01_exarchia |
18 19
saratsis emmanuel, tzortzis antonis sourlantzis john, triantafyllidis theoklitos
segregation [urban, social] / revolutionary past & present [civil war, military junta, social unrest] / guerilla trends [street art, puclic space design] / generation gap / aging buildings / lively [day & night]
BUILDING BLOCKS CITY CENTER SIGNIFICANT SPOTS GREEN SPACES AREA OF INTEREST
Σ
Υ
Ν
Θ
Ε
Τ
Ι
Κ
Ο
Θ
Ε
Μ
Α
9
ΘΕΜΑ: ΑΘΗΝΑ: Αρχιτεκτονικές Στρατηγικές Αναβάθµισης του Κέντρου
Α Κ Α ∆ Η Μ Α Ϊ Κ Ο ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α: Κούρκουλας Ανδρέας, Βοζάνη Αριάδνη
Ε Τ Ο Σ
2 0 0 9
-
2 0 1 0
ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ: Ανδρουτσοπούλου Ειρήνη
theloginproject | empowering creativity χρήστης/ δηµιουργός
18
κοινωνική ενσωµάτωση
social integration
Ο χρήστης του δηµόσιου χώρου δεν αρκεί να είναι παθητικός δέκτης των σχεδιαστικών παρεµβάσεων. Στόχος µας είναι να τον καταστήσουµε ενεργό δηµιουργό. Να του δώσουµε τα εργαλεία και τους χώρους για να εκφραστεί. Με τον τρόπο αυτό, η περιοχή θα µεταβληθεί σε ένα εργοστάσιο δηµιουργικής ενέργειας µε οφέλη σε ιδιωτικό και δηµόσιο επίπεδο.
περιβάλλον αλληλεπίδρασης/διεπαφή
interface
Η εφαρµογή του αρχιτεκτονικού προγράµµατος καλεί κάθε κάτοικο να αναλάβει τον ενεργό κοινωνικό του ρόλο. Κανείς δεν µένει έξω από την “ανοικτή” αυτή διαδικασία. Όσοι σήµερα βιώνουν των κοινωνικό αποκλεισµό λόγω εθνικότητας, οικονοµικής δυσχέρειας ή έλλειψης εργασίας, θα επανενταχθούν στην κοινότητα συµµετέχοντας στις δράσεις της.
DENSITY MAPPING
user/ creator
στόχοι
goals
ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα
δια βίου µάθηση
lifelong learning
01 03
02
Η εκπαίδευση δε σταµατά στα σχολικά ή ακαδηµαϊκά χρόνια. Η διείσδυση του διαδικτύου στην καθηµερινότητα όλων µας -ανεξαρτήτως ηλικίας- αποδεικνύει ότι υπάρχουν νέοι και ελκυστικοί τρόποι για να διευρύνουµε το γνωστικό µας πεδίο. Η εκπαίδευση χωρίς παραδοσιακές αίθουσες διδασκαλίας, µπορεί να φέρει κοντά διαφορετικές γενιές και κοινωνικές οµάδες.
competitive advantage
Ένα οικονοµικά βιώσιµο πρόγραµµα δηµιουργεί θέσεις εργασίας και παράγει κέρδος για τους συµµετέχοντες. Ενεργοποιώντας το λανθάνον δυναµικό της περιοχής, συντελεί στην ανάδειξη των στοιχείων που κάνουν τα Εξάρχεια διαφορετικά. Πάνω σε αυτή τη διαφορετικότητα οικοδοµείται το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα των Εξαρχείων σε σχέση µε άλλες περιοχές της Κεντρικής Αθήνας.
INTERVENTION
εργαλεία
tools
action network
ιδέες
concepts
Οι δράσεις είναι αδύναµες όταν είναι µεµονωµένες. Αντίθετα, η επιρροή τους πολλαπλασιάζεται όταν αποτελέσουν µέρος ενός οργανωµένου δικτύου. Η σωστή χωροθέτηση των παρεµβάσεων στον αστικό ιστό και η οργάνωση των συνδέσεων µεταξύ τους είναι κρίσιµα ζητήµατα του σχεδιασµού. Η συµµετοχή στο δίκτυο αυτό θα είναι “ανοικτή” για όλους τους κατοίκους - αρκεί να κάνουν “login”.
REFUGEE MAPPING
δίκτυο δράσεων
HOUSES
COMMERCE
OFFICES
BUILDING BLOCKS BUILDINGS EMPTY LOTS PEDESTRIAN STREETS AREA OF INTERVENTION
Σ
Υ
Ν
Θ
Ε
Τ
Ι
Κ
Ο
Θ
Ε
Μ
Α
9
ΘΕΜΑ: ΑΘΗΝΑ: Αρχιτεκτονικές Στρατηγικές Αναβάθµισης του Κέντρου ΣΠΟΥ∆ΑΣΤΕΣ: Σαράτσης Εµµανουήλ, Τζώρτζης Αντώνιος
Α Κ Α ∆ Η Μ Α Ϊ Κ Ο ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α: Κούρκουλας Ανδρέας, Βοζάνη Αριάδνη
Ε Τ Ο Σ
2 0 0 9
-
2 0 1 0
ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ: Ανδρουτσοπούλου Ειρήνη
theloginproject | empowering creativity αστική φύτευση
ανοιχτό πανεπιστήµιο
αστική καλλιέργια
ανοιχτά εργαστήρια
urban gardening
urban agriculture
open university
open workshops
Σε κάθε κάτοικο δίνονται κίνητρα για να µεταβάλλει το δώµα της πολυκατοικίας του σε αστικό κήπο. Εκτός από τα δώµατα οι κάτοικοι µπορούν να αναλάβουν να “πρασινίσουν” τις γυµνές µεσοτοιχίες ή να φροντίσουν / εµπλουτίσουν µέρος του υπάρχοντος αστικού πρασίνου (πλατείες, πεζοδρόµια, πεζούλια κλπ.). Η “αστική κηπουρική” (urban gardening) ωφελεί τόσο τους χρήστες, όσο και τον προϋπολογισµό του δήµου.
Σε κάθε κάτοικο δίνονται κίνητρα για να µεταβάλλει το δώµα της πολυκατοικίας του σε αστικό αγροτεµάχιο. Εκεί µπορεί να καλλιεργεί φρούτα και λαχανικά που ευνοούνται από το αττικό κλίµα. Εκτάσεις προς καλλιέργεια παραχωρούνται και στους δηµόσιους χώρους. Τα παραγόµενα αγροτικά προϊόντα πωλούνται σε συνεταιρισµούς κατοίκων µε ανταποδοτικό όφελος για όλους.
Η εκπαίδευση δεν κάνει διακρίσεις. Με χρήση νέων οπτικοακουστικών µέσων και του διαδικτύου, κεντρικά σηµεία του δηµόσιου χώρου µπορούν να µεταβάλλονται σε τόπους ελεύθερης διακίνησης ιδεών, συζητήσεων και ανταλλαγής γνώσης. Το “ανοικτό πανεπιστήµιο” (open university), στο οποίο συµβάλλουν άτοµα από κάθε ηλικιακή οµάδα, ειδικότητα και γνωστικό πεδίο, θα αποτελέσει ισχυρό κοινωνικό πυκνωτή και πλούσια τράπεζα γνώσης.
Οργανώνονται δηµιουργικά εργαστήρια, πάνω σε διάφορες δραστηριότητες χειρονακτικής παραγωγής / τέχνης (συγγραφή βιβλίων, ζωγραφική, γλυπτική, φιλοσοφία). Τα εργαστήρια αυτά φιλοξενούνται σε αχρησιµοποίητους µέχρι σήµερα χώρους που αναµορφώνονται. Εκεί οι δηµιουργοί µοιράζονται ιδέες και τεχνογνωσία µε νέους χρήστες και διευκολύνεται η κοινωνικοποίηση.
οικονοµία
όψεις κτιρίων µε ζωντανά τεχνιτά µέσα
18 κοινωνική κατοικία
live-media facade
social housing
Με χρήση κατάλληλων τεχνολογικών εργαλείων οι όψεις συγκεκριµένων κτηρίων “ζωντανεύουν”: µεταβάλλονται σε πίνακες ανακοινώσεων, οπου ο κάθε χρήστης µπορεί να αναρτήσει πληροφορίες, ιστοσελίδες, ή ενδιαφέροντες συνδέσµους. Έτσι µπορεί κανείς να πληροφορηθεί για τις δράσεις που “τρέχουν” αυτή τη στιγµή στα Εξάρχεια, και µε διαδραστικό τρόπο να συνεισφέρει τις σκέψεις ή τους προβληµατισµούς του.
Μετά την κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου οικονοµικού µοντέλου και των ανισοτήτων που γέννησε, το αίτηµα της κοινωνικής κατοικίας επανέρχεται µε νέους όρους. Με ξεκάθαρη πολιτική πρωτοβουλία, δίνονται οικονοµικά κίνητρα σε νέα ζευγάρια για να επιλέξουν το κέντρο ως τόπο κατοικίας. Συγκεκριµένα, η αγορά διαµερίσµατος σε ειδικά σχεδιασµένα συγκροτήµατα επιδοτείται µε µεγάλο ποσοστό συµµετοχής δηµόσιου κεφαλαίου. Με τον τρόπο αυτό, το “κοινωνικό µείγµα” των Εξαρχείων εµπλουτίζεται µε νέα ενεργά µέλη.
τέχνη του δρόµου
φοιτητική κατοικία
µοίρασµα ήχων
plug-in sounds
street art
student housing Λόγω του µεγάλου αριθµού εκπαιδευτικών ιδρυµάτων στην περιοχή, η φοιτητική κατοικία θα έχει απήχηση. Οι θύλακές της διασπείρονται συγκροτώντας δευτερεύον δίκτυο στην περιοχή, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο φοιτητικός πληθυσµός θα “απλωθεί” σε όλα τα Εξάρχεια. Με τον τρόπο αυτό διευρύνεται η βάση των “χρηστών - δηµιουργών” που συµµετέχουν στο πρόγραµµα.
κοµβικά σηµεία
Ο δηµόσιος χώρος ως περιοχή έκφρασης ιδεών. Τα µέσα είναι πολλά: graffiti, stencil, sticker ή αφίσα. Ο δηµιουργός µπορεί να εκφραστεί ελεύθερα, δίνοντας τροφή για σκέψη και προβληµατίζοντας πάνω σε µια πληθώρα ζητηµάτων. Το Street Art µπορεί να είναι µια µορφή ιογενούς προώθησης µηνυµάτων (viral marketing).
Η µουσική ως εργαλείο εξερεύνησης του χώρου. Σε κάθε χρήστη δίνεται η δυνατότητα να “µοιραστεί” µέσω του διαδικτύου ήχους, µουσική, ή ηχογραφηµένες διαλέξεις (podcasts) κ.α. Το ψηφιακό αυτό υλικό θα είναι άµεσα διαθέσιµο για “κατέβασµα” ή αναπαραγωγή σε ειδικά σηµεία (spots), εξοπλισµένα µε θύρες USB και Mini Jack.
αστικά αθλήµατα
δίκτυο ποδηλάτων
ανταποδοτική συλλογή σκουπηδιών
hot spots
rewarding trash
Σε κόµβους του δικτύου τοποθετούνται σηµεία συλλογής σκουπιδιών. Ο κάθε χρήστης µπορεί να φέρει τα σκουπίδια του εδώ, έχοντας ανταποδοτικό όφελος. Η κάθε σακούλα ζυγίζεται και κοστολογείται ανάλογα µε το είδος των σκουπιδιών που περιέχει. Η πόλη διατηρείται καθαρή, η ανακύκλωση συστηµατοποιείται και η δουλειά των απορριµατοφόρων οχηµάτων ελαττώνεται.
Το δίκτυο των δράσεων αναπτύσσεται γύρω από κοµβικά σηµεία (hotspots). Τα hotspots αυτά φιλοξενούν διαφορετικά concepts και βρίσκονται τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρεια των Εξαρχείων. Καθένα έχει τα δικά του θεµατικά χαρακτηριστικά.
εκπαίδευση
ECONOMY
EDUCATION
κώδικας σάρωσης
ενισχυµένη πραγµατικότητα
AR
augmented reality
κέντρο ηλικιωµένων
QR code
Ένας νέος τρόπος να χαρτογράφησης της πληροφορίας. Με τη χρήση της κάµερας και του δορυφορικού συστήµατος συντεταγµένων, ένα σύγχρονο κινητό τηλέφωνο επιτρέπει το χρήστη να αποκτήσει ένα “ψηφιακό” βλέµµα στο χώρο. Το σύστηµα δορυφορικής πλοήγησης αντιλαµβάνεται το τι καταγράφει η κάµερα και τοποθετεί στρώµατα πληροφοριών στη “ζωντανή” καταγραφόµενη εικόνα. Η πιο διαδεδοµένη εφαρµογή επαυξηµένης πραγµατικότητας (augmented reality application) είναι το Layar.
elderly care center
Η νέα γενιά barcodes. “∆ιαβάζονται” από την κάµερα του κινητού τηλεφώνου µετά από εγκατάσταση του κατάλληλου λογισµικού (application) και “παραπέµπουν” σε συγκεκριµένη ιστοσελίδα. Πρόκειται, δηλαδή, για έναν τρόπο κωδικοποίησης µηνυµάτων, µε τον κάθε χρήστη να διαθέτει ήδη τον προσωπικό του “σαρωτή” (scanner).
τεχνολογία
Το αυτοδιαχειριζόµενο κέντρο φροντίδας ηλικιωµένων αποτελεί ένα χώρο συνάντησης των γηρεότερων κατοίκων της περιοχής. Εκεί έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις, να περάσουν δηµιουργικά το χρόνο τους και να οργανώσουν κοινές πρωτοβουλίες. Οι υπάλληλοι του κέντρου λαµβάνουν το µισθό τους απευθείας από τους χρήστες, δίχως γραφειοκρατικές παρεµβολές.
παιδικός σταθµός
day nursery Ο αυτοδιαχειριζόµενος παιδικός σταθµός δίνει δυνατότητες δηµιουργικής απασχόλησης σε παιδιά 3 - 5 ετών. Η δασκάλα λαµβάνει το µισθό της απευθείας από τους γονείς, δίχως γραφειοκρατικές παρεµβολές. Ο χώρος παραµένει ανοικτός µέχρι και το απόγευµα εξυπηρετώντας τις ανάγκες των εργαζόµενων νέων ζευγαριών.
bike points
Ο αθλητισµός ως κατ’ εξοχήν κοινωνική δραστηριότητα έχει θέση στο δηµόσιο χώρο. Εισάγεται σε πολλές µορφές: κατακόρυφα γήπεδα / γυµναστήρια, ελεύθερες διαµορφώσεις για parkour και οργανωµένες διαδροµές jogging. Η συµµετοχή είναι ανοιχτή για όλες της ηλικιακές οµάδες.
Προωθείται ενεργά η υιοθέτηση του ποδηλάτου ως εναλλακτικού µεταφορικού µέσου. Το εκτεταµένο ποδηλατικό δίκτυο συνδυάζεται µε στρατηγικά τοποθετηµένα σηµεία ενοικίασης ποδηλάτων (bike points). Η χρήση του ποδηλάτου, πέρα από την εύκολη καθηµερινή µετακίνηση στο εσωτερικό της περιοχής παρέµβασης, αναγάγει τα Εξάρχεια σε κόµβο ποδηλαικών διαδροµών για το ευτύτερο δίκτυο της πόλης.
ανοιχτός κινηµατογράφος
πρόνοια
TECHNOLOGY
urban sports
WELFARE
κάθετη πλατφόρµα
οριζόντια πλατφόρµα
vertical platform
horizontal platform
Ορίζουµε το δηµόσιο χώρο ως µια “πλατφόρµα δράσεων”. Πάνω σε αυτήν την πλατφόρµα ο κάθε χρήστης µπορέι να εκφραστεί αυθόρµητα - να κοινωνικοποιηθεί και να συνεισφέρει γνώσεις, ιδέες και εµπειρίες. Ο αρχιτέκτονας, λοιπόν, δεν σχεδιάζει υπερβολικά το δηµόσιο χώρο προκαθορίζοντας τις λειτουργίες του, αλλά αφήνει το χρήστη να συµπληρώσει το σχεδιασµό.
Η οριζόντια “πλατφόρµα δράσεων” µπορεί, στρεφόµενη κατά εννενήντα µοίρες να γίνει κατακόρυφη. Οι µεγάλες ανεκµετάλλευτες επιφάνειες µεσοτοιχιών και οι νέες που ενδέχεται να προκύψουν από µελλοντικές κατεδαφίσεις, µπορούν να µεταβληθούν σε ζωντανές πλατφόρµες δράσεων. Οι δυνατότητες αξιοποίησης αυτών των λευκών “καµβάδων” είναι πολλές.
δηµόσιος χώρος
PUBLIC SPACE
open cinema
αστική καλλιέργια
urban agriculture
open cinema
ανοιχτός κινηµατογράφος
αστική φύτευση
urban gardening
αστικά αθλήµατα
urban sports
τέχνη του δρόµου
street art
κώδικας σάρωσης
QR code
αστική καλλιέργια
bike points
δίκτυο ποδηλάτων
ανταποδοτική συλλογή σκουπηδιών
rewarding trash
οριζόντια πλατφόρµα
urban agriculture
horizontal platform
SPORTS/CULTURE
live-media facade
AR
αθλητισµός/πολιτισµός
όψεις κτιρίων µε ζωντανά τεχνιτά µέσα
ενισχυµένη πραγµατικότητα
augmented reality
∆ιαµορφώνονται πολυχώροι, όπου οι κάτοικοι επιλέγουν να προβάλλουν κινηµατογραφικές ταινίες, διαδικτυακά βίντεο ή δικές τους παραγωγές. Η είσοδος είναι ελεύθερη και τα δρώµενα οργανώνονται µε βάση θεµατικές ενότητες. Πέρα από τις προβολές, οι πολυχώροι αυτοί µπορούν να φιλοξενήσουν εκθέσεις, συζητήσεις και άλλες συµµετοχικές δραστηριότητες.
οριζόντια πλατφόρµα
κάθετη πλατφόρµα
horizontal platform
µοίρασµα ήχων
plug-in sounds
vertical platform
Σ
Υ
Ν
Θ
Ε
Τ
Ι
Κ
Ο
Θ
Ε
Μ
Α
9
ΘΕΜΑ: ΑΘΗΝΑ: Αρχιτεκτονικές Στρατηγικές Αναβάθµισης του Κέντρου ΣΠΟΥ∆ΑΣΤΕΣ: Σαράτσης Εµµανουήλ, Τζώρτζης Αντώνιος
Α Κ Α ∆ Η Μ Α Ϊ Κ Ο ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α: Κούρκουλας Ανδρέας, Βοζάνη Αριάδνη
Ε Τ Ο Σ
2 0 0 9
-
2 0 1 0
ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ: Ανδρουτσοπούλου Ειρήνη