Echt nep of net echt

Wat doe jij als je op straat, in de kroeg of op Internet fraai nagemaakte merkartikelen aangeboden krijgt voor een fractie van de echtprijs? Precies! Maar het is natuurlijk niet helemaal in de haak. Controles en straffen zijn inmiddels flink aangescherpt. Omdat wij Nederlanders altijd in zijn voor een koopje, wordt ons land namelijk overspoeld door de nepindustrie. Highlife shopte rond in de wondere wereld der merkpiraten, waar werkelijk niets is wat het lijkt…

"Hé, klokkie kopen? Moet je kijken: mooi Rolexje man, een volautomatisch chronograaf. Hij zit nog in plastic. Met gewaarmerkt schroefdeksel. Kijk naar die Rolex-preeg. Niet van echt te onderscheiden. Zelfs een juwelier zal op het eerste gezicht niet zien dat het een neppert is. Ik vraag er normaal 50 euro voor. Maar omdat het de laatste is mag je hem voor 45 hebben! Kost in het echt zeker € 5.000."

Namaakjuwelier

Hij zegt Larbi te heten, deze Algerijnse Nederlander die mij in een horecagelegenheid ergens in de Utrechtse binnenstad aanspreekt. Ik schat hem een jaar of 25. Ik heb via het barpersoneel en wat vage kennissen uit het uitgaanscircuit sinds een week enkele lijntjes uitstaan dat ik geïnteresseerd ben in de aankoop van niet van echt te onderscheiden exclusieve merkartikelen: goed nagemaakte kleding, horloges en zonnebrillen. Daar ik een van de weinige blanke Nederlanders ben die zich in dit koffiehuis ophoudt, heeft het een paar dagen en flink wat koppen koffie geduurd. Maar nu heb ik beet. Het goudgele doublé van de ‘Rolex’ die ik hoofdschuddend door mijn handen laat glijden, doet echt pijn aan je ogen. Als ik met Larbi in een hoekje achteraf ga zitten, blijkt hij nog meer nep in de winteraanbieding te hebben. Waaronder een opzichtige Breitling, een spuuglelijke Tag Heuer, twee fraaie Baum & Merciers, een klassieke Cartier en een dikke Omega. De nep oogt op het eerste gezicht indrukwekkend, ze voelen ook solide aan. “De leren bandjes zijn ook van echt leer,” verzekert Larbi mij. Bij de officiele verkooppunten glimmen deze exclusieve chronografen de etalage uit voor prijzen tussen de 3.500 en 15.000 euro. Na enig handjeklap over de prijs, kan ik twee horloges uitzoeken voor 70 euro. Ik mag de waar van deze ambulante namaakjuwelier later zelfs fotograferen op de zwarte achterbakbekleding van zijn VW Polo. Met de smoes dat ik mogelijk meer potentiële klanten voor hem heb. Zodat ik mijn vrienden zijn prachtige waar kan tonen en aansmeren. Ook vraag ik hem naar luxe merkkleding. Als ik

Tekst: Mike de Leede Foto’s: MMP/Jacqueline van der Kort

Controle

“Stichting SNB-react is inmiddels een coöperatieve vereniging en wordt gefinancierd door de officiële merk- of licentiehouders en treedt op tegen verkopers, importeurs en distributeurs van nagemaakte merkartikelen. In 2012 nam SNB-react ruim 11.3 miljoen nepartikelen in beslag, on-

derzocht 26.000 zaken en torpedeerde ruim 500.000 valse online aanbiedingen. Vooral bij de doorvoerhavens Rotterdam en Schiphol worden geregeld grote vangsten

Het goudgele doublé van de ‘Rolex’ die ik hoofdschuddend door mijn handen laat glijden, doet pijn aan je ogen.

Larbi mijn mobiele nummer geef, zal hij voor mij informeren.

Gerenommeerde merken

De Algerijnse merkpiraat zal mij nog regelmatig afgeblokt bellen op mijn prepaid. Of we nog zaken kunnen doen. Ik blijf hem hinderlijk herinneren aan mijn kledingwens. Ineens vraagt hij om mijn maat. Dat stemt hoopvol. Daags erna meldt zich een naamloos blijvende kennis van Larbi, die met mij afspreekt in een kroeg aan de Kanaalstraat in de Utrechtse wijk Lombok. Nadat ik thee met hem heb gedronken, neemt deze geïmporteerde Berber (een dertiger, die redelijk goed Nederlands spreekt) mij mee naar een nabijgelegen studentenhuis met wel twaalf deurbellen, waar in een kamertje drie hoog achter een exclusief mode-atelier lijkt te huizen. Op het blauwe vloerkleed ligt een selectie shirts, spijkerbroeken, truien en blouses voor mij klaar. Van gerenommeerde merken als Tommy Jeans, Diesel, Levi’s, G-Star, Ralph Lauren, Von Dutch, Dolce & Gabbana, Lacoste en Versace. Allemaal L of XL. En allemaal bedrieglijk echt. Maar niet afkomstig uit Italië, maar ‘made in Turkey’ (of China of Taiwan). Mijn Marokkaanse vriend pakt een lawaaierig D&G shirt tussen zijn collectie uit en toont mij trots alle labels. Zelfs de officiele Europese prijs staat er voorgedrukt op: € 269. “Ik mag ze jou aanbieden voor 35 euro per stuk, twee voor 60.” Ook al zijn T-shirts (sommige zitten in luxe metalen cilinders of plastic verpakkingen) en spijkerbroeken kennen deze prijsstelling. Alleen de ‘Replay’ en ‘DKNY’ truien zijn duurder: 45 euro per stuk. “Of ze van echt scheerwol zijn? Natuurlijk!” Maar zelfs dat is twijfelachtig. “Ik heb ook nog wat zonnebrillen liggen: Gucci, Oakley of CK. Inclusief brillenkoker en kartonnen verpakking: 30 euro.”

Ik neem uiteindelijk twee shirts en een ‘Calvin Klein’ bril van hem af, pingel af tot 80 euro en mag na wat doorzeuren zijn koopwaar digitaal kieken voor geïnteresseerden thuis. Echt snugger is deze verkoper niet. Mijn nieuwe vriend drukt zelfs een paar keer af (als ik met zijn nepcollectie poseer) en informeert of mijn camera echt is. “Hij voelt zo plastic aan…”

Miljoenen nepartikelen

“De door Highlife gekochte waar is allemaal echt namaak,” constateert Bjørn Grootswagers (41) met kennersoog. Hij is als manager en advocaat verbonden aan Stichting Namaak Bestrijding (SNB-react) in Amsterdam, die in samenwerking met de politie regelmatig opsporingsacties houdt. De stichting werkt met vele opsporingsmedewerkers. De speurders zijn door SNB-React intern opgeleid, zodat zij op verzoek van douane, politie of de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst/Economische Controle Dienst (het gefuseerde FIOD/ECD) bij controles origineel van echt kunnen onderscheiden. “Bij namaak ontbreekt vaak een echt label. En de prijsstelling klopt niet,” geeft Grootswagers als vuistregel. “Daarnaast vind je dure merkproducten niet voor weinig op straat, bij particulieren thuis, op de markt of op veilingsites. In Nederland zitten niet voor niets maar een paar Louis Vuitton, Prada, Gaultier, Dior, Von Dutch en Gucci-winkels, allen gevestigd in chique winkelstraten. Louter en alleen daar kun je terecht voor exclusieve spullen van deze merken, die zeer zeker niet uit China of Thailand afkomstig zijn.”

Nepindustrie inkomstenbron terroristen

Merkpiraterij is een schimmige wereld waarin list en bedrog domineren. De illegale waar wordt zo goedkoop mogelijk in clandestiene fabriekjes en ateliers vervaardigd, waar arbeidswetten, patenten, kwaliteitsnormen en belastingplicht niet gelden. Garantie is er een onbekend begrip. Het overgrote deel van alle neppers komt uit China (bijna 80 procent). Daarnaast zijn Thailand, Maleisië, Turkije en het voormalig Oostblok grootleveranciers in nep. Illegale producenten en handelaren profiteren volop van de liberalisering van de wereldhandel, waarvan volgens actuele schattingen 3 tot 9 procent nep is. Economische schade: 150 tot 400 miljard euro per jaar! Door de justitiële autoriteiten wordt aan namaakbestrijding echter geen hoge prioriteit gegeven. Van een internationale coördinatie van de namaakbestrijding is al helemaal geen sprake. Product- en merkenvervalsing lijkt een vrijwel risicoloze vorm van fraude. De straffen zijn laag, de winstmarges enorm. Dat terwijl de groeiende handel in namaakartikelen volgens Interpol-topman Noble een steeds belangrijker bron van inkomsten is voor terroristen: “Hier zitten professionele smokkelaars, witwassers en zelfs netwerken achter die wereldwijd terreuracties financieren.”

gedaan. Zo hebben we onlangs 60.000 liter Russische namaakwodka onderschept. En een container met 8 miljoen sigaretten in gekopieerde merkverpakkingen,” vertelt jurist Grootswagers. “Naast grote radiografische speelgoed Ferrari ’s en Mercedessen (tot schaal 1 op 4), die vanuit China ons land in fileformatie binnenreden. Nederlandse braderieën en (zwarte) markten, met name de beruchte Beverwijkse Bazaar, zijn inmiddels relatief schoon. Omdat we er zeer frequent controleren. Campings, cafés, koffiehuizen en (sport)kantines zijn nu populaire verkoopplekken voor nepspul. Naast Facebook-groepen en veilingsites op Internet als Marktplaats en eBay, die echt hofleverancier zijn geworden in nep en namaak.”

Louter namaak

Namaakhandel via Internet levert de industrie volgens onderzoekers wereldwijd jaarlijks ruim 40 miljard dollar schade op. Het Amerikaanse eBay spant daarbij de kroon, als het gaat om het aanbieden van luxeartikelen van grote modehuizen. Waarbij de prijzen vaak zo laag zijn dat marktanalisten en merkeigenaren zich hardop afvragen of het veilinghuis niet louter nepartikelen verkoopt in plaats van (haute) couture. De omzet van Ebay`s divisie Clothing, Shoes and Accessories bedraagt jaarlijks zo’n 2 miljard dollar. De helft daarvan zijn nieuwe luxe modeartikelen. De site veilde vorig jaar vele duizenden Prada tassen, 2.500 artikelen van Marc Jacobs en vele luxeproducten van Chanel, Manolo Blahnik en Stella McCartney. Ebay zelf zegt de herkomst van het aanbod niet te kunnen checken. De Nederlandse douane doet dat echter wel. Hun belangstelling gaat vooral uit naar Internetbestellingen uit China of Thailand. Als de Stichting Namaak Bestrijding constateert dat het hier namaak betreft, wordt de besteller schriftelijk verzocht een afstandsverklaring te tekenen en een boete te betalen. “De koper draait ook op voor de kosten van vernietiging,” vertelt SNBjurist Grootswagers. “Hij is meestal ook zijn aankoopbedrag kwijt. Hij kan zich indekken door de verkoper expliciet te vragen of de aangeboden waar echt of namaak is. Aanbiedingen die te mooi zijn om waar te zijn, zijn doorgaans niet pluis.” Honderden Nederlandse gedupeerden proberen, vaak tevergeefs, hun schade te claimen bij eBay. Zoals Gerrit Jansma uit Bilthoven, die een partij Ralph Lauren poloshirts op de kop dacht te tikken in Hong Kong, voor weinig. “Ze bleken nep. Ik was niet alleen mijn geld en bestelling kwijt, ik kreeg ook nog een boete van 140 euro. Dat terwijl ik mij niet verantwoordelijk voel voor het criminele gedrag van de verkoper. Ik ben echt te goeder trouw geweest en eis daarom van eBay mijn poen terug!”

Verkooptoppers Nederlandse merkpiraten

1. kleding 2. accessoires (schoenen en parfum bijvoorbeeld) 3. speelgoed 4. computergames 5. cd’s en dvd’s 6. horloges en juwelen 7. Sigaretten 8. Geneesmiddelen (Viagra) en auto-onderdelen (tot remblokken toe)

Hoge boetes en straffen

Alleen al in Europa werden vorig jaar 120 miljoen nepartikelen onderschept. Waarbij Nederland niet alleen populair is als afzetmarkt, maar ook als doorsluishaven. Onze binnenlandse nepmarkt wordt met een natte vinger begroot op tientallen miljoenen euro’s op jaarbasis. Politie, douane en FIOD/ECD proberen vanuit Nederland zowel de namaakbron te achterhalen als grote en kleine marketiers aan te pakken. Om een duidelijker beeld te krijgen hoe hun distributie nu precies verloopt. Ze kunnen

slechts een fractie traceren. Al worden hun methodes wel verfijnder. En de boe-

tes en straffen steeds hoger. Nepartikelen maken, distribueren of kopen staat sinds juni 2002 in het wetboek als economisch delict. Omdat producenten van 'echte' artikelen daardoor worden benadeeld. Zij hebben immers niet voor Jan Doedel geld gestoken in het bedenken van deze producten en de marketing ervan. Handel in namaakspullen is nog strafbaarder. Bij constatering wordt de nepwaar direct in beslag genomen en een boete tot wel 50.000 euro uitgeschreven. Types die zich beroepsmatig bezighouden met handel in nagemaakte merkartikelen, riskeren inmiddels een celstraf van maximaal vier jaar en torenhoge boetes. Inbreuk op intellectuele eigendomsrechten (piraterij) wordt net zo zwaar gehonoreerd. Al gebied de eerlijkheid te vermelden dat de zwaarste straffen zelden door ons Openbaar Ministerie worden gevraagd.

Namaakhandel via Internet levert de industrie volgens onderzoekers wereldwijd jaarlijks ruim 40 miljard dollar schade op. Het Amerikaanse eBay spant daarbij de kroon, als het gaat om het aanbieden van luxeartikelen van grote modehuizen.

Netwerken

De Europese Commissie heeft vanaf 2005 de strijd tegen nagemaakte merkartikelen sterk opgevoerd in de landen van herkomst, via een heuse antipiraterij-verordening. “Zonodig worden sanctiemaatregelen genomen tegen niet-Europese landen die vervalsers systematisch ongemoeid laten,” laat Europees commissaris voor handel Pascal Lamy vanuit Straatsburg weten. “De EC wil op deze manier de rechten van de merkfabrikanten beter beschermen.” De namaakindustrie zal het waarschijnlijk een rotzorg zijn. Tenminste: hun bestrijders zien in Nederland een steeds verdere mate van professionalisering. “Vooral in Turkse kringen,” aldus SNB-react. “Dat schurkt heel strak tegen georganiseerde misdaad aan. Met netwerken van importeurs, tussenhandelaren en dealertjes, die de klanten voorzien. Reguliere marktkooplui en ambulante handelaren worden bijvoorbeeld op (zwarte) markten benadert door tussenpersonen met “interessante handel,” waarvan voorbeelden en professioneel ogende voorraadlijsten in busjes op parkeerplaatsen wordt getoond. Hapt een handelaar toe, dan wordt vanuit een geheime ‘stash’ zijn bestelling geleverd en zwart afgerekend. Als het goed nagemaakte nep is zal hij het

tegen een concurrerende prijs als echt kunnen slijten aan zijn klanten.”

Thuisdealers en straathandelaren

Een kennis uit de Haagse wijk Kraaiestein introduceert Highlife bij een Turkse importeur en tussenhandelaar in nep. Hij levert louter en alleen partijen aan kleinere tussenhandelaren en hem bekende thuisdealers en straathandelaren. Nooit direct en losse stuks aan hem onbekende cliëntèle. Ik mag hem Achmed noemen, maar dat is waarschijnlijk een alias. De dikbuikige veertiger zit al acht jaar in de nep en zegt jaarlijks met een vijftal landgenoten twaalf containers vol nagemaakte merkartikelen illegaal te importeren uit zijn land van herkomst en China: kleding en accessoires, al naar gelang de vraag uit de markt. “Over zee en land. Gemiddeld tien containers komen aan, de rest wordt onderschept. Die worden ingecalculeerd als bedrijfsrisico.” Desondanks zijn de winsten uit zijn nephandel hoger dan die uit zijn wietteelt, waarin hij ook actief is. “De marges zijn hoger,” vertelt hij. Hoeveel hij met zijn pikzwarte nering nu precies verdient, of wat zijn inkoopprijzen zijn, wil hij niet zeggen. “Uit concurrentieoogpunt en levensbehoud.”

Wintercollectie

We lopen met z’n drieën naar een rij garageboxen achter zijn flat. De middelste gaat open. Op het eerste gezicht staan er drie kinderfietsen en een scooter. Achter een gordijn blijkt plaats voor zeker drie gezinswagens. Er staan echter 50 verhuisdozen, netjes tot aan het plafon opgestapeld, in drie rijen. De nieuwe zending. “De wintercollectie”, zegt Achmed trots, “net een paar dagen binnen.” Ertussen lopen paden. Op de dozen staat met zwarte stift wat erin zit en welke maat. Ik zie links onder meer D&G en Gucci staan, shirts met lange mouwen en truien. M tot XXL. En rechts dozen vol sunglasses van dezelfde merken. Ook voor wintersporters die niet de hoofdprijs wensen te betalen (en genoegen nemen met minder exclusieve materialen en lenzen). “Als je hier

over drie weken terugkomt is de bulk op.” Maar Achmed blijkt vooral gespecialiseerd in complete kostuums, met snit en labels van Armani, D&G of Hugo Boss. Geen Italiaanse of Duitse, maar Turkse kwaliteitscouture. “Perfecte en duurzame namaak uit eigen ateliers in Ankara, maar niet goedkoop: de klant betaalt gemiddeld 200 euro per stuk. Veel? Ga dan maar eens shoppen in de Amsterdamse P.C. Hooftstraat. Dan ben je voor zo’n pak minimaal het tienvoudige kwijt.”

Douane Schiphol controleert streng

In 2012 trof de douane op Schiphol bijna 80.000 nagemaakte merkartikelen aan in bagage, ruim 5.000 meer dan het jaar daarvoor. Het grootste deel van de vangst bestond uit cd's en dvd's, daarna kwamen kleding en accessoires en horloges en juwelen. Grote stijger op de ranglijst zijn (computer)games. Namaakartikelen worden het meest aangetroffen op vluchten uit Azië en Turkije. Passagiers uit deze landen moeten op extra strenge douanecontrole rekenen bij terugkeer op Schiphol. Jaarlijks worden gemiddeld 750 passagiers die nep bij zich hebben eruit gepikt en beboet. Word je gepakt dan geldt een lik-op-stuk-beleid. Doe je afstand en betaal je meteen de boete (die kan oplopen tot enkele honderden euro’s), dan kom je er zonder strafvervolging vanaf. Waarbij enkele stuks namaak voor eigen gebruik vaak door de vingers worden gezien. Grotere zondaars lopen de kans meteen achter slot en grendel te belanden. Hun boete kan oplopen tot 50.000 euro. Nederland was overigens het eerste Europese land dat aan de grens zulke strenge regels hanteert.