schrijfze-L by Schoolsupport

LEER SCHRIJVEN MET SCHRIJVERS * DOOR FEMKE WINKELS * VOOR 9+

SCHRIJF ZE! L Ik heb . t k o o k ge n i P n i P ! n e t e komt

EXCLUSI

Jelle P. laa

EF!

t zijn kwal

iteiten zien

MAAK JE

EIG EN STRI P!

IK HEB VLIEGANGST

Hersenvliegontsteking?

odig?!

?N Spel(ling)regels

Uitgeverij

EFD

LEERPLAN M

XXL A Ontspannende en vertellende teksten 01 Verhaaltjes, anekdotes, grappen enz. met beeldmateriaal (tekeningen, plaatjes, foto's, illustraties) 02 Beeldmateriaal en tekst (woorden, zinnen, dialogen) 03 Beeldverhalen uitsluitend met beeldmateriaal 04 Beeldverhalen en teksten 05 Verhalen, anekdotes, grappen enz. 06 Dialoogjes, poppenspel- en toneeldialoogjes 07 Allerlei rijmen: baker-, aftel-, knie-, kriebel-, plaag-, en vingerrijmpjes 08 Raadsels 09 Liedjes: huppel- en dansliedjes, zangspelletjes 10 Vertellende versjes

XXL B Informatieve teksten 01 Informatie d.m.v. beeldmateriaal en grafische symbolen zoals tekeningen, pictogrammen... 02 Informatie bij beeldmateriaal (prenten, foto's, illustraties, plaatjes, tekeningen, zelfportretten...) 03 Boodschappenlijstjes, niet-vergeetbriefjes met niet-talige en talige middelen 04 Kattebelletjes met niet-talige en talige middelen 05 Opgaven, aantekeningen, overzichten, lectuurlijsten en -fiches 06 Meningen 07 Antwoorden bij gesprekken en interviews 08 Schriftelijke antwoorden op vragen in allerlei vakken 09 Informatieve uitnodigingen voor deelname aan feestjes, quizzen, acties 10 Antwoorden op uitnodigingen: aannemen, bedanken, verontschuldigen 11 Formulieren met persoonlijke informatie: deelname aan wedstrijden, quiz, lidmaatschap club... 12 Informatieve artikelen voor klas-, school- en muurkrant 13 Informatieve artikelen voor een krant, een jeugdtijdschrift over een persoon, een gebeurtenis... 14 Informatieve brieven over ervaringen, belevenissen en gebeurtenissen 15 Informatieve berichtjes over ervaringen, belevenissen en gebeurtenissen 16 Verslag(je) over ervaringen, belevenissen en gebeurtenissen 17 Samenvattingen 18 Leeropstellen (opschrijven hoe je geleerd hebt) 19 Schema's, overzichten 20 Zakelijke beschrijvingen 21 Affiches, posters 22 Advertenties op het niveau van kinderen

XXL C Overtuigende (persuasieve) teksten 01 Overtuigende uitnodigingen met beeldmateriaal en tekst om deel te nemen aan een quiz, een actie... 02 Overtuigende teksten, reclameteksten 03 Overtuigende folders 04 Overtuigende muurkrantteksten, affiches 05 Overtuigende artikelen voor klas- en schoolkrant 06 Eigen meningen en standpunten in (lezers)briefjes

XXL D Verduidelijkende (demonstratieve) teksten 01 Instructies met beeldmateriaal (bv. pictogrammen) voor het gebruik van materialen, toestellen...

02 Instructieve teksten over het gebruik van materialen, voorwerpen, toestellen, spellen 03 Instructieve teksten voor uit te voeren handelingen (spelregels, recepten, reglementen, routes...) M

XXL E Sfeeroproepende (evocatieve) teksten 01 Prent-, briefkaarten en brieven met persoonlijke indrukken n.a.v. gebeurtenissen 02 Sfeerbeschrijvende teksten 03 Gedichten 04 Religieuze (gebeden) en bezinnende teksten

inleiding

LEER SCHRIJVEN MET SCHRIJVERS * DOOR FEMKE WINKELS * VOOR 9+

SCHRIJF ZE! L EXCLUSIEF

Ik heb t. gekook Pin Pin ! ten komt e

Jelle P. laa

t zijn kwalit

eiten zien!

MAAK JE

EIG EN STRIP!

IK HEB VLIEGANGST

Misschien vind je schrijven fijn. Misschien ook niet. Schrijven is in ieder geval wel héél belangrijk.

Hersenvliegontsteking?

Spel(ling)regels?

Nodig?! Uitgeverij

EFD

SCHRIJF ZE! L is een uitgave van Uitgeverij EFD www.uitgeverij-efd.be Auteur Femke Winkels Concept Marino Pollet Eindredactie Frank Pollet Vormgeving Studio EFD

Misschien word je een dokter, en dan is het toch fijn als je de behandeling van je patiënten in het dossier kunt schrijven? Of je wordt circusdirecteur en je wil de mensen in een bepaalde plaats uitnodigen voor het jaarlijkse circus. Dat doe je toch liever niet met een saaie brief, maar met een boeiende, zoals de voorstelling zelf? En als je een mailtje wil sturen om je vrienden voor een logeerpartijtje uit te nodigen, dan wil je toch graag origineel uit de hoek komen?! (En het liefst een beetje foutloos, want je wil wel een beetje serieus overkomen lijkt me...) In Schrijf Ze! L staan schrijfopdrachten, oefeningen die je willen helpen om beter te leren schrijven. Voordat je roept: ‘Nee! Ik háát schijfopdrachten!’ wil ik je vragen om dit boekje even door te bladeren. Wedden dat je daarna anders denkt over schrijven en schijfopdrachten?! Ik vind schrijven leuk. Zo leuk dat ik lesmateriaal voor leerlingen schrijf, en dan het liefst zo dat je naast een leerzame tijd, ook een plezierige tijd op school beleeft! Dit boekje is geschreven om jou en je klasgenoten eens te laten zien hoe leuk schrijven kan zijn. Veel schrijfplezier. Enne… Schrijf Ze!

Niet getest op dieren! 3 De uitgever heeft getracht de rechthebbenden van het illustratiemateriaal te achterhalen. Indien iemand meent dat rechten niet zijn gehonoreerd, dan kan hij of zij zich wenden tot de uitgever. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

A. Ontspannende en vertellende te ksten

2. Een beeldverha al maken (beeldma teriaal

en tekst)

Gezondheid!

naar Winsor McCay

) (Little Sammy Sneeze

Een beeldverhaal is een ander woord voor strip. Ee n verhaal met beelden du Strips bestaan al heel la s! ng (zoals die hierboven) . ‘St rip ’ is het Engelse woord voor ‘strook’, of ‘reep’. In een stripverhaal vertel je een verhaal met een serie plaatjes. Plaatjes zijn vaak makkelijker te begrijpen da n geschreven tekst. Denk maar eens aan verkeersbor den, of de tekening die op wegwijzers wordt gebruikt om een vliegveld aan te geven. Plaatjes zijn ook ve el leuker om naar te kijke Daarom vrolijken ze saai n. e schoolboeken vaak met tekeningen op!

Lezen kan dus ook zonder tekst! Je las een beeldverhaal zonder tekst. zou dat de volgende kunnen zijn: Als we tekst zouden toevoegen, dan

HA!

HAA AAA

theorie

HA!

HA! HA!

TJIE !!!

oeps ...

chillende beelden. Het beeldverhaal is opgebouwd uit vers jk onderscheiden? keli mak s Hoe kunnen we de onderdeeltje ____________ ______________________________ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ _________ __________________ ______________________________ ______________________________ en?

angt met de indeling in vakken met rand

Welke grap maakt de maker die samenh

___

______________________________

_______________ ______________________________

____________

______________________________

______ ______________________________

Wist je dat als we niezen, we onze lichamelijke controle verliezen? Je kunt je ogen niet open houden tijdens het niezen. Vroeger dachten ze zelfs dat je hart tijdelijk stopte, maar dat is onzin. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n prikkeling in je neus kan een explosieve uitademing met een snelheid van meer dan 150 kilometer per uur tot gevolg hebben!

ips en ballonstrips. We kennen verschillende soorten strips. Drie voorbeelden zijn: gagstrips, tekststr s. plaatje Een gagstrip is een klein grapje van meestal maar 3 Een tekststrip is een strip waar de tekst onder het plaatje staat. En de ballonstrip, dat is een strip waarbij de tekst in het plaatje staat. Hoe zetten makers van ballonstrips hun tekst in een plaatje? __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

OPDRACHT Maak nu zelf een kort beeldverhaal zonder tekst! Eerst ga je informatie verzamelen en selecteren. In een stripverhaal zijn er meestal 1 of meerdere hoofdpersonen. Omschrijf die kort. ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________

Verzin een idee. Waar moet de strip over gaan? ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________

Wat is de grap (de clue) in het verhaal? ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________

Geef het verhaal weer in 1 tot 6 zinnen. ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________

Een storyboard is een verzameling uitgetekende shots van scènes/stukjes zoals de maker ze voor ogen heeft. Dit deden ze het eerst bij animatiefilms. Een animatiefilm maken kost veel tijd en daarom is het belangrijk om van tevoren al exact te weten wat er gaat gebeuren, zodat er geen onnodig extra werk wordt verricht.

Teken nu zelf een je storyboard op een kladblaadje (welke afbeeldingen in welke vakken?). Doe dit zonder handige tekstblokjes als ‘de volgende dag’. Lastig om niet op vergezochte oplossingen uit te komen? Wees creatief! Let op: een strip zonder tekst vraagt iets meer van een lezer dan een strip met tekst. Bedenk daarom ook wat je hoofdpersoon zou kunnen zeggen volgens de lezer. Of laat eerst een klasgenoot je beeldverhaal lezen. Snap je ‘m?

Strips zijn leuk! Niet alleen om te lezen, maar zeker ook om zelf te maken. Heb je een leuke clue toegevoegd? De stripverhalen kunnen op de website, of in de schoolkrant geplaatst worden.

A. Ontspannende en vertellende te ksten

2. Beeldverhalen met teksten

Jij een striptekenaar!? Beeld: Igor Zakowksi Tekst: Femke Winkels

ahaaa! U wilt afvallen? Dat kan hier priiiiiiiiiiima. e We hebben de modernst s. afvalmethode Komt u direct langs! tot zo meteen!

A.C.V.D., goede middag!

Afvalcentrum voor eenden

Hier is onze FIJNE, nieuwste methode: !!! afslanging

NG II !

AfSLANGing??

Aaaaaaaargh, ik heb liever afslanking…

eenden

boek te vinden. Thuis of in de klas is er vast ook een strip - Hoe is een bladzijde ingedeeld? - Waar staat de tekst? - Is er altijd tekst?

8 Striptekenaar worden? Om striptekenaar te worden, moet je veel zélf doen. Er zijn in België en Nederland geen scholen speciaal voor striptekenaars. Er bestaan wel scholen waarop je kunt leren tekenen. Je kunt strips bestuderen om te kijken hoe ze zijn gemaakt. Maar uiteindelijk moet je zélf aan de slag en heel hard oefenen. Strips tekenen is helaas geen goede manier om snel rijk te worden. Tekenaars van populaire strips kunnen best veel geld verdienen, maar het is altijd maar afwachten of je strip populair wordt. Gelukkig vinden de meeste stripmakers het leuk om strips te maken. En werk dat je leuk vindt, doe je altijd graag!

Wat is er grappig aan het voorbeeld van Black Ducks (zwarte eenden)? __________________

____________________________________________________________

__________________

Maakt de tekst de strip grappiger? __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

theorie

____________________________________________________________

Zou je de strip ook kunnen begrijpen zonder de tekst? ____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

tekstballonnen, een strook De meeste strips hebben ook tekst. Als er tekst wordt gebruikt kan dit in staat tekst ín de plaatjes: onder of boven de tekening of los in de tekening geplaatst. Meestal . Geluidseffecten (‘KNAL!’ in ballonnetjes. Korte uitleg, zoals ‘De volgende morgen...’, staat in blokjes ‘BOEM!’) staan los in de plaatjes. n’ van de strip. Onomatopeeën zijn woorden die een klank nabootsen, de ‘geluidseffecte auto) etc. nde Voorbeelden: TRIIING (telefoon gaat), VROOOEEEM (voorbij scheure In het voorbeeld staat ook zo’n geluidseffect. Welk? __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

Zijn er nog meer klanken of woorden die klanken nabootsen in het voorbe

eld? Welke?

____________________________________________________________

__________________

9 Kun je er zelf nog eentje ergens toevoegen? Omschrijf welke en waar. __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

Opdracht Uiteraard ga je nu zelf ee n beeldverhaal met tekst maken. Je mag schrijven over een eigen gekozen en tekenen onderwerp, maar je moet we l op ee n pa ar din gen letten: - gebruik stroken van zo’n 4 plaatjes - voeg op verschillende ma nieren tekst toe in de pla atjes (weet je nog welke?) - herinner je je het moeil ijke woord onomatopeeë n nog? Maak er gebruik - je kunt je strip ook een van! titel geven Oefen eerst maar even do or te brainstormen op je storyboard. Verdeel je zelf de grootte van de vlakken? Wist je dat deze woorden uit het Engels komen? Ze betekenen vrij vertaald eigenlijk ‘nadenken’ en ‘kla dpapier’.

STORY

BOARD

Titel: _____________________________________________________________________________________

Heb je op verschillende manieren tekst toegevoegd? Boven/onder/in de plaatjes? En hoe zit het met de geluiden? Het ziet er leuk uit als je nog eens met een dunne zwarte stift over de belangrijkste lijntjes van de figuren gaat!

de en vertellen Ontspannende

teksten

3. Raadsels

RA RA RA De vader van Jantje heeft drie zonen: Kwik, Kwek en ... Welke plant is dodelijk als je er te lang on der zit? Een waterlelie!

fiets? Waarom zit er een stuur op een

houden. An ders moet je de bel in je hand Waarom hoor je koeien nooit zingen?

Ze zijn bang dat er â&#x20AC;&#x2DC;boeâ&#x20AC;&#x2122; wordt geroepen.

Wie woo nt er naast Batman?

Buurman.

Wat doet 999 keer tik en een ke er

tak?

Een duizen dpoot met een houten been. 12 Nog een keer oefenen dan: De vader van Els heeft 5 dochters, namelijk: Lala, Lele, Lili, Lulu en ...?

Hoe heet de 5de dochter?

........................

De oplossing (het antwoord) moet gevonden worden door gebruik te maken van vertelde dingen uit het verhaal, én het gezonde verstand. Het leuke van het raadsel is het (onverwachte) antwoord.

r logisch te redeneren, maar Sommige raadsels zijn op te lossen doo (bijvoorbeeld een sudoku). dan spreek je eerder over een puzzel

4 1

theorie

en probleem. Een raadsel is een moeilijk op te loss van een verhaaltje op. Je omschrijft het of schrijft het in de vorm

4 2

Sommige moppen hebben de vorm van een raadsel. Daarvan heb je al een paar voorbeelden gezien. Maar hoe slim je ook bent: met je beste verstand weet je het antwoord vaak toch niet… Leuk hè!

Als je een raadsel wil vertellen, kun je

’

ook het volgende gebruiken: ‘Rara…

Het is groen en het skiet. Rara, wat is het? _____________________________________________ Oefen het maar eens! (Als het je lukt, teken het er dan ook maar bij!)

Het is ___________________

en het ___________________

OPDRACHT Werk dan samen! enken. Lukt het niet zo goed alleen? Je gaat nu zelf een aantal raadsels bed Oefen eens met het volgende schema: LS

SCHRIJFSCHEMA VOOR RAADSE

_______

______________________________

______ Het is ________________________

_______

______________________________

______ En het ________________________

____________

______________________________

Rara, wat is het? __________________

Je kunt er van alles invullen. Het lukt

niet elke keer om grappig te zijn, hoo

Het is rood _____________________

______________________________

En het rijmt op kwaad ____________

______________________________

Rara, wat is het? Een tomaat _________

_____________________________

t geoefend hebt? Hoe ga je te werk nu je wa ppigste raadsel. Kies je beste, leukste, gra een andere manier. in het schrijfschema of op als zo t rijf sch op l dse raa t Kies of je he Oefen hieronder in klad. nde pagina. ters je raadsel op de volge Schrijf daarna in mooie let Ga je gang! Meer raadsels schrijven? uit!! zoveel mogelijk mensen En probeer je raadsel bij

______________________________

_____________

______________________________

_____________

______________________________

_____________

______________________________

_____________

______________________________

_____________

______________________________

_____________

______________________________

_____________

______________________________

_____________

Rara, wat heb ik op mijn hoofd? Juist! 2 dingen, een bal en een... muts! Heb je diep nagedacht over je leukste raadsel? Omschrijf het of zet het in een verhaaltje. Vertel precies zoveel dat de lezer het zou kunnen radenâ&#x20AC;Ś Heb je een (onverwacht) antwoord?

B. Informatieve teksten

elen et-talige en talige midd 4. Kattebelletjes met ni

Ben al naar voetbal, ik eet bij Tomas

Zet jij het oud papier buiten?

Opa en oma komen vanavond. Ben boven op de spelcompu!

Ik heb a l gekookt , staat in de koelka st. Eet jij m et de kinderen?

Tot vanav ond laat, -xxx-

cht door te estal gebruik je het om een kort beri Me fje. brie ven chre ges snel een is and aan iets te Een kattebelletje je thuis bent, waar je bent of om iem laat hoe ld bee oor Bijv ers. and and geven aan iem etjes gebruiken. herinneren. Je kunt woorden en tekening

1 zou geschreven kunnen zijn door ________________ en is bestemd voor

________________ .

2 zou geschreven kunnen zijn door ________________ en is bestemd voor

________________ .

3 zou geschreven kunnen zijn door ________________ en is bestemd voor

________________ .

4 zou geschreven kunnen zijn door ________________ en is bestemd voor

________________ .

r tijd (en zinâ&#x20AC;Ś) hadden gehad, hadden

Als de mensen van de voorbeelden mee

ze ook kunnen schrijven:

theorie

Door wie en voor wie zouden de voorbeelden geschreven kunnen zijn?

er zin in! 1 Ik ben al naar mijn voetbalwedstrijd, ik heb iger. Voor die tijd ik eet bij Tomas, dat is hand Komen jullie nog kijken? Doei! vanavond. Leuk he! 2 Opa en oma hebben gebeld, ze komen nieuwe spel aan het spelen! mijn uter omp Ik ben boven op de spelc 3 Hoi lieverd. Zet jij het oud papier buiten? Ik had niet zoveel tijd meer vanochtend. En jij bent ook zo sterk, haha. Liefs!

haktbal geworden. rdappels met bloemkool en een ge lkast op jullie te aa zijn het kt, koo ge al heb koe 4 Ik de kinderen? Het staat in de Lekker he! Eet jij samen met wachten.Tot vanavond laat, -xxx Aan jou nu de taak om van de volgende verhaaltjes korte kattebelletjes te

maken!

Hoi mam. De buurvrouw kwam vragen of we de post willen pakken en de plantjes water willen geven. Ze gaan een week op vakantie. Ze komt nog wel weer even weer of belt om het je te vragen. Groetjes Liefste zus, zou ik mijn afwasbeurt met jou kunnen ruilen zodat ik op tijd kan zijn voor weet dat jij niet mee eet, maar als je thuis komt staat er dus nog veel afwas te wachten de afscheidsmusical? Ik â&#x20AC;Ś Alvast bedankt en een dikke kus, je zus

17 zou neerleggen? Kun jij enkele situaties bedenken wanneer je een kattebelletje voor iemand Schrijf ze op: __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

Een kattebelletje Als een dier een belletje om heeft, zoals een kat, dan word je aan het dier herinnerd. Je weet dan altijd waar je kat is (en zo kunnen de vogeltjes ook op tijd op de vlucht…).

OPDRACHT Stel: jij bent thuis, je moeder is nog op haar werk en je vader is even suiker gaan vragen bij de buren. Bedenk voor de volgende situaties een kattebelletje. • De baas van je vaders werk heeft gebeld. Je vader moet terug bellen. • Je hond is ontsnapt en je gaat ‘m zoeken. • Jij bent gaan spelen bij een vriend(in). Zet er ook bij hoe laat je thuis komt. • Je moeder heeft gebeld, er moet nog sla worden gehaald voor het eten maar jij staat op het punt om te gaan tennissen. • Verzin zelf een aantal situaties en maak daar ook tekst voor een kattebelletje bij. • Kies je er daarna een paar uit om in het net te schrijven op de volgende bladzijde?

Zoâ&#x20AC;&#x2122;n klein briefje, zulke korte zinnetjes, kleine moeite toch?

B. Informatieve teksten

5. Informatieve uitnodigingen vo or deelname aan feestjes, quizze n, acties

Uitnodigend!

Ouderbedankmiddag Vrijdagmiddag 3 juli is er na schooltijd (15.30 uur-16.30 uur) een ouderbedankmiddag. Iedereen die dit schooljaar als hulpouder de school ondersteund heeft, willen wij van harte uitnodigen. Uiteraard zorgen wij voor kinderopvang. Om zicht te hebben op het aantal aanwezigen, dienen ouders zich door middel van onderstaand strookje aan te melden.

Bedankmiddag

Ja, ik ben 3 juli aanwezig. Naam: ________________________________________________ Klas/groep: ______ Ik wil mijn kind: _______________ aanmelden voor de kinderopvang.

belangrijk g op school. Het is bij een uitnodiging dda kmi dan erbe oud de r voo ging uitnodigt. Je zag een uitnodi vertelt waarom en waarvoor je iemand zijn. een met je dat r maa dt, wor atje kpla dat het geen zoe oogopslag te zien Het moet dus overzichtelijk en in één En wanneer en waar iets plaatsvindt.

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

Wat is eigenlijk een uitnodiging? Schrijf op in je eigen woorden (en wat woord ‘uitnodigen’!)

je niet mag gebruiken is het

theorie

Denk eens terug aan een uitnodiging die je ooit hebt ontvangen of gezien. Schrijf 2 dingen op die je je herinnert die je extra ‘aanspraken’ (die je leuk vond, die je onthouden hebt).

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

Wat is het doel van een uitnodiging? ____________________________________________________________

__________________

Voor wie kan een uitnodiging bedoeld zijn? Geef eens een paar voorbeelden. ___________________

.___________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

Een uitnodiging moet op de volgende vragen een antwoord geven: nodigt uit? Wie wordt uitgenodigd? Wat is er gepland (en waarom)? Waar wordt de ontvanger verwacht? Wanneer vindt de activiteit plaats?

Een goede uitnodiging moet correct, gepast, duidelijk en aantrekkelijk zijn: Correct

Gepast

Duidelijk

Aantrekkelijk

Geen spelfouten

Beslis over de u-vorm of jij-vorm

Is alle informatie te begrijpen?

Mooie lay-out

Geen kromme zinnen

Woordkeuze passend bij publiek

Alleen juiste informatie

Passend bij het publiek

OPDRACHT Je schrijft een uitnodiging voor een bep aalde gelegenheid of eentje die je zelf kiest. Je zorgt dat de â&#x20AC;&#x2DC;verpakkingâ&#x20AC;&#x2122; duidelijk maakt waar de uitnodiging over gaat. Kies uit: - Een uitnodiging voor de ouderbedan kmiddag (wel anders dan het voorbeeld natu urlijk!) - Een uitnodiging voor een verjaardags feestje - Een uitnodiging voor de jaarlijkse quiz - Een uitnodiging voor de informatiea - Een eigen gekozen gelegenheid!

op je familieweekend

vond voor 5de leerjaar / groep 7

Denk je aan de Wie

vragen waar je an

twoord op moet

nodigt uit ____

____________

wordt uitgenodi

____________

gd __________

Wat (en waaro m)

geven?

____________

___________

____________

Waar ________ ________

____________

Wanneer ____ ________

____________

___

_____

____________

________

____________

_________

Schrijf andere informatie op die nog meer belangrijk is voordat je de uitnodi ging op de volgende bladzijde vormgeeft: ____________________________________________________________

_____

____________________________________________________________

_____

____________________________________________________________

_____

____________________________________________________________

_____

____________________________________________________________

_____

Geen spelfouten, kromme zinnen of onjuiste informatie? Heb je goed gekozen voor de u-vorm of jij-vorm, is het passend bij het publiek? Is alle informatie begrijpelijk? En is je uitnodiging ook nog eens aantrekkelijk (mooie lay-out, passend bij het publiek)? Fijn,dan heb je het goed gedaan!

WW W W W

B. Informatieve teksten 6. Samenvattingen

Ongeluk met binnenvaartschip op de Rijn Schepen in de file na ongeluk

Op donderdag 13 januari is in Duitsland een binnenvaartschip verongelukt. Het ongeluk gebeurde op de Rijn tussen de steden Koblenz en Wiesbaden. Het schip kapseisde en zonk voor de helft. Alleen de zijkant van het 100 meter lange schip steekt nu nog boven het water uit. Waardoor het schip kapseisde is nog niet bekend. Er zaten vier bemanningsleden op het schip. Twee van hen konden van boord gehaald worden. De twee andere worden nog steeds vermist. Er werd gevreesd dat er lekken in het schip waren ontstaan, waardoor de giftige stoffen die het schip vervoerde eruit konden stromen. Maar gelukkig bleek dit niet zo te zijn. Het gekapseisde schip ligt bij de Lorelei. Dat is een grote, hoge rots waarlangs de Rijn stroomt. De rots is erg bekend bij toeristen, vanwege het mooie uitzicht als je er bovenop staat. Maar de bocht die de Rijn daar maakt, is ook erg berucht bij schippers. Het is een erg smalle, scherpe bocht en er is een erg sterke waterstroming. Het is één

van de gevaarlijkste gedeeltes van de Rijn. Zo bleek ook wel weer afgelopen week. Het schip zal uit het water gehaald worden door drie grote drijvende kranen, ook wel bokken genoemd. De berging begint het komend weekend, bijna twee weken na het ongeluk. Dat is later dan gepland, doordat de bokken vertraging hebben opgelopen. Ze konden niet onder een brug doorvaren door de hoge waterstand in de Rijn. Doordat er een tijd lang niet gevaren mocht worden langs het verongelukte schip, was er een hele file van binnenvaarschepen ontstaan. Zo’n 250 schepen moesten vast blijven liggen langs de waterkant. Het vaarverbod geldt inmiddels niet meer, maar het zal nog een tijd duren voordat alle schepen erdoor zijn gekomen en hun bestemming zullen bereiken. De berging van het schip zal ongeveer een maand lang duren.

uit Nieuws van de Week

24 Uitgeverij Schoolsupport

Handig! Wat? Wie?

Waar?

Wanneer?

Waarom?

WWW

Je hebt op de vorige bladzijde een artikel gelezen over een ongeluk met een binnenvaartschip op de rivier de Rijn. Om een samenvatting te maken, is het handig om het volgen de op een rijtje te hebben, vul over het artikel de volgende punten in (wwwww…) Wat staat er eigenlijk????? Wat? __________________

____________________________________________________________

theorie

een tekst, een film of een ie van een origineel, bijvoorbeeld van l langere onderwerp te vers orte verk een is ng atti env sam Een rten is om de hoofdpunten van het vee gebeurtenis. De bedoeling van dat inko gedachten op een rij. kern noemen. Zo krijg je in een korte tijd de ten van de tekst. nlijk? Het zijn de belangrijkste gedach Je stelt jezelf de vraag: wat staat er eige

__________________

____________________________________________________________

Wie? ______________________________

______________________________

__________________

Waar? __________________

____________________________________________________________

Wanneer? ______________________________

______________________________

__________________

Waarom? __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

Handig is ook het driekolommenschem a. Dit is een hulpmiddel om een artik el samen te vatten. In elk vak in het schema schrijf je één zin die dát deel van de tekst samenvat. Doe dit voor het artikel over het binnenvaartschip.

Samenvatting van één alinea

Samenvatting van een blok alinea's

Samenvatting van de hele tekst

Een samenvatting is belangrijk voor je geheugen! - Door de hoofdzaken op te schrijve n in je eigen woorden, móét je wel goed lezen, verwerken en begrijpen. Daardoor wordt alles bete r - Zo’n samenvatting is een goede hulp in je geheugen opgeslagen. om kennis later terug te roepen in je geh eugen.

OPDRACHT Maak nu van de tekst over het binnenvaartschip een samenvatting in je eigen woorden. Het is veel minder nuttig om teksten en zinnen letterlijk over te nemen. Je begrijpt de tekst dan niet goed en denkt niet na over kennis die je al hebt! ‘In je eigen woorden’ wil niet zeggen dat je een eigen mening noemt. Dit doe je bijvoorbeeld wel in een beoordeling (een recensie), daar geef je een oordeel. Bij een samenvatting noem je alleen wat je gelezen hebt of de mening van degene die de tekst geschreven heeft. We gaan het volgens deze stappen doen: • Pak de tekst op de eerste bladzijde van deze opdracht erbij. • Je hebt deze al eens helemaal gelezen. • Lees nu van elke alinea de eerste en laatste regel. • Onderstreep de kernzinnen in de alinea’s / in de tekst. • Onderstreep met een andere kleur of lijn de belangrijke bijzaken. • Maak aantekeningen onder of naast de tekst (waarover heb je nog vragen?) • Schrijf een eerste samenvatting (de kernzinnen + belangrijke bijzaken) op het kladpapier hieronder.

nen op in je eigen woorden.

Schrijf tenslotte bij HET EINDRESULTAAT op de volgende bladzijde de kernzin

Heb je van zooooooooooâ&#x20AC;&#x2122;n lange tekst een korte samenvatting kunnen maken? Knap hoor! Heb je gelet op het gebruik van eigen woorden? En zitten er niet teveel bijzaken in? Top!

ieve) teksten C. Overtuigende (persuas

md. Wie basis- 7. overn als

er te apie satie, r seisen oling NGF-

era-

Overtuigende folders

Fysiotherap

ap eu t:

De kinderfy kan kinderen msiotherapeut et as om vrij en met ptma helpen lezier te bewegen

Uw kind ve rdient de beste be handelingwelkom in haar nieuwe restaurant u van harte et he es ar De eigen

ts ij

Uitgave:

Koninklijk Nederla nds Genootschap voor Fysiotherap 1e druk januari 200 ie, Amersfoort. 5

‘Pin Pin Xiang’

Met dank aan het Nederlands Param edisch instituut (NP voor Fysiotherap i), de Nederlands ie bij kinderen in e Vereniging de Kinder- en Jeug Astmafonds en de dgezondheidszorg Patiëntenadviesraa (NVFK), het d Fysiotherapie.

Vrij vertaald betekent di

is…’

40.1014.01.05

ker het ‘Kom proeven hoe lek 8

ie nr. 14

Wat te doen bij kinderen met astma

Pekingeend en astma Uw ki nd er fy sio th er

Voorlichtin g

ant es-specialiteiten-restaur ine Ch n ee is ng Xia n Pi es, Pin verschillende soorten vle n zij Er . ten ch re ge se met échte Chine als Peking Eend. urlijk heerlijke gerechten tu na en e, uz ke ar na sauzen ntonese uit de Szechuanese en Ka ten ch re ge ste be de rt bben. Pin Pin Xiang servee rsprong in Thailand he oo n hu die ten ch re ge le keuken, maar ook enke . u ook gerechten afhalen Bij Pin Pin Xiang kunt te bediening. ten at ant met de ur sta re e llig ze ge t he hter Een echte aanrader is ec

Je kunt bij ons met

betalen.

Waar komt het woord ‘folder’ vandaa n? Zoek maar eens in een Engels-Ned wat fold betekent! erlands woordenboek op ______________________________

______________________________

__________________

______________________________

__________________

theorie

ende folders. En soms is hebt informatieve, maar ook overtuig Je ers. fold rten soo e lend chil vers Er zijn rtuigend! een informatieve folder ook nog ove is gevouwen, of meerdere één blad dat één of meerdere malen er genoemd. Maar ook uit taat bes Een folder is drukwerk dat fold k een ongevouwen blad wordt vaak bladen die eenmaal zijn gevouwen. Oo wel flyer.

is. anda of informatie. Ze zijn meestal grat Folders gaan vaak over reclame, propag in rekken bij de huisarts of in het gemeentehuis, maar ook in ld Folders met informatie staan bijvoorbee . op straat worden soms de bioscoop (welke films draaien er?) zij je een NEE-sticker hebt…) en ook (ten bus ven brie je in k vaa t kom e bepaald restaurant uit Reclam paganda). Zoals een flyer om naar een pro of ame recl (ter eld ede uitg ers fold eten te gaan (zie het voorbeeld).

Waarvan / waarvoor zou iemand op

straat nog meer folders of flyers kunnen

______________________________

uitdelen?

______________________________

__________________

______________________________

__________________

Wat vind jij sterk aan de folder over het

restaurant in het voorbeeld? __________________

______________________________

____________

______________________________

______ ______________________________

Wat vind jij minder goed aan de fold

er over het restaurant in het voorbee

ld?

______________________________

__________________

______________________________

Bij sterke en minder sterke punten kun

je denken aan:

Wel of geen - kleurgebruik - goed leesbare zinnen - duidelijke informatie gaan?) - overtuigingskracht (zou je er heen

__________________

OPDRACHT e folder. Laat je informatie zoeken voor een overtuigend e juist de s) epje gro ne klei in (of zelf Je gaat nu rtuigende folder. t alles is namelijk geschikt voor een ove Nie ht. krac leer je aan en wet n eve t idee eers n eten?) of een nt (waarom zou je juist dáár moeten gaa aura rest een van er fold een ls zoa iets Je kiest dus peut als je astma van de tandarts, of de kinderfysiothera ng bela het r ove lder tiefo rma info e overtuigend … Aan jou dus de i en begrijpen we de helft er niet van saa s lder tiefo rma info rt soo dit zijn k hebt… Vaa ters in het land J! en en deze te verspreiden over alle dok mak te er fold e ieuw tern splin spik een taak om tijdschriften). t ideeën opdoen op het internet of in kun (je er fold je r voo tie rma info e ›› Zoek eerst de juist folders liggen? Misschien heb je thuis wel een aantal t. Zorg er, de plaatjes en de indeling van de teks vorm de aan k Den er. fold je r voo ›› Ontwerp een idee lf is (anders niet afgekeken is, dat het iets van jeze het dat gen zeg wil Dit is. l inee orig voor dat de folder dan anderen). en niet gaat men. Zoek uit welke informatie je wel noe te om t vind tie rma info jke ngri ›› Bedenk wat jij bela gebruiken. wat kunt eerst de zinnen in het klad, zodat je nog rijf Sch en. kom t moe er fold de in die ››Begin met de tekst . veranderen. Gebruik je eigen woorden Je hebt bedacht welke vo

rm je folder krijgt. Hoe ga

dat je alleen een voorkan

t neemt (een flyer). Maak

je de folder vouwen? He

van tevoren verschillende

t kan ook zijn

voorbeelden, igste uit. Kijk waar je je tek st het beste kwijt kan. Maak nu de folder in het echt. Zorg ervoor dat de ze er leuk en aantrekkelijk uitziet, zodat wij de folder allemaal gra ag willen lezen! Bedenk je ook een titel vo or je folder? __________ ____________________ _________ kies dan de leukste of hand

_____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________

Plak hier je folder of flyer. Als je alleen een voorkant bedacht hebt, mag je de folder ook op deze bladzijde tekenen/schrijven. P.S. Bij een folder met tekst op de achterkant: niet de hele achterkant insmeren met lijm, hĂŠ! Gebruik een plakbandje Jâ&#x20AC;Ś

ieve) teksten C. Overtuigende (persuas

ant n voor klas- en schoolkr le ke ti ar de en ig tu er Ov 8.

Pesten, praat erover!

n geregeld gepest die er niet echt bijhoren. Ze worde en der kin ig, wez aan ze zijn l hoo isschool Op elke basissc wordt dagelijks gepest. Op elke bas en der kin ntig twi de op Eén n. en buiten de groep geslote zich, ten koste van ten het voortouw nemen. Zij willen pes het bij die en der kin ig, wez zijn pesters aan of meedoen met pesten. er kinderen die zwijgen, toekijken zijn k Oo n. ijze bew , ffer hto slac het plaelkaar gewaagd zijn, is er sprake van aan en der kin Als . gen pla en ten gen is niet altijd Er is een verschil tussen pes volgende keer is het de ander. Pla de , nds vele ver iets een de t doe r treitegen. De ene kee t meestal in de vorm van schelden, eur geb ten Pes . wel dat is ten Pes . verplaatst zich leuk, maar nooit bedreigend n en buiten de groep sluiten. Pesten ere neg ook ar ma n, slaa en en opp ren, dreigen, sch bieltje en het internet. oolplein naar de wereld van het mo sch het van er vak ds stee ien end bov fdpijn, gepest kunnen last krijgen van hoo n rde wo die en der Kin . stig ern alleen, wordt snel De gevolgen van pesten zijn ressies. Het gepeste kind voelt zich dep s zelf en st ang faal jn, kpi bui en, slaapproblem wen en eigenwaarde. bang en onzeker, verliest zelfvertrou ling, met t elkaar omgaan, met machtsverde me en der kin rop waa r nie ma de t Pesten heeft te maken me gepest kind en de d voor zichzelf kan opkomen. Een kin een te ma ke wel in en ep gro veilige de sfeer in de opgevangen. Door te zorgen voor een n rde wo r nie ma de goe een op is pester moeten beiden thu r het aanleren van respect hebben voor elkaar en doo en der kin rbij waa , ool sch op ep sfeer in de gro der ernemen om het sociale vaardigheden zal pesten min leerkrachten gezamenlijk stappen ond en ers oud dat rijk ang bel is Het n. klas. snel voorkome r een veilige sfeer op school en in de voo len voe k elij ord wo ant ver zich pesten aan te pakken en deren Adviezen aan ouders van gepeste kin ren; pte • de situatie niet aanvaarden/acce cht; • contact opnemen met de leerkra erover praten; • de problemen serieus nemen en • je kind door dik en dun steunen; rdt; iale vaardigheidstraining gegeven wo • informeer in je wijk of er een soc wie je je hart kunt luchten. • praat als ouder zelf met iemand bij

naar www.denhaag.nl/ggd

Adviezen aan ouders van pesters kind pest serieus; • neem anderen die zeggen dat je voor wat het anderen aandoet; • probeer je kind gevoelig te maken ter te komen waarom het pest; • probeer er samen met je kind ach tgedrag van je kind; • corrigeer agressieve buien of pes rdt; iale vaardigheidstraining gegeven wo • informeer in je wijk of er een soc wie je je hart kunt luchten. • praat als ouder zelf met iemand bij Advies aan alle ouders hoe het op school gaat; • praat regelmatig met je kind over n omgaat. rbeeld hoe je respectvol met mense • geef zelf als ouder het goede voo ga naar Voor meer informatie over pesten, www.pestenislaf.nl www.slatoe.be www.sjn.nl/pesten www.pestweb.nl www.pesten.net

www.kidstegengeweld.nl www.kieskleurtegenpesten.be

______

______________________________

____________ ______________________________

Waar staat dit al kort aangegeven? q in de eerste regel van het artikel q in de kop (titel) van het artikel q onderaan het artikel boven de web

theorie

gende artikel?

Wat is het hoofdadvies in het overtui

sites

Waarvan wordt in dit artikel gebruikgem

aakt om adviezen duidelijk op een rijtje

______________________________

te zetten?

______________________________

__________________

r bij horen:

en een slot. Geef aan welke stukjes waa

In het artikel zit een inleiding, een kern Inleiding:

__________________

______________________________

______________________________ Kern:

_______________

______________________________

___ ______________________________ Slot:

_________

______________________________

_________ ______________________________

Wat wordt er in het slot van deze teks

t voor bijzonders gedaan?

q er worden voorbeelden van pesten gegeven q er worden tips gegeven om pesten tegen te gaan q er worden kinderen en ouders gen oemd die gepest worden q er worden kinderen en ouders gen oemd die pesten

Het is lastig om zo’n moeilijk onderwerp als pesten te kiezen en daar een mooie tekst over te schrijven. Dit hoef jij ook niet te doen (als het je lukt: doen!) Maar je kunt wel oefenen met andere overtuigende teksten. Een voorbeeld hiervan is een boek- of filmbespreking (of ‘recensie’). Je vindt recensies bijvoorbeeld in dagbladen en in tijdschriften. In een recensie staan behalve feiten ook de mening van de recensent (de persoon die de recensie / bespreking heeft gemaakt). Jij gaat in deze opdracht mensen overtuigen om juist dát boek te lezen, om díe film te kijken etc. Je stuk kan in de schoolkrant komen! Er zitten veel overeenkomsten in een recensie en de tekst over pesten die je gelezen hebt. - Een inleiding, kern en slot - Goede argumenten - Tips - Je kunt je recensie ook een titel geven Wat is er anders? Noem in een recensie ook onderaan: Titel, Auteur, Uitgeverij, Jaar van uitgave, en eventueel het aantal pagina’s en de prijs.

OPDRACHT Je gaat nu oefenen met het schrijven van een recensie. Lees deze tips maar eerst goed door! In de inleiding noem je: - titel van het gelezen boek / film enz.; - achtergrondinformatie over de auteur; - bijzonderheden over het boek / de film (bijv. dat het boek wordt verfilmd / een literaire prijs heeft gewonnen); - wat wil de auteur / de maker? Waarom is dit geschreven / gemaakt? (Je kunt op het internet zoeken…) In de kern: - de inhoud van het boek (een héél korte samenvatting); - je mening hierover, mét argumenten; - waarom moet volgens jou iedereen dit boek wel / niet lezen; - waarom is dit boek goed, slecht, fantastisch; - waarom is de hoofdpersoon ‘echt’, slecht enz.; - denk aan zaken als: hoe belangrijk? hoe origineel? hoe actueel (van belang op dit moment, modern). In het slot: - je eigen mening en conclusie over het gelezen boek; - voldoet het aan je verwachting?; - is het interessant voor andere kinderen / mensen en waarom?; - je roept de lezers nog eens kort op om dit boek te lezen / niet te lezen omdat… enz. En wat noem je ook alweer onderaan?

Kies nu een boek of film uit om je recensie over te schrijven. Schrijf erover op de volgende pagina. Liever eerst in het klad? Gebruik dan een apart vel papier.

Zitten er in je tekst geen spelfouten? Bevat je recensie vooral goedlopende, korte zinnen? Je kunt de voorkant van het boek of de film printen en erbij plakken of natekenen.

onstratieve) teksten D. Verduidelijkende (dem

ingen voor uit te voeren handel 9. Instructieve teksten

Mjammie, met de auto Mikado spelen

Met de auto van buite n Amsterdam Vanaf de Ring Amsterda m-Noord A10 afslag s114; richting centr um. Na de Piet Hein tunne l rechtsaf naar Piet Heinkade. Pakhuis de Zwijger ligt na ongeveer 800 m aan de rechterkant. Let op! Je kunt kunt nie t voor de deur parkeren, voor parkeerg elegenheid zie onze parkeerinstructies.

dam Met de auto of fiets vanuit Amster e. Vanaf Tropenmuseum >> Mauritskad ts over de brug Czaar Peterstraat in. Eerste brug linksaf (langs de molen) rech de op; na ca. 900 m De Zwijger aan Onder spoor door; linksaf Piet Heinka de rechterkant. s erplein - Valkenburgerstraat - Prin Vanaf Waterlooplein >> Mr. Viss Hendrikkade rechtsaf. - Kattenburgerstraat - onder het Meteen links langs Scheepvaartmuseum aan de overkant. spoor door. De Zwijger ligt dan meteen de achterkant van het CS rechtsaf, Vanaf het Centraal station >> Ga aan jger aan de linkerkant. oostwaarts. Na zo’n 1,5 km ligt De Zwi

Openbaar vervoer Met de trein naar Amsterdam CS, dan vanaf voorplein CS tram 26 naar IJburg; uitstappen bij halte Kattenburgerstraat of bus 42 naar KNSM eiland; uitstappen bij halte Jan Schaeferbrug. Nachtbus 359 naar IJburg, uitstappen bij halte Jan Schaeferbrug. Tram 25 rijdt van Martin Luther Kingpark, via De Pijp, Vijzelstraat en de Prins Hendrikkade naar de Passenger Terminal Amsterdam. Bij de eindhalte uitstappen en ca. 2 minuten lopen. Tram 10 rijdt van de Van Hallstraat naar Azartplein via Rietlandpark, hier overstappen op tram 26, richting Centraal Station.

MJAMMIE Ingrediënten - 100g Rice Krispies - 200g chocolade (puur of melk) - 20g gemalen kokos - 40g boter scheutje olie Bereidingswijze Vul een pan of pot met water en zet hier in een andere pan of pot zonder water (dit heet: au bain marie). Breek de chocolade in kleine stukjes. Doe eerst de boter in de pan of pot zonder water, daarna de stukjes chocolade. Als de chocolade gesmolten is, voe g je er de Rice Krispies en de kokos aan toe. Goed roe ren. Vet een plaat of schotel in met de olie . Verdeel het mengsel op deze plaat in mooie stukjes. Laat opstijven (50 minuutjes) in de koe lkast. Presenteer. Smakelijk!

MIKADO Het spel • Om de beurt proberen de spelers een stok op te pakken uit de stapel, zonder een van de andere stokken te bewegen. Lukt dit, dan mag hij of zij proberen een volgende stok op te pakken. • Als er een stok in de stapel beweegt tijdens het oppakken van een stok, gaat de beurt naar de volgende speler. • De beste manier om een stok op te pakken, is door voorzichtig op een uiteinde van de stok te drukken; de andere kant komt dan iets omhoog. Probeer het maar eens. Het einde van het spel • Als alle stokken weggespeeld zijn, worden de punten geteld volgens de waarderingstabel. • De speler met de meeste punten is de WINNAAR.

instructie geeft. Instructie is Een verduidelijkende /demonstratieve tekst betekent dat je daarin een ingen je moet doen zodat handel welke uit legt Je ing. aanwijz eigenlijk een ander woord voor opdracht, iets goed verloopt: bijvoorbeeld spelregels voor een spel.

_________________________________ voor een gerecht (eten dat je klaar

wil maken).

_________________________________ voor een bestemming (een gebouw

waar je naar toe wilt).

En ken je nog meer namen voor instructies? __________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

theorie

elden?

Welke vormen van instructies (aanwijzingen) zie je nog meer tussen de voorbe

Wanneer iemand instructies geeft, geef je informatie over een bepaal de actie. Dit kan zijn hoe, wanneer, of op welke manier de actie plaats moet vinden. Je kunt dit schrijve n (zoals in Schrijf ze!), maar vaak vertel je het ook aan iemand. Een routebeschrijving is ook in onze TomTom-tijd vaak geen overbodige luxe. Je ziet nog veel beschrijvingen als ‘Komt u uit de richting Antwerpen, neemt u dan…’, maar in deze moderne tijd zijn er ook handige routeplanners op internet waar puntsgewijs op aangegeven staat hoe je moet rijden (vaak met deelafstanden erbij en hoeveel minuten je er over doet!)

t… Als je dit leest, kom jij spelregels zodat een spel goed verloop Weer even terug naar noodzakelijke spel? dan makkelijk uit de bedoeling van het n gooit, mag . Wie hierbij het hoogste aantal oge teen bels dob de met rt beu de om ien heeft gegooid. De De spelers goo nveel vakjes vooruit zet als hij ogen eve pion zijn hij rna waa n, doe p wor de eerste worp 4 de eerste goed in acht worden genomen: wie bij gaat ineens door wel ter ech ten moe els lreg spe de aan it, onderst 3 goo r nr. 53, wie bij de eerste worp 6 en en 5 gooit, moet ineens doorgaan naa s in een gele achtergrondkleur staan, hebben een bijzondere mer naar nr. 26. De vakjes waarvan de num achtergrond: nogmaals een zelfde aantal vakjes vooruit. Voor gele een in mer nr. 19 – betekenis: een rood num lregels: nr. 6 – brug. Ga verder naar 12. espelers spe de je g plee raad : mer num rt zwa de vakjes met een r één van de med put. Rustig afwachten, totdat je er doo Wachten totdat je door . herberg. Sla één beurt over. nr. 31 – enis ang gev . Terug naar nr 37. nr. 52 – wordt uitgehaald. nr 42 – doornstruik nr. 58 – dood. Helemaal opnieuw beginnen. Kom je op een rijd. plaats. Om het spel één van de andere spelers wordt bev staat, dan moet je terug naar je oude bereiken: gooi je eler esp med een van pion de al r waa te vakje, nr. 63 het juiste aantal worden gegooid om te winnen, moet bij de laatste worp op een gansje, dan moet rbij daa pion de t kom ; teruggeteld te veel, dan moet vanaf nr. 63 worden teruggeteld. den nogmaals een zelfde aantal vakjes wor Hoe zou jij het opschrijven? En welk spel is het eigenlijk, noem het in de titel! ____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

____________________________________________________________

__________________

Het is belangrijk om: - korte en duidelijke zinnen te gebruiken; - vaak op een nieuwe regel te beginnen (bijvoorbeeld opsommen); n. - bepaalde woorden nadruk te geven door bijvoorbeeld dik of schuin te drukke OPDRACHT er. Spelregels? Routebeschrijving? Recept? Jij gaat nu een eigen instructie schrijven. Je mag zelf bedenken waarov (Wedstrijd)reglement? Het kan allemaal! MANIER iemand iets moet doen. Succes! Je kunt in je instructie uitleg geven over HOE, WANNEER of OP WELKE s: als je het maar duidelijk maakt voor jezelf. Je gaat je info eerst even kort noteren. Gebruik kernwoorden, pijltjes en kleurtje Daarna schrijf je op de volgende pagina je overduidelijke instructie J.

Zit je ook weleens met je handen in het haar? Geen probleem! Dat overkomt elke schrijver weleens! Bij deze opdracht is het belangrijk dat lezers straks niet met de handen in het haar zitten, de handelingen moeten D U I D E L I J K zijn!

E. Sfeeroproepend e

10. Sfeerbeschri jven

(evocatieve) teks ten

de teksten

z e e i l r e n g r e k k e L 1 2

voelde ik dat we niet alleen el, vi t slo t he in r aa ler de er ht Zodra de deur ac rug. Ik zocht naar het ijn m er ov d ee gl g lin ril e am en waren. Een onaang s een kreet hoorde uit ot pl ik en to de ijf rst ve nd ha ijn lichtknopje, maar m de slaapzaal die hier in d an iem s wa er r: ke ze t he ik het duister. Nu wist niet hoorde.

Het enige licht kwam van een klein kiertje onder de deur. Ik tuurde naar de plek waar het geluid vandaan was gekomen. Daar was het weer, een diepe grom. Ik durfde geen stap te verzetten. Terwijl ik daar stond, drong een verschrikkelijke stank mijn neusgaten in. Misselijk en in paniek draaide ik me om en begon op de deur te bonken. Ik kon geen kant op.

Sommige verhalen zijn erg griezelig. Soms kun je aan een titel al zien dat er iets engs aan zit te komen, bijvoorbeeld:

Griezelige voetstappen Alleen thuis Ik ben bang om… Andere titels zullen een ander gevoel in een verhaal beschrijven. Zoals:

Juf is boos! Waarom ik moest huilen De leukste jongen van de klas Het leukste meisje van de klas Nog één nachtje slapen… Zo zielig Oei, mama komt thuis

Allereerst moet je ‘gewone’ zinnen spannend kunnen maken. Kijk maar eens naar het volgende voorbeeld: Als je zegt: Josefientje lag in bed. Dan is dat natuurlijk niet echt spannend te noemen… Als je zegt: Bange Josefientje lag in het donker helemaal trillend en alleen in het grote bed. Dan is dat al wat spannender, of niet? gierig worden.

• Begin je verhaal met een spannende opening. De lezer moet meteen nieuws

al een beetje griezelig, • De plaats waar je verhaal zich afspeelt, is erg belangrijk. Beschrijf die plaats je verhaal. voor n of mysterieus. Een oud kasteel of een nevelig bos zijn geschikte plaatse

theorie

Iedereen heeft weleens een spannend griezelverhaal gelezen. Je las zojuist ook twee griezelfragmenten. Griezelverhalen gaan vaak over de strijd van het goede tegen het kwade. Meestal speelt een gewoon kind de hoofdrol. De griezels hebben speciale krachten en eigenschappen … Maar hoe schrijf je zo’n spannend verhaal? Hoe maak je zo’n spannende sfeer?

• Gebruik afwisselende zinnen. Gebruik een aantal korte zinnen achter elkaar om iets spannend te maken. Weer een grom. Met een ruk draaide ik me om. Geschuifel. Steeds dichterbij. Weer gegrom. Harder dan eerst. Of: Blikken. Een bezem. Er moest iets gebeuren, en snel. Ik begon mijn omgeving af te tasten. Een kast. schep te pakken. Ik Toen sloten mijn handen zich om een handvat. Zo te voelen had ik een grote greep mijn wapen stevig vast, spitste mijn oren, en wachtte af. • Gebruik griezelige woorden. Oefen je griezelwoorden hieronder maar eens! Wat hoort bij elkaar en maakt het spannender? Trek de lijnen! muis • • oud

dood •

kei •

aarde •

pik •

vuur •

gloeiend • modder • doods • pijl •

• rood • zwart • snel • scherp • bang • vet • stil • donker

stok •

• stil • hard

vlijm •

• heet

Moeilijker? tevoren weet wat er gaat • Loop op de gebeurtenissen vooruit. Als schrijver ben jij de enige die van gebeuren. Maak de lezer nieuwsgierig. hand is, breek je het verhaal • Stel het einde uit. Vlak voordat duidelijk wordt wat er precies aan de TV) vaak aan het einde van op series af. We noemen dit een ‘cliffhanger’. Je ziet dit in boeken (of in . een hoofdstuk om de nieuwsgierigheid naar de rest van het verhaal op te wekken

OPDRACHT Schrijf een griezelverhaal. Kies een van de volgende titels en maak er een kort verhaal bij. Natuurlijk mag je ook zelf een titel kiez en.

Griezelige voetstappen Alleen thuis Ik ben bang om… Je kunt ook inspiratie halen uit de volg ende jongen die niets durft: Lev. Bedenk wat voor engs er gebeurt en of hij nog steeds niets durft…

uit Lev? Reine De Pelseneer, Abimo, Sint-Niklaas

Ik heet Lev. Dat is een rare naam. Een naam voor iemand die dapper is als een drakendoder, voor een held die vecht met vuur. Een naam voor een jongen die alles durft. Maar ik durf niets. Nu ja, soms wel… Ik durf op mijn handen op het muurtje in de tuin van opa te staan, ook al roept opa dan dat ik mijn nek ga breken en voor eeuwig en altijd in een rolstoel zal moeten zitten. Ik durf mijn vinger in de bek van Zorrito te stoppen als hij geeuwt. Ik durf midden in de nacht naar de keuken te sluipen om een reep chocolade uit de kast te smokkelen. En ik durf een voetbal zo hard over het schoolplein te schoppen dat hij tegen de ruiten van de eetzaal smakt en juf Elske roept dat het een stuk zachter moet. Ik durf dit en ik durf dat en ik durf nog veel meer. Maar als ik écht een held moet zijn, dan durf ik helemaal niets…

- Zorg ervoor dat je het gevoel dat de titel weergeeft duidelijk naar voren laat komen! - Gebruik een spannende opening. - Gebruik afwisselende zinnen (spanning, kort en lang). - Griezelwoorden?!?

Wat is mijn spannende opening? ___________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________

42 Idee(ën) voor titel: ___________________________________________________________________________________________ Griezelwoorden die ik wil gebruiken: ___________________________________________________________________________________________

Is de lezer gelijk gegrepen? Dan heb je een spannende opening! Speelt het verhaal zich op een spannende plek af? Heb je ook af en toe korte, spannend gemaakte zinnen gebruikt? En niet te vergeten: griezelwoorden!

9 789490 448189 Artikelcode: SZE06

Wie kan je beter begeleiden bij het (creatief) schrijven, dan een

échte schrijver?

Vele schrijvers schrijven graag. En veel. En ze zijn voortdurend op zoek naar originele ideeën, interessante

invalshoeken en zinderende zinnen.

In Schrijf Ze! lichten enkele schrijvers een tipje van de sluier op.

Ze tonen hoe je het schrijven kunt aanpakken. En hoe je er plezier in kunt krijgen. Bovendien laten ze je kennismaken met

tien tekstsoorten. Want schrijven is véél méér dan een opstelletje

neerkrabbelen. Schrijven is echt fun!

Wie?

n samen en Frank Pollet zij n le eu m er V k ie en in er, Mon nominaties en prijz n, Reine De Pelsene ke oe db ug je schoots len kinderen ls haar sporen ruim goed voor tiental ke in W ke m Fe ijl ren. ury’s, terw erland en Vlaande ed N Kinder- en Jeugdj in en av tg ui rse educatieve verdiende in dive hrijfdocenten! ine en Frank zelf sc Re n zij n ie nd ve Bo

Bestellen? Goed idee! J Voor België Uitgeverij EFD - info@Uitgeverij-E

FD.be - www.Uitgeverij-EFD.be

Voor Nederland Schoolsupport - info@schoolsuppo

rt.nl - www.schoolsupport.nl

DE PEL SEN OR REI NE ERS * DO

OR 8+ EER * VO

M CHRIJF ZE!

LEE R SCH RIJ

SCHRIJF ZE! L ZE! XL F J I R H C S SCHR LEER

S * DO

NI OR MO

RM EK VE

EULEN *

oes?

of Pompelp

Het huisdier van tante Tralalie

EXCLUSIEF!

Jelle P. laat zijn kwalite

iten zien!

MAAK JE

EIG EN STRI P!

IJG

GST

IK HEB VLIEGAN

Hersenvliegontsteking?

IJF

Ik heb t. k gekoo in Pin P n! ete komt

ji j ijiji i

* DO OR FRA NK

PO LLE T

* VO OR 11 +

XXL

WAT GEBEURDE ER MET DE BOEKEN VAN FRAN TAS

K POLLET???

Wat ezels hebben sc met el hrijver kaar ge s en meen?

rijijijijijij

Plop? of kabouter

Bosaap

ijij ijij

ijij i

ij jij

VER S

Sch

Mompelmoes

IJVER

10+ VOOR

jijijf Ze!

w rvieol inte IEF Toverb LUS EXC t Stella me

HR MET SC

IJVEN

VEN ME T SCH RIJ

SCHRIJF ZE!

VOOR 9+ FEMKE WINKEL S * SCHRIJV ERS * DOOR LEER SCHRIJV EN MET

SCH RIJV EN ME T

RIJV LEE R SCH

EXCLUS

GEHAKTBAL?

IEF!!! JA! Ik heb hoogtevree

altijd lekker!

SCHRIJF ZE! L

Leer schrijven met échte schrijvers