“Stilletjes aan is suiker ons leven ingeslopen. Dat komt niet doordat we daar zelf voor kiezen, maar omdat suiker ons wordt opgedrongen”
Suiker orthomoleculair voedingsdeskundige Anne Marie Reuzenaar
Over de zoete beloning, afkicken én de alternatieven
Inzicht
Wie ooit suikervrij heeft gegeten, weet hoe moeilijk het is. Lekker uit eten, snel een kant-en-klaarmaaltijd in de magnetron, even onbezorgd boodschappen doen of zomaar met een zak chips op de bank? Vergeet het maar; suikers zitten (bijna) overal in. Tijd om af te kicken? Tekst Sandra Zuiderduin Fotografie shutterstock
verslaving We eten zo’n vijfendertig tot vijftig kilo suiker per persoon per jaar, blijkt uit cijfers van het Studiecentrum Snacks en Zoetwaren. En dat terwijl we vroeger nog geen vijf kilo haalden. Hoewel we weten dat suikers slecht voor ons zijn, blijven we dus vrolijk doorgaan met zoetekauwen. Vaak zelfs onbewust, want wie verwacht er nu suiker in chips of mayonaise? “Stilletjes aan is suiker ons leven binnengeslopen”, zegt orthomoleculair voedingsdeskundige Anne Marie Reuzenaar. “Een groot deel van onze voeding is erg zoet, vele malen zoeter dan pakweg vijftig jaar geleden. Dat komt doordat suiker ons wordt opgedrongen. Door onze aangeboren voorkeur voor zoet laten we ons er maar wat graag door verleiden en dat heeft de levensmiddelenindustrie heel goed begrepen.” Wie een willekeurige supermarkt in loopt en de etiketten eens goed bekijkt, kan inderdaad niet anders concluderen dan dat in veel onverwachte producten suiker verstopt zit. Beschuit, brood, muesli, gerookte zalm, pindakaas, vruchtendranken, zuivelproducten, ingeblikte groente, soep uit een pakje, zak of blik? Vleeswaren, cappuccinopads, kant-en-klaarmaaltijden, sauzen en dressings? Bijna allemaal bevatten ze suiker. Al is het soms lastig te herkennen, omdat er allerlei synoniemen voor suiker op de ingrediëntendeclaratie gebruikt worden. Behoorlijk lastig als je liever suikervrij wilt eten.
Het volgen van een suikervrij dieet heeft ook lichamelijke gevolgen, merkte topkok Pierre Wind enkele jaren geleden al. Toen hij in 2005 besloot om radicaal te stoppen met het eten van suikers en lightproducten was hij vol goede moed. Zo moeilijk kon dat toch niet zijn?
Trillen, beven en flauwvallen “Totdat ik de eerste aanval kreeg”, vertelt Wind over zijn afkickperiode. “Trillen, beven, druk in mijn hoofd, heel erg moe, het gevoel flauw te vallen … Ik kreeg het allemaal.” En waarom? Hij wist het niet precies, hij wist alleen dat hij er letterlijk en figuurlijk doodziek van werd. “Toen ik daarbij ook nog eens heel erg trek in zoet had, besefte ik: het was het lichamelijk afkicken van de suiker waar mijn lichaam het zo moeilijk mee had.” Zijn afkickperiode deed Wind beseffen hoe verslavend suiker is. Iets waarvoor endocrinoloog en onderzoeker Susanne la Fleur van het Academisch Medisch Centrum onlangs nog waarschuwde in het televisieprogramma Zembla. Samen met collega Mireille Serlie zette ze jonge slanke mannen op een snackdieet van zes weken: de gewone maaltijd werd aangevuld met drankjes die veel suiker en vet bevatten. Serlie en La Fleur zagen na deze korte periode al veranderingen in de hersenen, namelijk in de serotoninehuishouding. Hierdoor werkte de start- en stopknop van het eetgedrag niet goed meer. La Fleur vergeleek het effect van suiker zelfs met dat van harddrugs.
›
57
Deskundigen Anne Marie Reuzenaar - Orthomoleculair voedingsdeskundige en schrijver van kookboeken. Prof. dr. Hanno Pijl - Endocrinoloog aan het Leids Universiteir Medisch Centrum, specialisme Diabetologie Pierre Wind – kok, tv-presentator, kookboekenschrijver en pleitbezorger voor eerlijk eten
“Er zijn inderdaad aanwijzingen dat voedsel – en suiker in het bijzonder – effect heeft op bepaalde hersensystemen”, beaamt diabetoloog Hanno Pijl van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). “Waarom dat zo is, weten we nog niet precies, maar dat het niet goed voor ons is, staat wel vast. Feit is dat ons lichaam niet goed ingesteld is op het eten van geraffineerde suiker, dat sterk geconcentreerd en heel makkelijk verteerbaar is. Omdat de natuurlijke stoffen ontbreken die het verteringsproces vertragen, wordt het supersnel opgenomen door ons lichaam. Dat zorgt voor hoge glucoseconcentraties in het bloed en een razendsnelle reactie van de alvleesklier, met als gevolg dat de bloedsuikerspiegel omhoogschiet, waardoor we ons even goed voelen (suikerrush), maar daarna weer naar beneden stort en we in een dip terechtkomen.”
nog, waarom geven we het in zulke grote hoeveelheden aan onze kinderen?” Betekent dit dat we direct maar alle suikers moeten vermijden? Dat is ook weer niet nodig. “Maar neem dan wel goede suikers”, stelt de orthomoleculair voedingsdeskundige, “en niet de geraffineerde en verslavende variant die tegenwoordig overal aan toegevoegd wordt.” Denk ook aan de alternatieven voor suiker. Zo is stevia, een extract uit steviablaadjes, een zoetstof van natuurlijke oorsprong. Of maltitol, een zoetstof die gewonnen wordt uit tarwe of maïs en smaakt als suiker. Ook Pierre Wind heeft nog een advies: “Eigenlijk is het antwoord heel simpel en al jaren bekend: eet gevarieerd en zo natuurlijk mogelijk. Probeer alle geraffineerde suiker zo veel mogelijk uit je leven te bannen en zoek naar goede vervangers. Besteed daar veel aandacht aan, want het kost tijd om aan een nieuw eetpatroon te wennen.”
Uitgeput door suiker
Zoet eten is aangeleerd en dat kan je dus ook weer afleren. Het is misschien een zware strijd, maar zodra je aan de overkant bent, mis je de suiker niet meer Topkok Pierre Wind
58
De wetenschap is er nog niet helemaal over uit wat deze suikerrushes en -dips met ons lichaam doen, maar er wordt gesproken over uitputting van de alvleesklier, insulineresistentie, het remmen van het immuunsysteem, een verhoogde kans op diabetes, obesitas en snelle veroudering. En dan zijn er nog de speculaties dat een hoge suikerconsumptie weleens dé oorzaak zou kunnen zijn van hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. “Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat hoge glucoseconcentraties slecht zijn voor onze gezondheid”, concludeert diabetesarts Pijl dan ook. Het is vooral de enorme hoeveelheid die we tegenwoordig binnenkrijgen die de deskundigen zorgen baart. “Ongemerkt en ongevraagd krijgen we heel veel suikers binnen”, aldus Reuzenaar. “Op scholen, in supermarkten en zelfs in kantines van sportverenigingen; overal om ons heen is de verleiding van zoet en vet eten. Niet zo vreemd dus dat de helft van de Nederlanders te dik is. Maar waarom blijven we er dan toch zo veel van gebruiken en, erger
Doe als Pierre Dus rest ons niets anders dan met een lijstje met suikersynoniemen op pad te gaan, de etiketten van onze levensmiddelen te scannen, veel zelf te maken én af te kicken van geraffineerde suiker. De beloning zal zoet zijn. Het kostte de topkok twee ellendige weken om van zijn suikerverslaving af te komen. Daarna taalde hij niet meer naar suiker, voelde hij zich energieker, fitter, kreeg hij meer kleur op zijn gezicht én viel hij zonder moeite af. Hij schreeft er zelfs een boek over (WAM - wind Afval Methode) “Bovendien is mijn smaak veranderd: ik kan zoete smaken nu beter onderscheiden. Ik ben er heilig van overtuigd dat zoet eten is aangeleerd en dat kan je dus ook weer afleren. Het is misschien een zware strijd, maar zodra je aan de overkant bent, mis je de suiker niet meer.”
«
Leestip
Zonder Suiker van Anne Marie Reuzenaar (€ 16,95) is te koop via gezond.nl/shop