Niet lullen maar poetsen

Waarom staat Rotterdam toch zo in de picture de afgelopen tijd? De film Het Bombardement, Buma Rotterdam Beats en zelfs een artikel over het boek Rotterdam Hooligan in de vorige Highlife; het kan niet op! Of toch wel, want de hippe uitgeverij Lebowski komt met maar liefst vier boeken over en uit de roerige recente geschiedenis van de stad aan de Maas.

Zelfs na vier joints Amnesia Haze kan de gemiddelde Nederlander nog wel wat kennis oplepelen over de Maasstad: Feyenoord, Jules Deelder, Pim Fortuijn, Sint

Pauluskerk, Katendrecht, Parkzicht, Now&Wow - om maar wat namen te noemen. Rotterdam is ook bekend als de stad met flink verpauperde buurten, een veelal laag opgeleide bevolking die voor een groot deel van niet-westerse afkomst is, en van een noeste arbeidersmentaliteit; niet lullen maar poetsen (ook wel opzoomeren, sinds 1989). En ook van het bombardement dat op 14 mei 1940 een flink gedeelte van de oude binnenstad verwoestte, maar waar-

door later ongehinderd aan de slag kon worden gegaan met nieuwbouw.

Door: Arjan van Sorge

Nuchter, en hard, dat wordt vaak als de belangrijke kenmerk gezien van de Rotterdammer.

Aanpakken

Maar: what’s new? Heeft niet iedere stad zo’n soort geschiedenis? Lebowski laat niet na om de nuchtere instelling van de Rotterdammers te benadrukken: handen uit de mouwen, aanpakken! Dat is natuurlijk aardig tegengesteld aan de Haagse kouwe kak en de Amsterdamse arrogantie... Gehavende Stad – muziek en literatuur in Rotterdam van 1960 tot nu geeft het beste overzicht van die typische mentaliteit van de Maasstad, met sappige anekdotes

waarin drugs een belangrijke rol spelen. De oude en nieuwe Rotterdamse letteren komen aan bod in Rotterdam, met werk van Riekus Waskowsky en A. Moonen, maar ook Marktplaatspoëzie en De Financieele Gedichten.

Viespeukerij

Wat meer specialistisch van aard is Leve Joop Massaker van C.B. Vaandrager, het debuut van deze enigszins gemankeerde schrijver dat bij verschijning in 1960 voor

veel ophef zorgde. Over “een stelletje prepubers, die allerlei viespeukerij uithalen en daarbij een taaltje uitkramen waarvan de trivialiteit een doorgewinterde legionair zou doen blozen”, aldus de Katholieke Boekengids. Daarnaast verscheen ook Enige Defecten van Robert Loesberg, een mensenhater die net zoals Vaandrager ook al een tijdje onder de groene zoden ligt. De ontvangst van dit boek werd ook weer zo

fijntjes verwoord: “Een walgelijk, reactionair product, met een eigenwijze etter in de hoofdrol, misantroop en destructief. Ik kan het u van harte aanbevelen”. Aldus Gerrit Komrij bij het verschijnen in 1974.

Geliteratureluur

De Nieuwe Poëzie / De Nieuwe Stijl die gemaakt werd door dichters als Hans Verhagen, Armando, Cor Vaandrager en Hans Sleutelaar verscheen begin jaren 60, en ging strak in de leer terug naar het mini-

male nulpunt, naar de essentie. Het was uit met het geliteratureluur! Een reclametekst kon ook een gedicht zijn, en de leden van de Bende van Vier presenteerden zich als zakenmannen. Voor het eerst werden de grenzen tussen literatuur, journalistiek, reclame en media overschreden – iets dat nu doodgewoon is.

Er gaan 12 domme blondjes in een dozijn En 144 in een gros.

Marijuaan en hasjie

Cor Vaandrager (1935-1992) begon als het meest veelbelovende talent van de groep, maar stierf eenzaam als een zonderlinge zwerver, na veel drugsgebruik, depressies en opname in een psychiatrisch ziekenhuis. Zijn vader had hem en zijn maat Hans Sleutelaar al gewaarschuwd: “Jullie gingen groots op peppillen, marijuaan en hasjie. Dat groeit. Die handel is gegroeid. Nou heb je de ellende ervan. Iedereen komt in de verleiding. Maar ik ben mezelf gebleven. Op het gymnasium is-ie moeilijk geworden. Is de reclame ingegaan. Dat zijn wildwest-beroepen, dat benne oplichters.” Een nuchtere Rotterdammer, die pa.

Alles moet harder

Nuchter, en hard, dat wordt vaak als de belangrijke kenmerk gezien van de Rotterdammer. Fred Sleutelaar van Group 65: “Ik kan me herinneren dat ik bij een café stond te pissen buiten, en dat er iemand naast me kwam staan die vroeg: Moet je een shotje? Man, ik moest nog niet eens een blowtje. Maar in Rotterdam moest alles harder.” Dat zal ook later blijken, met de punk van Acné, Debiele Eenheid en de Rondos, de gabber in Parkzicht, en de hiphop van bijvoorbeeld Cold Blood Terror, ELife, DuvelDuvel en Deformer. Peter Graute van de legendarische platenwinkel Backstreet: “Kijk, je kan stellen: in Rotterdam word je of alcoholist of junk. Waarom? Er gebeurt geen fuck. Er is leegte, geen ene fuck, emptiness.”

Om te vervolgen met “Maar als je wilt, kan er veel. Je vult in wat er nog in te vullen is.” En kijk, dat geeft hoop voor de toekomst.

“Kijk, je kan stellen: in Rotterdam word je of alcoholist of junk. Waarom? Er gebeurt geen fuck. Er is leegte, geen ene fuck, emptiness.”