Fotografie w Muzeum Podkarpackim

Hitler i Mussolini w Krośnie. Nieznane zdjęcia

Przejazd Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego przez krośnieńskie lotnisko, 28 sierpnia 1941 r.

269 nieznanych okupacyjnych z djęć – w tym fotografie wodzów III Rzeszy i faszystowskich Włoch –pozyskało Muzeum Podkarpackie w Krośnie. Składają się one na album oficera niemieckiego zakupiony w domu aukcyjnym pod Hamburgiem.

Tekst Antoni Adamski Fotografie Muzeum Podkarpackie w Krośnie

Jak poinformował adiunkt Łukasz Kyc, kierownik Działu Historycznego Muzeum, wiadomość o istnieniu albumu otrzymał od krakowskiego kolekcjonera. Po kontakcie mailowym z domem aukcyjnym komplet zdjęć kupiono za 5300 zł (koszty z wysyłką). Ich autor jest nieznany. Przypuszczalnie był to niemiecki oficer sztabowy, który miał bliski dostęp do najwyższych dostojników Rzeszy odwiedzających Krosno. Ściślej: miejscowe lotnisko – o czym niżej. Jednym z nich był Hans Frank, generalny gubernator okupowanych ziem polskich, rezydujący na Wawelu. Innym – gen. Alexander Löhr, dowódca 4. Floty Powietrznej, która 25 września 1939 r. dokonała nalotu dywanowego na Warszawę. Nalot trwał 11 godzin; zginęło prawie 10 tys. ludności. Uznany za zbrodniarza wojennego, otrzymał wyrok śmierci w 1947 r. 27 sierpnia przybyli na krośnieńskie lotnisko Adolf Hitler i jego gość – Benito Mussolini. Znane jest zdjęcie z ich spotkania na peronie schronu w Stępinie, dokąd pociągiem przyjechał ten pierwszy. Mussolini przybył salonką do Strzyżowa. Z Krosna obaj wodzowie polecieli na wizytację frontu wschodniego. Wrócili do Krosna następnego dnia. Na nigdy niepokazywanych dotąd publicznie fotografiach został uwieczniony także ppłk Heinrich Dembowski, dowódca krośnieńskiego lotniska (4. Technicznej Szkoły Lotniczej), a także Johann Bauer, osobisty pilot Hitlera, który pomaga mu opuścić samolot. Na fotografiach uwieczniony został również Mercedes Benz 770K, samochód Hitlera. Przywitanie Adolfa Hitlera na lotnisku w Krośnie, w centrum stoi komendant lotniska, ppłk Heinrich Dembowski, 28 sierpnia 1941 r.

Hitler na krośnieńskim lotnisku, 28 sierpnia 1941 r.

Gen. Alexander Löhr (z lewej) wraz z komendantem lotniska w Krośnie, ppłk. Heinrichem Dembowskim, 1941 r.

Inna uroczystość to defilada wojsk niemieckich na krośnieńskim Rynku w październiku 1939 roku. To jedno z pierwszych chronologicznie zdjęć. Ostatnie fotografie sugerują, że ich autor niemiecki opuścił Krosno w 1942 r. Prawdopodobnie stało się tak po przeniesieniu 9 VIII 1942 r. ppłk. H. Dembowskiego do 3. Dywizji Polowej Luftwaffe. Rzecz charakterystyczna: w albumie nie oglądamy scen z Holokaustu; nie uwieczniono również prześladowań czy egzekucji Polaków. Jak z tego wynika, oficer-fotograf nie musiał zdejmować rękawiczek, by kierować „mokrą robotą”.

Są za to unikalne zdjęcia starówki: przedwojenna ulica Kolejowa nieopodal krośnieńskiej fary ze zdjętą kostką brukową. To kontynuacja rozpoczętych przed wojną robót kanalizacyjnych. Są zdjęcia z oficerskich uroczystości i balów, pokazana jest od zewnątrz niemiecka restauracja „Irma” (obecnie drogeria przy ul. Henryka Sienkiewicza) Wielkie wrażenie robią przewyższające wzrost człowieka pryzmy śniegu na krośnieńskim lotnisku, uwiecznione jako curiosum na przełomie 1939 i 40. Nasi okupanci nie znali jeszcze realiów rosyjskiej zimy.

Na uwagę zasługuje historia miejscowego lotniska, założonego w 1928 r. Jeszcze przed wojną, w 1937 r., została przeniesiona tu z Bydgoszczy Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. W rok później zdążono lotnisko rozbudować: powstały hangary, warsztaty remontowe, nowy budynek szkolny i administracyjny. Trudno dziś uwierzyć, że był to jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. W czasie okupacji powstało lotnisko wojskowe. Wtedy wzniesiono schron, w których obecnie mieści się prywatne Muzeum Pól Bitewnych. Po wojnie ćwiczyli tu komandosi – kraWidok Krosna w październiku 1939 r. kowskie „czerwone berety”. Obecnym gospodarzem jest Aeroklub Podkarpacki. W ostatnich latach lotnisko zostało mocno rozbudowane, wyremontowano i podwyższono wieżę kontroli lotów, wybudowano nowy, oświetlony pas startowy i drogi dojazdowe oraz stację paliw dla samolotów. Całość została ogrodzona. Benito Mussolini, Adolf Hitler, Heinrich Dembowski, Krosno-lotnisko, 28 sierpnia 1941 r.