ww
G wo woo a v o sch ordo rden or l oo efe puz euk lsu ni ze e pp ng ls or en en t.n n l/w aar eb lin k
w.
s
en de wereld van paarden
© 2012 Schoolsupport bv (Nederlandse uitgave) © 2008: Kinderleicht Wissen Verlag GmbH & Co. KG, Regensburg Auteur: Nicola Herbst, Thomas Herbst | Vertaling en redactie: Schoolsupport Illustraties: Karl-Heinz Höllering, Christine Ott, Harald Ott Ontwerp en lay-out: Michael Wolf, Sabine Fürstenhöfer | DTP: Pollet & Van Eyck [Schoolsupport] Uitgever: Schoolsupport - www.schoolsupport.nl | ISBN: 978-90-8664-321-9 | Artikelcode: BEN04
Benny Blauw en de dief Het is open dag op de manege. Benny en zijn vriendje Tim nemen er een kijkje. Ze zijn benieuwd naar de paarden.
M a n eg e
Eerst bekijken ze de stallen. Daar staan grote en kleine, lichte en donkere paarden. Ook zijn er pony’s, waar Benny en Tim op mogen rijden. manege - een manege is een plaats waar je kunt paardrijden
2
benieuwd - als je ergens benieuwd naar bent, wil je het graag weten pony - een pony is een klein soort paard
De familie van de paarden
De paarden horen samen met zebra’s en ezels tot de Equidae-familie. Dat is een Latijns woord voor paardachtige.
paard zebra ezel
Kuddedieren Een vrouwtjespaard noem je een merrie. Een mannetjespaard is een hengst. Een jong paard heet een veulen.
Paarden zijn kuddedieren. Ze leven in groepen.
Ken jij nog meer kuddedieren?
5
De paarden van nu stammen af van kleine paarden uit de oertijd: de Eohippus. In de loop van de tijd werden de paarden steeds groter. Eohippus De Eohippus was zo groot als een vos.
50 miljoen jaar geleden
Merychippus Dit paard was ongeveer zo groot als een herdershond.
18 miljoen jaar geleden
Equus Zo noemen we de paarden van nu. De equus kan wel twee meter groot worden.
1 miljoen jaar geleden tot nu
afstammen - je stamt af van je ouders en van de ouders van je ouders, ga zo maar eindeloos terug
6
oertijd - de oertijd is de tijd uit de geschiedenis van de mensen waaruit geen geschreven teksten bekend zijn (ook wel: de prehistorie) in de loop van de tijd - langzamerhand, gedurende een lange tijd
Paarden fokken Lastdieren moeten sterk zijn. Renpaarden moeten snel kunnen lopen. Deze eigenschappen proberen de mensen steeds te verbeteren.
werkpaard
renpaard
Steeds beter Mensen laten alleen de beste paarden met elkaar paren. Zo ontstaan er bijvoorbeeld steeds snellere paarden. Dat noemen we fokken. eigenschap - iets wat bij iemand hoort (waar je goed of slecht in bent) of hoe je je gedraagt
9
Paardenrassen Mensen hebben al honderden paardenrassen gefokt. Ze worden in vier groepen ingedeeld. Elke groep heeft andere eigenschappen. Warmbloed paarden Deze paarden worden vaak als manegepaard of sportpaard gebruikt.
Volbloed paarden Deze Engelse en Arabische volbloed paarden zijn erg mooi en snel. Het zijn vaak renpaarden. 10
paardenras - een ras is een groep (hier: paarden) die er ongeveer hetzelfde uitziet
Koudbloed paarden Deze paarden zijn erg sterk en rustig. Vroeger moesten zij altijd hard werken. Ze zijn niet koudbloedig, hoor!
Pony’s Deze paarden worden niet groter dan anderhalve meter. Omdat ze zo klein zijn, rijden kinderen graag op pony’s. 11
De lichaamsbouw van een paard Alle paarden hebben dezelfde lichaamsbouw. De grootte van een paard meet je van de grond tot aan de schoft. Deze grootte wordt stokmaat genoemd. manen schoft
staart
bek neusgaten borst stokmaat
schouder
koot hoef voorhand
Een vraag van Benny Blauw Op wat voor plekken gebruikt de politie paarden? Weet je het niet meer precies? Zoek het maar op! 12
sprong gewricht achterhand Wist je dat als een paard op redelijk tempo loopt dit draf genoemd wordt‌ En dat de snelste manier van lopen galop heet?
lichaamsbouw - hoe je (hier: een paard) eruit ziet
Aftekeningen Witte vlekken op het hoofd van een paard noem je: aftekeningen. Een aftekening van het voorhoofd tot aan de neus heet een bles.
Een kleine, ronde vlek noem je een kol.
Een vlek op de neus wordt een snep genoemd. 15
Paardenbaby’s Van maart tot en met juni is de paringstijd. De hengst moet ervoor zorgen dat er nieuwe baby’s in zijn kudde komen.
Toenadering Een dekhengst wordt bij een merrie in de stal gezet. Als de merrie er klaar voor is, gaan ze paren. dekhengst - de hengst die uitgekozen wordt om ervoor te zorgen dat de merrie een veulentje krijgt
16
paren - een mannetjes- en een vrouwtjesdier zorgen ervoor dat er een nieuw paard worden geboren
Geboorte De veulens worden na 320 tot 360 dagen geboren. Eerst komen de voorbenen eruit, daarna de kop en de achterbenen.
Na de geboorte Het jonge veulen is nog helemaal nat. De moeder likt het schoon. Op deze manier wordt de vacht sneller droog. 17
Moedermelk Ongeveer twee uur na de geboorte gaat het veulen staan. Dan drinkt het voor het eerst moedermelk.
Opvoeding De eerste maanden blijft het veulen bij de moeder. In het begin is het nog erg onhandig, maar al snel kan het veulen heel veel zelf doen. 18
Vriendelijk of agressief Je moet altijd voorzichtig naar paarden toe lopen. Meestal zijn ze goed足 gehumeurd. Dan knabbelen ze graag even aan de arm van bezoekers.
Afstand houden! Als een paard zijn oren in zijn nek legt, moet je oppassen! Als het paard hinnikt en zijn ogen wijd geopend heeft, dan kun je maar beter uit de buurt blijven!
agressief - gauw geweld gebruiken, snel aanvallen goedgehumeurd - vriendelijk, aardig hinniken - het geluid dat een paard maakt
21
Goed uitgerust voor een ritje? Om veilig te kunnen paardrijden, heb je een goede uitrusting nodig. De cap beschermt je hoofd als je valt. De paardrijbroek zorgt er voor dat je benen niet open schaven tijdens het rijden. De rijlaarzen zorgen ervoor dat je stevig in het zadel zit. Handschoenen en een zweep maken de uitrusting compleet.
22
uitrusting - wat je aan hebt en wat je gebruikt
VAKWOORDEN Je hebt al een paar moeilijke woorden opgeschreven. En onderaan de bladzijdes heb je ook al uitleg gekregen over moeilijke woorden. Hieronder zie je een lijst met woorden bij het onderwerp paarden die belangrijk zijn om te onthouden. Ken je ze nog? aftekening
paardenras
bit
pony
bles
ruiter
cap
schimmel
dekhengst
schoft
Equidae
snep
hengst
stijgbeugels
hinniken
stokmaat
hoefijzers
teugels
hoefsmid
vaal
hoofdstel
vacht
kol
voltigeren
lastdier
vos
manen merrie moor
29
WOORDENLIJST Je hebt al een paar moeilijke woorden opgeschreven. En onderaan de bladzijdes heb je ook al uitleg gekregen over moeilijke woorden. Hieronder zie je een lijst met algemene woorden die belangrijk zijn om te onthouden.
afstammen agressief benieuwd eigenschap
paringstijd steentijd strijden
fokken
temmen
fronsen
trek
goedgehumeurd
uitrusting
grazen
veulen
in de loop van de tijd indrukwekkend
wedden weide
knabbelen
wild
krachtvoer kuddedier lichaamsbouw manege mijn mineralen mini oertijd
30
paren
elen zz
n d e r z oe
ten
O
Voor nieUWSGieriGe lezerS!
We
Pu
at!
n ke
n
Deze serie bestaat uit...
Benny Blauw en het
heelal
ou het heelal genlijk ontstaan?
experimenten
nderspel!
25/06/12 13:44
elen zz
n d e r z oe
ten
O
Pu
et jou
Voor nieUWSGieriGe lezerS!
We
at!
ISBN 9789086643196
n ke
n
Benny Blauw en het heelal Onvoorstelbaar groot! Benny Blauw gaat samen met jou het heelal ontdekken. Hoe is het heelal e 足 igenlijk ontstaan? Hoeveel sterren zijn er? Welke sterrenbeelden zijn er? En wat is een zwart gat?
Benny Blauw en de wereld van
ridders
leefd hebben. rd je een ridder? ers meer?
experimenten
nderspel!
ISBN 9789086643202
25/06/12 13:51
Benny Blauw en de wereld van ridders Benny Blauw verkent samen met jou de 足spannende riddertijd! Benny wil weten hoe r足 idders geleefd 足hebben. Wat moesten ze doen? Hoe werd je een ridder? En waarom zijn er nu geen ridders meer?
Deze serie bestaat uit...
Voor nieUWSGieriGe lezerS!
We
elen zz
n d e r z oe
ten
O
n ke
n
Hat!
Pu
Benny Blauw en de wereld van
paarden
e pony's
ar de manege.
aat rijden?
experimenten
nderspel!
Benny Blauw en de wereld van paarden Snelle paarden en makke pony's Benny Blauw neemt je mee naar de 足manege. Wat eten paarden eigenlijk? Hoe lang bestaan paarden al? Wat heb je nodig als je paard gaat rijden? En wat is voltigeren?
ISBN 9789086643219
25/06/12 13:55
Voor nieUWSGieriGe lezerS!
We
elen zz
n d e r z oe
ten
O
n ke
n
Hat!
Pu
Benny Blauw en de wereld van
nde wereld van stenen ontstaan? n kleur? enen zijn? elsteen ter wereld?
edelstenen
experimenten
nderspel!
ISBN 9789086643189
25/06/12 13:56
Benny Blauw en de wereld van edelstenen Benny Blauw laat je de fonkelende wereld van edelstenen zien. Hoe zijn edelstenen ontstaan? Hoe komen edelstenen aan hun kleur? Zouden er in de zee ook e 足 delstenen zijn? En hoe groot is de 足grootste edelsteen op de wereld?