Các kiến thức cơ bản

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

Các ph!"ng pháp gi#ng d$y Nh%ng m&t c'n xem xét khi l(p k) ho$ch các quy trình h*c t(p v+ m, thu(t

1

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

Tôi nghe th-y cái gì, tôi quên Tôi nhìn th-y cái gì, tôi nh.

Tôi làm cái gì, tôi hi/u

“Ng!0i tham gia tích c1c vào công vi2c là ng!0i 3ang h*c t(p và phát tri/n”

2

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

M4C L4C Ph'n m5 3'u Quá trình h*c L(p k) ho$ch m6t bài gi#ng có xem xét 3)n 5 l7nh v1c n8ng l1c Phát tri/n và h*c t(p Hình tháp v+ h*c t(p H*c m, thu(t L9 thuy)t v+ các ki/u h*c L9 thuy)t v+ các lo$i trí tu2 Chi)n l!:c 3/ làm cho vi2c h*c t(p có 9 ngh7a h"n và thú v; h"n

3 4 5 8 10 11 12 14 19

!"c và suy ngh#

PH<N M= ><U Tài li!u này là m"t trình bày ng#n v$ các l% thuy&t làm c' s( cho ph)'ng pháp ti&p c*n tích h+p trong gi,ng d-y ( các tr).ng ti/u h0c. Các ph)'ng pháp s1 không 2)+c trình bày toàn b" mà ch3 d)4i d-ng m"t t5ng quan và nh) m"t g+i m( cho b)4c nghiên c6u ti&p theo. Các l% thuy&t 2ã 2)+c xây d7ng trong nh8ng b9i c,nh khác nhau. :;c bi!t trong 2ó có nh8ng l% thuy&t cho ngh! thu*t trong khi nh8ng l% thuy&t khác là nh8ng ph)'ng pháp gi,ng d-y chung có th/ áp d<ng cho t=t c, các môn ( nhà tr).ng.

3

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

QUÁ TRÌNH H?C >i+u ki2n tiên quy)t cho vi2c h*c B-n không th/ nói 2&n h0c n&u nh) các nhu c>u c' b,n ( tr? em và ng).i l4n không 2)+c 2áp 6ng.

N&u giáo viên không xem xét 2&n các nhu c>u c' b,n thì ngay c, n$n giáo d<c t9t nh=t c@ng s1 th=t b-i vì m0i s7 chú % cAa tr? s1 ch3 t*p trung vào s7 thi&u th9n. Tr? em c@ng nh) ng).i l4n 2$u có nhu c>u Bn, u9ng, ngh3 ng'i và nhà (. H0 c@ng có nhu c>u c,m giác 2)+c an toàn và 2)+c b,o v!.

N&u nh8ng nhu c>u này không 2)+c 2áp 6ng ( m"t chCng m7c nào 2=y, chúng s1 tr( thành nh8ng rào c,n cho vi!c h0c hành. :i$u r=t quan tr0ng là giáo viên ph,i coi là mình có m"t ph>n trách nhi!m trong vi!c c9 g#ng làm thay 25i cu"c s9ng hàng ngày cAa tr? 2/ chúng có th/ phát tri/n 2)+c nBng l7c h0c t*p cAa chúng mà không có s7 c,n tr(. :i$u 2ó 2òi hDi giáo viên ph,i h+p tác v4i ph< huynh, c"ng 2Eng, các t5 ch6c khác nhau và các bên h8u quan khác nhFm tìm ra gi,i pháp cho các v=n 2$ này.

Các 3i+u ki2n 3/ h*c t(p Tr? em c@ng nh) ng).i l4n có nh8ng nhu c>u tiên quy&t khác nhau v$ 2i$u ki!n h0c t*p, tác 2"ng 2&n vi!c h0c t*p; nó làm cho quá trình h0c t*p nhanh hay ch*m, dG hay khó.

M"t s9 tr? c>n ph,i có l4p h0c yên tHnh trong khi nh8ng tr? em khác l-i có th/ h0c trong ti&ng En. M"t s9 tr? c>n h0c m"t mình trong khi m"t s9 tr? khác l-i c>n ph,i h0c cùng v4i nh8ng tr? khác. Ánh sáng trong phòng c@ng ,nh h)(ng 2&n quá trình h0c t*p. M"t s9 tr? c>n ph,i có ánh sáng m-nh trong khi nh8ng tr? khác l-i có th/ h0c 2)+c v4i ánh sáng y&u. Màu s#c ( trong phòng c@ng quan tr0ng. M"t s9 màu s#c làm cho tr? tHnh tâm trong khi nh8ng màu khác thì l-i làm cho tr? ph=n khích. C@ng t)'ng t7 nh) vây nhi!t 2" c@ng 2óng m"t vai trò ,nh h)(ng. N&u l4p h0c quá nóng b6c, tr? có th/ tr( nên kém thông minh ho;c mDi m!t và n&u phòng quá l-nh thì tr? không th/ t*p trung 2)+c.

Giáo viên c>n ph,i % th6c 2)+c tác 2"ng cAa nh8ng 2i$u ki!n khác nhau. Giáo viên không th/ luôn luôn thay 25i các 2i$u ki!n nh)ng vi!c % th6c 2)+c nh8ng tác 2"ng khác nhau s1 giúp cho giáo viên thích 6ng 2)+c v4i 2i$u ki!n và có th/ thay 25i nh8ng 2i$u ki!n b=t l+i ( m6c t9t nh=t có th/.

4

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

L(p k) ho$ch cho m6t quá trình h*c B" môn mI thu*t ( tr).ng h0c Vi!t Nam d7a trên b" tài li!u 2)+c chia ra thành các bài riêng bi!t, mJi bài có m"t tiêu 2$ riêng. Trong nBm h0c, giáo viên ph,i th7c hi!n h&t các 2$ tài và bài t*p trong các lHnh v7c “v1 tranh”, “v1 theo mKu”, “trang trí”, “th).ng th6c mI thu*t” và “2iêu kh#c”.

M<c tiêu t5ng th/ cAa d7 án này là nhìn vào t=t c, các bài gi,ng này và t7 hDi li!u chúng ta có th/ tích h+p các bài l-i và liên k&t các bài 2ó v4i nhau theo các quy trình d7a vào chA 2i/m có % nghHa 29i v4i h0c sinh hay không BFng cách liên k&t các bài gi,ng v4i nhau theo các 2$ tài chung và làm vi!c h)4ng vào ng).i h0c thông qua m"t quá trình m(, chúng ta s1 chiêm nghi!m xem h0c sinh có th/ xây d7ng và c,i thi!n 2)+c ch=t l)+ng th/ hi!n hình ,nh nh. vào ph)'ng pháp m4i.

Trong khi l*p k& ho-ch chi ti&t m"t bài gi,ng, b-n có th/ sL d<ng L! thuy"t chung v# n$m l%nh v&c n$ng l&c do Giáo s) Gi,ng d-y ngh! thu*t ng).i :an M-ch Kristian Pedersen xây d7ng nBm 1991.

N$m l%nh v&c n$ng l&c là m"t h)4ng dKn 2/ giúp b-n l*p k& ho-ch bài gi,ng cAa b-n sao cho h"i 2A t=t c, các 2i$u ki!n tiên quy&t v$ mI h0c.

N8m l7nh v1c n8ng l1c:

1. Kinh nghi2m 2. K, n8ng và k, thu(t 3. Phân tích/gi#i trình 4. Th/ hi2n 5. Truy+n thông tin và 3ánh giá

1. N8ng l1c Kinh nghi2m :$ tài gi,ng d-y c>n ph,i d7a trên kinh nghi!m cAa h0c sinh n&u không h0c sinh s1 không c,m th=y h6ng thú khi làm vi!c v4i 2$ tài.

Nh%ng câu h@i chA chBt v+ Kinh nghi2m HJ tr+ suy nghH tr)4c khi l7a ch0n m"t 2$ tài ho;c chA 2$ phù h+p, giáo viên có th/ t7 hDi: • Chúng ta mu9n nói v$ cái gì?

• Làm vi!c v4i nh8ng kinh nghi!m gì v$ cu"c s9ng cAa tr? em là phù h+p? :$ tài/chA 2$ nào là phù h+p cho l4p nào c< th/?

• T-i sao chúng ta không mu9n làm vi!c v$ 2$ tài này? Các m<c tiêu cAa chúng ta là gì?

• Chúng ta có c>n sL d<ng sách ho;c tranh ,nh v$ 2$ tài không? (kinh nghi!m gián ti&p) • Chúng ta có c>n th7c hi!n m"t chuy&n 2i thBm quan liên quan 2&n chA 2$ không? (kinh nghi!m tr7c ti&p) • Chúng ta có c>n ph,i kMch tính hóa không?

5

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft •

C>n ph,i 2)a vào nh8ng hình ,nh gì tC th& gi4i xung quanh ta 2/: o T-o ra các s#c thái cho 2$ tài/chA 2$ 2ã l7a ch0n (Nh8ng kinh nghi!m khác bi!t)? o T-o c,m xúc cho công vi!c th7c hành (t-o s,n phNm khác bi!t?

2. N8ng l1c, k, n8ng và k, thu(t KI nBng và kI thu*t. Khi làm vi!c v4i m"t chA 2i/m, h0c sinh s1 có c,m xúc v$ kI nBng cAa mình 2%+c nâng cao m"t cách t7 nhiên và giáo viên ph,i sOn sàng 2$ xu=t cho h0c sinh tìm tòi nh8ng kI thu*t m4i. KI nBng là m"t ph)'ng ti!n 2-t 2&n m"t m<c 2ích ch6 b,n thân nó không ph,i là m"t m<c 2ích.

• • • •

Nh%ng câu h@i chA chBt v+ K, n8ng và k, thu(t Chúng ta c>n ph)'ng ti!n thông tin gì 2/ th/ hi!n tác phNm cAa mình?

Có bao nhiêu lo-i ph)'ng ti!n thông tin và bao nhiêu lo-i ch=t li!u chúng ta s1 sL d<ng?

Chúng ta trình bày th& nào v$ cách sL d<ng và v$ nhi$u kh, nBng cAa các ph)'ng ti!n thông tin và ch=t li!u khác nhau?

T-i sao ta l-i sL d<ng nh8ng ph)'ng ti!n thông tin và nh8ng ch=t li!u này? Nh8ng m<c tiêu cAa chúng ta là gì?

3. N8ng l1c th/ hi2n Th/ hi!n. H0c sinh ph,i có 2)+c c,m xúc khám phá nBng l7c th/ hi!n cAa mình. M<c tiêu là th/ hi!n m"t cách 2"c l*p và 2;c tr)ng riêng bi!t ch6 không ph,i sao chép tác phNm cAa ng).i khác.

Trong giáo d<c ngh! thu*t không có các câu tr, l.i ho;c 2áp án 2úng.

• •

Nh%ng câu h@i chA chBt v+ Th/ hi2n Làm th& nào 2/ chúng ta khuy&n khích h0c sinh th/ hi!n cá nhân mình?

Chúng ta h)4ng dKn th& nào mà không 2)a ra l.i phán xét?

4. N8ng l1c phân tích/diCn gi#i Phân tích. Th& gi4i xung quanh ta bao gEm các hình ,nh mà chúng ta ph,i có kh, nBng phân tích 2/ hi/u chúng và hi/u b9i c,nh xã h"i cAa chúng. Chúng ta c@ng ph,i có nh8ng l7a ch0n trong quá trình thNm mI; quá trình này b#t bu"c ph,i có trong phân tích cAa chúng ta. M"t b6c tranh cAa ta và nh8ng b6c tranh cAa ng).i khác 2$u có m"t ngôn ng8 gi9ng nh) m"t bài vi&t chúng ta c>n ph,i có kh, nBng “20c” 2/ hi/u nó.

Nh%ng câu h@i chA chBt v+ Phân tích/diCn gi#i • Chúng ta hDi h0c sinh nh8ng câu hDi gì 2/ h0c sinh suy nghH v$ công vi!c cAa mình và có các l7a ch0n 2/ cu9n hút sâu h'n vào quá trình?

• Làm th& nào chúng ta có th/ hDi nh8ng câu hDi m(?

6

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

5. N8ng l1c truy+n thông tin và 3ánh giá Truy$n thông tin và 2ánh giá. T=t c, các h0at 2"ng trong l4p ngh! thu*t ph,i 2)+c 2)a ra bàn lu*n và 2ánh giá. Giáo viên và h0c sinh ph,i trao 25i liên t<c v$ giá trM và m<c tiêu cAa s,n phNm 2)+c làm ra. Khi k&t thúc m"t 2$ tài ho;c m"t khóa h0c, h0c sinh và th>y giáo c@ng ph,i 2ánh giá 2)+c ch=t l)+ng cAa cái 2)+c làm ra và 2ánh giá 2)+c l+i ích 2em l-i cAa nó.

Nh%ng câu h@i chA chBt v+ Truy+n thông tin và 3ánh giá K&t thúc quá trình: • Chúng ta mu9n nh#m tác phNm cAa mình vào 29i t)+ng nào?”

• Trình bày?

• Trình bày bFng mi!ng, 2óng kMch, bFng hình ,nh? :ánh giá quá trình và k&t qu,: • M<c 2ích cAa chúng ta là gì và k&t qu, ta thu 2)+c ra sao?

• Công vi!c 2ánh giá có th/ là b)4c kh(i 2>u cAa quá trình ti&p theo hay không?

7

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

Phát tri/n và h*c t(p Chúng ta bi&t s7 phân bi!t gi8a d-y và h0c. M;c dù d-y và h0c th).ng 2)+c coi là hai m;t cAa m"t 2Eng xu nh)ng chúng tôi c@ng bi&t rFng 2ôi khi quá trình d-y 2)+c th7c hi!n mà không 2em l-i k&t qu, mong mu9n trong quá trình h0c.

Tôi ã d*ycho con l-a c.a tôi cách hu!t sáo!

úi gi'i!

Hãy ch( cho chúng tôi xem nào??!!

Tôi ch( nói là tôi )ã d*y nó ch+ tôi không nói là nó )ã h,c )i#u )ó!

Chúng ta là nh%ng giáo viên có th/ giúp h*c sinh h*c nh!ng chúng ta không th/ h*c thay cho h*.

Chúng ta t-o ra 2)+c môi tr).ng h0c t*p thu*n l+i ( trong l4p h0c (và 2ôi khi là ( bên ngoài l4p h0c).

H0c 2i$u gì m4i có nghHa là chúng ta ti&p c*n v4i cái gì 2ó mà chúng ta không bi&t ho;c không làm chA 2)'c. :i$u 2ó có th/ gây ra s7 s+ hãi. Làm cái gì 2ó ho;c tham gia vào cái gì 2ó mà chúng ta không bi&t rõ có th/ làm cho ta s+ hãi. Khi là ng).i l4n, g>n 2ây b-n có tham gia vào làm cái gì 2ó m4i m? ho;c b-n ch)a 2)+c bi&t 2&n hay không ?

B-n có nh4 khi nào b-n h0c 2i xe 2-p không? Ch#c ch#n 2ó là lúc làm b-n ph=n khích và 2Eng th.i c@ng làm cho b-n s+ hãi. B-n có th/ ngã và bM 2au. Trong h>u h&t các tr).ng h+p, chúng ta h0c 2i xe 2-p khi có ng).i l4n giúp 2P gi8 xe và ch-y bên c-nh 2/ hJ tr+ khi c>n thi&t trong khi chúng ta c9 g#ng v*t l"n v4i cái xe 2/ gi8 thBng bFng. Và sau 2ó – b=t thình lình, chúng ta 2ã có th/ t7 2i xe 2-p 2)+c!

Trong các tr).ng h0c cAa chúng ta, 2i$u quan tr0ng là chúng ta ph,i t-o ra 2)+c cùng m"t môi tr).ng h0c thu*n l+i nh) nhau. Làm th& nào 2/ làm 2)+c 2i$u 2ó? Làm th& nào 2/ chúng ta t-o ra 2)+c m"t môi tr).ng trong 2ó ng).i h0c c,m th=y an toàn và tin t)(ng 2/ tham gia vào quá trình h0c và phát tri/n nh8ng ki&n th6c và kI nBng m4i mà h0c ch)a làm chA 2)+c?

Tr)4c khi l*p k& ho-ch m"t lo-i h0at 2"ng nào 2/ gi4i thi!u và trình bày trong l4p h0c, giáo viên c@ng có th/ suy nghH liên t)(ng theo hai mô hình sau.

8

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

Suy ngh# liên t$%ng

Mô hình phát tri/n và h*c t(p Mô hình này làm rõ các khía c-nh, ho-t 2"ng và nh8ng giá trM quan tr0ng mà giáo viên ph,i tính 2&n khi l*p m"t quá trình h0c.

Y)u tB 3'u vào

Lôi cuBn nh%ng c#m xúc và kinh nghi2m elings and experiences

Tham gia tích c1c

NguDn l1c

Phát tri/n & H*c t(p

Lôi cuBn các lo$i trí tu2 khác nhau

Tôn tr*ng

Th0i gian 3/ suy ngh7 liên t!5ng Ch8m sóc

9

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

Mô hình v+ Hình tháp h*c t(p Mô hình này l=y tC các Phòng thí nghi!m qu9c gia v$ :ào t-o t-i Bethel, Maine (MI) trong 2ó gi,i thích v$ kh9i l)+ng nh8ng cái còn 20ng l-i tC nh8ng quá trình h0c khác nhau. B-n nh4 là 5% n&u giáo viên ch3 thuy&t trình, 30% n&u trình diGn, 50% n&u th,o lu*n theo nhóm, 75 % thông qua làm th7c hành và 90% bFng cách d-y cho ng).i khác ho;c sL d<ng ngay ki&n th6c 2ã h0c.

Thuy&t trình 5%

:0c10%

Nghe-nhìn20%

Trình diGn 30%

Th,o lu*n nhóm 50%

Làm th7c hành 75%

D-y ng).i khác-sL d<ng ngay ki&n th6c 2ã h0c 90%

• •

Câu h&i ch' ch(t B-n có th/ ti&p thu 2)+c gì tC tranh v1 v$ Phát tri/n và H0c t*p?

B-n ti&p thu 2)+c gì tC hình tháp h0c t*p?

10

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft • •

S7 khác nhau gi8a d-y và h0c là gì?

B-n s1 sL d<ng ki&n th6c này th& nào trong k& ho-ch bài gi,ng cAa b-n cho m"t l4p c< th/ ( tr).ng ti/u h0c?

11

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

H?C ME H?C M, h*c là gì?

MI h0c, theo g9c ti&ng Hy L-p có nghHa là “tri thFc v+ cái 3!:c hi/u và c#m nh(n”. :ôi khi, ng).i ta nh>m lKn % nghHa m/ h,c và nghH rFng nghHa cAa nó là “tri th6c v$ cái 2Qp”. :=y không ph,i là nghHa g9c và 2úng cAa thu*t ng8. Không có % nghHa gì khi nói v$ cái gì 2Qp vì khái ni!m v$ cái 2Qp là mang tính cá nhân khác nhau gi8a ng).i này và ng).i khác. Cái 2Qp v4i m"t ng).i là x=u v4i ng).i khác. N&u chúng ta mu9n có m"t cu"c tranh lu*n t9t v$ mI h0c, chúng ta ph,i th9ng nh=t v$ % nghHa cAa nó; % nghHa cAa nó nh) 2ã 2)+c 2$ c*p 2&n, 2ó là: “tri thFc v+ cái 3!:c hi/u và c#m nh(n”. :i$u này có % nghHa là mI h0c có th/ bao gEm c, cái 2Qp và cái x=u.

R t)(ng v$ h0c mI h0c Ang h" vi!c h0c thông qua công vi0c trung gian t*o hình/sáng t*o. :i$u này c' b,n có nghHa là s1 không th/ có h0c mI h0c chCng nào h0c sinh không tham gia bình phNm và diGn gi,i c,m nh*n cAa mình thông qua m"t quá trình ngh! thu*t (xem mô hình d)4i 2ây). :i$u 2ó có nghHa là s1 không th/ có quá trình h0c mI h0c n&u ng).i ta ch3 nhìn th=y và th)(ng ng0an c,nh hoàng hôn. C,nh hoàng hôn c>n ph,i là 2$ tài cho m"t quá trình ngh! thu*t. Quá trình h0c mI h0c x,y ra khi ng).i ta: Quá trình h0c mI h0c b#t 2>u khi ng).i ta: • :ã diGn gi,i kinh nghi!m cAa mình thông qua công vi!c th7c hành • :ã b5 sung vào 2ó s7 bi/u c,m cAa riêng mình • :ã có c,m xúc tC nh8ng th/ hi!n khác v$ c,nh hoàng hôn (nh8ng c,nh 2)+c th/ hi!n v4i nh8ng m<c 2ích khác nhau) • :ã có kinh nghi!m th7c tiGn v$ ch=t li!u 2ã 2)+c l7a ch0n.

• :ã phân tích và % th6c 2)+c nh8ng s7 l7a ch0n trong quá trình ngh! thu*t.

Mô hình do hai gi,ng viên Anne-Grethe Andersen và Kathrine Olldag Mazanti l*p ra.

Mô hình này d7a trên l% thuy&t cAa giáo s) Kristian Pedersens v$ h0c mI thu*t.

12

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

LG THUYHT VI CÁC KIJU H?C L! thuy"t v# các ki1u h,c là m"t ph)'ng pháp lu*n gi,ng d-y chung do v+ chEng ng).i MI Dunn và Dunn phát minh ra 2/ gi,i thích v$ cách th6c mà t=t c, chúng ta có th/ h0c theo nhi$u cách khác nhau, cách th6c 2/ chúng ta có th/ có nhi$u ki/u h0c khác nhau.

Ki/u h0c là cách th6c mà b-n: • T*p trung tâm trí • Ti&p thu/ti&p c*n thông tin m4i • Làm cho thông tin m4i thích 6ng • L)u gi8 thông tin m4i T=t c, các thông tin ph,i 2)+c v*n d<ng và xL l% trong trí não Ba cách 3/ làm cho thông tin thích Fng: 1. H,c t2p t3ng th1 khái quát: b-n suy nghH trong m"t th/ th9ng nh=t. M"t s9 ng).i mu9n trình bày cái th9ng nh=t chung tr)4c khi trình bày các chi ti&t. H0 th).ng tham gia m"t cách có c,m xúc vào các b" môn. Nh8ng ng).i này th).ng mu9n làm vi!c theo nhóm. H0 thích làm vi!c v4i m"t b9i c,nh n$n có âm nh-c, ánh sáng h=p dKn và có th/ u9ng ho;c Bn cái gì 2ó.

2. H,c t2p theo chu4i ti"n trình: B-n suy nghH m"t cách có phân tích. M"t s9 ng).i mu9n có thông tin theo tCng b)4c. H0 c>n 2&n nh8ng chi ti&t tr)4c 2/ hi/u 2)+c m"t t5ng th/ th9ng nh=t. H0 mu9n nh8ng thông tin 2)+c trình bày theo m"t chuJi trình t7 và thích có s7 xác 2Mnh rõ cái gì 2&n tr)4c, cái gì 2&n sau và cái gì quan tr0ng. Nh8ng ng).i này th).ng mu9n làm vi!c m"t mình. H0 thích làm vi!c ( nh8ng môi tr).ng yên tHnh. 3. H,c t2p ki1u linh ho*t: b-n làm cho ki/u t) duy cAa mình thích 6ng v4i hoàn c,nh.

M"t s9 ng).i có nBng l7c tích h+p và b9 trí xen k1 gi8a hai ki/u h0c v4i nhau- ki/u h0c toàn di!n và h0c theo chuJi ti&n trình. H0 làm cho cách h0c cAa h0 thích 6ng v4i môi tr).ng và thích 6ng v4i nh8ng con ng).i trong tình hu9ng h0c.

BBn cách c#m nh(n bKng giác quan/bBn kênh h*c t(p khác nhau Quy trình h0c d7a trên vi!c thu th*p thông tin tC các nguEn ( môi tr).ng bên ngoài và tC các nguEn bên trong c' th/. Trong quá trình h0c, có b9n cách c,m nh*n bFng giác quan quan tr0ng trong vi!c làm thích 6ng thông tin.

1. Giác quan v2n )5ng C' th/ là m"t ph>n cAa quá trình h0c. Tr? em h0c t9t h'n khi chúng v*n 2"ng. Chúng h0c t9t nh=t trong nh8ng tình hu9ng c< th/ có th*t.

2. Xúc giác Có nhu c>u c>n ph,i s. mó. Tr? h0c t9t h'n khi chúng làm vi!c bFng chính 2ôi tay cAa mình trong các h0at 2"ng th7c hành.

13

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

3. Th6 giác Có nhu c>u c>n ph,i quan sát, nhìn th=y bFng m#t trong khi b-n h0c. Tr? em h0c t9t h'n thông qua quan sát tC ng8 ho;c tranh ,nh ho;c các 2E v*t.

4. Thính giác Có nhu c>u ph,i nói chuy!n, ph,i l#ng nghe và trao 25i % ki&n. Tr? em h0c t9t h'n bFng cách l#ng nghe và trao 25i % ki&n.

Chúng ta sL d<ng nhi$u cách c,m nh*n bFng giác quan/kênh h0c t*p trong quá trình h0c. Nh)ng chúng ta th).ng thích m"t ho;c hai cách c,m nh*n bFng giác quan ph5 bi&n. Trong các tình hu9ng ( nhà tr).ng, 2i$u quan tr0ng là giáo viên % th6c 2)+c rFng h0c sinh s1 2-i di!n cho t=t c, các cách c,m nh*n bFng giác quan. H0c sinh có nh8ng nhu c>u khác nhau trong quá trình h0c t*p cAa mình.

Do 2ó giáo viên c>n ph,i l*p k& ho-ch và ti&n hành gi,ng d-y theo nh8ng cách mà 2/ áp d<ng 2)+c nhi$u cách c,m nh*n bFng giác quan khác nhau.

B,n thân mJi giáo viên c@ng có m"t ho;c hai cách c,m nh*n bFng giác quan 2)+c )a thích. :i$u quan tr0ng là giáo viên % th6c 2)+c các ki/u h0c cAa chính mình.

Khi giáo viên l*p k& ho-ch bài gi,ng cAa mình tr)4c h&t h0 ph,i chú tr0ng vào vi!c h0c cAa tr? ch6 không ph,i vi!c h0c cAa chính h0. Giáo viên ph,i nh4 rFng v=n 2$ không ph,i ch3 là d-y th& nào.

V=n 2$ còn là l*p k& ho-ch th& nào cho quá trình h0c cAa tr?. H0c sinh ph,i là nh8ng h0c viên tích c7c và ph,i có trách nhi!m trong vi!c h0c cAa mình.

“Ng!0i nào làm vi2c tích c1c, ng!0i 3ó 3ang h*c t(p và phát tri/n” Khi giáo viên l*p k& ho-ch cho tình hu9ng h0c t*p, h0 ph,i nh4 2&n nh8ng ki/u h0c cAa riêng mình vì nh8ng ki/u h0c 2)+c )a thích cAa riêng h0 th).ng xác 2Mnh cách th6c b9 trí và t5 ch6c cho quá trình h0c cAa tr?. Giáo viên c@ng c>n nh4 rFng t=t c, các l4p h0c s1 có nh8ng tr? em v4i các ki/u h0c khác nhau.

Do v*y, giáo viên ph,i xem xét 2&n ki1u h,c c.a riêng mình )1 xác )6nh cách gi7ng d*y mà h, 8a thích và 2Eng th.i ph,i xem xét 2&n t9t c7 b:n ki1u h,c );c tr8ng c.a tr<.

•

Câu hDi chA ch9t v$ L! thuy"t các Ki1u h,c Là nh8ng giáo viên, chúng ta có th/ c9 g#ng 2a d-ng hóa cho vi!c gi,ng d-y và h0c t*p 2&n m6c 2" nào phù h+p v4i các ki/u h0c khác nhau?

14

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

!"c và suy ngh#

LG THUYHT VI CÁC LOLI TRÍ TUM KHÁC NHAU (MI) Nhà tâm l% h0c Howard Gardner 2ã xây d7ng m"t l% thuy&t v$ trí tu2 con ng).i, trong 2ó xác 2Mnh 7 lo-i trí tu! khác nhau. Ông ta 2ã xác 2Mnh ‘trí tu!’ là m6t t(p h:p chA chBt các thao tác xN l9 thông tin. :i$u 2ó có nghHa là chúng ta là nh8ng cá th/ sL d<ng các chi&n l)+c ho;c ph)'ng pháp khác nhau khi chúng ta tác 2"ng qua l-i v4i môi tr).ng và c9 g#ng t-o % nghHa cho t=t c, nh8ng c,m nghH mà chúng ta có.

NBm 1985 Howard Gardner 2ã trình bày l% thuy&t cAa mình v$ các lo-i trí tu! khác nhau trong cu9n sách cAa mình mang tên “Các khuôn kh5 t) duy”.

L% thuy&t 2)+c xây d7ng d7a trên 3 nguyên l% c' b,n: 1. Trí tu! là m"t y&u t9 2'n l? mà b-n có ho;c không có. Trí tu! bao gEm nhi$u y&u t9 có th/ tách bi!t ra.

2. MJi m"t lo-i trí tu! mang tính t)'ng 29i 2"c l*p v4i nh8ng lo-i trí tu! khác. M"t ng).i phát tri/n kI nBng trong m"t lHnh v7c không th/ t7 có 2)+c kI nBng t9t trong nh8ng lHnh v7c khác 2)+c.

3. Các lo-i trí tu! có quan h! t)'ng tác và k&t h+p v4i nhau; mJi m"t lo-i trí tu! sL d<ng ki&n th6c cAa riêng nó 2/ gi,i quy&t m"t v=n 2$ chung cAa t=t c, các lo-i trí tu!.

Trí tu2 là gì ?

Trí tu! là nBng l7c gi,i quy&t các v=n 2$ ho;c sáng t-o ra các s,n phNm có giá trM trong m"t ho;c nhi$u lHnh v7c vBn hóa. Trí tu! trong tâm l% h0c hi!n 2-i không ch3 là m"t khái ni!m c9 2Mnh ho;c tHnh (IQ) mà là m"t khái ni!m nBng 2"ng, có nghHa là nó có th/ 2)+c t-o nên và mang tính 2a di!n.

Howard Gardner phân bi!t gi8a các lo-i trí tu! sau 2ây: 1. Lo-i trí tu! hi&u 2"ng 2. Lo-i trí tu! hình ,nh-không gian 3. Trí tu! thiên v$ âm nh-c 4. D-ng trí tu! ngôn ng8 5. Trí tu! lô gíc-toán h0c 6. Trí tu! thiên v$ giao ti&p gi8a các cá nhân v4i nhau (trí tu! thiên v$ xã h"i) 7. D-ng trí tu! n"i tâm

15

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

1. Lo$i trí tu2 hi)u 36ng Là nh8ng ng).i: - thích ch-y, nh,y và làm các ho-t 2"ng th/ ch=t - giDi nhi$u môn th/ thao - thích s. mó 2E v*t - ki/m soát t9t 2)+c các ho-t 2"ng c' th/ - có th/ h0c t*p t9t thông qua quá trình h0c bFng v*n 2"ng và tích c7c - nh4 bFng vi!c làm h'n là bFng quan sát ho;c nghe - có ph,n x- t9t - thích thao tác v4i 2=t sét ho;c các v*t li!u khác 2em l-i nh8ng kinh nghi!m v$ thA thu*t - thích sL d<ng các d<ng c< 2. Lo$i trí tu2 hình #nh-không gian Là nh8ng ng).i: - t) duy và nh4 bFng hình ,nh - có kh, nBng nh*n th6c t9t bFng hình ,nh - có th/ 20c m"t cách r=t dG dàng các b,n 2E, bi/u 2E, th9ng kê - thích dùng phép Nn d< và nói bFng “hình ,nh” - thích v1, h"i h0a và 2iêu kh#c - có kh, nBng nh*n bi&t t9t v$ màu s#c - thích làm các s,n phNm không gian ba chi$u - thích v1 b=t kS lúc nào, b=t k% ( 2âu n&u có th/ - thích phim ,nh và nh8ng trình bày bFng hình ,nh 3. Trí tu2 thiên v+ âm nh$c Là nh8ng ng).i: - có kh, nBng c,m nh*n t9t v$ nhMp 2i!u và âm s#c - có kh, nBng nh*n bi&t 2úng m"t bài hát ho;c m"t giai 2i!u - nh4 2)+c các giai 2i!u - thích hát và ch'i m"t nh-c c< - có kh, nBng nh*n bi&t t9t v$ nhMp 2i!u trong l.i nói và cL ch3 hành 2"ng - hay ngâm nga và 2ánh nhMp m"t cách vu v' vô th6c - nh-y c,m v4i ti&ng 2"ng và âm thanh tC xung quanh % th6c 2)+c th& m-nh v$ c,m xúc âm nh-c 4. D$ng trí tu2 ngôn ng% Là nh8ng ng).i: - thích nghe 20c ho;c k/ v$ nh8ng câu chuy!n/lMch sL - sL d<ng nhi$u ngôn tC - thích k/ chuy!n và pha trò - giDi v$ l% lu*n - thích 20c sách - có kh, nBng 2ánh v>n dG dàng không nh>m lKn - thích vi&t lách - có kh, nBng t9t v$ nh4 tên, n'i ch9n, ngày tháng và các chi ti&t khác - có kh, nBng t9t v$ giao ti&p bFng mi!ng và trên gi=y t. có ti$m nBng tr( thành m"t diGn gi, tôt ho;c m"t ng).i tranh lu*n t9t

16

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft 5. Trí tu2 lô gíc-toán h*c Là nh8ng ng).i: - thích toán h0c - thích t) duy trìu t)+ng - thông minh trong tính nhNm - thích các trò ch'i toán h0c trên máy tính - thích m0i th6 ngBn n#p/tr*t t7 - thích chính xác - thích ch'i c. ho;c các trò ch'i khác - thích gi,i quy&t v=n 2$ có kh, nBng nh*n th6c t9t v$ các ph)'ng pháp ti&p c*n h+p l% 6. Trí tu2 thiên v+ giao ti)p gi%a các cá nhân v.i nhau (trí tu2 thiên v+ xã h6i) Là nh8ng ng).i: - thích cùng v4i ng).i khác - thích có b-n bè - thích giúp 2P ng).i khác - thích d-y h0c - thích h+p tác và làm vi!c theo nhóm - có ti$m nBng tr( thành lãnh 2-o - có kh, nBng giao ti&p t9t - có kh, nBng t9t v$ “20c” 2)+c các tình hình xã h"i 7. D$ng trí tu2 n6i tâm Là nh8ng ng).i: - có % th6c b,n thân cao - c,m giác và nh*n th6c 2)+c tình c,m cAa b,n thân - có cu"c s9ng n"i tâm phong phú (nh8ng )4c m', nh8ng hEi 6c, hy v0ng…v.v.)

- bi&t 2)+c nh8ng 2i/m m-nh và 2i/m y&u cAa b,n thân - có tr7c giác m-nh - thích làm vi!c m"t mình - có nh8ng % ki&n/quan 2i/m m-nh m1 tD rõ tính 2"c l*p và % chí m-nh m1

Howard Gardner cho rFng h>u h&t các tài li!u gi,ng d-y t-o thu*n l+i cho hai lo-i trí tu! 2>u 2)+c nói 2&n: trí tu! ngôn ng8-l.i nói và trí tu! lôgic toán h0c. Ông cho rFng m"t giáo trình cân 29i h'n s1 bao gEm và bàn 2&n m"t cách nghiêm túc (!) – các lHnh v7c nh) 'Ngh! thu*t', 'Giáo d<c th/ ch=t', 'Giao ti&p' và 'T7 % th6c b,n thân'. Có quá nhi$u nhà tr).ng không 2)a các môn nh) Giáo d<c th/ ch=t, âm nh-c, ngh! thu*t…v.v. vào lMch gi,ng d-y. Ho;c, các môn 2ó không 2)+c gi,ng d-y ngay c, khi có trong ch)'ng trình gi,ng d-y.

Thông th!0ng chúng ta không g*i ‘T1 9 thFc b#n thân’ là m6t b6 môn. >ó là m6t v-n 3+ xuyên suBt, liên quan 3)n t-t c# các môn. Trong t-t c# các môn, chúng ta c'n ph#i cB gOng xây d1ng tinh th'n trách nhi2m cAa h*c sinh và tính t1 tin. Xây d1ng s1 giao ti)p và h:p tác c'n 3!:c xem xét tích h:p vào t-t c# các môn h*c.

17

Teacher Education in Art for Primary Schools - draft

• • • •

Nh8ng câu hDi v$ L! thuy"t các lo*i trí tu0 khác nhau Làm th& nào 2/ t5 ch6c l4p h0c và t-o ra tác 2"ng qua l-i gi8a h0c sinh và giáo viên nhFm 2)a nh8ng % t)(ng 2ó vào?

Vi!c 2ánh giá s1 bM ,nh h)(ng nh) th& nào?

L% thuy&t tác 2"ng 2&n các bài h0c v$ l*p k& ho-ch nh) th& nào?

Các ph)'ng pháp d-y và h0c nh) : - :óng kMch - Bi/u diGn nh-c - Bi/u diGn th/ d<c - H+p tác h0c t*p - Suy nghH liên t)(ng - Trình bày hi/n thM - K/ chuy!n :)+c 2Ny m-nh 2&n m6c 2" nào 2/ 2óng vai trò l4n h'n nhFm hJ tr+ cho các ki/u h0c t*p ho;c các lo-i trí tu! khác nhau?

N&u so sánh L! thuy"t v# các ki1u h,c v4i L! thuy"t các lo*i trí tu0 khác nhau, thì chúng ta có th/ l*p lu*n rFng chúng ta 2ã có các ki1u h,c t2p khác nhau, d7a trên nh8ng lo-i trí tu! mà chúng ta trình bày ho;c chúng ta làm chA. Tôi có th/ v1 giDi nh)ng trí tu! ngôn ng8-l.i nói cAa tôi l-i y&u h'n. Albert Einstein th7c s7 là m"t thiên tài ki!t su=t trong lHnh v7c logic-toán h0c nh)ng ông ta l-i th7c hành kém v$ lHnh v7c ngôn ng8-l.i nói. Th7c t&, ông ta 2ã h0c r=t kém trong các nBm h0c cAa mình 2&n m6c ph,i bM l)u ban các l4p n&u ch3 d7a trên kh, nBng th7c hi!n v$ ngôn ng8-l.i nói cAa ông ta. Có th/ l*p lu*n rFng David Beckham th7c hành r=t giDi trên sân bóng 2á, th/ hi!n tuy!t v.i trí tu! cL 2"ng c' th/ (ki/m soát c' th/ và c;p giò). Có th/ anh ta l-i kém v$ lHnh v7c lôgic-toán h0c?

TrP em có nh%ng lo$i trí tu2 !u th) khác nhau M"t s5 tr? h0c t9t nh=t thông qua 20c và ghi chép, nh8ng tr? khác thì l-i h0c t9t nh=t thông qua vi!c kích thích thM giác, còn nh8ng tr? khác n8a thì thông qua nhMp 2i!u cAa c' th/ ho;c các ho-t 2"ng âm nh-c. M"t s9 tr? thì thích làm vi!c cá nhân trong khi nh8ng tr? khác thì thích giao l)u cùng nh8ng tr? khác 2/ tìm m"t 2áp s9. V=n 2$ 29i v4i giáoviên là ph,i 2,m b,o 2/ tr? 2)+c phép h0c theo ki/u h0c riêng cAa chúng, theo thiên h)4ng )a thích v$ giác quan cAa tr? và theo các lo-i trí tu! )u th& cAa chúng.

S7 phát tri/n b,y lo-i trí tu! d7a trên h0c t*p thông qua các ki/u h0c/các lo-i giác quan khác nhau.

Trong s' 2E d)4i 2ây, b-n có th/ th=y nh8ng m9i liên h! có th/ gi8a các ki/u h0c t*p và các lo-i trí tu! khác nhau.

18