Is Monsanto betrouwbaar?

Hoe betrouwbaar is zadengigant Monsanto?

Monsanto heeft vooral onder tegenstanders van genetisch gemanipuleerde gewassen een slechte reputatie. Ook zijn veel mensen kritisch op grond van andere motieven, zoals bijvoorbeeld de jacht van het bedrijf op octrooien en hun monopolie op zaden. Monsanto, dat vestigingen heeft in Wageningen en Bergschenhoek, is ook in andere landen het mikpunt van demonstraties. Wat doet Monsanto allemaal om zoveel weerstand op te roepen?

Dat het bedrijf Monsanto veel vijanden heeft mag blijken uit de verschillende protesten die in korte tijd plaatsvonden. In Wageningen demonstreerden op 13 mei duizend mensen tegen het Amerikaanse biotech bedrijf. In Amsterdam lieten zich ongeveer 1200 demonstranten zien en in Den Haag kwamen enkele honderden betogers op de been. De actievoerders verwijten de multinational, die grote invloed wordt toegedicht op politiek en wetenschappelijk terrein, onder meer dat het de voedselketen in gevaar te brengt met zijn bestrijdingsmiddelen en genetisch gemanipuleerde gewassen.

Dubieuze producten

Het was de Ier Joe Francis Queeny die in 1901 de zoetstof saccharine breed in de markt zette. De niet omstreden stof was al decennia eerder uitgevonden. Omdat hij Queeny niet goed vond bekken, kreeg het bedrijf de achternaam van zijn vrouw: Monsanto. De eerste en grootste afnemer was Coca Cola en daarmee was de basis van het megabedrijf gevestigd. Ook ontwikkelde Monsanto aroma's als vanilline, cafeïne en het nog steeds in de handel zijnde, maar zeer omstreden aspartaam. Veel dubieuze producten, dus, die niet uit de voedselketen zijn weg te denken. Alleen al daarom is het zonder meer gevaarlijk dat zo'n omstreden bedrijf zijn greep op wat wij dagelijks aan voedsel nodig hebben kan versterken. Want wie controleert Monsanto? Inmiddels kennen we de firma vooral van de handel in zaden en in bestrijdingsmiddelen, waarop we hieronder

Door: Feije Wieringa

terugkomen. De banden van het bedrijf met verschillende overheden zijn te nauw om erop te vertrouwen dat het nog wel onderhevig is aan onafhankelijke controle. Om van sancties maar te zwijgen.

Roundup

Het van oorsprong chemische bedrijf is bekend als producent van onkruidbestrijdingsmiddel Roundup en van genetisch gemanipuleerde gewassen als maïs en soja. Wie even googelt op Monsanto krijgt vrijwel als eerste een advertentie van nota bene Round- up in beeld. Subtiel kun je de aanpak van Monsanto nou niet bepaald noemen. Topman Hugh Grant van Monsanto verwijt de tegenstanders elitair gedrag. Hij betoogt dat het mensen zijn die het zich financieel

kunnen veroorloven om biologisch voedsel te kopen en die ondertussen anderen de meer betaalbare opties ontzeggen. Je moet maar durven. Mijnheer Grant is niet gek en beseft natuurlijk wel dat de aanval de beste verdediging is. Wie door de reclame en de propaganda van Monsanto heenkijkt, vindt wel degelijk materiaal waaruit blijkt dat het middel veel giftiger is dan Monsanto doet voorkomen. Zo giftig dat het bedrijf zich neerlegde bij een klacht van de Reclame Code Commisie over een misleidende advertentie rond Roundup. By the way: wij kennen geen kweker die dat spul gebruikt en wij vermoeden dat Highlife nou niet bepaald het medium is waarin Monsanto adverteert. De wereld van de cannabis-veredelaars is een stuk opener, schoner en vrijer dan die van de geïnstitutionaliseerde landbouw.

Arrogant

Omdat Monsanto zich zo arrogant gedraagt en zo omstreden is, is het moeilijk om uit te vissen welke info klopt en welke als pro-

paganda moet worden gelezen. Buiten kijf staat dat Monsanto een grote, zo niet de grootste multinational op zijn terrein is. Dus

gedraagt het zich ook als multinational, en zoals gebruikelijk is de ethiek dan ver te zoeken. Maar niet alle aantijgingen zijn waar. Zo is de stelling dat Roundup de sterfte van bijen veroorzaakt op zijn minst omstreden en waarschijnlijk zelfs helemaal onwaar. Daarin lijkt eerder Bayern, leverancier van pesticiden, een rol te spelen. En er zijn nog wel wat meer chemische concerns die verdachte rommel op de markt brengen, lees: in de bodem plempen.

Actiegroepen

Voorlopig ligt Monsanto wereldwijd onder vuur bij verschillende actiegroepen. Zo staat er op de pagina van de groep Wij Worden Wakker een angstaanjagend bericht: (www.wijwordenwakker.org/intro.asp) Hier de iets ingekorte versie. ‘Monsanto

promoot groeihormonen, gebaseerd op genetische manipulatie. Deze hormonen worden bij koeien ingespoten met als doel een hogere melkproductie. Deze hormonen, zogenaamde rBHG's of rBST's, worden in Amerika verkocht onder de merknaam Posilac. Monsanto beweert dat Posilac veilig is. Maar in veel landen, waaronder Canada, Nieuw-Zeeland en sommige Europese landen, zijn deze stoffen verboden omdat ze wel degelijk schadelijk zouden zijn. Vee dat met het middel is behandeld is gevoeliger voor (uier) ontstekingen en onvruchtbaarheid. De melk van deze dieren bevat resten antibiotica en het hormoon IGF-1. Dit natuurlijke hormoon komt normaliter weliswaar voor in melk, maar is bij volwassenen carcinogeen. Het veroorzaakt onder meer borst- en prostaatkanker. Mensen die melk drinken afkomstig van deze koeien lopen de kans immuun te worden voor antibiotica’.

Genetische patenten vormen een nieuwe markt. Er is nog steeds geen echte duidelijkheid over de grenzen van het patenteren van genetische codes.

Genetisch gemanipuleerd

Het venijnige van Monsanto is dat het genetisch gemanipuleerd materiaal op de markt brengt dat resistent is tegen hun eigen Roundup. Je eigen kweek blijft leven, maar heb je dus in een belendend akkertje zaden van de concurrent, dan zullen deze planten sneuvelen. Zo dwingt het bedrijf boeren tot het gebruik van hun producten. Het maakt ze als het ware tot junkies, want alternatieven zijn er nauwelijks. De zaden moeten dus bij Monsanto worden gekocht. Je mag ze overigens alleen maar planten en er niet mee kweken. Als het bedrijf erachter komt dat ze via kunstmatige of natuurlijke weg verspreid zijn, dan wacht de betrokken boer een proces. Patenten vormen de kurk waarop Monsanto drijft. Het lijkt veel op de gang van zaken bij de farmaceutische industrie. Genetische patenten vormen echter een nieuwe markt en er is nog steeds geen echte duidelijkheid over de grenzen van het patenteren van genetische codes. Monsanto zal zeker proberen de patenten op genetisch materiaal zolang mogelijk uit te buiten. Het is namelijk een machtig concern met veel lobbyisten en een groot controleapparaat.

Zaadbank

Een ander initiatief van Monsanto is een immense zaadbank. Samen met onder meer de Bill Gates Foundation heeft Monsanto geïnvesteerd in een zaadbank, die is gevestigd in een bunker bij Spitsbergen. Het doel is om alle zaden van de wereld op te slaan en in kaart brengen met het oog op mogelijke toekomstige rampen. Veel landen, ook Nederland, werken daaraan mee. Als de intenties oprecht zouden zijn, lijkt me dit geen slechte zaak. Een soort Planten-Ark van Noach. Dreigt er een exemplaar uit te sterven, dan kan er een beroep op de bank van Monsanto worden gedaan. Nu maar hopen dat het bedrijf zich in dit project van een menselijke en niet al te zakelijke kant zal laten zien. Maar enige vrees is wel gegrond...

Twijfels

Tsja, toch zeker een bedrijf om goed in de gaten te houden. Zo nu en dan komt Monsanto met verklaringen waarin het stelt dat het allemaal zo'n vaart niet loopt. Maar als je dan de weerlegging van nou niet bepaald naïeve experts ziet, dan krijg je gerede twijfels omtrent deze handelaar in genen en DNA. Bouwstenen van het leven, waarvan je zou verwachten dat ze van en voor iedereen zijn, en niet alleen voor een arrogante multinational die maar aan één ding denkt: hoe stel ik mijn aandeelhouders tevreden...