Hooligans: vreugde door vechten

Vreugde in vechten

We hebben in Highlife al over zo'n beetje elke denkbare criminele organisatie geschreven, maar we hebben het nog nooit over hooligans gehad. Merkwaardig, want ze zijn regelmatig in het nieuws.

Door: Feije Wieringa

Hooligans zijn natuurlijk geen 'professionele' criminelen. In tegenstelling tot de gevestigde zware jongens vormen zij waarschijnlijk de enige 'bende' die het niet om

geld gaat. Ze worden eerder arm van hun activiteiten. Opmerkelijk genoeg zijn ze wel gewelddadiger dan veel bendes die worden gemotiveerd door geld. Maar waar bij de doorsnee crimineel geweld eigenlijk een bijkomstigheid is die hij liever wil vermijden, is het gebruik van geweld nou net de kern van de activiteiten van hooligans. Er is heel veel over ze geschreven, maar nog nooit heb ik een boek gelezen dat van binnenuit door een hooligan werd geschreven. Yoeri Kievits, frontman van de derde generatie Feyenoord hooligans, is vermoedelijk de eerste. Hij schreef Rotterdam Hooligan, het ware verhaal van de harde kern. Omdat ik niks met hooligans heb, heb ik eerst maar even wat algemene info opgezocht. Bij hen is het gebruik van geweld juist verankerd in de structuur van de groep en zij gebruiken dat geweld alleen maar omwille van het geweld. Supporters spreken zelden

af om ergens te gaan clashen. Hooligans doen dat nu juist wel. Historisch gezien zijn ze verwant aan wat Elias Cannetti in zijn beschouwing over de massa's Crowds and Power de meute noemt. Een meute is een afsplitsing van de massa. Zie het als een kudde waarvan een groep jonge, sterke dieren zich losmaakt om een prooi te vangen. De meute hoort bij de kudde, maar onderscheidt zich qua getal en agressie. De meute is ook altijd aanmerkelijk kleiner dan de groep die hem voortbrengt. Ziehier de hooligans. De club, de spelers, de toeschouwers en de supporters vormen de massa. De hooligans vormen de meute. En die meute gaat op jacht naar alles wat, in hun ogen, voordelig is voor de massa. Op zoek naar een prooi.....

Bij hooligans is het gebruik van geweld verankerd in de structuur van de groep.

Structureel geweld

Ten eerste blijkt dat we hooliganisme los moeten zien van voetbalvandalisme. Dat laatste is volgens de kenners het geweld dat soms oplaait bij supporters die zich la-

ten meeslepen door de emoties tijdens een wedstrijd. Dit kan soms behoorlijk uit de hand lopen, maar in principe is het geweld incidenteel en vaak blijft het binnen de perken. Bij hooligans ligt dat wel even anders. treurd. Laten we eens kijken wat hardcore Youri Kievits over het leven van de hooligan te melden heeft. We citeren: ‘Vroeger, heel vroeger toen we nog in grotten leefden waren de mannen krijgers. Door de eeuwen heen, tot op de dag van vandaag is er oor-

log. In de hele wereldgeschiedenis is er nog maar 250 jaar vrede geweest: het met behulp van geweld ontstane Romeinse rijk, de middeleeuwse veldslagen, de Eerste en de

Tweede Wereldoorlog, en nu Afghanistan... Mannen hebben altijd gevochten. Dat is genetisch bepaald...Wij, de harde kern, zijn de laatsten der Mohikanen. Krijgers.’

Krijgers

Hooliganisme is tegenwoordig inherent aan voetbal. Wat niet wil zeggen dat het nooit binnen andere constellaties voorkomt, maar dat is marginaal. Een beetje simpel gezegd: hooligans zijn de ridders en het voetvolk van de lagere klassen. Want bedenk dat geweld vroeger (en nu ook nog wel) is voorbehouden aan de heersende bovenlaag. De staat heeft het patent op geweld door middel van politie en leger. De gewone mens mag er alleen maar naar kijken. Je kunt van hooligans zeggen wat je wilt, maar ze zijn goedbeschouwd in de kern niet veel slechter of beter dan de 'gewone' man. Ook hooligans proberen geweld proportioneel te gebruiken. Er komt natuurlijk wel eens iemand om tijdens de clashes, maar dat is incidenteel en wordt door beide partijen be-

Oude traditie

En waarom wil Kievits graag een krijger zijn? Niet voor de eer, vertelt hij, evenmin voor een lading goud. Voor een hooligan gaat het volgens Kievits maar om twee dingen: de rush en de eer. Hierin verschillen hooligans nogal van gewone krijgers, namelijk soldaten. Voor de eer zijn soldaten bereid om ver te gaan, maar zelden lees je in het relaas van een soldaat dat hij gaat voor de rush. In principe gaan militairen alleen de strijd aan omdat het moet en dan vaak nog met een flinke dosis scepsis en tegenzin. In het boek van Kievits staat: ‘Voetbalrellen passen in een oude traditie: vechten en vernielen als volksvermaak...Bij de hooligans leidt hun way of life tot grensoverschrijdend gedrag. Onbezonnen, ontremd en ontregelend.’

Al in de jaren negentig stelde socioloog Paul Willis vast: “Er steekt vreugde in vechten, in het veroorzaken van een knokpartij, in intimidatie.” Als je het boek leest, moet je wel concluderen dat voor Yoeri en zijn mede-hooligans het gebruik van geweld en het aanjagen van angst iets is waarvan ze oprecht genieten. Het is de thrill die het 'm doet. Daarin verschillen hooligans eigenlijk niet eens zoveel van bergbeklimmers, bungeejumpers en stuntvliegers. Die genieten ook van de risico's die het vak met zich meebrengt. Met dit verschil: deze laatsten brengen alleen zichzelf in gevaar en zijn wars van intimidatie. Natuurlijk zijn de voornaamste tegenstanders van hooligans rivaliserende hooligans. Maar wanneer er anderen in de weg staan, dan kunnen die maar beter maken dat ze wegkomen.

Respect

Binnen de kringen van hooligans (een woord dat ze zelf beschouwen als een geuzennaam) draait het vooral om respect. En dan met name jegens elkaar. Hooligans hebben, zo mogen we best stellen, op grond van hun destructieve gedrag weinig respect voor de samenleving. Daar zetten ze zich juist tegen af. ‘Alle normen en waarden die ons worden bijgebracht zijn getoetst aan die van Feyenoord. Mijn stelregel is: je geeft mensen hetzelfde respect dat je van hen ontvangt.’ Hier moet Yoeri wel op zijn maten doelen, want het in elkaar slaan van willekeurige passanten en het vernielen van straatmeubilair zal maatschappelijk weinig respect opleveren. Yoeri lijkt me geen domme jongen, maar in dit geval komt hij op mij toch wel enigszins kortzichtig over. Aan de ene kant gaat hij prat op zijn reputatie als de man die met zijn vuisten en desnoods met wapens zijn argumenten kracht bijzet. Aan de an-

dere kant beklaagt hij zich dat de reguliere maatschappij hooligans wegzet.

Voor een hooligan gaat het volgens Kievits maar om twee dingen: de rush en de eer.

Niet schijnheilig

Toch is het verhaal van Yoeri best intrigerend. Ten eerste is hij eerlijk en niet schijnheilig. Dat neemt me voor hem in, want deze eigenschappen vind je lang niet bij iedereen. Hij is zich er ook van bewust dat hij een keuze heeft gemaakt en dat het hem niet allemaal is overkomen. Zelfbeklag is hem vreemd. Ook geeft hij eerlijk toe dat middelen als (hard)drugs en niet te verge-

ten alcohol onmisbare triggers zijn bij het genereren van geweld. Maar hij heeft me er geen moment van weten te overtuigen dat (zijn) geweld ook maar in de verste verte zinvol zou kunnen zijn. Als individu lijkt Yoeri me een aardige kerel. Uit zijn verhaal blijkt dat hij een ontwikkeling in de goede richting heeft doorgemaakt: hij is wat milder en relativerender geworden. En het is hem gelukt om het allemaal zo te vertellen dat je als lezer iets meer van het fenomeen hooligan begrijpt. Maar de vraag blijft of types als Yoeri zichzelf begrijpen. In ieder geval is het een bijzonder onderhoudend boek geworden. Daar kan geen TV-documentaire tegenop!

Rotterdam Hooligan Youri Kievits Uitgave: Just Publishers