Nicole Maalsté

Controlefreaks

De dame met wie ik een kantoorruimte deel, belt mij bezorgd op: “Je bezoek is er al. Ze hebben gisteravond gemaild dat ze vroeger zouden komen.” Maar ik heb gisterenavond als experiment eens niet naar mijn mail gekeken. Gisterochtend kwam ik ook al voor niks op een afspraak waarover iemand de avond daarvoor een sms had gestuurd. Al die mensen die er maar vanuit gaan dat je continu online bent en de hele tijd je berichten checkt... Ik weiger om daaraan mee te doen.

Gehaast fiets ik naar kantoor. Drie mannen zitten aan mijn tafel. Ze zijn alledrie in het zwart en hebben hun jassen nog aan. Midden op tafel staatƒ een camera. Even bekruipt mij een unheimisch gevoel: zijn dit echt Italiaanse documentairemakers of is dit een undercoverteam van onze binnenlandse veiligheidsdienst? Een van de mannen stelt de camera in. Nummer twee geeft nauwelijks verstaanbaar in gebroken Engels uitleg over de documentaire die hij wil maken. Hij gaat ervan uit dat de zomer van 2012 wel eens de laatste zomer geweest zou kunnen

zijn dat Italianen een jointje konden kopen in een coffeeshop. Hij vraagt zich af waar deze plotselinge omwenteling in het beleid na veertig jaar vandaan komt.

Regelwoede

Tsja, zo had ik het eerlijk gezegd nog nooit bekeken. Zijn Nederlanders controlefreaks? En zit er achter de pogingen van de regering

om coffeeshops steeds meer aan banden te leggen een controledrift die vergelijkbaar is met het bedwingen van het water met dijken? Ik zie het meer als een paternalistische inmenging in zaken waar je als overheid vanaf moet blijven. Een typisch gevalletje van regelwoede, waardoor je de controle juist steeds meer kwijtraakt en er allerlei ongewenste uitwassen ontstaan. De mislukking van de wietpas is daarvan het levende bewijs. Burgers zijn het zat dat hun hele leven in databanken wordt vastgelegd, waarvan onduidelijk is wat er allemaal met de informatie gebeurt. Je reisgegevens (OV-kaart), je DNA (databank), je ziektegeschiedenis (medisch patiëntendossier), je inkopen bij de AH (Bonuskaart), je vriendenkring (Facebook), je professionele netwerk (Linkedin), je belgeschiedenis (T-Mobile, KPN)…

Misschien heeft die Italiaan wel gelijk en zijn Nederlanders inderdaad wel ontspoorde controlefreaks.

Nederlanders proberen alles onder controle te krijgen. Als voorbeeld noemt hij onze beroemde dijken en de legalisering van de prostitutie

Gedoogwereld

Ik stel hem gerust dat het zo´n vaart nog niet zal lopen. In het regeerakkoord staat immers dat het handhaven van het ingezetenencriterium aan gemeenten zelf wordt overgelaten. Dat noemen we lokaal maatwerk. Ik weet zo gauw geen Engelse term te bedenken. Ik leg uit dat onze minister van Veiligheid en Justitie Opstelten in een brief heeft aangegeven dat gemeenten de handhaving van het ingezetenencriterium gefaseerd kunnen invoeren. Terwijl ik het probeer uit te leggen, realiseer ik me dat dit weer net zo´n typische vage constructie is als het gedoogbeleid. Hoe moet je zoiets nou uitleggen aan een buitenlander? Ja, er wordt een ingezetencriterium ingevoerd. Ja, dat houdt in principe in dat alleen Neder-

lands ingezetenen nog een coffeeshop in mogen. Maar nee, dit heeft in de praktijk natuurlijk geen gevolgen voor coffeeshoptoeristen omdat die maatregel in veel gemeenten niet gecontroleerd zal worden. Welkom in de gedoogwereld.

Dijken

De interviewer kijkt me een beetje moeilijk aan. Hij heeft een aantal jaren in Nederland gewoond. Het is hem – net als veel andere buitenlanders – opgevallen dat wij in Nederland proberen om alles onder controle te krijgen. Als voorbeeld noemt hij onze beroemde dijken en de legalisering van de prostitutie. Het lijkt er volgens hem op dat we nu op een vergelijkbare manier ook proberen om de illegale drugshandel onder controle te krijgen. In Italië laten ze dat soort zaken gewoon in de illegaliteit plaatsvinden. Onze pogingen om de wiethandel onder controle te brengen worden daarom vol ongeloof en ook wel met bewondering gevolgd.