Αριστοτέλους «Ειδική Εισαγωγή»
1
Αριστοτέλους «Πολιτικά» ΕΙΔΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ «Πολιτικά» Οι δέκα ενότητες των Ηθικών Νικομαχείων που προηγήθηκαν επισήμαναν στοιχεία από τη γενικότερη συμπεριφορά του ατόμου, που σχετίζονται με το μυαλό του (διανοητικές αρετές) και κυρίως με το χαρακτήρα του (ηθικές αρετές). Προς τι όμως όλη αυτή η μελέτη; Η απάντηση είναι απλή και κινείται στο πλαίσιο της γενικότερης κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Επομένως, και ο Αριστοτέλης την ενστερνίζεται πλήρως. Μα, φυσικά, για να γίνουμε καλοί πολίτες, για να λειτουργήσουμε σωστά μέσα στην πόλη, ζώντας δίπλα σε όλους τους άλλους συμπολίτες μας. Ο αρχαίος Έλληνας τις αρετές δεν τις επιδίωκε για χάρη του εαυτού του · η προσπάθειά του δεν αφορούσε μονάχα τον ίδιο. Οι αρετές θα λειτουργούσαν τελικά με ένα συγκεκριμένο τρόπο μέσα στην πόλη του. Συνεπώς, η ηθική και διανοητική αρετή - φιλοσοφία είναι στην πραγματικότητα μέρος της πολιτικής αρετής - φιλοσοφίας. Για να ολοκληρώσει λοιπόν ο Αριστοτέλης την «περὶ τὰ ἀνθρώπινα φιλοσοφία» του, πρέπει να μιλήσει για νόμους και πολιτεύματα. Το δηλώνει άλλωστε ρητά στο τέλος των «Ηθικών Νικομαχείων» και η κατακλείδα αυτή είναι η καλύτερη εισαγωγή για τα οκτώ (8) βιβλία των «Πολιτικών» του. Στο σχολικό μας εγχειρίδιο θα παρακολουθήσουμε λοιπόν διδασκαλίες του Αριστοτέλη: α) για τη γένεση της πόλης, β) για το περιεχόμενο της έννοιας «πολίτης», γ) για το περιεχόμενο της έννοιας «πολίτευμα» (πολιτεία), δ) για τα είδη των πολιτευμάτων, ε) για θέματα σχετικά με τη διακυβέρνηση της πόλης και στ) για θέματα παιδείας και εκπαίδευσης. Για τις ανάγκες της μελέτης μας κι επειδή χρησιμοποιείται συχνότερα, καλό θα ήταν να διευκρινίσουμε το περιεχόμενο - χαρακτηριστικά του όρου «πόλις». Πρόκειται για την έννοια της πόλης - κράτους, που την αποτελούσαν κυβερνώντες - άρχοντες και κυβερνώμενοι - αρχόμενοι. Είναι ένα όλον (=σύνολο), που το αποτελούσαν μέρη, τα οποία όμως δε χάνουν τη φυσιογνωμία τους λόγω της δύναμης του συνόλου. Από τα ανόμοια αυτά στοιχεία - μέρη, άλλα ασκούν εξουσία κι άλλα υπακούουν. Ως σύνολο η πόλη έχει για στόχο της την ευδαιμονία κι αυτή πάλι είναι το αποτέλεσμα της αυτάρκειας, της απόλυτης δηλαδή ανεξαρτησίας από οτιδήποτε βρίσκεται έξω από την πόλη.
----------------------------------------------------------
Αλέξανδρος Αλεξανδρίδης – ΠΕ02 Φιλόλογος