnen we er voor het eerst aan. e Leen: Als je een goede schoonheidsspecialiste wil worden, moet je zorgen dat je de nieuwste trucjes kent, zegt mijn lerares. Daarom moet iedereen van de klas een maand werken in een saunacentrum in Finland. Opdracht 2 Het motto van de Europese Unie is: ‘In verscheidenheid verenigd’. Probeer het te vertalen in deze Europese talen. (tip: je kan ze terugvinden op de website van de EU of via Google translate.). a. Frans:
Jana
b. Spaans:
We varen dit weekend weer mee met de boot richting de gemeente Temse. Mama en papa moeten daar een lading afleveren. En ondertussen moet ik de hele tijd naar de verhalen van Jelle luisteren Kan je het geloven? Jelle blijft maar enthousiaste verhalen vertellen over school. Toen hij vanmiddag thuiskwam, wilde hij zoveel zeggen dat hij bijna vergat te eten. En dat hebben we nog nooit meegemaakt . Blijkbaar stapt zijn juf dit jaar in een Comeniusproject. Dat is een project met scholen uit verschillende Europese landen. Met scholen uit Finland, Italië en Polen gaan ze samenwerken rond ‘water’. Dit trimester onderzoeken ze de waterkwaliteit in de vier landen. Wat ze gevonden hebben, sturen ze aan elkaar door om te vergelijken. Om elkaar beter te leren kennen, wisselen ze ook dingen uit. De klas van Jelle kreeg al een verrassingsdoos uit Italië, met Italiaanse koekjes, informatie over het land en foto’s van de Italiaanse leerlingen. Juf Lies vertelde Jelle dat de school geld krijgt van Europa om in zo’n project te stappen. We werden erg benieuwd wat Europa nog allemaal doet voor het onderwijs.
c. Zweeds: d. Duits: e. Pools: Opdracht 3 Los het kruiswoordraadsel op. De oplossingen zijn allemaal officiële Europese talen. a Dit is voor 23 miljoen Europeanen de moedertaal. Bovendien is het voor de meeste mensen uit Wallonië ook de tweede taal. b Dit is de meest gesproken moedertaal in Europa. Logisch, want het land waar het vooral gesproken wordt, heeft het meeste inwoners van Europa. c Deze Europese taal is moeilijk te begrijpen, want ze gebruikt een ander alfabet. Als je naar het middelbaar gaat, kan je ervoor kiezen om deze taal te leren. d Dit is de nieuwste officiële taal van Europa. Ze komt uit het land dat in 2013 toetrad. e Deze taal wordt ook buiten Europa gesproken, zoals in Brazilië. f Een belangrijke taal voor veel Europeanen. De meeste Vlamingen spreken wel een mondje ... . a b c d e
Jelle
Oplossing:
f
Opdracht 4 Hoe goed ken jij de Europese talen? De onderstaande zinnen komen uit Europese liedjes. Verbind ze met de bijhorende taal. Europa doet heel wat dingen die te maken hebben met onderwijs en leren. Wie graag in een ander Europees land wil gaan studeren, kan daar bijvoorbeeld Europese centen voor krijgen. Met de actie ‘Comenius’ kunnen klassen uit Europa met elkaar samenwerken. Met ‘Erasmus’ kunnen studenten gaan studeren aan een buitenlandse universiteit. En met
38
‘Leonardo da Vinci’ kan je een stage of een opleiding volgen in een ander EU-land. Daarnaast wil Europa ook dat alle jongeren minstens twee vreemde talen leren. Zo wordt het makkelijker om in een ander land van de EU te gaan studeren of er te werken. Er zijn 24 officiële talen. Dus je hebt best veel keuze!
Italiaans
a Bauernmadl, Bauernmadl, schöne Ringerl tragns, Bauernmadl, Bauernmadl, alle Buama sagns.
1
b Tulkaa mukaan laulamaan. Yhdessä on mukavaa. Eurolaulau lauletaan. Pistetään vauhtia kitaraan.
2 Duits
c Chodz nie mam posaguani swego domu jeszcze mnie matula nie da lada komu.
3 Fins
d Come tutte le cose e le persone cosi anche le monete hanno un nome e percio se tutto il mondo vuoi girare questi nomi devi sempre ricordare.
4 Pools
39
Europaquiz
Hallo, hier ben ik weer! Jelle en Jana hebben prima werk geleverd en jullie ook natuurlijk. Hopelijk heb je iets bijgeleerd over Europa en onze provincie? Ik ben benieuwd. Los de Europaquiz op de volgende pagina’s en bewijs dat je een echte Europa-krak bent. Veel succes ermee. Doei!! Vanessa Informatiepunt Europe Direct in Gent
40
Heb je de 12 Europese opdrachten van Jelle en Jana goed begrepen? Even testen... Omcirkel telkens het juiste antwoord
1
In 1950 riep Robert Schuman de Europese landen op om samen te werken. Wat was de belangrijkste reden daarvoor? a Omdat er hongersnood was in Europa. b Omdat er na de oorlog veel milieuvervuiling was. En dat pak je best samen aan. c Door samen te werken kon er vrede komen in Europa.
2
Welke 6 landen begonnen met de samenwerking in de EGKS. a België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Duitsland. b België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Spanje en Verenigd Koninkrijk. c België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Italië en Duitsland.
3
In welke Europese instelling zitten de ‘volksvertegenwoordigers’ waarvoor alle Europeanen kunnen stemmen? a Het Europees Parlement. b De Europese Commissie. c De Ministerraad.
4
Waarom geeft de Europese Unie vandaag nog steeds veel steun aan de landbouwers? a Er wordt nog steeds veel te weinig voedsel geproduceerd in Europa. b Er moet genoeg en gezond voedsel zijn voor iedereen in Europa. c Er moeten meer mensen aangemoedigd worden om landbouwer te worden, want dat is een leuke job.
5
Waarom geeft de EU geld aan regionaal beleid? a Zo wil men de landen in de Derde Wereld meer steunen. b De inwoners van alle Europese regio’s moeten het goed hebben en dezelfde kansen krijgen. c De EU wil dat elke regio een eigen vlag en volkslied heeft.
6
Waarom werden de grenzen in Europa geopend? a Er hadden te weinig mensen interesse voor de job van douanier. b De aankoop van nieuwe slagbomen was te duur. c De Europeanen moesten makkelijker kunnen handel drijven, inkopen doen en werken in andere Europese landen.
7
Wat was de belangrijkste reden om de euro in te voeren? a Zo moesten we geen geld meer wisselen en de bedrijven konden makkelijker handel drijven. b Zo werden we als Europeanen meer verbonden: iedereen dezelfde munt! c Zo werden alle producten in de winkel goedkoper.
8
Waarom werkt Europa rond autowegen? a We moeten overal even snel kunnen rijden. b Er moeten meer wegen aangelegd worden, zodat de files verdwijnen. c De Europese wegen moeten goed op elkaar aansluiten, zodat we ons vlot kunnen verplaatsen in Europa.
9
Waarom werken de Europese landen samen rond veiligheid? a De EU-landen willen samen een Europees leger oprichten. b Criminelen werken over de grenzen heen en dus moet de politie dat ook doen. c Europa geeft geld om meer politieagenten aan te werven.
10 Waarom geeft Europa geld aan cultuur? a De Europese cultuur moet beschermd en verspreid worden zodat zoveel mogelijk mensen er kunnen van genieten. b Er moeten betere Europese films en boeken uitgebracht worden. c Men wil dat er genoeg werk is voor kunstenaars. 11 Waarom werken de Europese landen samen rond milieu? a De Europese landen hebben te weinig geld om dat zelf te doen. b De huisvuilophaling in de Europese landen loopt nu niet goed, dus wil Europa dat verbeteren. c Milieuproblemen kennen geen grenzen en dus pakken we ze beter samen aan. 12 Hoeveel officiële talen zijn er in de Europese Unie? a 23 b 24 c 28 41
42
43
colofon Tekst Ryckevelde vzw – www.ryckevelde.be Foto’s aanvullen ‘Jelle en Jana ontdekken Europa’ is een realisatie van Ryckevelde vzw © Ryckevelde vzw 2013 in opdracht van het Informatiepunt Europe Direct van de provincie Oost-Vlaanderen
Voor verdere vragen of inlichtingen kunt u steeds terecht bij het Informatiepunt Europa Direct, PAC, W. Wilsonplein 2, 9000 Gent, tel 09/267 70 10 europadirect@oost-vlaanderen.be Het Informatiepunt Europa Direct is van maandag tot en met vrijdag open van 9u tot 12u en van 14u tot 17u.
Europa Europa in in beweging beweging