Material archief

MATERIAL ARCHIVE

Sanne Ketelaar

1.C

CONTENT

Edgar Berg

1. weven 2. breien 3. non woven 4. katoen 5. linnen, vlas, jute 6. brandnetel, hennep 7. zijde 8. leer 9. wol 10. mohair, angora, kasjmier, alpaca 11. viscose 12. bamboe, Tencel 13. cupro, soja 14. acetaat, polyester, PET 15. polyamide, acryl 16. minerale vezels 17. rubber 18. smart textiles, spinrag, ananas, koemest 19. vezel, filamenten 20. brandproef

Weven is het vlechten van horizontale en verticale draden van textiel. Het is een oude techniek en er bestaan ook veel varianten op. Er kan geweven worden met verschillende stoffen zoals wol, katoen en zijde.

Geschiedenis Weven is een van de oudste bekende technieken voor het maken van een lap stof. In de loop der tijd is het basisprincipe van weven weinig veranderd, het weefgetouw daarentegen heeft een behoorlijke ontwikkeling doorgemaakt.

Wanneer er voor het eerst werd geweven en hoe het eerste weefgetouw eruit heeft geien, is niet precies bekend. Een van de oudste afbeeldingen van een eenvoudig weefgetouw is te zien op een aardewerk schaal uit Egypte. Deze schaal komt ongeveer uit 4400 voor Christus.

Het weven zelf Bij weven worden de lengtedraden, dit worden de kettingdraden genoemd, op een weefgetouw of weefmachine gespannen. De lengte van de kettingdraden zijn bepalend voor de lengte van het doek wat wordt gewoven. De breedtedraden, dit worden de inslagdraden genoemd, kruisen in een bepaald patroon de kettingdraden boven en onderlangs. De breedte van het doek wordt bepaald door het aantal kettingdraden naast elkaar. Het patroon waarin de inslagdraden de kettingdraden kruist heet de binding.

WEVEN

Toepassing Weven wordt gebruikt voor het maken van textiel.

Textiel wordt niet alleen gebruikt voor het maken van kleding, het wordt namelijk ook gebruikt voor huishoudelijke toepassingen, woningtextiel, technisch textiel, geotextiel, rubberversterking en kunststofversterking.

Designers: Bijna alle ontwerpers en designers werken met textiel en de techniek weven. Het zijn uitzonderingen als ze dit niet doen. Wel is er een designer die een techniek voor het weven heeft onderzocht, dit heeft zij gedaan met een zelfontworpen 3D weefmachine. Onder de naam Standing Textiles exposeerde zij textiele sculpturen tijdens haar afstudeerexpositie aan de Design Academy Eindhoven.

“

1

De Bindingen Je hebt verschillende soorten bindingen, de hoofdbindingen zijn de platbinding, de keperbinding en de satijnbinding. Het uiterlijk en de gebruikseigenschappen die een stof moet hebben, bepalen welke binding wordt gebruikt, zo kunnen er met dezelfde garens veel verschillende stoffen worden geweven. Met de platbinding krijgt de stof een egaler en platter uiterlijk. Met een keperbinding wordt de stof levendiger omdat er schuine lijnen ontstaan in de stof. Met de Satijnbinding wordt de stof gladder.

Platbinding De platbinding is de eenvoudigste binding. De inslagdraad gaat door de stof heen en de ernaast liggende inslagdraad maakt precies de tegenovergestelde beweging, dit patroon herhaalt zich steeds. Op de punten waar de draden elkaar kruisen ontstaat altijd een soort dambordpatroon.

Hierdoor zien de voor en achterkant van de stof er hetzelfde uit. Bij de meest eenvoudige platbinding wisselen alle draden steeds, één inslagdraad over de kettingdraad, één inslagdraad onder de kettingdraad, dit herhaalt zich.

Keperbinding Bij de keperbinding gaat er een inslagdraad door de kettingdraden, de ernaast liggende inslagdraad maakt precies dezelfde beweging alleen één inslagdraad verder. Hierdoor liggen de kruispunten in een aaneengesloten schuine rij, waardoor je altijd schuine lijntjes door de stof ziet lopen bij de keperbinding. Een voorbeeld hiervan is hoe denim voor bijvoorbeeld spijkerbroeken worden gewoven. Bij de meeste eenvoudige keperbinding loopt de kettingdraad over twee inslagdraden en daarna onder één inslagdraad, dit herhaalt zich.

Satijnbinding Bij de Satijnbinding zijn de voorkant en achterkant altijd verschillend. Doordat de punten waar de draden elkaar kruisen niet aan elkaar liggen zie je in de stof geen of nauwelijks lijntjes waardoor de stof er vaak vrij glad uitziet. Bij de Satijnbinding zijn aan de ene kant van de stof voornamelijk kettingdraden en aan de andere kant voornamelijk inslagdraden zichtbaar. De kant waar de kettingdraden zichtbaar zijn glanst het meeste.

Wat veel mensen vaak denken is dat satijn een glanzende grondstof is, maar het is eigenlijk een stof in satijnbinding.

EMMA TEMPEST

“

2

British vogue

Breien is een manier om draad of garen te verwerken tot stof. Anders dan bij weven, bestaat een gebreide stof geheel uit horizontaal, parallel lopende rijen van garen. De rijen zijn aan elkaar verbonden door in elkaar hakende lussen, waarbij een lus uit een rij over een lus van de vorige rij wordt gehangen.

Geschiedenis Breien zou in het Midden-Oosten ontstaan zijn als een adaptatie van naaldbinden, met twee breinaalden in plaats van een. De oudste voorbeelden van eigenlijk breiwerk komen uit Egypte. Men gaat ervan uit dat de gevonden kledingstukken – waaronder katoenen sokken met kleurrijke patronen – tussen de 11e en de 14e eeuw gemaakt werden.

BREIEN

Vanuit het Midden-Oosten verspreidde de breitechniek tijdens de hoge en late middeleeuwen naar Europa. De oudste archeologische vondst van breiwerk in Europa is een zijden kussensloop uit de late 13e eeuw, aangetroffen in het graf van een Spaanse prins. Arabieren introduceerden de techniek mogelijk in Spanje tijdens de Moorse overheersing of Spanjaarden maakten kennis met breien tijdens de kruistochten.

Terwijl naaldbinden prima lukt met korte stukjes draad, zijn er om te breien langere garens nodig.

De uitvinding van het spinnewiel om garen te spinnen, dat vermoedelijk in de 11e eeuw in Azië en het Midden-Oosten opkwam en niet veel later in Europa zou opduiken, was een belangrijke stap vooruit ten opzichte van spinnen met een steen of spintol en was cruciaal in de verspreiding van breien.

Proces Het principe van breien is het maken van lussen met één draad en die lussen tegelijkertijd met elkaar verbinden. Breien gaat snel en is goedkoper dan weven. De stofdichtheid van breisels word bepaald door de afstand tussen steken , de steekhoogte, de garendikte en de breiwijze.

•Breisels gemaakt van dunne garens, met een geringe afstand tussen de steken en een geringe steekhoogte, hebben een grote stofdichtheid en dus een dekkend vermogen.

•Bij dikkere, vaak volumineuze garens, wordt gebreid met een grotere steekafstand en steekhoogte. Het breisel word hierdoor losser en grover wat vooral voor truien geschikt is.

Jonathan Sentage

Millieu De afgelopen jaren is deze markt steeds meer afgebrokkeld. Wat ontzettend zonde is want bruien is een heel duurzaam proces. Om te voorkomen dat deze markt nog kleiner wordt in de aankomende jaren, wordt er door middel Bijv: Breien voor een schoon milieu het breien meer onder de aandacht gebracht. Dit is een initiatief van de ode Natuur-en Milieufederatie Drenthe en een aantal groene organisaties.

Alleen door dit soort initialtieven zal het breien nog ‘populair’ worden gemaakt onder de jongeren.

Innovaties Modelabel Granny’s Finest brengt jonge ontwerpers en eenzame ouderen bijeen om eigentijdse, handgemaakte accessoires te breien.

December in zijn algemeen, en Kerst in het bijzonder, is voor hen de absolute piektijd.

Non-woven is een categorie stof die niet geweven of gebreid is. In tegenstelling tot de klassieke fabricage wordt er geen garen gebruikt, maar wordt het materiaal rechtstreeks als vezel of filament in een vlies afgelegd en vervolgens aan elkaar gehecht. Er zijn meerdere manieren om een non-woven stof te maken. De meest bekende nonwoven stoffen zijn : vliesstof, fiberfill en vilt.

Non-wovens werden voor het eerst ontwikkeld in engeland, in de 19 eeuw, toen een textielingenieur bedacht dat grote hoeveelheden vezels verloren gaan tijdens de productieprocessen van die tijd. Hij ontwikkelde een speciaal apparaat voor het versnipperen van afvalstoffen tot vezels, die vervolgens gebruikt werden voor het vullen van kussens. Later gebruikten fabrikanten in noord engeland naalden of lijm om deze vezels om te zetten in “batts” , waarmee de voorlopers van de huidige non-wovens werden gecreëerd.

NON- WOVEN

Vliesstof Vliesstof is een textielmateriaal dat direct gemaakt is uit vezels. Er hoeven geen garen van de vezels te worden gemaakt waardoor deze stap kan worden overgeslagen. Hierdoor is non-woven materiaal goedkoop. De grondstoffen voor vliesstoffen zijn zowel natuurlijk als synthetisch, bijvoorbeeld PP maar ook Viscose. Deze vezels worden in het productieproces mechanisch (vernaalden/waterstraal), thermisch (smelten) of chemisch (lijm) met elkaar verbonden, zodat er een sterk vlies van vezels/een web ontstaat. Het materiaal wordt ook wel gebruikt bij plakvoering (vlieseline) dat als versteviging word gebruikt voor bijvoorbeeld kragen en manchetten. Vliesstoffen worden toegepast in een ontzettend breed gebied.

“

3

Fiberfill Fiberfill staat ook wel bekend als wattine. Hierbij wordt van polyestervezel een vlies gemaakt, dit is een soort wattenlaag. De wattenstof wordt eigenlijk vooral gebruikt als vulling. De stof is goed in staat om warmte vast te houden en word voornamelijk gebruikt als vulling voor jassen en kleding.

Toepassing Nonwovens worden toegepast in een ontzettend breed gebied. De meeste mensen krijgen elke dag wel met nonwovens te maken. 33,1% Hygiëne – Luiers, maandverband, tampons, wegwerpondergoed, 17,9% Bouwmateriaal “Groene” daken, 3,9 % Automotive – Voeringen van stoelen en vloerbedekking, 2,6% Medisch – Overalls, mondkapjes, steriele gaasjes, pleisters.

2,7% Kleding – Voeringen van schoenen en handschoenen, shopping bags, evenementenpolsbandjes, vuurwerende pakken, Landbouw – Geotextiel (doorlaatbare textielen die gebruikt worden in combinatie met grond, in water- en wegenbouwkundige toepassingen. Overig: filters voor water- en luchtzuivering, enveloppen, tape voor elektriciteitskabels, wegwerpbloempotten

WWA stoffen Ook behoren verschillende coatings bij de nonwoven stoffen die ervoor zorgen dat stoffen winddicht, waterafstondend en ademend zijn (WWA). Om te kunnen ademen moet de waterdichte laag alleen van binnen naar buiten vocht doorlaten en niet andersom. Dat kan op twee manieren: microporeus of hydrofiel. Beide technieken kunnen verwerkt worden in coatings of in membranen. Coatings kun je vergelijken me een soort verflaag die aan de binnenkant van de stof wordt aangebracht. Een membraan is een soort vlies dat op de buitenstof, of tussen de buitenstof en de voering wordt geplakt.

David Kanigan

Innovatie Grondstoffen zijn steeds moeilijker verkrijgbaar, natuurlijke vezels zoals katoen zijn erg arbeidsintensief en vezels op petroleum-basis zoals acryl, polyester, nylon en spandex zijn niet echt milieuvriendelijk, dus is erg veel ontwikkeling nodig op het gebied van duurzame alternatieven voor het produceren van vezels en stoffen. Ook op het gebied van nonwoven. Hieronder een aantal voorbeelden van innovaties op het gebied van non-woven. De ontwerpers van Melt to Wealth hebben verschillende manieren onderzocht om afgedankte kleding te ontwikkelen tot een nieuw textiel.

Het resultaat is een geheel nieuw niet-geweven weefsel van verbeterde kwaliteit. Dit doe je door oude kleding in kleine stukjes te malen, te mengen en in nieuwe stukken te persen.

Ook ontwerpster Diana Scherer onderzoekt, in samenwerking met plantkundige Gerard van der Weerden van de Radboud Universiteit, of het mogelijk is om een kledingstuk onder de grond te laten groeien. Diana heeft zelf kleding stukken ontwikkeld die gemaakt zijn van wortelstelsels.

joakim heltne

Vilt is een stof die gemaakt wordt doordat losse wol vezels in elkaar haken onder gelijktijdige invloed van warmte, vocht en druk.

Wol heeft van zichzelf weerhaakjes die aan elkaar haken. Zo ontstaat een stof die sterk en dicht is. Vilt was vermoedelijk de eerste vorm van textiel die de mens vervaardigde, al komt een prehistorische manier van ineenvlechting van plantenstrengen daar ook voor in aanmerking. In elk geval ging de uitvinding van het vilt die van het weven en het breien ruimschoots voor. De oudste bewaarde viltresten dateren van ca. 6500 voor Christus en werden gevonden in Klein-AziĂŤ.

VILT

Proces De basis van de productie van vilt is het in elkaar haken van de vezels. Wol is een vezel die eenvoudig in elkaar haakt vanwege de kenmerkende schubben. Als deze vezels langs elkaar schuiven en de schubben zijn tegengesteld gericht dan zullen de schubben in elkaar haken. Vilt kan op verschillende wijzen gemaakt worden.

Nat vilten Bij deze techniek wordt vilt gemaakt door wol met heet water te bevochtigen en tegelijk door wrijving te stimuleren zodat de vezels langs elkaar schuiven. Doordat de schubben het teruggaan verhinderen zal de vezelmassa steeds compacter en steviger worden. Deze productiestap heet vollen.

Het is een langdurig proces, omdat nooit meer dan vijf procent van de vezels tegelijk van plaats verandert. Iets daarvan is terug te zien als men een wollen kledingstuk heet wast: de wol krimpt doordat de vezels in elkaar zijn gaan haken. Eeuwenlang werd er vilt op deze wijze gemaakt met behulp van water, zeep, warmte en wrijving.

Naaldvilten Bij deze techniek wordt een droog stukje wol doorprikt met een naald met weerhaakjes. Deze naalden hebben aan het uiteinde een inkeping die de vezels oppikken en meenemen. Omdat de inkeping schuin is, neemt deze de wolvezel niet meer terug en blijft de vezel vervlochten in de vezels waar de naald haar achterlaat. Zo wordt het vilt steeds dichter en kunnen vormen gemaakt worden. Speciale naaldviltmachines bevatten op zogeheten naaldrollen vele van zulke naalden en produceren daarmee vilt op grote schaal. Deze techniek maakt het ook mogelijk om synthetische vezels te gebruiken. Afhankelijk van de samenstelling van de vezels is synthetisch vilt beter bestand tegen bepaalde chemische stoffen, extreme temperaturen of specifieke mechanische arbeidsomstandigheden.

“

3

Claudy Jongstra

Toepassing In de muziekinstrumentenbouw spreekt men meestal van 'feuter' in plaats van 'vilt'. Feuter wordt in de instrumentenbouw vooral gebruikt als geluidsdemping: het dempen van de snaren bij een piano, het dempen van de mechanieken bij een pijporgel, etcetera. Ook de isolerende lagen van Mongoolse tenten (joerten) worden nog steeds gemaakt van vilt.Verder is Claudy jongstra een bekende ontwerpster die met vilt werkt. Haar wol is afkomstig van haar eigen kudde van 200 Drentse heideschapen in het Friese Spannum, en voor de plantaardige kleurstoffen heeft ze een heemtuin opgezet. Haar doel is niet alleen kunst te maken.

Met haar duurzame en ambachtelijke productieproces wil ze ook bijdragen aan een betere en mooiere wereld.�

Stealer Magazine

“

olgadelaiglesia

Katoen is een zachte, eencellige vezel, die uit de opperhuid (epidermis) van de zaden van de katoenplant (Gossypium) groeit. De vezels worden doorgaans tot draden gesponnen en als zodanig gebruikt om zacht, luchtdoorlatend textiel van te maken. Zowel de textielvezel als het uiteindelijke textiel wordt aangeduid als katoen.

KATOEN

Geschiedenis Katoen wordt in gebieden met een tropisch klimaat al duizenden jaren gebruikt om zeer fijn en lichtgewicht doek te maken. Onderzoekers beweren dat Egyptenaren in 12.000 voor Christus al katoen hadden en hadden katoen gevonden in Mexicaanse grotten die ongeveer 7000 jaar oud waren. De oudst geschreven bron beschrijft katoen uit India, hier word het al meer dan 3000 jaar verbouwd. Ook schreef de Griekse historicus erover: “Er zijn daar bomen die in het wild groeien en het fruit daarvan is een wol die mooier en beter is dan die van schapen. De Indiërs maken hun kleding van deze boomwol”.

De Indische katoenindustrie raakte in verval ten tijde van de Britse Industriële revolutie. De uitvinding van de ‘Spinning Jenny (1764)’ en de spinmachine van Richard Arkwright (1769) maakte goedkope massa productie in het Verenigde Koninkrijk mogelijk. De productie capaciteit werd verbeterd toen Eli Whitney in 1793 de ‘cotton gin’ ontwikkelde, een machine die katoenvezel snel kon scheiden van de zaaddozen en de vaak kleverige zaden. Tegenwoordig word katoen geproduceerd in alle delen van de wereld.

4

Eigenschappen en kenmerken Katoen is een zeer waardevol gewas, omdat slechts ongeveer 10% van het ruwe gewicht bij de verwerking verloren gaat. Als sporen van was, eiwit, en dergelijke zijn verwijderd, blijft een natuurlijke polymeer van zuivere cellulose over. Deze cellulose is gerangschikt op een manier die katoen unieke eigenschappen geeft wat betreft sterkte, duurzaamheid en absorptie, de elasticiteit van katoen is echter gering. Elke vezel is samengesteld uit twintig tot dertig laagjes cellulose die keurig om elkaar heen gedraaid zijn. De katoenvezel heeft een kenmerkende structuur: een miniatuur lege brandweerslang, die om zijn as gedraaid is.

Hierdoor ontstaan kurkentrekkerachtige windingen waarmee de vezels achter elkaar haken bij het spinnen. Hierdoor kunnen zeer fijne garens gesponnen worden. De binding die door de windingen ontstaat heet het spinverband van katoen.

Katoen neemt gemakkelijk snel en veel vocht op. Daarom zijn handdoeken en theedoeken van katoen. Een nadeel bij het dragen van katoen is de snelle verdamping van de vochtige delen van de kleding. Vooral bij binnensporten en bij zeer warm weer wordt de stof vochtig van het zweet en gaat op de huid plakken.

melissasonico

Toepassing in de branche Bij afkoeling droogt de stof nogal snel en gebruikt daarbij de warmte van het lichaam. Daardoor zal het lichaam plaatselijk sterk afkoelen. In de zomer kan katoen juist prettig aanvoelen door de snelle verdamping. Katoen heeft een grote trek- en slijtsterkte, maar kreukt erg. In natte toestand word katoen sterker, daarom worden ook vaatdoekjes vaak van katoen gemaakt. De grondstof is slecht warmte isolerend. Katoen kan heet gewassen en gestreken worden. Natte katoenen stoffen gaan schimmelen. De schimmel is te zien als kleine grijze puntjes in de stof, ook is de schimmel niet meer uit de stof te krijgen.

Vandaag de dag gebruikt onze samenleving meer katoen dan welke andere (draad) grondstof.

En katoen is een van de meeste geld genererend gewassen in Verenigde Staten. Katoen is een deel geworden van ons dagelijks leven. We drogen onze gezichten en lichamen in katoenen handdoeken en duiken 's nachts onder de warme katoenen lakens. Het kan werkelijk overal voor worden gebruikt va een spijkerbroek tot een schoenveter in kleding. Katoen wordt voor het grootste deel gebruikt voor thuisgebruik en kleding, maar industrieel worden er ook vele balen katoen verwerkt.

Proces en techniek Allereerst worden de zaden in de omgeploegde aarde aangebracht. Deze zullen door kunstmatige besproeiing ontkiemen en boven de aarde uitkomen. Al snel worden de planten bewerkt met onkruidbestrijdingsmiddelen. Als de plant eenmaal tot bloei is gekomen, zullen er vruchtschalen te herkennen zijn. Na ongeveer acht weken zullen de vruchtschalen openbreken en zijn er witte proppen zichtbaar.

De katoenteelt vraagt erg veel water, dat vaak al schaars is in gebieden waar men de plant teelt.

Voor 1 jeans is er bijvoorbeeld 10.000 liter water nodig. Een groot deel van het katoen wordt geteeld buiten de optimale klimaatzones. Het klimaat is er eigenlijk te droog om de katoenplant voldoende water te geven, en irrigatie is de enige oplossing. Deze grootschalige irrigatie put in vele landen de watervoorraden uit.

Zodra de witte katoen proppen zichtbaar worden kan de oogst beginnen. Dit zal gebeuren door middel van een plukmachine die enorme hoeveelheden in één keer kan oogsten. Het geplukte katoen wordt vervolgens met een pers tot een grote bal geperst. Direct hierna worden met behulp van staalkammen pluis en korte haren verwijderd. Het is nu gekamd en zal weer teruggebracht worden naar grote ballen zodat het vervoerd kan worden naar een spinnerij.

KATOEN

Voor het gebruik in kleding zullen de ballen eerst worden stukgemaakt en vervolgens worden gereinigd. In de spinmachine worden de katoenvezels tot garen getwijnd. Dit betekent dat twee of meer draden in elkaar gedraaid worden. Na dit proces zijn de garen klaar om geverfd en gewoven te worden.

Fabrikanten / soorten De katoensoorten uit Noord- en Zuid Amerika en Egypte zijn fijn en hebben een gemiddelde vezellengte en veel glans. Enkele soorten zijn Egyptisch, Perukatoen of Sea Islandkatoen. De katoensoorten uit het Midden- en Verre Oosten zijn vrij grof, hebben weinig glans en een korte gemiddelde verzellengte. Bekend is ‘India-katoen’. De katoenplant is gevoelig voor ziektes en er worden veel bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de katoenbouw.

Door genetische manipulatie van de katoenplant of door kruising met al bestaande rassen kunnen er ook gekleurde vezels worden geoogst. Het gebruik van bleekmiddel en kleurstoffen kan dan achterwege blijven. Bovendien is de kleurechtheid hoog.

Better Cotton Initiative (BCI) Het Better Cotton Initiative (BCI) is een samenwerkingsverband tussen ontwikkelingsorganisaties (zoals Solidaridad), milieuorganisaties (zoals het WWF) en het bedrijfsleven (zoals H&M, Adidas en Ikea). Het richt zich op het verduurzamen van de katoenteelt.

“

4

Clara Giaminardi

Het proces van vlas naar linnen De groeicyclus van de vlasplant is zeer kort.

Tussen het zaaien in maart en de oogst in juli gaan er amper 100 dagen voorbij. De plant is tegen eind juni volgroeid en ondertussen goudgeel gekleurd. Daarna begint de bloei, die de vlasvelden mooi blauw, wit en lila kleurt. Dit is helaas echter van korte duur omdat elke vlasplant maar één dag bloeit.

LINNEN, VLAS

Oogsten: Om het gewas compleet te benutten wordt vlas niet gemaaid, maar met wortel en al geoogst. Tot ongeveer de Tweede Wereldoorlog was de oogst een zeer arbeidsintensieve activiteit die dan ook met de hand gebeurde. Tegenwoordig wordt dit werk door mechanische rooimachines uitgevoerd.

Drogen: Na de oogst wordt het vlas in hagen opgesteld om vervolgens te kunnen drogen. Als de planten vervolgens droog zijn worden de zaden verwijderd.

Roten en keren: Na het drogen wordt het vlas dan blootgesteld aan vocht om de pectine af te breken die de vezels bijeenhoudt. Vroeger rootte men het vlas in rivieren waardoor de vlasvezels een ontzettend mooie gouden gloed kregen. Om ecologische redenen wordt het vlas tegenwoordig geroot door het gewoonweg uit te spreiden over het veld, waar het vervolgens enkele weken wordt blootgesteld aan regen, dauw en zonneschijn.

Scervino

Zwingelen en hekelen: Gedurende deze processen worden de vezels gescheiden van het stro. Korte vezels (de lokken) worden gebruikt voor het spinnen van touw en grove garens; de fijne, lange vezels (het lint) leveren uiteindelijk het fijnste linnengaren op.

Spinnen: Spinnen is het uitrekken van lange of korte vezels tot “lint” dat in een bepaalde richting wordt getwijnd om de vezels te verbinden. De linten worden daarna met de spinmachine tot garens van verschillend gewicht en dikte gesponnen. Fijne vezels worden “nat” gesponnen, wat zorgt voor een glad en glanzend aspect. De korte touwvezels worden “droog” gesponnen, hetgeen een minder regelmatig, pluizig garen oplevert.

Weven, bleken en verven: Voordat men tot weven overgaat, worden de garens gecontroleerd op stevigheid, gelijkmatigheid en soepelheid. Deze inspectie laat slechts geringe afwijkingen toe vanwege de hoge snelheid van de moderne weefgetouwen.

“

Millicent Simon

Milieu Omdat linnen afkomstig is van de vlas-plant, is de stof zeker milieuvriendelijk. Een vlas-plant kan namelijk in zijn geheel worden gebruikt zonder restafval. Linnen wordt nu voor het grootste deel geproduceerd in Europa en in Azië. Omdat de meeste vlas vaak in Europa verbouwd wordt, betekend dit dat het ook vaak op een milieuvriendelijke manier gaat. Dit komt doordat er in Europa strenge regels op de plantages gelden.

De vlas-plant groeit vrij gemakkelijk. Hierdoor zijn er weinig giftige stoffen zoals gif kunstmest nodig. Alle producten die van vlas gemaakt worden, zijn volledig afbreekbaar of recyclebaar.

Biologisch linnen wordt zonder chemicaliën verbouwd. Helaas komen er bij de verwerking van linnen wel stofdeeltjes in de lucht die zeer schadelijk zijn. Vooral bij de arbeiders. Wat ook minder milieuvriendelijk is aan de stof is dat het vaak gestreken moet worden. Dit komt omdat de stof makkelijk kreuk baar is.

5

Toepassing Linnen wordt veel gebruikt in de mode en interieur. Denk bijvoorbeeld aan de linnen overhemden of de linnen beddengoed. Ook kiest men vaak voor een mooi luchtig linnen gordijn.

In de zomer is het zeker fijn om linnen te dragen. Dit komt, omdat linnen erg luchtig is.

Zeker een aanrader voor bij een lekker stranddagje! Kledingstukken die van linnen gemaakt zijn hebben erg goede kwaliteit. De stof is vaak soepel vallend en luchtig. Vaak heeft linnen ook een iets hogere prijs. Dit komt doordat linnen een duurzame stof is.

Geschiedenis Hoewel niemand het eerste menselijke gebruik van jute kan vaststellen, is het zeker dat het al werd gebruikt in de Mahabharata periode van India. Dit was in de periode van 400 tot 100 v. Christus. Mahabharat is de belichaming van zowel Groot India (en de wereld) als van haar rijke spirituele traditie. In zijn reikwijdte is de Mahabharata meer dan een verhaal over koningen en prinsen, heiligen en wijzen, demonen en goden. In deze periode kreeg een prins geschenken van zijn neef tijdens een ceremonie. Zo werden er onder andere juwelen, edelstenen, kleding en geweven doek van jute gegeven.

Tot halverwege de 19e eeuw werd jute geproduceerd door boeren in de handgeweven sector en werd het gebruikt voor een verscheidenheid aan producten waarin koord werd verwerkt. Er was nog geen commerciële productie voor jute. De productie van jute was dan ook gevestigd in Bengal.

Jute staat onder andere bekend als de Golden Fiber vanwege haar gouden kleur en glans. Na katoen is jute de meest gebruikte plantaardige vezel in de textielindustrie. Jute wordt bijna altijd geproduceerd in India en Bangladesh. Het telen van jute vereist vrij weinig kunstmest of pesticiden en is daarom een erg goed en zeker duurzaam alternatief voor katoen of nylon.

De planten waar jute van gemaakt wordt, groeien het beste bij gemiddelde temperaturen van 20 tot 40 graden Celsius. Gemiddeld gebruiken de planten 5 tot 8 cm regen per week.

De vochtigheid van 70 -80 % in de moesson gebieden van Pakistan, Bangladesh en India

JUTE

Jute vezels Jute is een lange, zachte en glanzende plantaardige vezel die kan worden gesponnen tot grove en ook sterke draden. De vezels zijn gebroken wit of vaak bruin en hebben een lengte van ongeveer één tot vier meter. De jute vezel is afkomstig van de stam van de jute plant. De vezels worden gewonnen door de jute stengels bij elkaar te bundelen en ze onder te dompelen in water. Nadat ze zijn uitgepakt worden de stengels gestript.

“

5

Proces Het is een akkerbouwgewas dat een goed en fijn zaaibed verlangt. Het wordt breedwerpig gezaaid. Zodra de planten rond 15-20 cm lang zijn volgt uitdunning. Ongeveer vier maanden na het zaaien begint de oogst al. De planten worden geoogst nadat ze hebben gebloeid, maar wel voordat de uitgebloeide bloemen afvallen. De stengels worden zeer dicht bij de grond afgesneden, in bundels gebonden en rond de 20 dagen in water geweekt. Bij dit proces wordt door rotting de stengel zacht, waardoor de bastvezels vervolgens kunnen worden gescheiden van de houtpijp. De bastvezels worden vervolgens gestript van de stengels en in lange bundels gewassen in stromend water. Vervolgens worden ze gedroogd. Na 2-3 dagen drogen worden de vezels in bundels gebonden.

De jute wordt altijd gesorteerd naar kleur, sterkte en vezellengte. De kleur kan variëren van gebroken wit tot bruin en de lengte kan 1 tot 4 m zijn. Ten slotte wordt het in balen geperst voor verzending naar de verwerkers.

Maria Zacharissen

Kleding gemaakt van brandnetelvezel wordt al meer dan 2000 jaar gedragen. Het oudste bewijs van het gebruik van brandnetelvezel komt uit de Bronstijd. Met de opkomst van katoen en zijde viel de brandnetelvezel een beetje weg. Dit kwam voornamelijk omdat katoen veel makkelijker en sneller te bewerken is dan brandnetel.

Tijdens de eerste wereld oorlog maakte kleding gemaakt van brandnetel een comeback, dit omdat er een tekort aan katoen was. Brandnetel werd gebruikt voor de uniformen van soldaten.

Hiervoor is brandnetel vezel perfect, de vezels zijn namelijk hol, wat zorgt voor isolatie. De uniformen zorgden er voor dat de soldaten het warm hadden in de winter en koel in de zomer.

“

6

BRANDNETEL

Proces en techniek Als de brandnetel hoog genoeg is gegroeid, wordt deze gemaaid. De blaadjes vallen af en het prikkende mierenzuur droogt op. De stengels blijven een tijdje liggen, zodat deze meerdere malen nat en droog worden, dit proces heet roten. De pectine, die de vezels met de houtkern verbindt, breekt door het roten af. Als de vezels los zijn gekomen van de houtkern gaan de vezels naar de spinnerij.

Hier ontstaat de draad.

Emma Tempest

Eigenschappen en kenmerken De brandnetelvezel altijd gemengd met een andere vezel, voornamelijk katoen. Omdat de brandnetelvezel hol is verft het goed. Hierdoor worden de kleuren mooi en diep. Als de brandnetel vezel met een andere vezel wordt gemengd, neemt de andere vezelsoort deze eigenschap over. Als brandnetel vezel bijvoorbeeld met wol wordt gemengd, worden de eigenschappen en uitstraling van de wol versterkt. Brandnetelvezel is 30 tot 50% lichter dan katoenvezel en het is ook nog sterker.

Toepassing in Branche Gesine Jost is een Duitse ontwerpster die veel werkt met brandnetel. Zij vind inspiratie in dingen die andere mensen vaak ongebruikelijk vinden en sneller weg zouden gooien. Haar materiaal vind ze op plekken die andere mensen eerder zouden vermeiden zoals autosloperijen of wilde weiden vol onkruid, ver van de bewoonde wereld. Door het recyclen van afgedankt materiaal en het gebruik van brandnetel in haar ontwerpen is ze erg duurzaam bezig.

Nieuwste Ontwikkelingen Samen met ananas, bananen, appels, koffie worden Hennep en Brandnetel als 1 van de duurzame textiel innovaties die de industrie in 2018 kunnen veranderen gezien.

Ray Harwood is een professor bij de onderzoeksgroep naar textiel en materialen van de Montfort Universiteit in Leicester. Hij geloofd dat brandnetelvezels, draden en kleding erg veel worden gebruikt in de toekomst. STING, Sustainable Technologies in Nettle Growing, is het eerste britse project dat zich focust op het ontwikkelen van stof gemaakt van brandnetel.

Michiel Bosman

Hennep is een van de oudste door de mens gebruikte vezels en was tot de 19e eeuw het meest verhandelde gebruiksartikel samen met katoen. Het gewas groeit goed in heel uiteenlopende klimaten, op verschillende grond en heeft geen bestrijdingsmiddelen nodig omdat het van nature bestand is tegen schimmel en insecten.

HENNEP

Geschiedenis Hennep wordt al duizenden jaren gebruikt door mensen over de hele wereld. Hennep komt uit Centraal-AziĂŤ maar heeft zich snel over de wereld verspreid. In China werd hennep vooral gebruikt als geneesmiddel en grondstof voor papier, waardoor de boekdrukkunst gauw werd verbeterd. Ook de zeevaart maakte veel gebruik van hennep en het zaad uit de plant werd, voornamelijk door de plattelandsbevolking, veel gebruikt als voedsel en de vezels voor het produceren van kleding.

Ook de hennepplant moest plaatsmaken voor katoen, hierdoor werd de hennepplant nog nauwelijks verbouwd. Toch bleef de hennepplant bestaan, voornamelijk om de psychoactieve stof THC, waar hasjiesj en marihuana mee wordt gemaakt.

“

6

Proces en techniek Het proces van het maken van textiel gemaakt van hennep begint bij het telen van de Cannabis Sativa. Deze hennep bevat bijna geen THC. De planten zonder THC bevatten een veel hoger vezelgehalte. Ook bij Hennep wordt het proces van het Roten gebruikt. Net zoals bij brandnetel komen de vezels los van de houtkern. Soms worden de vezels nog bewerkt voordat ze worden gesponnen. Om de vezels bijvoorbeeld extra zacht te maken worden ze gewassen in verdund azijnzuur. Daarna worden de vezels gesponnen, en afgedicht met was om ze waterafstotend te maken. Om de textiel nog zachter te maken wordt er soms biologische katoenvezels aan de hennep toegevoegd.

Toepassing in de branch Het gebruik in Hennep wordt steeds populairder omdat merken als Adidas en quiksilver producten van hennep aan hun assortiment hebben toegevoegd. Ook komen er steeds meer merken op de markt die gespecialiseerd zijn in hennepkleding en accessoires. Woolrich, Cannabeings Designs, Hemp Authority en Jungmaven zijn hier een voorbeeld van.

Nieuwe ontwikkelingen Helaas wordt de hennepplant in veel delen van de wereld te veel geassocieerd met drugs, waardoor de productie en industrieel gebruik van de plant wordt gehinderd. In China is daarentegen de plant nooit verboden voor industrieel gebruik, daarom is China verantwoordelijk voor meer dan 50% van de wereldwijde productie van hennep. Deze stoffen uit China zijn beter op het gebied van kracht, zachtheid en draagbaarheid dan vele andere soorten stoffen.

Edgar Berg

Eigenschappen en kenmerken Hennepvezels wordt veel gebruikt voor jute, maar deze vezels zijn voor veel meer goed dan alleen jute. Hennepvezels worden gebruikt voor een hoop verschillende soorten stoffen, dit komt doordat de plant anders reageert op verschillende klimaten. In een droog en warm klimaat worden de vezels gebruikt voor stoffen zoals jute en stoffen die daar op lijken. In een koel klimaat worden dunnere stengels geproduceerd waardoor de stof die ervan wordt gemaakt meer iets weg heeft van linnen. Hennep is ook erg makkelijk om te kweken. Het is een snel groeiende plant die weinig water nodig heeft en waar geen bestrijdingsmiddelen of kunstmest voor wordt gebruikt. De hennepvezels zijn sterk en veerkrachtig en de kledingstukken gaan langer mee dan katoenen kledingstukken en verliezen niet makkelijk hun vorm. Ook dood de textiel bacteriĂŤn en isoleert de stof goed. Verf hecht makkelijk aan de vezel, hierdoor behoud het kledingstuk zijn kleur.

De productie van de hennepplant verbeterd ook nog eens de staat van de bodem doordat nutriĂŤnten worden toegevoegd, wat erosie tegen gaat.

Edgar Berg

“

Bottega Veneta

De geschiedenis De zijdedraad is per toeval ontdekt door een vrouw uit China, zo gaat het verhaal. Toen de vrouw thee dronk in de paleistuin onder een moerbeiboom, belandde er een cocon in haar thee. Een cocon van de zijderups. Verbazing ontstond toen deze cocon ontrafelde en transformeerde in een lange dunne draad.

De draad was zo mooi en krachtig. De vrouw verzamelde vervolgens duizend cocons om meer draad te winnen. Van de draden liet zij een gewaad voor de keizer maken. Op deze manier werd de zijdedraad ontdekt en kwam de stof zijde tot stand.

ZIJDE

Het proces en de techniek Zijde wordt gemaakt door zijderupsen, waarvan de bekendste de Bombyx Mori is, ook wel moerbeirups. Deze rups heet zo omdat het in z’n korte leven voornamelijk moerbeibladeren eet. De cocon die de rups spint is gemaakt van de zijde die wij gebruiken voor onze kleding en andere textiel. Nu zijn er verschillende manieren om aan die zijde te komen. De standaard manier is om, zodra de rups in de cocon zit om te veranderen in een mot, de cocon in kokend water of hete oven te gooien, zodat de rups dood gaat en de cocon intact blijft.

Daarna wordt handmatig het begin van het zijdedraadje gezocht, en wordt de cocon als het ware uitgerafeld op een spoel. Zo krijg je een lange, sterke draad waarmee je hele mooie gladde stoffen kan maken.

Zijde staat bekend als een luxe, chique (en dure) stof. En geheel terecht want er wordt hele mooie kleding van gemaakt. Het kost veel moeite om zijde te maken en het valt daarom ook aan de duurdere kant.

7

Eigenschappen en kenmerken De zijdedraad is de fijnste van alle natuurlijke vezels. Chemisch gezien lijkt zijde sterk op wol. Beide bestaan hoofdzakelijk uit eiwitten, maar in tegenstelling tot wol zijn de zijdevezels glad en hebben ze geen geschubde structuur waardoor het fraai glanst. Zijde beschikt over een groot aantal prettige eigenschappen en leent zich voor veel toepassingen. Behalve voor kleding wordt het dan ook voor tal van andere doeleinden gebruikt, zoals beddengoed, woontextiel, vulling voor dekbedden etc.

Milieu Als grondstof voor kleding kan zijde een zeer milieuvriendelijk product zijn. Voor de moerbeibomen zijn geen kunstmest, landbouwbestrijdingsmiddelen of pesticiden nodig. Ook is er relatief weinig energie nodig om de zijde te verwerken tot stoffen. Kleurstoffen houden erg goed op de zijde en daarom kan er makkelijk met natuurlijke verfstoffen worden gewerkt. Het traditionele proces van het het winnen van zijde is natuurlijk niet diervriendelijk. Daarom wordt zogenaamde ‘Ahimsa zijde’ (ook bekend als vredeszijde, peace silk of vegetarian silk).

Designer Peter Patrov

“

8

Leer kent veel verschillende soorten: Vol-aniline leder ,Semi-aniline leder Gedekverfd leder, Nubuck lederOld Saddle leder, Schapenleder, Wax en/of geolied leder, PullUp leder (o.a. By-cast) Pilotenleder, Microleder, Leatherlook (imitatieleder), Florian van Duyn

Leer ook wel genoemd leder is een materiaal gemaakt van dierenhuiden. Het is een materiaal op basis van een dierlijke grondstof.

De geschiedenis van leer gaat ver terug in de tijd. Het omzetten van een huid naar leer is één van de oudste menselijke activiteiten. Lang voordat de mensen op het land gingen werken, jaagden zij op dieren. Bij het slachten van de dieren hielden zij huiden over, maar die gingen door vocht rotten en door droogte werden de huiden breekbaar, hard en bros. Al heel vroeg moet er bij toeval zijn ontdekt hoe ze de huiden goed gehouden konden worden. Om de huiden zo te veranderen dat ze hun lichaam ermee konden beschermen en verwarmen, werden deze gelooid.

LEER

Proces Om leer te maken moeten de dierlijke grondstoffen ook wel dieren huiden dus gelooid worden. Het looien is de belangrijkste stap in het creëren van leer. Looien is: het conserveren van dierenhuid om ontbinding te verhinderen en om de huid te stabiliseren voor later gebruik.

Omdat de huid voor ongeveer een derde deel uit eiwit (collageen) bestaat, veroorzaakt het looien ook dat de eiwitvaten tijdens het drogen niet verkleven en verharden, maar door de looistoffen flexibel blijven.

Na het looien wordt het leder afgewerkt. De methode van afwerking en toevoeging van chemicaliën verschilt afhankelijk van de soort leder.

Natuurlijk hebben al deze verschillende soorten leder ook hun eigen kenmerken Eigenschappen en kenmerken Leer kent verschillende eigenschappen. Naast afwerking, is het dier waar het leer vandaan komt ook heel bepalend. Varkensleer heeft bijvoorbeeld diepe grove poriën en een dunne nerflaag waardoor het snel beschadigt.

Schapenleer heeft als nadeel dat het gemakkelijk scheurt. Wat alle leersoorten gemeen hebben is dat het duurzaam is oneffenheden bezit wat zich onderscheid van imitatie leer.

Shonmagazine

Toepassing in de branch Leer wordt gebruikt voor tassen, schoenen, jassen en meubels in de mode en interieur wereld. Bijna alle designers werken dan ook met leer . Bekende merken die met leer werken zijn: Celine, Alexanders mcqueen, chesterfield en balenciaga. Leer is bijna niet weg te denken uit de high end interieur en mode wereld. Dit komt voornamelijk doordat designer op ambachtelijke wijzen leer op hele fascineren en vernieuwende manieren kunnen verwerken in ontwerpen. Mede hierdoor kunnen deze leren designs heel prijzig zijn. Door de vele arbeidsuren die in het verweken gaan en de verschillende technieken die bij het afwerken toegepast worden.

Naast dat leer een geliefd materiaal is om gebruikt te worden neemt het ook negatieve milieu aspecten met zich mee. Voorbeelden hier van zijn het verdwijnen van hectares bos tent behoefte van de bijbehorende veeteelt, daarnaast kost het looien van leer liters waters, en word dit water meestal na gebruik met chemische en organische troep onverantwoord geloosd. daarnaast vind er ook veel dierenleed plaats bij het verkrijgen van leer.

Nieuwe ontwikkelingen Er zijn steeds meer initiatieven te noemen op het gebied van leer. Zo verkoopt het Amsterdamse MYUZE alleen volledig traceerbaar leer van biologisch gehouden koeien. En in Heeten staat het eerste 4-sterren duurzame slachthuis van Nederland.

Om het stressvolle vervoer van dieren te beperken, is er nu ook eenmobiele slachthuis.

Huidenhandelaren werken ook hard aan het verminderen van transportbewegingen en gebruik van zout.

Het bedrijf Stahl levert een looimiddel dat minder chemicaliĂŤn, zout en water gebruikt en chroomvrij leer oplevert. ESBECO is een van de grote leveranciers die chroomvrij leer gebruiken voor schoenen en tassen.

Volledig biologisch afbreekbaar kan ook, zoals Rompa Leder bewijst.

Er zijn ook steeds meer designers en merken die met duurzaam leer werken: Nienke Hoogvliet (leer van visafval) Naast deze nadelen van leer maar gelukkig ook duurzame ontwikkelingen is en blijft leer een tijdloos modieuze materiaal die nog vele jaren in ons interieur en mode beeld te zien zal blijven.

“ Max Nguyen

De geschiedenis van wol gaat terug tot 10.000 jaar voor Chr. De schapen in die tijd waren een stuk meer behaard en werden eerder gebruikt voor de slacht en hun melk.

4.000 jaar later werd er ontdekt dat wol prima geschikt was om te spinnen en zodoende er truien van te maken.

De eerste Europese wol ‘industrie’ begint 1.500 voor Chr. Deze was gevestigd in Denemarken in een moeras. Aangezien er nog geen scharen bestonden in die tijd werd waarschijnlijk alles met de hand geplukt. Na de ijzeren tijd en de uitvinding van de schaar werd dit allemaal een stuk gemakkelijker, en zo kwamen ze er ook achter dat je door het fokken van schapen fijner wol kunt creëren.

WOL

Proces Het proces van wol verwerken gaat in een aantal stappen 1. scheren 2. reinigen 3. kaarden(ontwarrenvandevezel) 4. spinnen(wolwordtinelkaargedraaid) 5. noppen(oneffenhedenverwijderen,knoopjesbv) 6. twijnen 7. zetten of fixeren 8. verven 9. vervilten.

Wol komt niet alleen van een schaap, zo heb je angorawol, kasjmier, wol van een kameel, paard of wolvarken.

Eigenschappen/kenmerken Er zijn verschillende manieren waarop wol vervaardigd kan worden. Deze verschillende manieren zorgen voor een bepaalde structuur.

Lamswol is de eerste scheer van het lam en is fijner van structuur, ook wel vegan wol genoemd. Shetlandwol is afkomstig van schapen die op de Shetlandeilanden leven. Deze wol wordt gebruikt voor meer grove en sportieve breisels.

9

Wol is een isolerende vezel, waardoor er natuurlijke isolatie mogelijk is via een luchtlaag. Dit houdt je warm terwijl je lichaam kan ademen.

De natuurlijke structuur van de vezel zorgt er voor dat het water niet meteen opgenomen wordt wanneer het met wol in contact komt.

Zelfs als wol op den duur nat zou worden blijft het de warmte genereren en houdt het je warm en wordt je niet koud en klammig. Wol is een veilige vezel, het hoeft niet behandeld te worden om te gevolgen van een aanraking met vuur tegen te gaan. Het vuur dooft in de vlam. Wol heeft een natuurlijke elasticiteit, die zich goed vormt om een lichaam. Wollen kleding blijft langer mooi, kleding van zuiver wol split nooit en wol is dus erg duurzaam.

Milieu Omdat wol zo lang mooi blijft, zeker van zuiver wol is het duurzaam. Echter niet in het milieu wat wij denken. Dit komt door de vervaardiging van wol die zoveel verschillende processen doorloopt. Deze hebben allemaal impact op het milieu. Daarnaast stoten schapen net als elk ander veel co2 uit, en over diervriendelijkheid gesproken ook niet elk schaapje wordt even lief geschoren. Zo zijn er keurmerken voor de wol die je koopt, zij stellen eisen op waaraan het product moet voldoen. Zoals een eerlijke prijs tussen maker en koper.

VK.com

Toepassing Experimenteren met wol AUW heeft wollen huisje gecreeerd in Hongarije. Met als doel in een terapeutische sessies te houden met jezelf in een perfecte omgeving.

Marcel wanders heeft een masker ontwikkeld gemaakt van gevilt wol. (voor 02Today) het filtert 97% van de luchtontreinigings stoffen Duitse designer Jule Waibel heeft een collectie gemaakt van 100% wol dat is gefilt. Het zijn driedementionale zitjes, die enkel gevouwen en gestoomd zijn.

ALPACA ,MOHAIR

“

milkdecoration

Geschiedenis Alpacawol komt van de Alpaca, familie van de lama. Alpaca’s zijn zeldzame en waardevolle dieren. De Alpaca’s zorgden voor warmte, kleding, voedsel, transport en gezelschap voor de Zuid-Amerikaanse Inca beschaving. Dit 5000 jaar geleden. Alpaca wol behoort tot de meeste luxe wolsoorten die er bestaan.

Mohair is wol van de Angorageit. De Angora geiten, en vooral de jongere hebben zijde-achtig glanzend haar. Oorspronkelijk komt Mohair uit Turkije. Al in de 16e eeuw werd mohair gebruikt als een van de meest luxe stoffen. Alpaca

Eigenschappen en kenmerken Alpaca Alpaca wol is warm, zacht, waterafstotend, isolerend, jeukt niet, en ook hypoallergeen.

Het lijkt op schapenwol maar is zachter omdat de vezels hol zijn. Het bevat ook geen lanoline een natuurlijke was in schapenwol waar sommige mensen allergisch voor zijn. Alpaca's heb je in 22 verschillende kleuren, van wit via allerlei tinten beige, bruin en grijs tot zwart. Witte garen zijn het meest gewild omdat deze in alle kleuren geverfd kunnen worden. Er zijn twee verschillende soorten alpaca’s; huacaya en de suri. Huacaya is de meest voorkomende soort in europa en heeft kortere en dichtere wol. De Suri heeft een glanzend en zeer zachte wol. Alpaca wol wordt gemixt met andere natuurlijke vezels, zoals zijde.

10

Eigenschappen en kenmerken mohair De beste kwaliteit mohair komt van Texas, Zuid-Afrika of Turkije. De witte haren zijn lang gekruld en hebben een zijdeachtige glans en vervilten niet snel. Ook heb je kid mohair. Kid mohair is afkomstig van de jongere en betere rassen geiten en deze vezels zijn dunner en zachter dan het mohair van een volwassen geit. Mohair kan ongeveer 30% van zijn eigen lengte uitrekken. Hierdoor zal mohair niet snel kreuken, uitrekken of vorm verliezen.

Mohair is geen zachte vezel in vergelijking met alpaca of cashmere, maar is waardevol voor zijn unieke karakteristieke eigenschappen; het is warmer dan andere vezels, ook in lichtgewicht kledingstukken en voor deze reden wordt het vaak gemixt met wol.

Van Mohair en Alpaca kan heel veel worden gemaakt, kussens, plaids, truien, kussens, dekbedden en sjaals.

Ontwerpers Elvang DenmarkElvang is een jong en innovatief Deens bedrijf dat plaids en kussens vervaardigd van Alpaca wol. Elvang combineert het beste van twee werelden: de zachte en sterke Alpaca wol uit Zuid-Amerika en de puurheid van Scandinavisch design.TammyKanatTammy Kanat maakt weefsels voor verschillende merken en verkoopt ze ook op haar websites. Ze werkt met verschillende met veel grondstoffen. Zoals wol, linnen, zijde en ook met mohair etc.

Waar wordt het verkocht?

Er waren ontzettend veel merken die mohair verkochten zoals de grote modeketen H&M, topshop en Zara. Dit omdat de angorageiten mishandeld worden. Ook alpaca wordt verkocht in de grote ketens zoals H&M, zara, mango.

Ambacht Ambachtelijkheid speelt zeker een rol bij Alpaca en Mohair. Bij Mohair en Alpaca moet er veel met de hand worden gedaan.

Diervriendelijkheid? Alpaca en mohair is zeker niet diervriendelijk. De dier worden beide hardhandig geschoren. Als de Angora geitjes 2 tot 3 weken oud zijn, worden hun horens op barbaarse wijze verwijderd.

Dit kan gebeuren door afbranden, wegbijten met chemicaliĂŤn, afzagen of afknellen met een rubberen ring. Na het scheren van de vacht is de geit bijzonder kwetsbaar voor ziektes en weersomstandigheden.

Pakken de weersomstandigheden slecht uit, dan is het geen uitzonderingen dat 10 tot 20% van de geiten de scheerbeurt uiteindelijk niet overleeft.

PETA maakte een videoreportage over de mohair-industrie in Zuid-Afrika. Aan de hand van deze heftige documentaire. Alle modeketens zijn gestopt met verkopen van Mohair om dierenmishandeling tegen te gaan. Er is een GOTS-keurmerk (staat voor Global Organic Textile Standard).

Dit geeft aan dat de wol aan een aantal eise voldoen. Zoals biologisch houden van dieren. innika

Angora is een warme en zachte wolsoort, afkomstig van het angorakonijn. Het konijn is een van de oudste konijnenrassen en er zijn verschillende theorieën over waar het angorakonijn precies vandaan komt. De lange vacht van het konijn is ontstaan door mutatie. In dit geval dus de extreem lange en zachte haren. Mutaties komen vaker voor inde dieren- en plantenwereld, maar hebben vaak maar eenkleine overlevingskans.

“

10

Toepassing in de branche Angora wol lag voorheen redelijk veel inde winkels. De wereldproductie vertienvoudigde dankzij de Chinezen. Met als gevolg dat de prijs fors daalde, zodat het voorheen erg dure angora nuook bij goedkope kledingwinkels te koop was, denk aan H&M, Zara, Topshop. Overigens bracht dierenorganisatie PETA Azië in 2013 een undercover filmpje uit over debehandeling van de angorakonijnen in China. Hierbij iste zien hoe deze dieren routinematig opeen vreselijke manier worden behandeld.

Dit filmpje ging viraal en hierom stopten grote winkelketens per direct met de verkoop van dit materiaal. Calvin Klein, Tommy Hilfigger, WEen H&M namen het voortouw en inmiddels is er een ontzettend lange lijst gedeeld door PETA met alle namen van winkels die angoravrij zijn.

Eigenschappen en kenmerken Angorawol is van zichzelf erg ‘fluffy’en licht, dit komt onder andere doordat het een aparte celstructuur heeft, elke haar is namelijk hol. Angora wol is hierom wel zes tot 8 keer warmer dan normale schapenwol. De wol is ontzettend zacht, houdt erg goed warmte vast en heeft de beste vochtafvoerende eigenschappen van alle natuurlijke vezels die er bestaan. De nadelen van de zachte en fijne stof van angora is dat het lastig isomer goed voor zorgen ende stof mooi te houden. Ook vinden motjes het een erg fijne stof ominte kruipen en kunnen stukjes wol van de stof doorde fijnheid loslaten.

Het milieu Hopende dat de Chinese angora fabrieken geheel worden verbannen, is de diervriendelijke manier van de productie van angorawol, ook nog eens zo goed als niet schadelijk voor het milieu. Aangezien alles met de hand wordt gedaan en de wol van zichzelf al erg schoon is, wordt er weinig water verbruikt en weinig energie verbruikt.

Het enige wat gedaan kan worden wat minder is voor het milieu is het bewerken van de wol met een middel tegen de kledingmotjes. Omdat Angora langzaam maar zeker bij bedrijven verdwijnt, valt er weinig te vinden over ontwerpers en innovaties.

Ook het textielmuseum heeft een aantal jaar geleden besloten niets met angora te maken hebben.

ANGORA

Het proces Het haar van het angorakonijn groeit snel en kan erg lang worden. Het wol dat voor de kledingindustrie gebruikt wordt komt grotendeels uit China, Korea, Indonesië of Zuid-Amerika. In deze landen en gebieden worden de konijnen vaak op een nare wijze behandeld. Ze worden vastgebonden en elke paar maanden handmatig geplukt of geschoren. Overigens kan het wel opeen goede manier: De haren van het konijn worden dan geknipt, vervolgens kunnen deze gekaard/ uitgekamd worden voor een nog zachtere wol.

De plukken wol worden eerst gesponnen, het is dan een draad, maar deze is nog erg kwetsbaar en trek je zo uit elkaar. Daarom worden de twee gesponnen draden getwijnd tot één sterkere draad. Nu heb je de angorawol die je kan gebruiken voor truien, sjaals, hoedjes, etc. door te breien ofte haken.

michalpudelka

Kasjmierwol komt van de kasjmier geit. De oorspronkelijke spelling van kasjmier is Kashmir wat verwijst naar het gebied in India en noord Pakistan.

Kasjmier wordt daar al duizenden jaren geproduceerd, maar zo ook in Mongolië en Nepal.

KASJMIER

Proces Kasjmier wordt gemaakt van de ondervacht van kasjmiergeiten. De ondervacht van deze geiten is van zichzelf al heerlijk ‘wollig’, zacht en volledig schoon. De beste kasjmier bestaat voor het grootste deel uit de zachtste haren van de ondervacht en slechts voor een klein deel uit de stuggere haren. De fijnste kasjmier komt van de lange vezels van de onderbuik en keel, terwijl de mindere kwaliteit van de poten end de rug komen. Kasjmiergaren is ongelofelijk fijn, want een gemiddelde haar heeft een doorsnede van minder dan 12 tot 19 micrometer.

Per jaar kan van één geit circa 150 gram kasjmier gewonnen worden. Dat betekent dat het een geitje wel vier jaar kost om genoeg wol voor een trui te produceren.

De ondervacht werd vroeger eerst met de hand uitgekamd en uitgepluisd. Tegenwoordig wordt de vacht vooral geknipt en geschoren. Later worden de waardevolle vezels dan machinaal gescheiden van de bovenvacht, het vuil en andere oneffenheden. De volgende stap is het dan het wassen en spinnen van de ontzettend fijne wol. De vacht van kasjmiergeiten heeft een witte, bruine, zwarte of grijze kleur. Kasjmierwol kan ook gekleurd worden, meestal wordt dan de witte vacht als basis genomen. Hierna kan de stof worden geweven of gebreid.

Parkers

“

10

Eigenschappen en kenmerken Kasjmier is een wolsoort, maar is eigenlijk amper te vergelijken met schapenwol. Het voelt namelijk veel zachter aan en kriebelt niet. De vezels van kasjmierwol zijn zo ontzettend dun dat ze tot een dicht weefsel kunnen worden verwerkt. Dit maakt de stof erg licht, soepeler en fijner, waardoor het goed op het lichaam aansluit. Een ander voordeel van kasjmier is dat het uitstekend isoleert, het houdt je warm in de winter, en houdt de warmte tegen in de zomer. Ook is het goed ademend waardoor het perfect is om op de blote huid te dragen.

Toepassing in de branche Een merk dat zich veel bezig houdt met kasjmier is Repeat. Zij zijn op de hoogte van alle ontwikkelingen van kasjmier en zijn met gezicht het gezicht van Doutzen, een populair en tijdloos merk, zowel in Nederland als in het buitenland.

Ook Max Mara is groot fan van kasjmier. Zij heeft veel elegante kledingstukken die een blend zijn van zowel kasjmier als wol, maar ook de meest klassieke jassen van puur kasjmier. Kit and Ace is een nieuw merk, dat na ruim een jaar research kasjmier met innovatie mengt. Het stel uit Vancouver gebruikt een mix van 81% viscose, 9% kasjmier en 10% elastaan. Dit materiaal was ontworpen en gemaakt naar de gedachte ‘born out of a desire to have a luxury fashion product be as functional as it is wearable’. Wat ze hiermee bedoelen is dat het luxe product dus zowel makkelijk functioneert als gedragen kan worden. Ze hebben dit bereikt door het product zacht aan te laten voelen en duurzaam in de was te laten zijn. Het materiaal zal namelijk niet krimpen of uitrekken in de wasmachine.

Het milieu Modeketens nemen tegenwoordig vaak genoegen met Chinese geiten, in plaats van de geiten uit MongoliĂŤ, Nepal of Pakistan. Er wordt geschat dat er zo'n 100 miljoen geiten rondlopen in China.

De ironie wil dat het produceren van kasjmier bijdraagt aan de opwarming van de aarde en hiermee zijn eigen business boycot. Om de effecten van de klimaatverandering en de druk op de prijs te compenseren, hebben heel wat herders hun kuddes uitgebreid. Dit leidt tot overbegrazing, wat op zijn beurt leidt tot verschraling van het land en uiteindelijk verwoestijning.

Wanneer de kuddes moeten grazen in een gebied waar verwoestijning is opgetreden, vinden ze maar moeilijk gras en water en raken de geiten ondervoed. Ditt leidt dan weer tot een slechte kwaliteit van wol, waardoor er weer meer geiten nodig zijn per trui. Een vicieuze cirkel.

Ook is het slecht nieuws voor de biodiversiteit.

De democratisering van de kasjmierindustrie is ook niet zulk goed nieuws voor enkele bedreigde diersoorten in AziĂŤ. Onder meer de Tibetaanse antilope en het Przewalskipaard zien steeds grotere delen van hun leefomgeving kaal gegeten worden door de geiten.

Aangezien de geiten de vlaktes leeg grazen, verdwijnen ook heel wat prooien voor het sneeuwluipaard. Deze dieren kunnen zich enkel nog voeden met de geiten, wat de herders boos maakt. De geitenhoeders moorden daarom de sneeuwluipaarden uit om zo hun kuddes te beschermen.

Het is overigens wel logisch dat de boeren van de geiten in China en MongoliĂŤ zo denken, het is nou eenmaal een van hun grootste inkomstenbronnen. Een oplossing zou niet zijn om massaal te stoppen met het kopen van kasjmier, maar eerder om te gaan werken met ecolabels.

Merken zoals Burberry en Loro Piana zetten zich al in op het duurzaam produceren van kasjmier.

Emma Tempest

Viscose is een kunstmatig vervaardigde vezel op basis van een natuurlijke grondstof; houtpulp of katoen. Hieruit wordt cellulose gehaald. Deze techniek werd in 1884 uitgevonden door een Franse scheikundige. De productie van Viscose werd aan het einde van de 19e eeuw ontdekt door drie Engelse scheikundigen. Zij wilden een vezel dat net zo fijn en zacht als natuurlijke zijde was. Dit deden zij omdat het produceren van zijde erg zeldzaam en duur was.

VISCOSE

Proces.

Ondanks dat Viscose vanuit natuurlijke stoffen gemaakt is, is het zeker geen natuurlijk product.

Dit komt door het proces. Dit is zeer milieuonvriendelijk door alle chemicaliën die er aan te pas komen.

Viscose bestaat net als katoen vezels voor 90% uit cellulose. Meestal komt dit van een beuk of naaldboom. Het hout van deze bomen wordt in kleine stukjes gehakt en opgelost in een chemisch goedje. De cellulose word uit het hout gehaald en er ontstaat een stroperige vloeistof wat cellulose heet. Deze vloeistof wordt verkruimeld en de kruimels worden samengevoegd met natriumhydroxide en koolstofdisulfide. Hierdoor ontstaat cellulose xanthate. Omdat dit geel van kleur is wordt het ook wel ‘geel kruim’ genoemd. Dit wordt nog een keer in natriumhydroxide opgelost. Het wordt ook nog extra gefilterd zodat echt alle kruimels goed opgelost zijn. De dikke soep die nu is ontstaan wordt door een zo geheette spinkop geperst. Dat is een soort vergiet. Zoals je je misschien kunt voorstellen ontstaan er draadjes. Deze draadjes komen in een bad van zwavelzuur terecht zodat ze een vaste vorm krijgen. Na het bad worden ze gestretcht om ze mooi recht te krijgen en vervolgens gewassen om alle chemicaliën te verwijderen. En dan heb je filamenten. Ze kunne direct als garen in een stof gebruikt worden. Als het gaatje van de spindop rond is, ontstaat een filament met een ronde doorsnede. Maar het gaa tje van de spindop kan elke gewenste vorm zijn, dus het filament kan ook verschillende vormen hebben. Een glad, rond filament heeft andere eigenschappen dan een filament van hetzelfde basismateriaal met een bepaald profiel. Een driehoekig filament glanst minder, heeft een zachtere greep en een betere warmte-isolatie.

Ook andere effecten zijn mogelijk: bijvoorbeeld holle vezels die warmte-isolerend zijn.

“

11

Verwerking.

Omdat Viscose niet erg rekbaar is en het makkelijk te verwerken met andere vezels, wordt dit ook zeker vaak gedaan.

Bijvoorbeeld bij h&m zijn er veel viscose kledingstukken, maar ook veel die zijn verwerkt met katoen, polyester of elastaan. ls je op google viscose collection intypt krijg je veel van die indiase gewaden. En als je bedenkt dat de stof soepel valt en luchtig is is dat natuurlijk heel praktisch voor in het warme india.

Innovaties.

Het produceren van viscose is dus totaal geen milieuvriendelijk proces. EcoVero is een nieuwe vezel die milieuvriendelijk geproduceerd wordt en van duurzaam hout gemaakt wordt.

De bronnen waar dit hout vandaan gehaald wordt hebben een FSC of PEFC certificatie.

De cellulose vezel wordt geproduceerd door middel van een nieuw en innovatief milieuvriendelijk proces dat 50% minder uitstoot en de helft minder water en energie verbruikt dan de productie van viscose. Bijna alle chemicaliën die gebruikt worden, worden opgeslagen en opnieuw gebruikt. Ze worden dus gerecycled.

Eigenschappen.

Viscose zul je niet snel vinden in het labeltje in je kleding, eerder rayon.Vooral bij kleding dat in Amerika of AziĂŤ geproduceerd wordt staat er rayon in de label. Kunstzijde is ook een populaire benaming voor viscose of ryon. Dit komt omdat de stof zijdeachtig aanvoelt. Het wordt alleen wel vaak verward met veel modernere stoffen die vervaardigd zijn uit synthetische vezels. Viscose heeft veel positieve eigenschappen; Het is een koele stof die soepel valt, denk aan rokjes en blousjes. Het draagt net zo prettig als katoen, alleen de stof is zachter en soepeler.

Viscose staat bekend om zijn goede verfeigenschappen. De vezels nemen kleur goed op.

Viscose stoffen worden vaak gebruikt als voeringsstof. Zij bedekken niet alleen de niet zo mooi afgewerkte naden, maar zorgen er bijvoorbeeld ook voor dat het aan en uittrekken van een jasje gemakkelijker gaat. Viscose kan heet worden gewassen maar je kan het niet te heet strijken.

vogue brazil

Andere nadelen van Viscose zijn dat het de helftvan zijn sterkte verliest wanneer het nat wordt. Hierdoor kun je het beter niet uitwringen. Het kreukt erg en slijt snel. Om het slijten tegen te gaan kun je je kleding het beste binnenstebuiten wassen en drogen. Viscose is net als katoen een veelzijdig materiaal. In de pure vorm kan het bewerkt worden tot verschillende stoffen of gecombineerd worden met andere vezels.

Zo ontstaan prachtige kledingstukken in briljante kleuren met licht glanzende oppervlakken.

Viscose bestaat uit drie vormen; viscose, modal en polynose.

Modal is een viscosevezel met verbeterde eigenschappen; modal is sterker en beter kreukherstellend, het voelt bovendien steviger aan.

Polynose is een viscose met microscopisch kleine uitstekende haartjes, waardoor de greep zeer zacht is.

Kleding van de stof Tencel is huidvriendelijk (door zijn natuurlijkheid), heeft een zeer goede vocht- en warmteregulatie, een mooie zijde-achtige glans, valt soepel, en is volledig biologisch afbreekbaar. Daarnaast is het eenvoudig te wassen en krimpt en kreukt het nauwelijks.

Tencel is 23 jaar geleden ontwikkeld door Lenzing. Het is de merknaam van de vezel lyocell, de stof ik gemaakt van hout.

Maar voordat je aan de beelden van kilometers kaalslag in het regenwoud begint te denken: De bomen die gebruikt worden, komen van “sustainable tree farms”. Letterlijk vertaald: duurzame boomboerderijen.

De bomen die gebruikt worden om Tencel te maken zijn Eucalyuptusbomen die worden gekweekt in Zuid-Afrika op land waar de bodemkwaliteit erg laag is. Dit land is dus niet geschikt voor landbouw, maar de eucalyptusboom gedijt hier goed. De opbrengst per hectare is erg hoog omdat eucalyptusbomen snel groeien en daarnaast hebben ze zeer weinig pesticide (chemische bestrijdingsmiddelen) nodig tijdens het groeiproces. In de laatste jaren voor de boom geoogst wordt zijn er zelfs helemaal geen chemicaliën nodig. Voor irrigatie zijn de bomen vooral afhankelijk van de regen.” Weinig waterverspilling en chemicaliën dus.

TENCEL

Eigenschappen Kleding van deze stof heeft voor jou naast de milieuvriendelijke voordelen ook deze fijne benefits: Het is sterk, maar zo zacht als linnen.

Het is water absorberend, meer nog dan katoen.

Het droogt daarentegen veel sneller.

Het ventileert goed, dus houdt je in de winter warm en in de zomer koel. Het blijft lekker ruiken; onderzoek toont aan dat bacteriegroei bij synthetische stoffen 2000 keer zo snel gaat als bij Tencel. Niet zo gevoelig voor kreukels als bij katoen en krimpt minder Ook belangrijk: Tencel is goed te combineren met andere materialen waardoor je fijne blends krijgt en volledig biologisch afbreekbaar.

Wat is Tencel?

Toepassing branche Tencel: Deze stof wordt voor van alles gebruikt, onder andere voor denim, beddengoed, sportkleding, schoenen etc

“

12

Bo Edwing

Milieu Deze bomen hebben, vergeleken met katoen, veel minder meststoffen en pesticide nodig om te groeien. Top! Daarnaast gebruiken Eucalyptusbomen 80% minder water dan katoen. De bomen hebben geen irrigatie systeem nodig en water wordt gerecycled: een zogeheten ‘closed loop system’. Wauw! Dit systeem zorgt ervoor dat chemicaliën worden opgevangen en hergebruikt, in plaats van dat het in de omgeving terecht komt. Als klapper wordt Tencel chloorvrij geproduceerd, waardoor het volledig biologisch afbreekbaar is. Waar het ook terecht komt, de natuur kan het zelf weer afbreken. Lekker!

Minpuntje is dat het proces helaas wel weer veel energie kost, maar de verspilling is minimaal.

Ook zijn de fabrieken die de stof produceren erop ingesteld en ingericht om het energieverbruik zoveel mogelijk te beperken.

Daarnaast werkt de duurzaamheid en kwaliteit van Tencel ook door voor jou, de consument: Tencel heeft geen wasverzachter of blekende wasmiddelen nodig en het kan prima op een korter wasprogramma gewassen worden, waardoor je thuis minder water verbruikt.

Fabrikanten/merken/ontwerpers Tencel wordt gefabriceerd door Lenzing die overigens patent hierop heeft. Levi’s, Zara, H&M, Maria Hoffman, DL1961 Bo Edwing

Eigenschappen Kleding van bamboe textiel is enorm zacht, nog zachter dan het zachtste katoen. De bamboe stof is lekker zacht en glad, waardoor mensen met huidirritaties er soms veel voordeel van hebben.

Het is ideale kleding voor hete zomerdagen omdat het niet zo snel aan je huid blijft plakken. De iets glanzende bamboe stof valt mooi en wordt niet snel vaal. De stof heeft een luxe uitstraling. Door micro-gaatjes in de vezels van bamboe, absorbeert het vocht erg goed. Ideaal dus voor sport of yoga; bamboe kleding absorbeert en verdampt zweet sneller.

Unsplash

BAMBOE

Geschiedenis Chinese en Japanse boeren en vissers gebruikten het ruwe bamboe vroeger voor het weven van hoeden. Zo konden de boeren zichzelf beschermen tegen de zon.

Bamboe wordt gecategoriseerd als een gras, geen boom, en is de snelst groeiende gras op aarde.

Het kan per dag 1 meter aangroeien en dat maakt het misschien wel een van de meest duurzame bronnen op aarde. Bamboe hoeft niet opnieuw aangeplant te worden nadat het is geoogst, want het grote wortel netwerk blijft scheuten omhoog schieten. De meeste bamboe komt uit China en Taiwan, van familiebedrijfjes.

Proces De vezels die van bamboe afkomen zijn erg kort, en kunnen niet op een mechanische, meer natuurlijke manier tot garen worden gesponnen. Dat zou te duur zijn. Bamboe wordt dus chemisch gesmolten, op eenzelfde manier als dat er van houtpulp viscose wordt gemaakt. Cellulose van de bamboe plant wordt behandeld met oplosmiddelen, en de pulp wordt dan mechanisch gesponnen tot draden. Eigenlijk kun je dus niet spreken van textiel gesponnen met bamboe, maar is het eerder viscose van de bamboe plant.

Toepassing branche Bamboo: Bamboo wordt voor vanalles gebruikt voor het leggen van vloeren, sportkleding, meubels etc..

Fabrikanten/merken/ontwerpers Bamboo: Bambigo, Elsien Gringhuis, Stasa Design

Milieu Bamboo is een duurzaam alternatief voor katoen: bamboe stelt minimale eisen aan de grond, heeft weinig water nodig en insecticiden, pesticiden en kunstmest zijn overbodig. Voor de productie van kleding worden alleen de zijtakken van de plant gebruikt. Hierdoor kan dezelfde plant ieder jaar worden geoogst. Bamboo neemt bovendien vijf keer meer CO2 op dan vergelijkbare planten en produceert 35 procent meer zuurstof. De sterke wortels van de plant houden bodem-erosie tegen.

Helaas is het productie-proces om van bamboe garen te maken is dus helemaal niet zo milieu-vriendelijk. Er worden veel zware chemische oplosmiddelen gebruikt bij het smelten van de bamboe. En die kunnen grotendeels niet hergebruikt worden.

Ondanks dat is bamboe 100% biologisch afbreekbaar.

“

12

Emma Tempest

Hoewel soja kleding nieuw lijkt, was de allereerste poging om van soya een stof te fabriceren in Japan in 1940 en in de Verenigde staten rond 1945. Soja bestaat uit eiwitten, en men wilde een stof maken van eiwit vezels, zoals zijde en wol. Maar de stof was nooit commercieel geproduceerd doordat olie uiteindelijk een goedkoper alternatief bleek te zijn voor de productie van textiel van eiwit vezels. Nu dat de olie-prijzen sterk zijn gestegen, en de milieu-kosten ook steeds zwaarder meewegen, is soja weer naar voren gekomen bij textiel bedrijven.

Proces Van de onoplosbare delen van de sojabonen omhulsels wordt een papje gemaakt, en dit heet okara. De eiwitten worden uit dit papje gehaald door een chemisch proces. Wat er dan overblijft van de okara kan alsnog als veevoer gebruikt worden. De soja eiwitten ondergaan een verder chemisch proces, waardoor er garen van gemaakt wordt, en er stof van gesponnen kan worden.

SOJA

Eigenschappen Soya en cupro worden ook wel ‘the vegetable “cashmere” of kunstmatige zijde genoemd, door hun luxe en zachte, en glinsterende textuur.

Beide Soya en Cupro nemen goed water op, en hierdoor dragen de stoffen erg luchtig. De kleding voelt zijdezacht, valt mooi om het lichaam, en heeft een mooie luxueuze uitstraling.

Om deze reden zijn jurken en vesten voor vrouwen de meest populaire kledingstukken gemaakt van soya textiel.

Beide Soya en Cupro textiel nemen verf goed op, waardoor er minder verf nodig is om de stof een mooie kleur te geven en perfect is voor rijk gekleurde kledingstukken. De gekleurde stof blijft ook lang mooi; ze vervagen vrijwel niet.

Soya textiel is meer resistent tegen UV straling dan katoen. Geen irritaties: Doordat soja textiel eiwitten bevat die goed zijn voor het lichaam, zal soja kleding fijn dragen en de huid niet irriteren. Fijn dus voor mensen met een gevoelige huid! Negatief: Soya is niet zo sterk als katoen of hemp

Bo Edwing

Millieu Een nadeel van soja is dat veel soja genetisch gemodificeerd is. Biologisch geteelde soja komt helaas niet zo veel voor. Maar desalniettemin is het gebruik van sojatextiel zeker beter voor onze planeet want sojastof is niet synthetisch gemaakt.

Synthetische weefsels gebruiken bronnen die niet kunnen worden gereproduceerd, zoals olie, maar de sojaboon is een hernieuwbare grondstof.

Ten tweede is de grondstof die wordt gebruikt om sojavezels te maken een natuurlijk bijproduct van het extraheren van sojaolie en sojavoedsel zoals tofu. Evenzo worden vezels die niet van voldoende hoge kwaliteit zijn om in de stof te worden gebruikt, aan het vee gevoerd, waardoor het een afvalmateriaal van nul is.

Hiernaast is de vezel sneller biologisch afbreekbaar dan producten op oliebasis, zoals polyester.

Deze stof is zelfs zo biologisch afbreekbaar dat je hem bij wijze van spreken op je composthoop zou kunnen gooien als hij verslijt.

“

Toepassing Frock LA is een merk dat zich focust op sustainable fashion die wel glamoureus is. De organic en vegan collectie gebruikt materialen zoals bamboe, soya en organic cotton. En voor hun verf gebruiken ze de meest heldere vegetable dye in de industrie. En celebrities zoals Kim K, Lana del Rey en Chrissy Teigen zijn in hun jurken te zien.

Nature VS Future is nog een ander merk dat alleen maar sustainable fabrics gebruikt, waaronder soya.

13 Sarah Blais

Susana Colina heeft het Phoenix Biodegradable Program gecreëerd waarbij ze het biologisch afbreekbare proces van haar duurzame weefsels analyseert. Ze onderzoekt hoe ze deze stoffen zou kunnen terugkeren naar het land, niet alleen als een natuurlijk materiaal maar als een mogelijk compostproduct voor boerderijen. Met als doel om uiteindelijk een eindeloze cyclus van wedergeboorte voor hun unieke textiel te kunnen creëren.

In 1928 introduceerde Asahi Kasei een vezel productie technologie van J.P. Bemberg en, na drie jaar research te hebben gedaan, kon Asahi Kasei succesvol Cupro, deze kunstmatige vezel produceren. In 1931, begon Asahi Kasei met het planten van de Bemberg Plant in Nobeoka City, Japan, en begon haar bedrijf. Tot deze dag is, Asahi Kasei de enige producent van Cupro of te wel Bemberg in de wereld.

CUPRO

Eigenschappen Soya en cupro worden ook wel ‘the vegetable “cashmere” of kunstmatige zijde genoemd, door hun luxe en zachte, en glinsterende textuur. Beide Soya en Cupro nemen goed water op, en hierdoor dragen de stoffen erg luchtig.

De kleding voelt zijdezacht, valt mooi om het lichaam, en heeft een mooie luxueuze uitstraling.

Om deze reden zijn jurken en vesten voor vrouwen de meest populaire kledingstukken gemaakt van soya textiel.

Textiel kleuren: Beide Soya en Cupro textiel nemen verf goed op, waardoor er minder verf nodig is om de stof een mooie kleur te geven en perfect is voor rijk gekleurde kledingstukken. De gekleurde stof blijft ook lang mooi; ze vervagen vrijwel niet. Cupro materialen ademen net zoals katoen, Wassen: Net zoals de meeste cellulosevezels krimpt cupro amper, heeft een goed vocht absorberend vermogen en kreukherstellende kwaliteiten. Makkelijker om voor te zorgen en mooi te houden dan zijde Millieu De zachte vezel die het katoenzaad beschermt, wordt oorspronkelijk niet gebruikt, maar de Bemberg Cupro creëert geweldige koelprestaties door effectief een ongebruikte bron te recyclen.

Hiernaast is de katoenplant is een hernieuwbare grondstof en wordt over het algemeen in de lente geplant, bloeit in de herfst en wordt in november geoogst. Naarmate het groeit, en dat is dus best een lange periode, absorbeert het CO2 uit de lucht en verlaagt het vervolgens de atmosferische concentratie. Cupro is ook biologisch afbreekbaar en valt uiteen tot zijn natuurlijke componenten in de aarde. .

“

13

Proces De echte naam voor cupro is Cuprammonium rayon: een verwijzing naar het productieproces wat de cellulose heeft ondergaan.

Cupro wordt gemaakt door een cellulosevezel die is geproduceerd door katoencellulose met cuprammonium zout te behandelen.

Toepassing Cupro kwam ik makkelijker tegen als soya, veel designer merken werken met cupro, maar wel voornamelijk in de lining van een kledingstuk.

Dit komt zo vaak voor door de zachte, koele en anti-statische kwaliteiten van Cupro textiel.

Maar steeds meer merken gaan Cupro in hun collecties gebruiken, zelfs Vero Moda verkoopt broeken met supra textiel, maar supra blijft een vrij prijzige sta waardoor het eerder zult treffen bij wat meer prijzige kleding. Naast kleding kan Cupro ook worden toegepast in: lining , Appereal textile, Traditional wear, Intimates, Activewear, Home textiles

Von Fuerst

Bruno Redenze

Polyester is een door de mens gecreëerde synthetische vezel. DuPont werknemer W.H. Carothers ontdekte polyester, maar hij ging zich alleen nog maar focussen op zijn andere ontdekking: nylon.

Een groep wetenschappers uit Engeland nam het polyester project over en in 1941 brachten ze de eerste polyester stof onder de naam Terylene. DuPont kocht vervolgens toch alle polyester rechten en brachten in 1946 hun versie van polyester uit onder de naam Dacron. Polyester werd in 1951 als eerste verkocht in Amerika.

Tegenwoordig is polyester na katoen de meest veelzijdige vezel die ooit door de mens is gemaakt.In de jaren ’70 stonden polyester pakken bekend als een erg goedkoop en oncomfortabele stof. Ondanks dat werd de stof wel veel gebruikt in films zoals Saturday Night Fever.

POLYESTER

Proces Voor de verbinding van polyester worden zuren en alcohol gebruikt die ‘esters’ heten, vandaar de naam polyester. Een polyester is een polymeer dat bestaat uit keten van esterverbindingen.

Polyesters kunnen zowel thermoplastische (o.i.v. thermische omstandigheden smelten) als thermohardende (o.i.v. een chemische of thermische reactie uitharden) kunststoffen zijn. Voor textiele toepassingen wordt thermoplastische polyester gebruikt. De korrels van dit materiaal worden in een spinmachine gesmolten en gevormd tot filamenten. Dit filamentgaren kan men gebruiken om bijvoorbeeld te weven of breien. De filamenten kunnen ook tot vezels worden gehakt en dan bijvoorbeeld vermengd met katoen tot een veelgaren gesponnen worden. Dit doen ze om kreuken tegen te gaan of omdat de stof dan makkelijker te onderhouden is.

Eigenschappen Je hoeft polyester niet te strijken, want de stof is kreukherstellend. Het is makkelijk te wassen en het krimpt niet. Het droogt snel, omdat de stof weinig vocht opneemt in de vezel en is dus snel droog. Polyester is lichtgewicht, sterk en bestand tegen slijtage. Het is ook immuun tegen zonlicht, schimmels en insecten. Polyester is een goedkope stof, omdat het makkelijk te produceren is.

Johan Sandberg

“

14

Toepassing Polyester wordt voor veel verschillende dingen gebruikt: regenkleding, werkkleding, sportkleding, tenten, zeilkleding en vitrage. Een bepaalde soort polyester genaamd Trevira CS staat voor een hoogwaardige vezel die voldoet aan de brandwerende eisen van bijvoorbeeld de interieurtextiel. Bijvoorbeeld bij gordijnen. In openbare ruimtes is men vaak verplicht om Trevira CS te gebruiken.

Millieu Polyester kan op een lage temperatuur gewassen worden en het droogt snel, zodat een wasmachine die veel energie verbruikt overbodig is. Verder heeft kleding die gemaakt is van polyester nauwelijks een strijkbeurt nodig, omdat het vrijwel niet kreukt. Tijdens het productieproces van polyester is er heel veel energie nodig, ongeveer 2000 keer meer dan katoen en 20.000 keer meer dan hennep. Voor die energie heb je weer fossiele brandstoffen nodig. Hierdoor komen er veel broeikasgassen vrij bij de productie van deze synthetische stof. Synthetische stoffen zijn veelal niet biologisch afbreekbaar, dus ook niet goed voor het milieu. Polyester kan echter wel gemakkelijk gerecycled worden, waardoor de grondstof steeds kan worden hergebruikt. Dit is dus wel beter voor het milieu.

Innovaties Polyester wordt het meeste gebruikt voor kleding tegenwoordig en het wordt van petroleum gemaakt. Dit is een ruwe stof en moeilijk om te recyclen zonder de kwaliteit te verliezen. Maar een nieuw type microben kan het polymeer in een T-shirt omzetten in een basis ruw materiaal.

Het proces werkt zelfs bij gemixte stoffen zoals katoen en polyester. Het resultaat is goedkoper dan het maken van een nieuwe stof van petroleum

Shonmagazine

Pinterest

Geschiedenis Polythylene terephthalate is de afkorting van PET. Het is eigenlijk gerecycled polyester. In 1940 waren de scheikundigen van Dupont op zoek naar hoe je polymeren als stoffen kunt gebruiken. Zo kwam Nathaniel C. Wyeth erop om PET om te zetten in stof. Pas na de Tweede wereldoorlog werden er grootschalige toepassingen van PET gevonden in de textielindustrie.

Proces De lege petflessen worden door de consument als afval verzamelt. Alle petflessen worden verzamelt en gescheiden van andere materialen, zoals metalen en ander plastic voorwerpen. Het andere plastic wordt meestal gerecycled tot plastic zakjes. Vervolgens worden de flesjes op kleur gesorteerd: transparant, blauw en groen plastic. De gesorteerde petflessen worden samen gedrukt tot balen van honderden petflessen samen. dan worden ze aangeboden aan recycling bedrijven in China, om aan hen verkocht te worden. De doorzichtige en de licht blauwe flesjes zijn duurder in prijs dan de donker blauwe en de groene flessen.

PET

De recycling bedrijven vermalen de pet flessen vervolgens tot vlokken. deze vlokken bevatten nog etiketten en nog wat drinkresten. Dat wordt er allemaal afgewassen. Ook zitten de doppen er meestal nog aan, dus die worden ook verwijderd.

Nu heb je de pure Pet. Dit kan als grondstof worden gebruikt voor nieuwe polyester producten of voor nieuwe petflessen. Vervolgens worden de Pet flessen verontreinigd en dan wordt het PET gesmolten in een spinmachine, waar dan filamenten uitkomen. De gesmolten filamenten moeten vervolgens drogen in een andere machine en dan is de Pet klaar om geweven of gebreid te worden.

“

14

Eigenschappen/Kenmerken De penflesjes zijn transparant, lichter dan glas en het is niet breekbaar. De stof is zacht, nonwoven of gebreid en lijkt op fleece. Ook is de stof volledig recyclebaar en flexibel.

Toepassingen Er worden nog maar weinig spullen worden van 100 procent Pet gemaakt. Dat is nog lastig, omdat het zijn kwaliteit en dus sterkte verliest na het recycling proces, waardoor er extra pure polyester aan toe moet worden gevoegd. De stof wordt bijvoorbeeld gebruikt voor voertuigen, dekens, kleding en nieuwe plastic flesjes.

Milieu Elk jaar wordt er 300.000 ton aan plastic flessen omgezet naar polyester, waarvan kleding wordt gemaakt. Kleding van gerecycled plastic is beter voor het milieu, want gewoonlijk worden kunstogen van petroleum uit olie gemaakt. Een nadeel is dat er voor dit proces energie nodig is die wordt gehaald uit fossiele brandstoffen. Een ander nadeel is dat als je pet stof wast, dan komen er duizenden plastic vezels van het kleding in het water terecht, wat vervolgens weer in de oceaan terecht komt en dus ook in drinkwater.

Bo Edwing

“

14

Victoria Art

ACETAAT

Cellulose acetaat is vooral bekend onder de naam acetaat. Het is een geproduceerde vezel gevormd uit een onderdeel van cellulose, verkregen uit katoenlinters en/ of houtpulp. Acetaat is voor het eerst geïntroduceerd tijdens de Eerste Wereldoorlog als een coating voor vliegtuigvleugels en is daarna verder ontwikkeld tot vezel.

Proces en Techniek Acetaat is een zogenaamde half synthetische stof. Het basismateriaal is cellulose.

Dit is plantaardig. De productie begint bij het basismateriaal cellulose. Dat is bijvoorbeeld pulp van hout, oud papier of resten van de katoenplant. De cellulose wordt dan gedurende 20 uur in contact gebracht met azijnzuur (azijnzuuranhydride en zwavelzuur) waarbij celluloseacetaat neerslaat in vlokken.

Daarna worden de vlokken opgelost in aceton en wordt dan gefilterd. Daarna worden er garen van gesponnen, dat in warme lucht gedroogd wordt en waarbij het vrijkomende aceton opgevangen wordt voor hergebruik.

Geschiedenis De vraag naar (goedkoop) textiel nam in de 19e eeuw toe, omdat de bevolking snel toenam. Daarbij kwam bij dat de zijde-industrie in Frankrijk in 1860 te maken kreeg met een ziekte waardoor de zijderups werd aangetast. In 1865 ontdekte Paul Schützenberger cellulose acetaat vlokken. Voor het verwerken van cellulose tot kunstvezel ontdekte de Amerikaanse chemicus, George Miles dat je de acetaat vlokken kunt oplossen tot aceton. Waardoor het vloeibaar werd. De Zwitserse broers Camille en Henri Dreyfuss ontwikkelden in 1905 een industrieel productieproces waarbij ze in 1910 drie ton acetaat per dag konden produceren. Ze verkochten dat vooral aan de Parijse firma Pathé om er een fotografische film mee te maken. Ook verkochten de broers de acetaat aan de vliegtuigindustrie om er vervolgens zeildoeken voor de vleugels mee te coaten.

In 1912 spon hun fabriek in Engeland het eerste commerciële garen. Op kerstmis 1924 werd het eerste textiel verkocht onder de naam Celanese als concurrent voor zijde.

Victoria Art

Toepassingen Celluloseacetaat wordt het meest gebruikt in de textiel. Vooral in lingerie, bruidsjurken, jurken, blouses en voor voeringen van kleding. Tegenwoordig wordt acetaat weinig puur toegepast, maar vooral gemengd met goedkopere vezels als katoen, wol en nylon. Het wordt ook gebruikt voor gordijnen, brillen, sigarettenfilters, luiers en viltstiften. De vraag naar cellulose acetaat vezels is de laatste jaren afgenomen door de opkomst van verschillende polyester vezels. Het materiaal is heel soepel, krimpt en kreukt nauwelijks, en is snel droog.

Het laat lucht en zweet door. Wassen met de hand of in de machine als fijne was tot 30 graden kan wel, nat wassen is echter lastig omdat het dan zijn sterkte verliest. Kleding van 100% acetaat kan beter naar de stomerij gebracht worden. Het mag maar heel licht gestreken worden.

Acryl is een synthetische stof die vaak gebruikt wordt als alternatief voor wol. Acryl is een synthetische stof dat gemaakt wordt van aardgassen en aardolie. Acryl ziet er bijna hetzelfde uit als wol en wordt ook vaak in combinatie met natuurlijke stoffen zoals wol en katoen gebruikt om ze te versterken.

ACRYL, POLYAMIDE

Wat is polyamide Polyamide is nylon. Nylon is de synthetische vervanger van zijde en wordt net als acryl vaak gebruikt in combinatie met natuurlijke vezels om deze te versterken.

De geschiedenis.

In 1935 deden de wetenschappers van het Amerikaanse chemiebedrijf Du Pont De Nemours & Co een ontdekking. Zij slaagden er namelijk in om een groep synthetische polymeren samen te stellen die de eigenschappen van de stof zijde imiteerden.

Een jaar later verscheen het eerste product dat gebruik maakte van de nieuwe uitvinding op de markt: een tandenborstel met nylon haartjes.

De grote doorbraak van nylon kwam echter pas op de Wereldtentoonstelling van 1939 te New York. Daar introduceerde Du Pont namelijk een kous gemaakt van nylon als een goedkoper en kreukelvrij alternatief voor de gebruikelijke zijden kousen.

Eigenschappen Acryl: Isoleert warmte goed, Kleur vervaagt niet snel, Kreukt niet en rekt niet uit, Ademt redelijk, Neemt weinig water op, Droogt toch snel.Nylon: Sterk en slijtvast, Kreukt nauwelijks, Harde glans, Wordt aangetast door zonlicht, Bestendig tegen water

“

15

Milieu Synthetische stoffen worden dus gemaakt van eindige grondstoffen; olie raakt een keer op.

Bovendien komen er veel broeikasgassen vrij bij de productie van deze synthetische stoffen Daarentegen is er tijdens het productieproces heel veel energie nodig, ongeveer 2000 keer meer dan katoen, en 20.000 keer meer dan hennep. Ook wordt er veel water gebruikt voor het koelen tijdens de productie. Synthetische stoffen zijn veelal niet biologisch afbreekbaar.

Toepassing Zoals je zelf waarschijnlijk al eens geroken hebt, nemen synthetische stoffen veel sneller geurtjes op. Ze moeten dus ook vaker in de was. Sommige mensen krijgen huidklachten van synthetische materialen. En er wordt wel eens beweerd dat synthetische stoffen kankerverwekkend kunnen zijn, doordat ze nog resten bevatten van toxische stoffen gebruikt tijdens de productie.

Proces Nylondraad en acryl wordt met een speciale smelttechniek tot draden gesponnen. Korrels worden tot een stroperige, draderige massa omgesmolten en door een spinkop gedrukt en afgekoeld. Zo ontstaan eindeloos lange vezels, de zogenaamde filamenten. De verschillende doorsnedes van spinkoppen zorgen er voor dat extreem fijne draden kunnen worden geproduceerd.

Merken H&M, zara, Primark omdat het goedkoop is.

Veel sport merken zoals puma, adidas en nike werken er mee omdat de stof goed ademt en snel droogt, daarom wordt nylon veel gebruikt als sportkleding. Ook maakt Marc Jacobs veel rugtassen van nylon.

oui oui studio

Behance.net

Een vezel is een lang, dun filament waarvan de lengte ten minste drie keer groter is dan de doorsnede. Vezels kunnen onderscheiden worden in plantaardige, dierlijke en synthetische. De Minerale vezels vallen onder de plantaardige vezels. Er zijn 3 hoofd minerale vezels: Glas, Steen, Metaal

MINERALE VEZELS

Proces Glas bestaat uit zand, soda en kalk.

Deze 3 grondstoffen worden door verhitting op zo’n 1100 graden Celsius omgesmolten tot een vloeibare glasmassa. In het proces worden knikkers gemaakt van zo’n 1.5 cm dik, deze worden verhit en door spinopeningen getrokken tot filamenten die op een hapsel worden gewikkeld. Een hapsel is een toestel waarop wol of vlas tot garen tot strengen gewonden kan worden.

Van een knikker van 1.5 cm doorsnede kan 100 km mono filament worden getrokken. Een mono filament is een draad dat bestaat uit één enkele vezel.

Toepassing Glasvezel is enorm hittebestendig en wordt daarom toegepast als isolatiemateriaal. Dit materiaal staat bekend als glaswol.

Maar je komt glasvezel ook tegen in kleding voor astronauten.

Het materiaal is super erg doorontwikkeld en zal dat ook zeker nog lang blijven doen.

Een voorbeeld van een doorontwikkeling is de optische vezel. Deze vezel is gemaakt van een hoogwaardig glas. Die optimaal licht kunnen transporteren over lange afstanden. In 1960 werd dit gebruikt voor decoratieve lampen.

Tegenwoordig gebruiken we deze glasvezelkabel onder en boven de grond voor het transport van elektronische data zoals internet, telefoon en tv. Kunstenaars en ontwerpers maken ook gebruik van het transporten van licht. Zij zetten dit in voor interactieve kleding en interieurstoffen.

Glasvezelkabels zijn heel wat milieuvriendelijker dan koperverbindingen. Dat komt onder andere doordat de kabels minder warmte opwekken, er minder isolatiemateriaal benodigd is, het versturen van gegevens minder energie verbruikt, er geen giftige materialen in de grond komen en er bij het versturen van gegevens minder straling vrijkomt. Glasvezelkabels zijn bovendien duurzamer dan koperverbindingen en de kans op brand neemt af omdat er alleen lichtsignalen, en geen elektriciteit, door de kabels gestuurd worden.

“

16

Proces Er zijn verschillende soorten metaaldraad, voorbeelden zijn goud, zilver, koper, aluminium, messing en nikkeldraad. Metaaldraden worden op verschillende manieren gemaakt. Het kan worden gemaakt van een dikke metaalkabel waar na de verhitting dunne draden van af worden getrokken. Of het wordt gemaakt door het uitwalsen van een metaalfolie, die daarna tot smalle reepjes wordt gesneden.

Toepassingen Metaalgarens worden vooral gebruikt voor technische doeleinden, zoals voor fijne filtergazen en zeven. In de architectuur worden stevige weefsels van metaal gebruikt als afrastering, zonwering of als decoratieve toepassing. (Lampen) Hele fijne weefsels van metaal en roestvaststaal, die soms worden vervilt, kunnen als stevig hitteschild worden gebruikt. Wat bijvoorbeeld in brandweerpakken is verwerkt.

In de textiel wordt metaal gebruikt om zogenoemd intelligent textiel te produceren. Dit staat ook wel bekend als smart textiles. Dit is elektronica geïntegreerd in kleding. De elektronica wordt aangestuurd door de draden van metaal die de stroom geleiden. Deze draden van metaal zijn speciale metaal garens met de juiste weerstand om stroom te transporteren.

De stroom die hiermee wordt getransporteerd zet de elektronica in werking om bijvoorbeeld trillingen aan te sturen of om geluid of licht te transporteren.

Milieu Metaalgarens voor gebruik in mode- en interieurstoffen zijn relatief duur. Hierdoor is er in 1950 het materiaal lurex ontwikkeld. Lurex is een dun aluminiumfolie wat aan twee zijdes is beplakt met een polyesterfilm. Er is dus maar een heel klein laagje op het kunstoffolie aangebracht. Het geeft bijna hetzelfde effect, maar het is een stuk goedkoper.

Proces Steenwol wordt geproduceerd uit de steensoort diabaas of basalt. Bij 1400 graden Celsius wordt de steenmassa gesmolten en vervolgens met een spinner weggeslingerd.

De vloeistof stolt dan tot draden. Samen met een bindmiddel wordt deze emulsie in een verhardingsoven tot een mat gemaakt.

Eigenschappen Steenwol is onbrandbaar, het heeft geen ontwikkeling van rook of van giftige gassen. Het is waterafstotend, niet hygroscopisch dat betekend dat het geen vocht vasthoudt en dat het dus ook niet vocht opzuigend is.

Het materiaal is ook geluidsabsorberend en isolerend, niet gevoelig voor schimmels en het is recyclebaar.

Edgar Berg

Milieu Al vanaf 1990 wordt steenwol gerecycled. Industrie en tuinders werken zo samen aan een schone tuinbouw. Bijna 100% van de gebruikte steenwolmatten wordt hergebruikt. Na de inzameling van de tuinders wordt het materiaal versnipperd, gezeefd en vervolgens gescheiden in 3 types. De 3 types zijn: schone steenwol, foliesnippers en restafval. De schone steenwol wordt weer geleverd aan steenfabrieken. Hier wordt het materiaal toegevoegd aan een bepaald soort klei. Van dit mengsel bakt de industrie weer nieuwe stenen voor binnenmuren. Restafval komt terecht in de kunststofproductie.

Toepassingen Steenwol wordt gebruikt voor warmte-isolatie van woningen en als bodem voor het opkweken en telen van planten.

In de bouw is steenwol, naast glaswol een belangrijk warmte-isolatiemateriaal voor isolatie van gevels, vloeren, daken en binnenwanden.

Christoffel Columbes kwam tijdens zijn tweede reis naar Midden-Amerika in 1493 als eerste Europeaan in aanraking met rubber. De maya’s hadden al eerder sap van de rubberboom getapt. De Maya’s noemden de rubberboom ook wel huilend hout. Nadat het sap in de zon gedroogd was bleef er een plakkerige consistente stof over. Van dit stofje maakte de indianen voorwer- pen zoals Ballen en speelgoed. Destijds gebruikten ze het als betaalmiddel en dit stofje was ook nuttig om voorwerpen waterdicht te maken.

Zo maakten ze ook al waterdichte kleding en schoenen en ook speelgoed zoals een bal.

RUBBER

Columbes ontdekte dan ook in Haïti dat de plaatselijke bevolking met een bal spelde die ge- maakt was van het sap van de rubberboom.

Na Co- lombus zijn onderzoek en reis naar Midden-Amerika duurde het nog drie eeuwen voordat rubber voor het eerst in europa gebruikt werd. Omdat er handige uit- vindingen werden ontwikkeld zoals ‘gum’ werd rubber als een razendsnel nieuwtje door europa verspreid. De naam rubber komt van het engelse werkwoord ‘ rub of ’. Ze hebben deze werkwoord gebruikt omdat de gum potlood van papier verwijderd.

Charles goody- ear ontdekte dat er van rubber autobanden gemaakt konden worden. De productie van synthetischerub- ber komt tijdens de tweede wereld oorlog beter op- gang en neemt de plaats over van natuurlijk rubber.

Twee soorten Natuurrubber = Hevea boom natuurrubber bestaat uit het sap van een aantal plant- soorten. Deze sap wordt latex genoemd.

De sap is af- kom- stig van de Braziliaanse rubberboom ( hevea brasilien- sis), Indische rubberboom en de Thaise rubber- boom. Deze bomen zijn het meest te vinden in tropische lan- den.

Latex is een soort hars qua structuur. Ook zitten in sommige bloemsoorten latexsap. In de paardebloem is het aanwezig. Natuurrubber wordt geprodu- ceerd uit la- tex sap. Ongeveer 33% van deze sap bestaat uit latexsap. syntetischerubber=aardolie Synthetische rubber wordt gemaakt van aardolie of aardgas. voor synthetische rubber is polymerisatie ver- reist. enkele voorbeelden zijn, Elastaan, Chlor- oplreen rubbers, butadieen rubbers en butyl rubbers.

Hans Feure

Millieu Voor het aanplanten van rubberplantages wordt soms regenwoud gekapt. Hierdoor neemt de Biodiversiteit af en kan er minder CO2 wor- den opgenomen. Er is soms sprake van ver- vuiling va de grondwater en bodem door het gebruik van chemicaliën en de lozing van afval- water in rivieren. De productie van rubber kan daarnaast stank en luchtvervuiling veroorzaken.

Voor het produceren, verwerken en transporteren van synthetischrubber is veel energie nodig.

De hoe- veel- heid commerciële energie die nodig is voor het oogsten, verwerken en transporteren van natuur- rubber is ongeveer 90% kleiner dan bij de produc- tie van synthetisch rubber. Er zijn ook mileuvrien- delijke manieren om rubber te verkrijgen. Je kan dit nachecken door deze 2 keurmerken te checken. toepassing Rubber wordt onder andere in zwemkleding, sportkleding, sokken, elastiekjes, condooms, laar- zen, sport- schoenen, schoonmaak handschoenen, ballonnen, autobanden en fietsbanden verwerkt.

Eigenschappen elastisch | absorbeert trillingen | geen stof- fen doorheen (gassen/vloeistoffen) | slecht re- cyclebaar | vulkani- sering kost veel energie | innovaties Het internationale consortium ‘ EU-PEARLS’ on- derzoekt sinds 2008 of er in europa economisch verant- woord rubber gewonnen kan worden. Het doel hiervan is een project opzetten van alterna- tieve productie- ketens voor natuurrubber in de EU.

“

Toni Garn

17

“

Lina Tesch

Paddenstoelenleer heeft ook wel de productnaam Muskin. Dit materiaal wordt onder ander gebruikt voor accessoires zoals handtassen, portemonnees, petten en horloges. Het materiaal wordt verwerkt door het Italiaanse Life-Materials die hiermee zijn gestart in 2007, zij laten de paddenstoelen produceren in Amerika. Een ander bedrijf is het Berlijnse ZVNDER wat hiermee begon in 2017. Dit bedrijf laat de paddenstoelen produceren in Roemenië.

MUSKIN

Zoals beschreven, wordt het leer dus gemaakt van paddenstoelen. Dit gaat als volgt. Het is een parasiet, ook wel een schimmel genoemd, die groeit op verzwakte loofbomen zoals beuken. Deze parasiet groeit alsmaar door tot een breedte van maximaal 30 centimeter. Vervolgens worden de paddenstoelen geoogst op een natuurvriendelijke manier, dit gebeurt met de hand. Dan worden de paddenstoelen ten droge gelegd, voor maximaal een jaar. Als ze helemaal gedroogd zijn worden de paddenstoelen geschild en worden er grote lappen van gesneden van 40 bij 20 centimeter. Deze lappen worden gelooid net als bij dierlijk leer. Bij dit proces komen er geen chemicaliën aan te pas. Alleen milieuvriendelijke stoffen. En de reststoffen worden gebruikt voor bijvoorbeeld producten in de bijenteelt of voor inlegzolen. Hierdoor is er dus geen verspilling van het materiaal. Als het paddenstoelen leer klaar is gaat het terug naar de bovengenoemde bedrijven. Zij bewerken het leer dan weer verder door de materiaal-eigenschappen aan te passen aan de producteisen. Door bijvoorbeeld diverse coatings aan te brengen die het leer kunnen beschermen tegen vocht.

18

Het leer is te vergelijken met suede alleen is het nog zachter. Het wordt ook wel beschreven als een fluwelen, marmeren oppervlakte.

Bij de productie worden beide kanten van het materiaal gebruikt, zo ontstaan er nog meer contrasten en combinaties voor producten. Het materiaal is biologisch, vrij van gluten en heeft een genezende werking bij direct contact met de huid. Er zijn namelijk tests gedaan waaruit is gebleken dat huidirritatie bij mensen met eczeem werd voorkomen. Verder heeft paddenstoelenleer het vermogen om water vast te houden en is dus vochtopnemend. Maar het kan ook weer vocht vrijlaten. De grote hoeveelheid lucht zorgt ervoor dat het een licht materiaal is maar tegelijkertijd ook isolerend. (absorberend, antibacteriël, isolerend, lichtgewicht) Elk stuk paddenstoel is totaal verschillend in maat, soort en kwaliteit wat er voor zorgt dat elk product dat er van gemaakt wordt ook uniek is met zijn eigen individuele eigenschappen. Bedrijven die werken met paddenstoelenleer doen niet aan massaproductie omdat er niet oneindig veel paddenstoelen zijn. Maar ook omdat alles met de hand gaat en het zeer tijdrovend is. Dit maakt het product ook duurder. Ze werken aan een geleidelijke uitbreiding van het productaanbod wat nu al bestaat uit tassen, portemonnees, horloges en schoenen. Afnemers zijn voornamelijk kleine modeontwerpers.

Ping Wang

Verder zijn er nog andere ontwerpers die gebruik maken van paddenstoelen. Zoals DaniĂŤlle Trofe wie lampenkappen heeft ontworpen of Aniela Hoitink wie een jurk heeft gemaakt van hele dunne plakken paddenstoel.

Er wordt dus nog volop onderzoek gedaan naar paddenstoelenleer of andere dingen zoals de vezels van paddenstoelen in combinatie met andere materialen. En voor nu gaat het vooral om accessoires en dingen in het interieur op kleine schaal.

Waarschijnlijk is er in de toekomst veel meer mogelijk en zijn er misschien wel verschillende kleuren leer mogelijk behalve de bruine kleur die we nu kennen.

Bijvoorbeeld Kristel Peters, een Belgische ontwerpster. Zij is bezig met het project rethinking high fashion shoes. Waarbij ze de toekomst van schoenen onderzoekt binnen het concept circulaire economie. Nu komt ze met een schoen genaamd Alice. Deze schoen bestaat uit twee afneembare delen. De kern en de bovenkant.

De kern is gemaakt van polyamide met een 3D printer. En het bovenste deel is vervangbaar en bestaat uit onder andere paddenstoelenleer.

Deze helft kan dus vervangen worden door een nieuw uiterlijk als je weer eens wat anders wilt of het versleten is. De schoen is dus volledig recyclebaar. Voor nu is de schoen nog niet te koop omdat de ontwerpster hem comfortabeler en steviger wilt maken.

Geschiedenis Ananas is een vrucht die voornamelijk wordt verbouwd in subtropische landen zoals de Filipijnen en Brazilië. Pina weven is een eeuwenoude traditie, ze zeggen dat pina-kleding al eeuwen geleden bekend was in Griekenland en in Afrikaanse landen. Pina komt uit het Spaans en betekent letterlijk ananas. In de 19e eeuw was er wereldwijd veel vraag naar de pina-stof. Toen de goedkopere katoenstoffen populair werden stopte de productie van de pina-stof en was de stof daardoor bijna verdwenen. Er zijn veel inspanningen gedaan om de eeuwenoude traditie nieuw leven in te blazen en de pina handel te herstellen.

Geborduurde pina kledingstukken uit de Filipijnen werd uiteindelijk populair bij de elite.

ANNANAS

Proces Pina komt uit het blad van de ananas plant.

Nadat de bladeren van de ananasplant zijn afgesneden en zijn geweekt wordt de vezel uit het blad getrokken of gespleten. Dit kan ook met de machine gedaan worden, dat scheelt veel werk en tijd. De vezels zijn meestal lang en stijf, ze worden gewassen en daarna in open lucht gedroogd.

Nadat de vezels zijn gedroogd worden ze in de was gezet. Elke streng van de pina-vezel wordt één voor één geknoopt tot een filament dat vervolgens met de hand wordt geweven. Voor het hele proces zijn ongeveer 30 mensen nodig. Als je snel schraapt kunnen er wel meer dan vijfhonderd bladeren per dag worden geschraapt.

Eigenschappen De pina-vezel is zacht en heeft een hoge glans.

De kleur is vaak wit of ivoor, het is een luchtige stof. De stof weegt niet veel is onderhoudsvriendelijk en heeft lijkt qua uiterlijk op linnen.

De pina-vezel mengt goed met andere vezels en behoudt mede door de natuurlijke lichte kleur goed de kleurstoffen.

Toepassingen De pina stof wordt nog vooral gebruikt in de traditionele kleding van de Filipijnen. Maar door de nieuwe ontwikkelingen worden vooral de restproducten ook steeds populairder. Dit heeft ook te maken met dat bedrijven graag milieuvriendelijke producten produceren en ananasleer is daar een goed voorbeeld van.

“

18

Nieuwe ontwikkelingen Carmen Hijosa is een leer-expert die de Filipijnen bezocht. Ze zag dat er best veel afval achterbleef van de ananasbladeren. Het afval van de bladeren had flexibiliteit en was sterk, dit waren goede eigenschappen voor een op planten gebaseerd leeralternatief. Ze heeft hiermee het bedrijf Pinatex opgebouwd.

Karen Enders is een andere artiest die ook gebruik maakt van de ananasplant zij verwerkt pinastof met o.a. linnen en zijde en maakt daarvan lappen stof die lijken op schilderijen. Als laatst is Oliver Tolentino ook een ontwerper die met ananas werkt. Hij verwerkt de pina-stof met andere eco-vriendelijke stoffen in jurken.

Milieu In het proces worden de vezels gewassen, ze hoeven niet chemisch gereinigd te worden. Er wordt ook weinig verspild omdat de ananasplant ook wordt geplant voor de ananas zelf en het afval van de bladeren worden nu vaak ook gebruikt voor bedrijven als Pinatex.

Cami Youten

Spinrag of spinsel is de draadachtige organische stof die door vooral spinnen wordt geproduceerd. Niet elke spin produceert spinrag, Hooiwagens kunnen dit bijvoorbeeld niet. Ze gebruiken het spinrag vooral om een vangnet te maken om hun prooien te verstikken maar het wordt o.a. ook gebruikt voor een cocon om de eitjes te beschermen.

SPINRAG

Aan het eind van de 19e-eeuw probeerden mensen spinnen al te melken. Een Franse priester bouwde een apparaat waarmee hij bij vierentwintig spinnen tegelijkertijd het zijde kon trekken. Bij het melken van een spin wordt de spin in stilstand op een apparaat gezet en dan wordt het rag er voorzichtig uitgetrokken. Spinnen hebben spinklieren die uitkomen in het achterlijf. De klieren maken een vloeibaar eiwit aan dat de spin eruit moet trekken, dit doet de spin met een poot of hij maakt de draad ergens aan vast en loopt weg. Daarbij stolt het eiwit en ontstaat het unieke spinrag.

Een paar jaar geleden maakte een grote groep mensen in Madagaskar een paar kledingstukken van het spinsel van de gouden zijdespin. Dit was een project van de kunstenaar Simon Peers en modeontwerper Nicholas Godley. Er werd een miljoen spinnen gevangen, een halfuur gemolken en daarna weer teruggezet in de natuur. Dat leverde per spin vijfentwintig meter zijde op.

Dit project kostte veel tijd en mensen, vier jaar waren tachtig spinnenvangers en twaalf textielwerkers bezig met dit project. Deze kledingstukken werden o.a. geëxposeerd in het Victoria van Albert museum in Londen.

Proces Spinnen zijn van karakter best agressief en territoriaal, daardoor zijn ze moeilijker te fokken dan bijvoorbeeld zijderupsen. Nadat het spinnenrag is gemolken wordt het voor textiel geweven.

Eigenschappen Spinnen maken zijden draden die nazr gewicht vijf keer sterker zijn dan staal. Spinnendraden zijn erg dun, ze zijn maximaal 0.012mm. Maar als het draad even dik zou zijn als een potlood, dan zou het zelfs een vliegtuig kunnen tegenhouden zo sterk is het. Spinnenzijde is ook licht van gewicht en kan beter warmte geleiden dan koper.

“

18

Toepassingen Naast kleding wordt spinnenzijde ook steeds meer gebruikt in de medische sector. Bijvoorbeeld voor hechtingen. Spinnenrag kan worden gebruikt voor hechtingen omdat het rag niet giftig is (je kan het zelfs eten) en je lichaam breekt het af op een gegeven moment. Maar ook voor alledaagse producten zoals gels, folie’s en sponsachtige structuren. Ook kan spinnenzijde worden gebruikt in een kogelwerend vest zoals Ailila Essaidi heeft ontworpen. Alessandrini (de winnaar van de internationale student innovatie trofee) heeft een viool ontworpen waarbij de snaren van spinnenzijde zijn gemaakt.

Het spinnenzijde was goed te gebruiken voor de snaren door de elasticiteit en doordat ze sterk zijn.

Nieuwe ontwikkelingen Onderzoekers zijn al lang bezig om kunstmatig zijde te maken. Het is al eerder gelukt door middel van genetische manipulatie. Hierbij zijn o.a. bepaalde bacteriën en dieren gebruikt die extra DNA van spinnen bevatten waardoor ze zijde-eiwitten produceren. Maar helaas waren deze zijde eiwitten onhandelbaar en niet sterk genoeg om er draden van te trekken. Maar laatst heeft een onderzoeksteam het DNA van de gouden zijdespin toegevoegd aan het E.coli bacterie en hieruit konden wel goede draden worden getrokken. Deze draden komen tot nu toe het meest in de buurt van de natuurlijke draad door hun taaiheid.

Jalila Essaidi studeerde af aan de kunstacademie in Den Bosch en kwam op het idee om kogelwerende huid te maken van spinnenrag. Ze is het bedrijf Inspidere begonnen om spinnenzijde op de markt te brengen.

Stella McCartney heeft kleding ontworpen waarbij ze in plaats van spinnen genetisch gemanipuleerde gist heeft gebruikt waarbij het eiwit is gesponnen. Hierdoor ontstond er zijde waarbij er geen spinnen gebruikt hoeft te worden.

Sora Kusaka

Milieu Bij het maken van spinnenwebben komen geen schadelijke stoffen vrij, ook is het materiaal biologisch afbreekbaar. De spinnen worden na het melken weer teruggezet in de natuur en het melken is niet pijnlijk voor de spin. Alleen is het altijd beter om geen dieren te gebruiken in het proces en daar zijn ze zoals hierboven te lezen druk mee bezig.

Jalila Essaïdi werd bekend door haar textiel van spinnenzijde en aan de hand van dit project kwam ze bij een nieuw project wat twee grote problemen zou kunnen oplossen. Het eerste probleem is de kledingindustrie die de aarde uitput door haar enorme vraag naar cellulosepulp waarvan textiel wordt gemaakt. Die pulp is grotendeels afkomstig uit niet-duurzaam geproduceerd hout, katoen of olie. Daarnaast worden er bij deze productie giftige chemicaliën gebruikt.

“

18

KOEIENMEST

Het tweede probleem is de intensieve veeteelt die het milieu belast door immense hoeveelheden water en land die er nodig zijn voor de zuivel- en vleesproductie. Ook wordt het milieu vervuilt door methaan, fosfaten en stikstof.

Deze stoffen zitten in koeienmest, waar we al jaren overschotten van hebben in Nederland.

Daarom besloot Jalila onderzoek te doen naar koeienmest.

Maar waarom koeienmest? De mest bestaat uit twee delen, de droge en de natte mest. De droge mest bevat organische vezelverbindingen waarvan je compost kunt maken, maar het is ook mogelijk om van die vezels cellulosepulp te maken. En met die pulp kunnen ze weer nieuwe dingen maken zoals papier, plastic en textiel. En dat allemaal biologisch afbreekbaar.

De textiel is interessant omdat er van de cellulosepulp een op katoen lijkende draad gemaakt door de textielindustrie. Op dezelfde wijze als nu. Ze hoeven niet te investeren in nieuwe technieken en machines. Dus zowel boeren als de kledingindustrie kunnen er van profiteren.

De natte mest bestaat uit stikstof, fosfaten en andere mineralen. deze stoffen zijn goed voor de bodem en kunnen als een bio kunstmest over het land uitgestrooid worden door de boeren. Dit is dan in plaats van de op olie gebaseerde kunstmest die slecht is voor het milieu.

Unsplash

Nu gebeurt dit allemaal in een laboratorium, maar binnen twee jaar moet dit in een fabriek gebeuren, zodat er per jaar 100.000 kuub koeienmest verwerkt kan worden om onder andere kleding , tassen, boeken of bekers te kunnen produceren. Nu zijn er nog helemaal geen producten te koop die gemaakt zijn van koeienmest maar dat is zeker de bedoeling.

In 2016 was er al de eerste modeshow met kleding van koeienmest. Ze zeggen dat het op katoen lijkt en dus ook dezelfde eigenschappen heeft als katoen. Zo is katoen huidvriendelijk, kreukgevoelig en kan het goed vocht opnemen. https://youtu.be/owH10rW5yuk Uiteindelijk hoopt Jalila een enorme positieve impact te maken op de wereldwijde klimaatdoelstellingen en een serieuze bijdrage te leveren aan een nieuwe circulaire wereld. Want ze wilt de aarde graag mooier doorgeven aan de generatie die na ons komt.

Vogue Italian

VEZEL FILAMENT

Van vezels en filamenten wordt textiel gemaakt. Het eerste natuurlijke textiel vind je al in het oude Egyptische Rijk en in de tijd van de Chinese beschavingen.

De eerste kunstmatig geproduceerde vezels werden aan het einde van de 19e eeuw ontwikkeld. De bevolking nam snel toe waardoor men meer vezels wilde creëren voor de productie van kleding. Bovendien werd de zijde industrie in Frankrijk geconfronteerd met een ziekte die de kostbare zijderups aantastte. Men moest hierdoor op zoek naar een goedkope natuurlijke grondsstof en techniek om nieuwe vezels te maken.

De Franse scheikundige Graaf Hilaire de Chardonnet ( 1839-1924) uit Besançon deed in 1884 een technische ontdekking voor het verwerken van cellulose naar kunstvezel. Deze uitvinding zorgde voor een hele nieuwe industrie met als product de kunstzijde ( wat later viscose of rayon ging heten) De ontdekking van polyamide ook wel nylon en de eerste nylonkousen uit 1939 zorgden voor een grote ontwikkeling voor een nieuwe groep, de synthetische vezels, wat men de tweede generatie noemt. Deze worden chemisch geproduceerd uit aardolie en na een extrusie proces gesponnen tot filament garen. Nylon is de merknaam van de eerste synthetische vezel van de fabriek Du Pont.

De naam nylon is zo ingeburgerd, dat het van merknaam soortnaam is geworden.

Vezels Een vezel is een basis materiaal waarmee textiel gemaakt wordt.

Textiel bestaat uit vezels. Als een garen helemaal uit elkaar wordt gehaald is het kleinste deeltje dat overblijft een vezel. De lengte van een vezel varieert van 2 tot 75 cm.

De vezels worden ook grondstof genoemd.

Er zijn twee groepen textiel vezels: 1: natuurlijke vezels 2: kunstmatige vezels Natuurlijke vezels komen gewoon in de natuur voor . Natuurlijke textiel vezels worden ingedeeld in dierlijke vezels ( bijv. wolvezel) en plantaardige vezels ( ( bijv. katoenvezel).

Kunstmatige vezels worden in de fabriek gemaakt. Kunstmatige textielvezels worden ingedeeld in plantaardige kunstmatige vezels, mineraal vezels en synthetische vezels.

“

19

Filamenten Alle kunstmatige garens worden gemaakt van filamenten.

De spintvloeistof ( o.a houtpulp, aardolie, katoenpulp, steenkook, kalk) is een stroperige vloeistof. Deze wordt onder hoge druk door een kleine dop met heel fijne gaatjes ( spindop) geperst en direct daarna gestolt. Zo’n draad heet een filament, een filament is oneindig. De draden zijn heel dun omdat de gaatjes in de spindop zo klein zijn.

Alle kunstmatige vezels worden in filamentvorm gemaakt. De filamenten kunnen direct als garen in een stof worden gebruikt.

Van een filament kan je ook een vezel maken. Dit doe je door ze weer in kleinere stukken te snijden ( vezels) Van deze kortere vezels wordt weer een garen gesponnen.

Een filament kan uit verschillende vormen bestaan, o.a. rond, driehoekig, holle vezel, ( = warmte isolerend). Als het gaatje van de spindop rond is krijg je een rond filament, is het gaatje driehoekig dan wordt het een driehoekig filament. Het gaatje van de spindop kan elke gewenste vorm hebben en zo kunnen verschillende eigenschappen aan de filamenten gegeven worden.

Cornoa

Plantaardig (dierlijk eiwit) wol zijde alpaca angora leer mohair kasjmier

Plantaardig (cellulose) katoen linnen hennep jute cupro soja brandnetel rubber bamboe

Halfsyntetisch (cellulose)

Mineraal

Syntetisch

viscose modal lyocell cupro

metaaldraad minerale vezels

acetaat polyamide polyester polyacryl polyurethaan PET

BRANDPROEF

KATOEN brand snel, weinig zachte as, geur: verbrand papier

LINNEN brand vrij snel, weinig as, geur: verbrand papier

VLAS brand vrij snel, weinig as geur: verbrand papier

BRANDNETEL brand zeer snel, verpulvbare as geur: schroeiend haar

HENNEP brand langzaam, zachte as geur: zwavelgeur

ZIJDE brand langzaam, zelfdovend, verpulverbare as, Geur: schroeiend haar

LEER brand vrij langzaam, blijft erg lang na roken, zachte as geur: verschroeid haar

VISCOSE brand snel, weinig tot geen zachte as, geur: verbrand papier

WOL brand langzaam, zelfdovend, verpulverbare AS, Geur: schroeiend haar

BAMBOE brand vrij snel, weinig as geur: verbrand papier

MOHAIR brand snel, verpulvbare as geur: schroeiend haar

ACETAAT smelt tot harde onverpulbare as, niet roetend geur: zuur

ALPACA brand snel, verpulvbare as geur: schroeiend haar

POLYESTER smelt tot harde onverpulbare as, niet roetend geur: zoet

ANGORA brand snel, verpulvbare as geur: verbrand haar

ACRYL smelt tot harde onverpulbare as, niet roetend geurloos

KASJMIER brand snel, verpulvbare as geur: schroeiend haar

NYLON smelt tot harde onverpulbare as, niet roetend geur: selderie