De duistere kant van Gillian Flynn

De duistere kant van goede relaties

Door: Feije Wieringa

Vlak voordat ik Gillian Flynn sprak, ontmoette ik de beste thrillerschrijver van Nederland, Elvin Post, die haar daarvoor aan de tand had gevoeld. “Vijf sterren,” zei Elvin. “Ik hou het op dik vier,” antwoordde ik. Maar ik had het boek de dag ervoor in één keer uitgelezen en het was nog niet helemaal bezonken. Waarschuwing

Zoals je in onze boekenrubriek kunt zien, ben ik het toch met Elvin Post eens geworden: Donker Hart is een van de weinige boeken die nog lang in je hoofd blijven hangen als je het eenmaal hebt weggelegd. In de alom bejubelde thrillergids van Vrij Nederland, inmiddels het meest gezaghebbende instituut als het om thrillers gaat, wordt Flynn ‘de meesteres van de zwarte kant van het leven’ genoemd. Wij zijn het daar helemaal mee eens. Flynn schrijft in een schitterende stijl en weet het macabere subtiel te doorweven met humor. Daarnaast weet ze ook nog eens een plot te maken die je versteld doet staan. Een gesprek met deze specialiste in de duistere krochten in de geest van ‘normale’ mensen. Mocht je van plan zijn Donker Hart te gaan lezen (en dat raden we van harte aan), dan kun je dit interview beter lezen nadat je het boek uit hebt. Dit vanwege de ongelooflijk spannende en oorspronkelijke plot.

Ik las je boek als drukproef, dus zonder flaptekst. Kun je je voorstellen dat ik dat in dit geval als een groot voordeel zag?

“Dat kan ik me heel goed indenken. Ik weet niet wat er in Nederland op de achterflap komt te staan, maar elk woord over de intrige is in principe een woord te veel. Ik geloof dat Hitchcock ook met dit probleem kampte toen hij de film Psycho had gemaakt. In de bioscopen werden toen foldertjes uitgedeeld met de vraag

Als we even in vakjes gaan denken, dan valt je boek onder de noemer psychologische thriller. Ik had het gevoel dat het toch een beetje meer was dan zomaar een thriller.

“Psychologie in de vorm van interactie tussen mensen heeft me altijd geïntrigeerd. In dit boek wilde ik onderzoeken hoe de relatie van twee mensen eigenlijk

“Ik denk dat elke relatie min of meer op macht is gebaseerd”

om niks over de plot te vertellen. De titel Donker Hart is vrij algemeen en verwijst nergens naar. Even heb ik overwogen om iets in de trant van Huwelijk Verkeerd?, dus met een vraagteken, op het boek te zetten, maar zelfs dat zou al afbreuk aan de spanning doen.”

Dit is het eerste boek dat ik van je las. Zijn de anderen net zo verrassend?

“Nou, ze zijn door publiek en pers niet slecht ontvangen. Het is niet aan mij om mijn eigen boeken te beoordelen. Maar ik doe mijn best om te verrassen en tegelijk wil ik ook boeken schrijven die over iets gaan. Alles wat ik schrijf gaat in principe over de relatie tussen mensen. En die is meestal anders dan de buitenwereld ziet. En ook anders dan mensen hem zelf zien.”

in elkaar zit. Of liever: zou kunnen zitten. In hoeverre kennen twee mensen die met elkaar samenleven en kinderen hebben elkaar nou eigenlijk? In feite komt dan de vraag naar voren: in hoeverre ken je jezelf? Als je daarover gaat fantaseren, kom je erachter dat veel dingen niet zijn wat ze lijken. In mijn boek heb ik dat gegeven uitvergroot.”

Een spanningsveld tussen mensen vormt de basis van een thriller?

“Je kunt natuurlijk op heel veel manieren over relaties denken. Maar ik ben geen Oprah of Dr Phil. Wat je daar ziet lijkt werkelijkheid, maar het is televisie. Het is geregisseerd, en daarom lijkt het altijd goed tussen mensen te komen. Ik ben ervan uitgegaan dat mensen vaak spelletjes spelen, met zichzelf en met elkaar. Misschien zijn ze zich daarvan niet eens bewust. En misschien is dat spel ook wel nodig. Mensen doen dat altijd. Als iemand bijvoorbeeld zegt dat hij nooit liegt, dan weet je dat je met een aartsleugenaar spreekt.”

Het boek gaat verder dan de doorsnee thriller. Ik had het gevoel dat er een soort gelaagdheid in zat.

“Gelaagdheid is jouw interpretatie. Maar ik geef toe dat je het boek op meerdere niveaus kunt lezen.”

Noem er zelf eens enkele?

“In elke geval is het een thriller. Misschien niet helemaal volgens de gebaande paden die de lezers van doorsnee thrillers zijn gewend. Maar het is op de eerste plaats wel degelijk geschreven als een boek dat spannend moet zijn. Ik heb net zoals veel

andere thrillerschrijvers gebruik gemaakt van cliffhangers en andere trucs. Maar er zijn ook andere elementen die je minder vaak ziet in de gemiddelde thriller. In elke spannend boek is het gebruikelijk dat lezers op het verkeerde been worden gezet. Dat stramien heb ik gewoon uitvergroot. In werkelijkheid zouden twee mensen die aan elkaar gehecht zijn nooit zo met elkaar omgaan als ik heb beschreven. Tenminste, dat mag je hopen. Aan de andere kant zijn er soms misdaden die zo ver gaan, dat ze het voorstelbare overschrijden. Zou het zo kunnen gebeuren of is het ondenkbaar? De conclusie ligt bij de lezer.”

Ik las ook een soort venijnige satire.

“Dat is ook een van mijn bedoelingen geweest. Ik lees zelf graag amusement. En ik schrijf natuurlijk ook amusement.

moord en komt als verdachte terecht in talkshows. Waarin hij vervolgens wordt neergezet als moordenaar.

“Dat klinkt natuurlijk als teveel van het goede. Ik weet niet hoe de situatie in Nederland is, maar in Amerika is het inmiddels heel gewoon dat de media een verdachte als dader aanmerken, zonder dat die verdachte een proces heeft gehad, laat staan dat hij is veroordeeld. Juist dat is nou net niet over the top.”

In het boek lijkt het vooral om macht te gaan. Wie houdt wie nu eindelijk in

Flynn schrijft in een schitterende stijl en weet het macabere subtiel te doorweven met humor.

En goed amusement mag toch best een beetje prikkelen?”

Voor mij was het zowel realistisch als aangenaam over the top. Vrouw wordt vermist. Man wordt verdacht van de tang?

“Macht speelt overal een grote rol. Ik denk dat elke relatie min of meer op macht is gebaseerd. Waarmee ik niet wil stellen dat in elke relatie maar één persoon de baas is. Misschien is macht ook wel een middel om grenzen af te bakenen.”

En soms loopt dat gruwelijk uit de hand.

“Vind je echt dat het in Donker Hart gruwelijk uit de hand is gelopen? Mijn hoofdpersonen spelen zowel letterlijk als figuurlijk een spel met elkaar. Inderdaad zou je dat een spel om de macht kunnen noemen. Maar het is jouw conclusie dat het uit de hand is gelopen. Misschien zou je ook kunnen stellen dat er een evenwicht is hersteld.”

Ik vond het einde eigenlijk net zo gruwelijk als het einde van Rosemary’s Baby. Maar dan subtieler. Uitgekiende horror en psychologische terreur.

Ík ben blij dat je het zo hebt ervaren, want ik wilde een verontrustend boek maken waarin het alledaagse angstaanjagend wordt.”

Een laatste vraag, en ik vermoed dat je die wel eens niet wil beantwoorden. Zou je als lezer een winnaar en een verliezer kunnen aanwijzen?

“Dat beantwoord ik met een wedervraag. Heb jij er eentje kunnen ontdekken?”

Ik vrees dat ik daar nog lang over na moet denken, maar dat ik het antwoord wellicht nooit zal vinden.

“Misschien was dat nou net de bedoeling. Mijn man las mijn boek pas toen ik het af had en worstelde met dezelfde vraag. Overigens heb ik een prima huwelijk en vertrouwen we elkaar volledig. Elke overeenkomst met de werkelijkheid is dus toeval.”