zinder 10+
op heterdaad WETENSCHAP
betrapt
STROPEN IN AFRIKA
bedreigd bij dieren: bijna uitgestorven
vakwoorden
gen deel van een cel met eigenschappen die bepalen hoe een levend organisme zich ontwikkelt en hoe het eruit ziet habitat omgeving waar een plant of dier van nature leeft herbivoor dier dat alleen planten eet illegaal bij de wet verboden import goederen vanuit het buitenland het eigen land binnenbrengen, tegenovergestelde van export milieubeschermer iemand die dieren en hun habitat probeert te beschermen safari tocht door een gebied waar wilde dieren leven steppe grote, dorre grasvlakte stroper iemand die op een illegale manier dieren doodt of vangt uitsterven als alle dieren of planten van een bepaalde soort niet meer bestaan wildreservaat een gebied waar wilde dieren leven om ze te kunnen beschermen tegen stropers
Op bladzijde 34 worden nog meer woorden uitgelegd.
In- is een voorvoegsel dat vaak ‘niet’ betekent. Een voorbeeld is intolerant. In- verandert bij woorden die met een m, b of p beginnen in im-. Voor woorden die met een l beginnen wordt het il-. Je komt het tegen bij woorden als illegaal en impopulair.
6
Milieubeschermer Laurie Marker heeft in NamibiĂŤ het Luipaarden Conservatie Fonds opgericht. In 2000 is zij door TIME Magazine uitgeroepen tot Held van de Planeet.
7
op de juiste golflengte
Uitsterven kan een natuurlijk proces zijn. In de loop van vele jaren sterven sommige soorten dieren uit. Maar uitsterven kan ook het gevolg zijn van menselijke activiteiten. Op dit moment worden er duizenden soorten planten en dieren bedreigd met uitsterven door de gevolgen van menselijk handelen. Afrika is het op één na grootste continent. Een groot deel van Afrika bestaat uit grasvlakten. Dit gebied wordt ook wel de savanne genoemd. In de savanne leven veel verschillende soorten wilde dieren. Helaas zijn veel van de dieren die eens in de savanne leefden, uitgestorven. Vele anderen zijn bedreigde diersoorten geworden. Vanwege illegale jacht en andere menselijke activiteiten is er een crisis op de savanne. Zowel Afrikaanse regeringen als een aantal internationale organisaties doen hun best om de savanne te behouden. Toch wordt het steeds moeilijker om de savanne en de wilde dieren die daar leven, te beschermen.
Elk jaar brengt de Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) een Rode Lijst uit. Op deze lijst is te zien hoeveel risico bepaalde dieren en planten lopen om uit te sterven. Alle dieren en planten op de lijst worden bedreigd met uitsterven. Zelfs dieren die maar een laag risico lopen, zijn toch nog in gevaar.
Categorieën op de Rode Lijst
8
UW
uitgestorven op wereldschaal
KW
kwetsbaar
EB
ernstig bedreigd
GE
gevoelig
BE
bedreigd
LR
laag risico
Jachtluipaard Afrikaans KW Noordwest Afrikaans BE
Leeuw
KW
Olifant KW
Neushoorn Zwarte Witte
EB GE Luipaard
LR
Nijlpaard Algemeen KW Dwerg UW Pygmee BE
Zebra Algemeen Grevy Berg Quagga
Giraf
LR
LR BE BE UW
9
IN DE SAVANNE De zon rijst over de savanne. De warme zonnestralen schijnen fel op het droge gras. Een olifant en haar kalf sjokken voorbij. Ze slingeren hun slurven heen en weer. Een giraf strekt zijn lange dunne nek omhoog. Hij grijpt naar sappige groene bladeren bovenin een boom. Een luipaard gaapt terwijl hij zijn gestippelde kop optilt. Hij snuffelt wat rond. In de verte brult een leeuw. De antilopen spitsen hun oren zodat ze het beter kunnen horen.
De eerste alinea ziet er anders uit dan de rest. Ik denk dat het schuingedrukt is om te laten zien dat het een beschrijving of introductie is. Hiermee wil de auteur alvast aangeven waarover er verteld zal worden.
Een savanne is een graslandschap. Er groeien ook bomen en struiken. De meeste savannes zijn in de tropen. Maar ze komen ook in gematigde klimaten voor. In Afrika bestaat een groot deel van het land uit tropische savanne. Deze graslandschappen strekken zich uit over het hele continent. In de Afrikaanse savanne leven veel verschillende soorten dieren. De grassen en bomen bieden voedsel aan dieren die grazen, zoals antilopen en zebra’s. De grazende dieren bieden weer voedsel aan de vleeseters, zoals de jachtluipaarden en de leeuwen. Sommige van de dieren in de savanne behoren tot de bedreigde diersoorten. Deze dieren mogen niet gedood worden. Toch houdt dat de stropers niet tegen. Hun gedrag vergroot de kans dat deze zeldzame dieren in korte tijd zullen uitsterven.
10
e zind ren!
Wereldwijd wor den 20 procent van de vogels, 25 procent van de zoogdieren, 33 procent van de amfibieĂŤ n en 42 procent van de schildpadden be dreigd met uitsterven.
Water is erg schaars in de savanne. Vandaar dat verschillende soorten dieren, als ze ergens water hebben gevonden, vaak samen drinken.
Savanne in Afrika Gnoes grazen op de savanne in Kenia.
Legenda: Ivoorkust, Democratische Republiek Congo (DRC), Kenia Tanzania Botswana NamibiĂŤ
Savanne
Zuid-Afrika
11
HET BESCHERMEN VAN DE DIEREN Lang geleden moesten mensen op jacht gaan als ze vlees wilden eten. In sommige culturen wordt er nog veel gejaagd. Sommige mensen jagen voor voedsel. Anderen jagen voor de sport. Vroeger betaalden toeristen in Afrika ervoor om op de dieren in de savanne te mogen jagen. Ze jaagden vooral op de grote dieren, zoals leeuwen en neushoorns. De arme landen in Afrika verdienden hier veel geld mee. Langzamerhand waren er, door al dat jagen, steeds minder dieren. Tegelijkertijd kwamen er steeds meer mensen in die gebieden. Er werden wegen aangelegd dwars door de wilde savanne. Grote stukken land werden omheind met hekken om het als boerenland te gebruiken. Mensen plantten er gewassen en bouwden huizen. Doordat er zo veel van de natuurlijke omgeving verdween, leefden er steeds minder dieren in de savanne. De eerste organisatie voor dierenbescherming in Afrika was de Natal Game Protection Association in Zuid-Afrika. Die is in 1883 opgericht om te voorkomen dat de dieren van de savanne door al het jagen zouden uitsterven. In 1894 is het Pangola Reserve in Zuid-Afrika opgezet als wildreservaat. Het eerste nationale park in Afrika was het Nationale Park Virunga in de Democratische Republiek Congo. Dit park is gesticht in 1925. Ondertussen zijn er overal in Afrika wildreservaten en nationale parken.
12
zinderen!
Tegenwoordig be staan er op aarde nog hooguit twee tot vier pr ocent van alle diersoor ten die er ooit hebben geleefd.
In 1909 ging de Amerikaanse president Theodore Roosevelt op jacht in Afrika. Daar doodde hij deze neushoorn.
Wildreservaten zijn nodig omdat: • er op dieren wordt • er op dieren wordt
gejaagd voor voedse
l
gejaagd als sport • wegen worden aang elegd dwars door de savanne • land wordt omheind voor boerderijen • huizen worden gebo uwd op de savanne
Wist je dat? Een wildreservaat wordt meestal opgezet om dieren, vooral bedreigde dieren, te beschermen. Een nationaal park wordt opgezet om de natuurlijke omgeving te behouden. In een nationaal park worden zowel het land als de dieren beschermd. Mensen worden aangemoedigd om het park te gebruiken voor recreatie en plezier.
Leeuwen rusten boven op wegwijzers in het Nairobi National Park. Het park is 117 vierkante kilometer groot. Er leven 80 soorten zoogdieren en 400 soorten vogels. Het park is opgezet in 1946 en was het eerste nationale park in Kenia.
13
HET EVENWICHT BEWAREN Milieubeschermers hoopten dat de aanleg van wildreservaten ervoor zou zorgen dat zowel dieren als mensen konden overleven op de savanne. De reservaten zouden de dieren beschermen. Ze zouden er ook voor zorgen dat de wilde dieren uit de buurt van de dorpen bleven. Toch is niet iedereen blij met de wildreservaten. Sommige mensen willen op de dieren jagen voor voedsel. Ze willen ook geld verdienen door de verkoop van het vlees en de huid van de dieren. Andere mensen willen dat alle grote jachtdieren worden gedood. Zij zeggen dat de dieren hun gewassen opeten en vertrappen, hun vee doden en hun gezinnen in gevaar brengen. Ook zou het gevaar op ziekte, die verspreid wordt door tseetseevliegen, kunnen afnemen door het doden van alle grote jachtdieren. Tseetseevliegen leven namelijk vooral van deze grote dieren. Ook al zijn er tegenwoordig wildreservaten, toch zijn de wilde dieren nog niet veilig. De meeste landen in Afrika kunnen het zich niet veroorloven om genoeg parkwachters aan te stellen. Daardoor kunnen stropers de dieren in de reservaten doden terwijl niemand het merkt.
Stroper die olifantenvlees en een slagtand van een olifant te koop aanbiedt.
14
e zind ren!
Tseetseevliegen komen alleen in Afrika voor. Ze leven van het bloed van mense n en dieren. Tseetseevliegen veroorzaken een ziekte die sl aapziekte heet. Tenzij men sen heel snel behandeld worde n, is deze ziekte meestal do delijk.