LOBBYEN BIJ DE EU WAT ZIJN DE MOGELIJKHEDEN?
INHOUD Inhoud ............................................................................................................................ 1 EU wetgevingsprocedure ............................................................................................... 2 1 Europese Raad ............................................................................................................... 2 2 Europese Commissie ...................................................................................................... 3 3 Raad van Ministers (de Raad) ........................................................................................ 3 4 Europees Parlement ...................................................................................................... 4
Wat zijn de Mogelijkheden? .......................................................................................... 5 1 Europese Raad ............................................................................................................... 5 2 Europese Commissie ...................................................................................................... 5 3 Raad van Ministers ........................................................................................................ 7 4 Europees Parlement ...................................................................................................... 7
Andere mogelijkheden ............................................................................................... 8
Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-1-
EU WETGEVINGSPROCEDURE De Europese wetgevingsprocedure kan complex overkomen. Daarom zetten we de vier belangrijkste instellingen van de EU even op een rij: de Europese Commissie, de Ministerraad, de Europese Raad en het Europees Parlement. Wie zetelt er in elke instelling en wat is hun rol in de wetgevingsprocedure. Per instelling worden enkele bestaande opties besproken die interessant kunnen zijn om invloed uit te oefenen op de wetgevingsprocedure. In een kader staan mogelijkheden om te lobbyen samengevat. De opsommingen zijn niet exclusief maar een bewuste selectie van alle mogelijkheden die er bestaan. De informatie in deze bundel is bedoeld om basisinformatie mee te geven om te kunnen lobbyen. Er staan heel wat links in dit document waarmee je je verder kan verdiepen in het lobbyen en ongetwijfeld nieuwe ontdekkingen zal doen.
1 EUROPESE RAAD De bijeenkomsten van de Europese Raad worden ook wel Europese top genoemd omdat dan alle 28 staats- en regeringsleiders samenkomen. Voor België is Premier Michel aanwezig, voor Duitsland is dat Angela Merkel, voor Frankrijk is dat Hollande, … . De voorzitter van de Europese Raad is de Pool Donald Tusk. Hij is de opvolger van Herman Van Rompuy en wordt ook wel de ‘Europese president’ genoemd. Hij moet alle landen op eenzelfde lijn proberen krijgen en zoeken naar compromissen.
Rol in de wetgevingsprocedure Je kan de Europese Raad beschouwen als een soort van richtingaanwijzer die de grote beleidslijnen voor de toekomst van de EU uitstippelt. Zij nemen de historisch belangrijke beslissingen en bepalen het Europees kader waarbinnen wetten gemaakt kunnen worden. De Europese Raad is geen wetgevende macht. Zij kunnen dus geen wetten goed- of afkeuren. Al heeft deze Raad wel een heel nauw contact met de Ministerraad, waar we straks op inzoomen. Wat voorgesteld wordt door de regeringsleiders in de Europese Raad, wordt logischerwijze gesteund door de ministers van dezelfde regering in de Ministerraad. Een wet die gebaseerd is op een voorstel van de Europese Raad, moet normaal gezien ook Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-2-
nog goedgekeurd worden door het Europees Parlement. Maar in uitzonderlijke (nood)gevallen is een goedkeuring van de Ministerraad voldoende.
2 EUROPESE COMMISSIE In de Europese Commissie zetelen 28 commissarissen, 1 uit elke lidstaat. Maar ze vertegenwoordigen hun eigen land niet. Ze zijn onafhankelijk: de commissarissen mogen niet de belangen van hun lidstaat verdedigen, maar de belangen van heel de EU. Ze moeten als het ware vergeten uit welk land ze afkomstig zijn. Je kan de Europese Commissie vergelijken met de regering van een land. Aan het hoofd van deze ‘regering’ staat JeanClaude Juncker. De 28 Commissarissen worden elk ondersteund in hun werk door een eigen ‘kabinet’, maar daarnaast zijn er ook Directoraten-Generaal (DG’s). Zo is er bijvoorbeeld een Commissaris van onderwijs, jeugd, cultuur en sport én een DG onderwijs en cultuur (ook verantwoordelijk voor jeugd en sport). DG’s doen al het voorbereidend werk voor een wetsvoorstel. Medewerkers op de kabinetten zijn vaak moeilijker te bereiken omdat ze dichter bij de politieke beslissingen staan. Medewerkers op de DG’s zijn gemakkelijker te bereiken en zijn meer bezig met de technische details van een wetsvoorstel. Daardoor is het interessanter om bij de DG’s contactpersonen te vinden.
Rol in de wetgevingsprocedure De Europese Commissie schrijft wetsvoorstellen en stuurt ze naar de Ministerraad en het Europees Parlement. Dat maakt van deze instelling de motor van de EU-besluitvorming. Eénmaal het Parlement en de Ministerraad zo’n wetsvoorstel goedkeuren, zorgt de Commissie ervoor dat die wet uitgevoerd wordt. Daarnaast controleert ze ook of de lidstaten de Europese wetten omzetten in nationale wetgeving en of de burgers/ondernemingen de regels naleven.
3 RAAD VAN MINISTERS (DE RAAD) Het woord ‘ministerraad’ is misleidend: er is niet 1 ministerraad, maar er zijn verschillende ministerraden, afhankelijk van het onderwerp. Soms komen alle ministers van milieu samen, soms alle minister van onderwijs, … In totaal zijn er 10 Raadsformaties, waaronder één voor Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport. Elk land stuurt 1 minister. In België is het natuurlijk niet zo eenvoudig om 1 minister te sturen. Bij bevoegdheden van de Gemeenschappen en Gewesten, wordt er door de verschillende regio’s een gezamenlijk Belgisch standpunt bepaald. Een rotatiesysteem tussen de verschillende ministers beslist wie dat standpunt vertegenwoordigt. De Raad van Ministers heeft geen vaste voorzitter. Er is een wisselend voorzitterschap tussen de 28 lidstaten. Telkens zijn de ministers van 1 bepaald land voorzitter gedurende 6 maanden. Wanneer het over het buitenlands beleid van de EU gaat, is er wel een vaste voorzitster. Als Hoge Vertegenwoordiger voor het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid vormt Federica Mogherini een uitzondering op de regel.
Rol in de wetgevingsprocedure De Ministerraad heeft wetgevende macht: ze beslist samen met het Europees Parlement over de wetsvoorstellen van de Europese Commissie. De besluitvorming verschilt volgens onderwerp: soms op basis van meerderheid, soms op basis van unanimiteit, afhankelijk van het onderwerp. De meeste voorstellen worden gestemd met meerderheid. In de Ministerraad behartigt elk land zijn eigen belang. In de praktijk worden veel beslissingen door de Raad goedgekeurd zonder dat ze in de Raad besproken worden. De meeste beslissingen worden al genomen in meer dan 150 Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-3-
werkgroepen en comités van ambtenaren uit alle lidstaten. Let wel, deze zijn geen besluitvormende organen van de EU. De beslissingen moeten altijd bekrachtigd worden door de Raad zelf. De Raad kan er dus ook altijd nog voor kiezen om iets niet goed te keuren.
COREPER Veruit het belangrijkste comité is het COREPER (Comité van de Permanente Vertegenwoordigers). Het COREPER vergadert wekelijks over zaken die in de Raad aan bod zullen komen en die voorbereid werden in één van de vele andere werkgroepen en comités. In die werkgroepen zitten gewoonlijk medewerkers van de Permanente Vertegenwoordigingen uit de lidstaten die expert zijn in het thema dat besproken wordt. Zij bespreken de technische kant van de voorstellen zodat de politieke beslissingen enkel in het COREPER en de Raad zelf genomen moeten worden. Naar schatting wordt ongeveer 70% van het werk al gedaan in de werkgroepen. Het COREPER heeft een algemene en coördinerende functie en is de laatste tussenstop voor de Raad. Het COREPER bestaat uit twee delen: COREPER I en II. Coreper I bereidt de werkzaamheden van zes Raadsformaties voor, waaronder dat voor onderwijs, jeugdzaken, cultuur en sport. COREPER II houdt zich bezig met economische, buitenlandse, binnenlandse en algemene zaken.
België en Vlaanderen bij de EU In het COREPER zit de Permanente Vertegenwoordiging (PV) van België samen met de PV’s uit de 27 andere lidstaten. Aan het hoofd van een Permanente Vertegenwoordiging staan een permanente vertegenwoordiger en een adjunct-permanente vertegenwoordiger. De laatste is aanwezig op COREPER I, de eerste op COREPER II. Wanneer het over bevoegdheden gaat van de Gewesten en de Gemeenschappen, wordt er een gemeenschappelijk Belgisch standpunt bepaald. Dat wordt gecoördineerd door DG Europese Zaken en Coördinatie (van het Federaal Ministerie Buitenlandse Zaken). De Vlaamse stem wordt hier vertegenwoordigd door de PV van Vlaanderen (volledige naam: Algemene Afvaardiging van de Vlaamse regering bij de PV van België bij de EU). Zij zitten in hetzelfde gebouw als de PV van België.
4 EUROPEES PARLEMENT In het Europees Parlement zitten 750 parlementsleden en 1 voorzitter, Antonio Tajani Daarvan zijn er 21 Belgen en 12 Vlamingen. De leden van het Europees Parlement worden om de 5 jaar rechtsreeks verkozen. Europarlementsleden, ook wel ‘MEP’s’ genoemd (Members of the European Parliament) zijn lid van een politiek fractie, vergelijkbaar met een partij. De MEP’s verdedigen de belangen van de Europeanen volgens hun politieke overtuiging.
Rol in de wetgevingsprocedure Het Europees Parlement is een wetgevende macht. Net als de Ministerraad kan het wetsvoorstellen wijzigen en goedkeuren. Als beide instellingen eenzelfde wetsvoorstel goedkeuren, komt een nieuwe Europese wet tot stand. Daarnaast keurt het Parlement de Europese begroting goed en controleert het de Commissie, net zoals een nationaal parlement een nationale regering controleert.
Commissies Het Europees Parlement is de enige van de vier belangrijkste instellingen die niet (enkel) in Brussel zit. De plenaire vergadering van het Parlement vindt gedurende 1 week per maand plaats in Straatsburg. Dan kan er worden gestemd over wetsvoorstellen. De 3 overige weken Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-4-
wordt die plenaire vergadering voorbereid in Brussel. Discussiëren met 750 leden is immers niet haalbaar. Daarom komen de MEP’s samen in kleinere vergadering, commissies (niet te verwarren met dé Europese Commissie). Zo is er bijvoorbeeld een Comité Cultuur en Onderwijs.
WAT ZIJN DE MOGELIJKHEDEN? Per instelling bespreken we enkele bestaande opties die interessant kunnen zijn om invloed uit te oefenen op de wetgevingsprocedure. De mogelijkheden die we geven, zijn niet de enige maar een bewuste selectie van alle mogelijkheden die er bestaan.
1 EUROPESE RAAD
Mogelijkheden om te lobbyen De Europese Raad is de minst toegankelijke instelling. Het is het hoogste niveau in de EU. Beleid beïnvloeden via deze weg is bijzonder moeilijk. Gezien de nauwe band tussen de Europese Raad en de Ministerraad, is het meer aangewezen om je tot deze laatste te richten. De Europese Raad zelf kan enkel benaderd worden via de politieke instanties op Belgisch en Vlaams niveau.
2 EUROPESE COMMISSIE Transparantieregister Vertegenwoordigers van bedrijven en organisaties die hun belangen willen verdedigen bij de Europese Commissie, moeten zich registreren in het transparantieregister als ze willen deelnemen aan de officiële consultaties van de Europese Commissie of het Europees Parlement. DG Handel organiseert zo’n bijeenkomsten met het middenveld1. Het register geeft een overzicht van de activiteiten van die vertegenwoordigers, wie ze vertegenwoordigen en met welke budgetten. Registratie is gratis en ook vrijwillig. Maar wil je als organisatie iemand van de kabinetten van de commissarissen benaderen, dan kan dat enkel als je geregistreerd staat in het transparantieregister. Naar een verplicht transparantieregister? De transparantie hangt dus voor een groot deel af van de vertegenwoordigers zelf. De Commissie Juncker wil daar verandering in brengen en evolueren naar een verplicht transparantieregister. Momenteel werkt de Commissie aan een voorstel om het Transparantieregister verplicht te maken voor zowel de Commissie, het Europees Parlement als de Ministerraad.
Consultatierondes Voor een wetsvoorstel wordt geschreven, zijn er geregeld online consultatierondes, ook wel ‘openbare raadplegingen’ genoemd. Meestal houdt dit een online vragenlijst in. Soms is er Wanneer in dit document over ‘het middenveld’ wordt gesproken, kan het geïnterpreteerd worden in de breedst mogelijk zin van het woord. Het omvat alle organisaties die op de één of andere manier handelen in het algemeen belang van een samenleving, zonder daarbij winst na te streven. 1
Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-5-
een aparte vragenlijst voor organisaties. Na enkele vragen, krijg je soms de mogelijkheid om een document te uploaden. Hier kan je dan een adviesdocument toevoegen. Rechts naast de bevraging staat er steeds een contactpersoon, een interessante naam om te onthouden want dit is vaak iemand die invloed kan hebben op de inhoud van het wetsvoorstel. De resultaten ervan worden gepubliceerd en opgenomen in het voorstel.
Expertengroepen Omdat de Commissie zelf niet altijd de expertise in huis heeft, vraagt ze via expertengroepen om advies van buitenaf. Zowel experts uit nationale overheden, het bedrijfsleven, als belangenorganisaties kunnen deel uitmaken van een expertengroep. Er zijn formele en informele expertengroepen. Om een formele expertengroep op poten te zetten, is een formeel besluit van de Commissie nodig. Op dit besluit volgt een oproep naar experten voor een bepaalde expertengroep. Dit gebeurt meestal wanneer politiek gevoelige voorstellen besproken moeten worden. Informele expertengroepen kunnen er komen op initiatief van de DG’s. Dit gebeurt in de grote meerderheid van de gevallen. Alle expertengroepen en oproepen staan in een register van de Commissie. Om deel te kunnen uitmaken van zo’n expertengroep, moet je de ‘open calls’ in de gaten houden. Het advies van expertengroepen kan een sterke input zijn voor een nieuw wetsvoorstel maar is niet bindend.
Dialoog met de burger Af en toe organiseert de Commissie dialogen met de Europeanen. Dit zijn bijeenkomsten waar een Europees commissaris spreekt voor een publiek ergens in de EU. Iedereen die wil, kan eraan deelnemen en vragen stellen.
Burgerinitiatief Sinds 2012 kunnen burgers, maar ook organisaties en bedrijven, een punt op de agenda van de Europese Commissie zetten. Vooraleer de Europese Commissie zo’n burgerinitiatief in overweging neemt, moeten 1 miljoen Europeanen uit 7 verschillende lidstaten het binnen één jaar tijd steunen (petitie tekenen). Het eerste burgerinitiatief ‘Right2Water’ voldeed aan alle voorwaarden en kwam op de agenda. Helaas deed de Europese Commissie er vervolgens weinig mee.
Mogelijkheden om te lobbyen o Neem contact op met de medewerkers van de DG’s. Via deze link vind je het personeel bij àlle Europese instellingen. Wie gericht zoekt, die vindt. o De vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België organiseert debatten, conferenties en infodagen, regelmatig in aanwezigheid van Commissarissen of voorzitter Juncker zelf. o Neem deel aan burgerdialogen. Houd de agenda in de gaten om te weten wanneer zo’n dialoog plaatsvindt. o Registreer jouw organisatie via het transparantieregister. o Neem deel aan openbare raadplegingen. o Houd de ‘calls’ voor expertengroepen in de gaten. Deze verschijnen ook op de websites van de verantwoordelijke Directoraten-Generaal.
Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-6-
3 RAAD VAN MINISTERS
Mogelijkheden om te lobbyen o Leg contact met: de PV van Vlaanderen de Permanente Vertegenwoordiging van België o Ga na welke werkgroepen en comités bezig zijn rond het thema van jouw organisatie. Probeer te achterhalen wat hun meest recente vergaderingen waren en waarover die gingen. o Kom te weten wie de juiste contactpersoon is. Welke mensen op de Permanente Vertegenwoordiging van België en/of Vlaanderen zijn expert(s) rond een thema dat aansluit bij dat van jouw organisatie o Ga via de PV van Vlaanderen of België na of er nationale/regionale raadplegingen zijn over Europese wetsvoorstellen.
4 EUROPEES PARLEMENT Transparantieregister² Het transparantieregister waarvan sprake bij de Europese Commissie, registreert ook bedrijven en organisaties die actief zijn in het Europees Parlement.
Interfractiewerkgroepen Het proces in het Europees Parlement laat toe dat er rekening gehouden kan worden met input van buitenaf. MEP’s zijn heel toegankelijk en staan, meestal, open voor advies. Zo bestaan er ‘interfractiewerkgroepen’2: informele bijeenkomsten tussen MEP’s van alle mogelijke fracties en middenveldorganisaties. Deze groepen bevorderen het contact tussen MEP’s en maatschappij. Er is bijvoorbeeld een interfractiewerkgroep rond anti-racisme en diversiteit, personen met een handicap (waarvan MEP Helga Stevens medevoorzitter is), en LGBTI’s (MEP’s Tom Vandenkendelaere, Helga Stevens, Hilde Vautmans, Bart Staes, Anneleen Van Bossuyt zijn lid). Deze werkgroepen ontstaan op vraag van organisaties die willen dat MEP’s rond een bepaald thema rond de tafel gaan zitten. Vaak gaan de vergaderingen van zo’n werkgroepen door op locaties van de initiatiefnemende organisaties. Het is in feite een middel om mee de agenda van het Europees Parlement te kunnen bepalen. Een voorbeeld hiervan is het Fair Trade Breakfast van Oxfam. Ze organiseren dat jaarlijks in het Europees Parlement en combineren dit ontbijt met een overleg van de Fair Trade werkgroep.
Verzoekschriften Als burger heb je het recht om een verzoekschrift (petitie) in te dienen bij het Europees Parlement. Dit kan een klacht zijn of een vraag. Niet alleen burgers maar ook organisaties kunnen zo’n verzoekschrift indienen. Een petitie die je indient bij het Europees Parlement, komt terecht bij het Commissie verzoekschriften (PETI). Zij bekijken of de petitie aan alle regels voldoet. Klik op de link en scrol helemaal naar onder voor meer informatie over ‘Interfractiewerkgroepen’. In het Engels worden deze groepen simpelweg ‘intergroups’ genoemd. 2
Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-7-
Publieke opinie Over Europese politiek wordt, in vergelijking met nationale en regionale politiek, weinig bericht. Terwijl de publieke opinie wel een doorslaggevende rol van betekenis kan spelen bij verkozen politici. Het Europees Parlement, als vertegenwoordiger van het Europese algemene belang, kan hier het meest op inspelen. MEP’s kunnen in de nationale pers de aandacht vestigen op gevoelige onderwerpen. Maar ook ngo’s en andere middenveldorganisaties maken hier gebruik van. In 2015 bundelden enkele ngo’s de krachten in de coalitie ‘De Tijd Loopt’ om ambitieus te zijn over de opvolging van de Millenniumdoelstellingen. Een ander voorbeeld dat al wat aandacht kreeg in de pers is TTIP. Soms zetten journalisten zelf een punt op de agenda. Denk bijvoorbeeld aan de Panama Papers. Een kritische publieke opinie kan een minister of regeringsleider in de Ministerraad op het laatste moment nog van gedacht doen veranderen.
Mogelijkheden om te lobbyen o Leg contact met MEPs, de Vlaamse in de eerste plaats. Het kan ook interessant zijn om verder te kijken dan dat, en bijvoorbeeld naar fracties of parlementaire commissies te kijken. Een goed contact met hun medewerkers kan ook interessant zijn. Als je hen aanspreekt met eigen voorstellen, is de kans groot dat ze naar je zullen luisteren. o Zoek uit welke parlementaire commissie(s) zich bezighoud(t)(en) met het thema van jouw organisatie. Kom erachter wie er zetelt en of er Vlamingen tussen zitten. Welk(e) dossier(s) liggen op tafel en staan nog op de agenda? o Ga na of je kan deelnemen aan interfractiewerkgroepen (zie helemaal onderaan). Neem contact op met een MEP om te kunnen deelnemen. o Dien een verzoekschrift in bij het Europees Parlement. o Organiseer samen met andere organisaties een campagne om aandacht te vestigen op belangrijke Europese beslissingen die genomen gaan worden.
Andere mogelijkheden Naast alle mogelijkheden die tot hiertoe werden opgesomd, bestaan er ook nog adviesraden en koepels die interessant kunnen zijn om te lobbyen.
Adviesraden Adviesraden functioneren binnen de wetgevingsprocedure. Ze kunnen advies geven op wetsvoorstellen, en dat zowel aan de Europese Commissie, de ministerraad, als het Europees Parlement. Ze bouwen een brug tussen de Europese instellingen en andere stakeholders. De twee meest relevante adviesraden zijn het EESC, het Europees Economisch en Sociaal Comité (ook wel ‘ECOSOC’ genoemd), en het Comité van de regio’s (CvdR).
EESC Het Europees Economisch en Sociaal Comité is een adviesorgaan van de Europese Unie. Het is in 1957 opgericht en stelt op verzoek van de belangrijke Europese instellingen (Europese Commissie, Ministerraad en Europees Parlement) deskundige adviezen op over Europese wetsvoorstellen. Daarnaast stelt het EESC initiatiefadviezen op over onderwerpen waarvan het vindt dat ze aandacht verdienen. Maar bovenal fungeert het EESC als brug tussen de Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-8-
Europese instellingen en het zogeheten 'maatschappelijk middenveld'. Het bevordert de participatiedemocratie in de EU en helpt de rol van de maatschappelijke organisaties te versterken door met hen structureel te overleggen, zowel in de lidstaten van de EU als in andere landen waar ook ter wereld. EESC bestaat uit 350 leden. Onder de 350 leden, zijn er 12 Belgen. Om lid te worden van EESC moet je als kandidaat uit het sociaaleconomische middenveld voorgesteld worden door de nationale regering in je eigen land. De Ministerraad keurt alle kandidaturen goed. Lid ben je gedurende vijf jaar, maar een kandidatuur kan vernieuwd worden. De 350 leden die vandaag deel uitmaken van EESC zijn dat van 2015 tot 2020. Ze zijn onderverdeeld in drie groepen: 1. Werkgevers 2. Werknemers 3. Belangengroepen (landbouwers, consumenten, milieubewegingen, gezinnen, jeugd, ngo’s, enz.) Het EESC organiseert allerlei culturele evenementen, jongerenbijeenkomsten e.d. om de EU en de burger dichter bij elkaar te brengen. Bekijk hier welke mogelijkheden EESC geeft om te participeren.
Comité van de Regio’s Het CvdR verdedigt de belangen van de lokale en regionale overheden. Een aanzienlijk deel van de Europese wetgeving wordt op deze niveaus geïmplementeerd. Daarom is het van belang dat deze overheden ook inbreng hebben in het wetgevend proces. De Europese Commissie, Ministerraad en het Europees Parlement zijn verplicht om advies te vragen aan het CvdR over wetsvoorstellen die lokale en regionale overheden aangaan. In totaal zitten 350 leden in het CvdR. Het zijn vertegenwoordigers van lokale en regionale overheden die gelinkt kunnen zijn aan een Europese fractie. De vijf belangrijkste politieke fracties van het Europees Parlement zijn ook vertegenwoordigd in het CvdR. De Vlaamse belangen worden vertegenwoordigd door 11 Vlamingen. Behalve Luc Van den Brande, zijn het allen Vlaamse parlementsleden. De werking van het CvdR is verdeeld in zes commissies. De Commissie SEDEC bepaalt het advies dat het CvdR geeft over sociaal beleid, onderwijs, werkgelegenheid, onderzoek en ook cultuur. Opdat het CvdR lokale en regionale belangen zo goed mogelijk kan verdedigen, organiseren ze regelmatig bijeenkomsten die open zijn voor alle betrokken stakeholders, waaronder ngo’s en vzw’s.
Europese koepels Nationale organisaties met gemeenschappelijke belangen groeperen zich op Europees niveau en werken samen om meer impact te kunnen hebben. De koepelorganisaties proberen invloed uit te oefenen in de Europese wetgevingsprocedure. Soms wordt hen om advies gevraagd in consultatierondes van de Europese Commissie. Maar ze richten zich ook tot aanwezigen in het Europees Parlement en de Ministerraad. The Social Platform, ILGA Europe en the European Women’s Lobby zijn voorbeelden van zo’n koepelorganisaties.
Europahuis Ryckevelde • www.europahuis.be • T 050 35 27 20 • info@europahuis.be
-9-