vsc jaarverslag
{2009} inhoud geven aan een nieuwe structuur
Jaarverslag_2009_2.indd 1
18-06-2010 09:31:21
inhoudsopgave Voorwoord
1
1 De vereniging van samenwerkende centra en musea in wetenschap en techniek in 2009
3
2 De VSC in cijfers 4 3 De activiteiten van de VSC 3.1 Met de leden 7 3.2 Voor de leden 10 3.3 Met anderen 13 3.4 Voor anderen 16
7
4 Financieel overzicht 18 4.1 Staat van baten en lasten boekjaar 2009 18 4.2 Toelichting op de specificatie van lasten en staat van baten en lasten 5 Ledenlijst
Jaarverslag_2009_2.indd 2
20
21
18-06-2010 09:31:21
voorwoord 2009 was een belangrijk overgangsjaar voor de vereniging. Zo ging per 1 januari de nieuwe organisatievorm in, met nieuwe bestuursleden en een eigen bureaumanager. Als gevolg van deze veranderingen stond een deel van het jaar in het teken van kennismaken. Kennismaken met de aangesloten leden, met hun unieke locaties waar wetenschap en techniek tot leven komen. Natuurlijk bood de ontmoeting ook kansen het verenigingsbelang nog eens te benadrukken. Maar ook omgekeerd vertelden de leden over hun specifieke motivatie om lid te zijn en over hun verwachtingen. Ook kwamen er nieuwe partners op het pad van de VSC: zo is de VSC een bijzondere meer jarige samenwerking aangegaan met SchoolTV, waardoor het de komende jaren in februari ‘bliept, knarst en knettert’ op televisie en in de science centra en musea. Onder de naam Xperiment programmeren diverse programma’s extra techniek en de leden van de VSC gaan spannende activiteiten en Meet & Greets organiseren. En er is voor de eerste keer samen gewerkt met de Reinwardt academie, waar informeel leren een belangrijk aandachtsgebied is. Daarnaast was 2009 een actief jaar vol bijeenkomsten en activiteiten, waarbij VSC leden elkaar en relaties ontmoeten en in gesprek gingen. Ook concretiseerde de VSC haar bijdrage aan het Manifest Ruimte voor Talent en kreeg het Activiteitenplan een nieuwe structuur. Dit jaar verslag geeft een overzicht van onze activiteiten. Wat ons betreft een waardevol jaar.
Peter Mous, voorzitter
De vereniging heeft twee strategische doelstellingen: 1 De vereniging stelt zich ten doel via collectieve projecten de maatschappelijke waarde, de zichtbaarheid en het publieksbereik van de verenigde science centra en wetenschapsmusea te vergroten. 2 De vereniging brengt kennis en expertise over wetenschapscommunicatie en wetenschaps educatie samen en verspreidt deze onder de aangesloten leden. Hiervoor initieert zij leer projecten en bijeenkomsten.
1
Jaarverslag_2009_2.indd 1
18-06-2010 09:31:21
2
Jaarverslag_2009_2.indd 2
18-06-2010 09:31:22
1
de vereniging
Nieuwe organisatievorm per 2009 en nieuw bestuur In 2008 sprak NCWT de wens uit meer transparantie te willen creëren tussen de activitei ten van NCWT/FOSC en die van de VSC. Door de verwevenheid van (bestuurs)functies bleken de verantwoordelijkheden en bevoegdheden in relatie tot de verenigings en collectieve activiteiten niet altijd duidelijk. In overleg tussen het Dagelijks Bestuur van de VSC en het bestuur van NCWT is gekozen voor een helderder, functionele scheiding tussen NCWT/FOSC en de VSC. Hiervoor is onder andere een bureau en projectmanager aangesteld. Deze houdt kantoor in Science Center NEMO. Naast de aanstelling van een VSC bureau en projectmanager zijn andere stappen gezet om de nagestreefde transparantie te realiseren. Zo nam Michiel Buchel afscheid als vicevoorzitter van de VSC. Er vonden meer bestuurswisselingen plaats: Hans Gubbels [directeur Continium] en Han Heijmans [ouddirecteur Techniekmuseum Delft, nu pro duct manager Erfgoed Delft] namen eind 2008 afscheid van het bestuur. Zij werden opgevolgd door Arjan Agema [directeur Nieuw Land], Mieneke Knottenbelt [directeur Technika 10 Nederland] en Hans van Oel [marketing manager Naturalis]. In mei 2009 besteedde het nieuwe bestuur een ‘heidag’ aan het nader formuleren van de koers voor de vereniging. Hierbij is vooral gezocht naar de meerwaarde van de vereniging. Besloten is sterker in te zetten op de communicatie naar de leden. Ook het stimuleren van een grotere onderlinge betrokkenheid en een grote zichtbaarheid van de aangesloten leden, horen tot de nieuwe speerpunten. Daarnaast is ervoor gekozen om een groot project te realiseren met een duidelijke meerwaarde voor zo mogelijk leden en waarvan het onmogelijk is het zelfstandig te realiseren. Hiervoor startte de VSC gesprekken met SchoolTV over meerjarige samenwerking onder de noemer Xperiment. Verder nam de vereniging eind 2009 het initiatief om de mogelijkheden te verkennen om op termijn meer samen te werken met de Nederlandse Museumvereniging [NMV]. Naast het geheel eigen VSCaccent van wetenschapseducatie, zijn er veel overeenkomsten en kunnen beide verenigingen elkaar mogelijk versterken. De verkenning wordt vervolgd in 2010.
3
Jaarverslag_2009_2.indd 3
18-06-2010 09:31:22
2
de vsc in cijfers
Leden en bezoekersaantallen Nog ieder jaar groeit het ledenaantal van de vereniging. Ook in 2009 verwelkomde de VSC twee nieuwe leden: Ithaka Science Center in Venlo [Tegelen] en het Museum van het Neder landse Uurwerk in Zaanstad. De vereniging nam afscheid van Anno dat in 2009 is opgegaan in het Nationaal Historisch Museum. Daarnaast beëindigde Technika 10 Nederland haar werk zaamheden en daarmee haar lidmaatschap van de VSC. Heijmerink & Wagemakers sloot zich aan als sustaining member van de vereniging. Aantal bezoeken De leden van de VSC ontvingen in 2008 gezamenlijk ruim 2,3 miljoen bezoeken, waarvan bijna 780.000 jongeren onder de 17 jaar. Uit deze cijfers blijkt de belangrijke rol die de leden innemen als informele leeromgeving. Veel kinderen kwamen in schoolverband, ruim 222.000 basisschoolkinderen kwamen in aanraking met wetenschap en techniek via een bezoek aan of project van een van de aangesloten leden en bijna 160.000 leerlingen uit het Voorgezet Onderwijs. Ook buiten de schoolprogramma’s ontvingen de science centra en weten schapsmusea kinderen en jongeren, bijvoorbeeld via verjaardagsfeestjes of workshops. Niet alle leden verzamelden deze gegevens, de 13 leden die dit vastlegden telden gezamenlijk meer dan 32.000 buitenschoolse bezoeken. 2005: 2006: 2007: 2008: 2009:
1.489.988 bezoeken 1.664.732 bezoeken 2.279.489 bezoeken 2.252.553 bezoeken 2.355.461 bezoeken
Aantal bezoeken in 2009 per VSC lid De onderstaande cijfers geven het aantal bezoeken per VSC lid weer voor zover deze zijn verzameld. Niet alle aangesloten instellingen hebben een eigen gebouw waar zij bezoekers ontvangen: zo organiseert de Stichting Techniekpromotie projecten op verschillende locaties en is Science Linx gevestigd in het openbaar toegankelijke entreegebouw van een faculteit. Ook was het Science Center Delft in 2009 gesloten voor verbouwing. Derhalve kan op basis van deze gegevens geen conclusie worden getrokken over de ontwikkeling van de bezoekers aantallen.
4
Jaarverslag_2009_2.indd 4
18-06-2010 09:31:22
Organisatie
Aantal
Ithaka Science Center
outreach projecten – niet bijgehouden
Science Center Delft
gesloten vanwege verbouwing
Technoplanet
7850
Museum van het Nederlandse Uurwerk
9500
eXplorion-science center
12241
Cosmos Ontdekcentrum
12398
Universiteitsmuseum Groningen
15500
Sonneborgh – sterrenwacht
23880
Twents Techniekmuseum HEIM
32235
Nieuw Land
32615
Science LinX
35000
Museum Boerhaave
42370
Stichting Techniekpromotie
44725
Universiteitsmuseum Utrecht
48750
De Spelerij/Uitvinderij
57000
Continium
60000
Nederlands Watermuseum
71709
Space Expo
72500
Ontdekhoek Nederland
85538
Vereniging van Landelijk Samenwerkende Publiekssterrenwachten
108000
Teylers Museum
119495
Artis Planeterium
135000
Museon
169500
Nederlands Insituut voor Beeld en Geluid
195000
Naturalis
266885
Technopolis
312094
science center NEMO
401176
5
Jaarverslag_2009_2.indd 5
18-06-2010 09:31:22
In 2010 start de vereniging met het verzamelen van extra gegevens. Naast de bezoekers足 aantallen wordt ook informatie verzameld over de samenwerkingsverbanden die de leden hebben, specifieke activiteiten en bijvoorbeeld de gemiddelde bezoektijd. Niet iedereen verzameld deze gegevens, maar de reeds verzamelde bezoektijden geven een interessant beeld. Veel van de bezoeken zijn intensief te noemen: geen kortdurende, snelle bezoeken, maar ruim de tijd om echt te verdiepen, presentaties mee te maken, te denken, doen en ervaren.
Organisatie
Bezoektijd
Continium
3,5 uur
Cosmos Ontdekcentrum
2 uur
De Spelerij/Uitvinderij
5 uur
eXplorion-science center
1,5 uur
Museon
2,5 uur
Museum Boerhaave
2 uur
Museum van het Nederlandse Uurwerk
45 minuten
Naturalis
2 uur en 45 minuten
Nederlands Insituut voor Beeld en Geluid
4 tot 5 uur
Nederlands watermuseum
2,5 uur
Nieuw Land
1,5 uur
Ontdekhoek Nederland
3 tot 4 uur
Science LinX
3,5 uur
science center NEMO
3 uur
Space Expo
3 uur
Stichting Techniekpromotie
1,5 uur
Technoplanet
2 uur
Technopolis
4 uur en 9 minuten
Twents Techniekmuseum HEIM
2,5 uur
Universiteitsmuseum Utrecht
2 uur
Universiteitsmuseum Groningen
75 minuten
Vereniging van Landelijk Samenwerkende Publiekssterrenwachten
2 uur
6
Jaarverslag_2009_2.indd 6
18-06-2010 09:31:22
3
de activiteiten van de vsc
{3.1} met de leden
De VSC is een actief samenwerkingsverband. Net als in voorgaande jaren participeerden de leden in verschillende bijeenkomsten en droegen zo bij aan kennisdeling en kenniscreatie. Georganiseerd met de leden > themabijeenkomsten De eerst themabijeenkomst van 2009, aansluitend op de Algemene Ledenvergadering in Naturalis, stond in het teken van kennisdeling rond samenwerking. Na een inhoudelijke aftrap door Jeroen den Uyl van Twynstra Gudde deelden drie leden hun ervaringen rond samenwer ken vanuit verschillende invalshoeken. Deze invalshoeken waren: 1// thematische samenwerking [het Darwinjaar] > een samenwer kingsverband van allerlei organisaties in het kader van het Darwinjaar: tentoonstellingen, lezingen etc.] door Astrid Kromhout, werkzaam bij de afdeling marketing/communicatie van Naturalis. 2 // verbinden van gelijke partijen: vanuit de Stichting Techniekpromotie vertelde Jelle de Jong over de samenwerking tussen de drie TU’s en de consequenties hiervan voor de Stichting Techniekpromotie. Door de samenwerking van de 3 TU’s vergroten zij hun actiera dius en bereik. 3 // samenwerking met een externe partij [de wetenschap] waardoor onderzoek plaatsvindt en inhoud wordt gegenereerd [voor de tentoonstelling Zoeken naar leven in NEMO is een vijfjarige samenwerking tussen NEMO, TU Eindhoven en NWO ontstaan]. Hierdoor is het science center/museum ook een plek van onderzoek geworden. Het verhaal van Sanne Deurloo draaide om afspraken – hoe kun je elkaar de voor de instelling belangrijke momenten gunnen – en om dynamiek: de dynamiek van NEMO is anders dan die van een onderzoeksin stituut.
7
Jaarverslag_2009_2.indd 7
18-06-2010 09:31:22
Een tweede themabijeenkomst vond plaats onder regie van de Werkgroep techniek & presen taties. Een spannende tentoonstellingsanalyse van ‘Lang zal ze leven’ in het Museon stond hierin centraal. Deze tentoonstelling is tot stand gekomen door een intensieve samenwerking tussen het Museon en Technopolis, beide lid van de VSC. Aan de hand van een vragenlijst werd eerst de interactieve tentoonstelling bekeken. Het dynamische gesprek na afloop richtte zich op vragen als: wat is de hoofdboodschap van deze tentoonstelling, waar zou het publiek over na moeten denken? Maarten Okkersen (Museon) leidde dit gesprek en Patricia Verhey den van Technopolis reageerde op de verschillende opmerkingen en analyses. Een derde themabijeenkomst in 2009 kreeg de noemer ‘projecten om aan mee te doen’. Twee, door leden van de vereniging geïnitieerde en ontwikkelde projecten, stonden in de spotlight. Beide projecten hebben een nationale uitstraling en boden de leden kansen om aan te sluiten. Het eerste project ‘Missie Maan’ van NCWT had als doel om op zoveel mogelijk scholen begin december sterrenkijkers op de maan te richten. Deze scholen werkten hierbij bijvoorbeeld samen met sterrenwachten en planetaria. Het tweede project kwam van Beeld en Geluid. Onder de titel ’Ed*IT’ worden erfgoedinstellingen, science centra uitgenodigd om in deze digitale leeromgeving hun bronnenmateriaal te ontsluiten voor het onderwijs. Het onderwijs kan met dit beschikbaar gestelde materiaal lessen samenstellen. Een kijkje achter de schermen in juni 2009 richtte zich op twee buurinstellingen, de Ontdek hoek Rotterdam en het Onderwijsmuseum. De discussie concentreerde zich op de verschillen of overeenkomsten in de publieksbenadering. Centraal stond de vraag wat het ‘zelf kunnen doen en het aanraken van materiaal’ betekent voor het leerproces. Projecten vanuit werkgroepen > Werkgroep techniek & presentaties In 2009 startte de werkgroep met de realisatie van een omvangrijke wens. Met het opstellen van een basispakket leveringsvoorwaarden en contracten voor tentoonstellingen en exhibits wordt er gewerkt aan een voor alle VSC leden te gebruiken module. De contracten van Natura lis, Museon, Technopolis en NEMO dienden als uitgangspunt. De vereniging gaat in 2010 hiermee verder. > Werkgroep educatief beleid (WEB) Voor de Werkgroep Educatief Beleid stonden er in 2009 twee belangrijke onderwerpen op de agenda. Als eerste het Science Paspoort waarvoor in 2008 de contouren werden geschetst. In 2009 draaide het om de haalbaarheid van een dergelijk paspoort dat kinderen van het Primair Onderwijs stimuleert om meerdere science centra en wetenschapsmusea te bezoeken. De vereniging heeft zich hierbij laten adviseren door Keesie [= een communicatie, advies en reclamebureau gespecialiseerd in het bereiken van de jeugd en hun omgeving]. Op basis van het advies is besloten om de verbinding met jonge mensen op een andere manier te zoeken. Deze nieuwe verbinding diende zich aan met de meerjarige samenwerking die de VSC aanging met SchoolTV. Het twee aandachtspunt van de werkgroep concentreerde zich op het opbouwen van nieuwe kennis en deskundigheidsbevordering. Een ledenenquête gaf inzicht in de drie veel genoemde opleidingswensen, te weten creatief denken, creatief schrijven en informeel leren.
8
Jaarverslag_2009_2.indd 8
18-06-2010 09:31:22
> Werkgroep digitale educatieve diensten (DED) De werkgroep Digitale Educatieve Diensten opereerde in 2009 als stuurgroep voor een drietal – deels VSC overstijgende – projecten. Hierbij werkten Ben Kokkeler en Dennis Ringersma van BMC Groep als inspirerende voortrekkers en organisatoren van de vergaderingen. Het eerste project Collectie in de Klas was gericht op de ontwikkeling van een digitale leeromgeving (digitale klas) voor het onderwijs, het tweede project Cultuurwijsheid, was nadrukkelijk gericht op het versterken van de mediawijsheid bij professionele educatoren (bij musea en bij basis scholen). De gedachte hierbij is dat zij zich kunnen ontwikkelen tot medeontwerpers van op maat gesneden (leer)omgevingen. Het derde project PACE (Publieksannotatie van Cultureel Erfgoed) was gericht op toepassingen van ‘social tagging’ (informatieverrijking) door webbe zoekers aan digitale collecties van erfgoedinstellingen. De DED kwam in 2009 een aantal keer bij elkaar om te spreken over deze projecten en over hun eventuele toekomstmogelijkheden. Voorop staat dat alle nieuwe inzichten en kennis een vruchtbare bodem voor verdere ontplooi ing krijgen, waarmee de wens om te ‘verduurzamen’ wordt gerealiseerd. Voor de nabije toekomst zijn opnieuw doelstellingen en uitgangspunten geformuleerd. Deze richten zich tevens op het gebruik van digitale activiteiten en hebben als doel: de leden te stimuleren, bewustwording te creëren van de mogelijkheden, inspiratie op te doen rond ontwikkeling op het gebied van web 2.0 en de leden te begeleiden om een eigen visie op de digitale toepassingen te formuleren. Lessen uit de eerdere projecten van de werkgroep Digitale Educatieve Diensten worden geïntegreerd in nieuwe projecten. Vanuit deze uitgangspunten zijn eind 2009 twee offertes voor dit vervolgtraject aangevraagd. Ook is er gesproken over een nieuwe structuur van en rol voor de werkgroep, wanneer de lopende projecten eenmaal zijn afgerond. Begin 2010 wordt hierover een besluit genomen.
9
Jaarverslag_2009_2.indd 9
18-06-2010 09:31:22
{3.2} voor de leden
De vereniging wil meerwaarde te bieden aan de leden. Hiervoor wordt relevante informatie verzameld, de mogelijkheden en kansen voor sectorale opdrachten gesignaleerd en laten het bestuur en bureau zich inspireren door ideeën en vragen van de leden en werken deze, waar mogelijk, uit in concrete en uitgewerkte voorstellen. Doorgeven en signaleren – op Europees niveau is Ecsite – de Europese evenknie van de nationaal opererende VSC – de belangrijkste speler. Ecsite zwengelt discussies aan, organiseert projecten en een jaarlijkse conferentie. De VSC was in 2009 aanwezig op een belangrijke presentatie in het Europese Parlement. Tijdens deze bijeenkomst was met name het verhaal van de Portugese oudminister Gago zeer relevant voor de VSC leden. In treffende bewoordingen schetste hij wat een science center zou moeten en kunnen zijn. Van deze presentatie is door het VSCbureau een checklist gemaakt, die onder de leden is verspreid. Daarnaast zijn de leden geïnformeerd over Ecsite projecten waar zij aan mee konden doen, bijvoorbeeld Pilots – een leertraject en community van explainers. Via de nieuwsbrief van de VSC deed het bureau verslag over de Ecsite Conferentie die in 2009 in Milaan plaatsvond. Naast het bureau waren hier ook bestuursleden en leden aanwezig, waarvan sommigen een actieve bijdrage leverden als gespreksleider van sessies, dag of sessievoorzitter waren of een sessiebijeenkomst inhoudelijk verzorgden. De eerste digitale nieuwsbrief in de huisstijl van de VSC verscheen in juni 2009. De nieuws brief wordt inmiddels verspreid onder 90 adressen en er komen steeds nieuwe geïnteresseer
10
Jaarverslag_2009_2.indd 10
18-06-2010 09:31:23
den bij. Naast verenigingsactiviteiten biedt de nieuwsbrief ook internetinspiratie, favoriete websites van de leden etc. Verbinden – de VSC is een netwerk van 27 organisaties, die in grootte sterk variëren. Door deel te nemen aan de ALV’s en bijeenkomsten van de werkgroepen leren de leden elkaar en de vereniging kennen. Omdat de aanwezigheid nog niet voor iedere organisatie een vanzelf sprekendheid is, streeft de vereniging ernaar de betrokkenheid te vergroten. In 2009 is gekeken naar een vorm hiervoor. De kansen die de sociale media hierin bieden, werden al voorzichtig verkend in 2008. In 2009 werd gezocht naar een intranet met de mogelijkheden om een community te vormen. De eerste versie hiervan is uitgewerkt en getoetst aan de wensen. Ook is een indeling gemaakt van de verschillende communicatieniveaus van de VSC en is geformuleerd welke informatie er via twitter en de nieuwsbrief verspreid wordt en wat de rol van de community kan zijn. In 2009 zijn de opleidingswensen verder uitgewerkt. De basis hiervan is het denken vanuit een leerlandschap: het zoeken van samenhang tussen de verschillende activiteiten – workshops, trainingen, intranet – van de vereniging. Het bureau van de VSC selecteerde op basis van de eerste ideeën vanuit de Werkgroep educatief beleid aanbieders voor de trainingen Creatief Denken en Creatief Schrijven. Zij kregen vervolgens het verzoek om maatwerktrainingen te ontwikkelen die aansluiten bij de specifieke vragen van wetenschapsmusea en science centra Ook startten de eerste overleggen met het Science Learning Center van NEMO over een training over informeel leren. Deze opleidingen moeten ook een belangrijke rol gaan vervullen ten aanzien van de ontmoetingsfunctie van de vereniging. In 2009 werden de eerste pilot trainingen [Creatief schijven en Creatief denken <> Annet Goltstein Cream Consult en Eline Janssen] aangeboden, maar niet uitgevoerd vanwege een gebrek aan deelnemers. Gekozen is om 2010 verder te gaan met het aanbieden van deze trainingen om zo de bekendheid hiervan te vergroten. Inspireren – De Werkgroep educatief beleid verzamelde in voorgaande jaren in drie mind maps ‘tips & trucs’ bij educatieve programma’s. Enkele tips hingen samen met het verschil in leerstijlen van bezoekers en gaven hierin bruikbare suggesties. In september 2009 verdiepte de VSC de tips en trucs tijdens een werkbijeenkomst. De aanwezigen konden ter plekke hun eigen leerstijl ontdekken via de Breinstijlentest en de MuseumBreinkaart. Museum Boerhaave was gastheer voor deze dag die begeleid werd door Sandra Minnee van Professional Strate gies. Via actieve opdrachten onderzochten de deelnemers de informatiebehoeften van de afzonderlijke BreinStijlen. Ook was er aandacht voor museummindmappen, ontwikkeld door Erik van de Knaap van HERA. Hierbij ontdekten de deelnemers hoe je de vaardigheden van je brein vergroot via een mindmap en of het mogelijk is om een tentoonstellingszaal te mind mappen. Deze invalshoek – wat is je voorkeursstijl en waar ben je sterk in – biedt ook kansen voor de VSCcommunity. Zo kan het voor een innovator – vol nieuwe plannen, ideeën en inzichten – van grote waarde zijn een gesprek te voeren met een analyser, die van een idee alle verschillende kanten kan bekijken. In 2010 worden diverse bijeenkomsten georganiseerd vanuit deze gedachte. Ook biedt de vereniging haar leden de mogelijkheid om gratis een Breinstijlen test te doen. De VSC is samen met NCWT en PBT/VTBpro betrokken bij het ontwikkelen van een gender checklist voor Science centra en wetenschaps en techniekmusea. Vragen die binnen dit project een belangrijke rol spelen zijn: waar moet je allemaal aan denken wanneer je projecten doet met als doel het stimuleren van bètatalent? Hoe creëer je projecten en plaatsen waar dat
11
Jaarverslag_2009_2.indd 11
18-06-2010 09:31:23
optimaal werkt? In 2009 besprak een werkgroep met daarin vertegenwoordigers van NEMO, VHTO en het PBT de mogelijkheden, inhoud en vorm: op welke manier kun je dit thema agenderen bij de verschillende leden van de VSC? Gekozen is voor een handzame en inspire rende checklist die in 2010 zal verschijnen en gratis verspreid zal worden onder de leden van de VSC. Op 10 december organiseerden VSC/NEMO/VHTO een werkconferentie in NEMO om ervaringen uit te wisselen en om input te creëren voor deze checklist. Voorafgaand aan de conferentie is een aantal leden bezocht door groepjes jeugdige mystery guests. Daarbij is gekeken hoe het was gesteld met de aantrekkelijkheid van de instelling voor meisjes en jongens en wat de meiden speciaal opviel en bijzonder waardeerden. Ook deze informatie gaat onderdeel uitmaken van de checklist. Antennefunctie – De vereniging probeert ieder jaar nieuwe projecten te signaleren die van grote waarde zijn voor de aangesloten leden. Deze projecten krijgen een plek in het Activiteitenplan van het volgende jaar. Zo startte het Universiteitsmuseum met een zeer gedegen onderzoek naar het vertalen van wetenschap naar het internet. Centraal staan hierin de vraag welke aanvullingen en extra’s een website mogelijk maken met als doel de tentoon stellingen begrijpelijker te maken? In 2010 verdiept het museum deze vraag in samenwerking met de VSC. Daarnaast inventariseerde MUST [Robert Schuurmans Stekhoven] in opdracht van de Ontdek hoek Nederland theorieën en uitgangspunten van freechoice learning/informeel leren. In dit onderzoek worden bijzondere verbindingen gelegd tussen museumeducatie, communicatie en onderwijstheorieën. In 2010 krijgt deze eerste inventarisatie een vervolg, waarbij het accent verschuift van onderzoek naar kennisdeling onder de leden. De vereniging is benaderd door de initiatiefnemer van Collectshow, een project waardoor tijdelijke tentoonstellingen ‘bewaard’ kunnen worden. De vereniging ziet dit als een interes sante mogelijkheid: tijdelijke tentoonstellingen zijn voor veel wetenschapsmusea en science centra een belangrijk onderdeel van wetenschapscommunicatie. Moeilijker onderwerpen worden toegankelijk gemaakt en kunnen ook na de tentoonstelling een rol vervullen in projec ten. In 2010 wordt gekeken op welke manier Collectshow en de VSC kunnen samenwerken.
12
Jaarverslag_2009_2.indd 12
18-06-2010 09:31:23
[3.3} met anderen
De VSC zoekt steeds naar mogelijkheden tot samenwerking om in gezamenlijkheid of door de schaalgrootte meer te bereiken. In het Darwinjaar ontstonden hierdoor samenwerkingsprojec ten, zoals het speciaal ontwikkelde educatieve programma. Soms beoogt de samenwerking – zoals bij het Manifest Ruimte voor Talent van het Platform Bèta Techniek – een meer strategi sche waarde om als platform en gesprekspartner mee te mogen denken en mogelijk mee te dragen aan ontwikkeling van nieuwe plannen. > Gezamenlijke jaarlijkse nieuwjaarsreceptie Op 13 januari organiseerde de vereniging samen met NCWT en de Stichting Techniekpromotie haar jaarlijkse Nieuwjaarsreceptie in een feestelijk verlichtte Glazen Balzaal van NEMO. In de speeches werd stil gestaan bij de nieuwe organisatievorm van de vereniging. De Stichting Techniekpromotie bood een voorstelling door studenten aan over het thema wiskunde. Tientallen genodigden uit de museumwereld, overheid, wereld van de techniek en wetenschap luidden zo het nieuwe jaar in. > Meerjarige samenwerking met SchoolTV In 2009 maakte Marjelle van Hoorn [bureau VSC] kennis met Paul Brekelmans [SchoolTV projectleider]. Deze ontmoeting staat aan de wieg van een bijzondere samenwerking. De komende drie jaar zullen SchoolTV en de VSC een techniekweek organiseren. Directe aanlei ding vormde de treffende overeenkomsten tussen beide instellingen die er ieder op eigen manier naar streven om wetenschap en techniek op een toegankelijke en gevarieerde manier over te brengen aan kinderen. De SchoolTV programma’s zijn speels van toon en prikkelen de nieuwsgierigheid van kinderen en sluiten goed aan bij de belevingswereld van de jonge kijkers. Via deze samenwerking willen de VSC en SchoolTV kinderen van groep 1 t/m 8 samen met
13
Jaarverslag_2009_2.indd 13
18-06-2010 09:31:23
hun (groot)ouders stimuleren eens een kijkje te gaan nemen bij één van de leden van de VSC en leerkrachten uit te dagen extra techniek in te passen in het lesprogramma. In twee klankbordbijeenkomsten werd de gezamenlijke ambitie verder uitgewerkt. Onder de naam Xperiment krijgt deze samenwerking in 2010 verder vorm. Een spetterend logo en daarbij horende animatie zijn ontworpen door Arno Coenen, twee Duitse componisten maakten er een sounddesign bij. De uitwerking van het project ligt verder in handen van Anna Tiedink (projectmedewerker) en Marjelle van Hoorn. > Partners in een Manifest In 2008 ondertekende de VSC het Manifest Ruimte voor Talent dat in november 2008 aange boden werd aan staatsecretaris Dijksma. Deze ondertekening was het ‘startschot’ voor de verdere concretisering van de plannen en ideeën van de vereniging om daadwerkelijk bij te dragen aan de geformuleerde doelstellingen. Op 19 maart kwam een aantal leden samen voor een rondetafelgesprek in het Universiteitsmuseum om zich hierover te buigen. Centrale kernbegrippen uit het Manifest voor de VSC zijn kinderen • ouders • talenten • creativiteit • nieuwsgierigheid. Dit gesprek vormde het vertrekpunt voor de maatregelen die de VSC formuleerde. Vooral de bijdrage van de VSC aan de kracht van de omgeving waar ieder lidinstelling voor staat, wordt als een belangrijke bijdrage van de vereniging gezien. De instellingen creëren omgevingen waar ouders en kinderen met elkaar kunnen leren en waar talenten kunnen worden herkend en gestimuleerd. Maar ook betreft het omgevingen waar kinderen in schoolverband bijzondere leerervaringen kunnen opdoen, die onderwijservaringen verrijken en waar talent kan worden herkend en gestimuleerd. Mede ontleend aan deze betekenis, formuleerde de vereniging op haar beurt een focus voor de periode 2010 – 2016. Deze is erop gericht om de kracht van de gezamenlijke informele omgevingen te vergroten. Dit krijgt een stevige verankering in de komende Activiteitenplannen. Voorbeelden hiervan zijn het onderzoek naar informeel leren, omgevingsanalyses en het versterken van de relatie met het Primair Onderwijs via het samen werkingsproject Xperiment. Op 3 november 2009 werd het Masterplan aangeboden aan staatssecretaris Dijksma tijdens een inspiratiediner. Veel steunbetuigers uit de onderwijsketen, het bedrijfsleven, de weten schap, van gemeenten, musea en science centra spraken de wens uit de wereld rondom het jonge kind nog meer te verrijken met wetenschap en techniek. Geen eenvoudige opgave en om deze complexe doelstelling te symboliseren, werd er een puzzel gelegd. Peter Mous van IBM en tevens voorzitter van de VSC legde een puzzelstukje namens het bedrijfsleven, terwijl Marjan Scharloo, directeur van het Teylers Museum de honneurs voor de de musea en science centra waarnam. > Partner Oktober Kennismaand De VSC is al enige jaren partner van Oktober Kennismaand. Oktober Kennismaand staat onder regie van NCWT en net als voorgaande jaren participeerden de leden actief in het aanbod. De VSC nam als partner een aantal communicatie uitingen af van het projectbureau: naast de programmakrant – waar de VSC ook in adverteerde – realiseerde het projectbureau Oktober Kennismaand aantrekkelijke zuilen die een plek kregen bij de deelnemende instellin gen.
14
Jaarverslag_2009_2.indd 14
18-06-2010 09:31:23
> Samenwerking met de Reinwardt Academie Met een groeiende focus op informeel leren leek de stap naar samenwerking met de Rein wardt Academie zeer voor de hand liggend. De eerste gesprekken werden in 2009 gevoerd met Ruben Smit van de Academie met als doel om gezamenlijk een project voor studenten te formuleren. Deze verkenning leidde uiteindelijk tot de volgende opdracht aan de derdejaars studenten van de Academie: ontwikkel een product voor de doelgroep het gezin, waarbij het essentieel is dat het een gezamenlijke leerervaring oplevert. Ouders en kinderden worden gestimuleerd om gedurende het gehele bezoek bij elkaar te blijven. Het ging hierbij om 1) een op de doelgroep het ‘gezin’ gerichte previsit uitdaging, 2) een specifieke op het ‘gezin’ gerichte activerende bezoekersaanpak tijdens het bezoek en 3) een postvisit ervaring. Vijf VSCleden namen hierbij de rol van opdrachtgever op zich. De presentaties en afsluiting van deze module staan gepland voor 2010. Inhoudelijke bijdragen aan projecten > Beagle special Het VSC bureau onderhield contacten met het NIBI [Nederlands Instituut voor Biologie] over de Beagle special die dit instituut realiseerde in het kader van het Darwinjaar. Een aantal leden heeft, speciaal voor deze Beaglespecial, geïnventariseerd welke onderwerpen er in het mu seum/science centra aansloten bij de reis van de Beagle. Deze inspanning heeft geleid tot mooie verwijzingen in het lesmateriaal: bij ieder hoofdstuk wordt verwezen naar science centra en musea in de buurt. De VSC kreeg een vermelding in het colofon. > International Year of Chemistry 2011 Voorafgaand aan de algemene ledenvergadering in november werd tijdens de lunch een presentatie geprogrammeerd vanuit het KNCV over het International Year of Chemistry 2011. Dit thema biedt diverse aanknopingspunten voor programmering en samenwerkingsprojecten. De KNCV sloot af met de oproep om concrete projectplannen te formuleren.
15
Jaarverslag_2009_2.indd 15
18-06-2010 09:31:23
{3.4} voor anderen
De VSC zet een aantal verschillende activiteiten in om de science centra en wetenschapsmu sea bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. De website www.sciencecentra.nl is hierin een belangrijk instrument. Ook in 2009 zijn via deze website de leden en hun activitei ten onder de aandacht gebracht. Naast het informeren over actualiteiten – nieuwe tentoonstel lingen, informatie over het Darwinjaar – groeide de website doordat er weer nieuwe lesprojec ten aan zijn toegevoegd. Ook is er in 2009 een nieuwe pagina aan de website toegevoegd, die leerkrachten verwijst naar het onderwijsaanbod dat aansluit bij de kerndoelen. > Science Quiz In 2009 verscheen de Science Quiz weer in vier regioversies: de logo’s van de VSC leden zijn op deze vier versies geplaatst. De leden zetten de quiz op verschillende manieren in bij hun eigen activiteiten en als promotiemiddel. Via de samensteller van de Quiz – De Praktijk – zijn ruim 1.000 docenten op de quiz geabonneerd. Dit abonnement wijst hen iedere maand op het bestaan van science centra en wetenschaps en techniekmusea in hun directe omgeving. Naast verspreiding door de leden en door De Praktijk wordt de quiz op diverse landelijke sites aangebo den. Ook startte De Praktijk dit jaar in opdracht van de VSC aan twee activiteiten die de gebruiks mogelijkheden van de Quiz vergroten. Van alle vragen wordt een database gemaakt waardoor de
16
Jaarverslag_2009_2.indd 16
18-06-2010 09:31:24
vragen kunnen worden hergebruikt en er wordt een handleiding ontwikkeld met suggesties om de Quiz en de afzonderlijke vragen ook op andere manieren te kunnen inzetten. > NOT > samenwijzers Science Center NEMO bood de VSC gelegenheid om tijdens de Nationale Onderwijs Tentoon足 stelling samenwijzers [een brochure met daarin het verzamelde educatieve aanbod van de aangesloten leden] uit te delen. De stand trok veel bezoekers die, door de samenwijzers, ook geattendeerd werden op het aanbod elders. Iedere Samenwijzer kreeg een sticker met een verwijzing naar de website www.sciencecentra.nl. > Darwinjaar: educatief materiaal Het Darwinjaar 2009 vormde de aanleiding voor een aantal museale instellingen om, met het Universiteitsmuseum Utrecht als penvoerder, speciaal educatief materiaal over evolutie te ontwikkelen. Hiermee vulden zij een leemte in: in het huidige materiaal voor de onderbouw ontbraken recente ontwikkelingen. Er ontstond nieuw lesmateriaal dat in aanvulling op de tentoonstellingen voor Darwinjaar werd gebruikt.
17
Jaarverslag_2009_2.indd 17
18-06-2010 09:31:24
4
financieel overzicht
{4.1} staat van baten en lasten boekjaar 2009 Baten Realisatie
Begroting
Verschil
217.500
217.500
0
Contributie leden
10.740
10.000
â&#x20AC;&#x201C; 740
Bijdrage ECSITE
4.111
5.000
889
232.500
232.351
â&#x20AC;&#x201C; 149
Realisatie
Begroting
Verschil
Bestuurskosten
7.237
8.000
763
Activiteiten bestuur
6.380
7.000
620
Bureaukosten
81.500
81.500
0
Onderwijsprojecten
12.194
70.000
57.806
Profilering
34.237
40.000
5.763
Kennisbevordering
17.865
18.500
635
Relatiebeheer
2.731
4.000
1.269
Onvoorzien
2.829
3.500
671
164.973
232.500
67.527
67.378
0
Subsidie FOSC
Totaal baten
Lasten
Totaal lasten Resultaat
18
Jaarverslag_2009_2.indd 18
18-06-2010 09:31:24
Specificatie lasten 2009 Realisatie
Begroot
Resultaat
2.624,00
1.000,00
– 1.624,00
reiskosten
802,00
600,00
– 202,00
onkosten
134,00
1.000,00
866,00
1.547,00
2.000,00
453,00
345,00
350,00
5,00
–
50,00
50,00
1.785,00
3.000,00
1.215,00
–
–
–
5.961,00
5.500,00
– 461,00
419,00
–
– 419,00
75.000,00
75.000,00
–
6.500,00
6.500,00
–
–
50.000,00
50.000,00
sponsoring Science quiz - Next level/Basis
7.140,00
10.000,00
2.860,00
externe beg. Werkgroep Educatief Beleid
5.054,00
10.000,00
4.946,00
collectieve promotie (flyer, evt. SamenWijzer)
15.889,00
30.000,00
14.111,00
collectieve promotie tijdens Oktober Kennismaand
18.348,00
10.000,00
– 8.348,00
hosting (235 euro) en webbeheer
–
1.000,00
1.000,00
website aanvullen
–
–
–
13.728,00
12.500,00
– 1.228,00
3.373,00
5.000,00
1.627,00
workshop best practices
764,00
1.000,00
236,00
VSC ledensite aanvullen
–
–
–
2.731,00
4.000,00
1.269,00
leden werven
–
–
–
Onvoorzien
–
4.000,00
4.000,00
Bestuurskosten vergaderkosten DB/ ALV
deelname congressen lidmaatschappen (ECSITE ass. membership) bankaire kosten administratiekosten (jaarrekening) Activiteiten hosting en webbeheer nieuwjaarsreceptie onvoorzien Bureaukosten loonkosten all in werkplekkosten (o.a. bureau/ICT/telefoon) Variabele lasten - programma Onderwijsprojecten projecten/activiteiten voor PO
Profilering
Kennisbevordering themabijeenkomsten werkconferentie Tips en Trucs/opleidingen
Relatiebeheer jaarverslag
19
Jaarverslag_2009_2.indd 19
18-06-2010 09:31:24
{4.2} toelichting op de specificatie lasten en staat van baten en lasten Bestuurskosten In 2009 heeft het bestuur van de vereniging een dag besteed aan het formuleren van de visie van de VSC. De organisatie van deze dag is uitbesteed, waardoor de vergaderkosten stegen. Deze extra kosten zijn opgevangen door meevallende andere bestuurskosten. De reiskosten van de bureaumanager bevatten ook onkosten en zijn daardoor hoger dan begroot. Activiteiten Onder onvoorzien zijn de kosten geboekt voor visitekaartjes voor de bureaumanager. Onderwijsprojecten/profilering In 2009 zijn een aantal project niet uitgevoerd: de vereniging reserveerde â&#x201A;Ź 50.000 voor een collectief instrument voor het Primair Onderwijs. In 2009 is hiervoor gekeken naar de haal baarheid en besloten om het plan [een collectief paspoort] aan te scherpen en aan te passen. Het begrootte bedrag blijft gereserveerd voor een collectief instrument. Besloten is om geen heruitgave van de Samenwijzer te realiseren. Dit budget is ingezet voor de samenwerking met SchoolTV. De sponsoring van de Science Quiz basis is vervallen, aangezien De Praktijk is gestopt met de uitgave hiervan. Met het aanstellen van een bureaumanager is er een nieuwe situatie ontstaan ten aanzien van de aansturing van de verschillende werkgroepen. Hierdoor zijn de kosten voor het inhuren van externe projectleiders voor de Werkgroep Educatief Beleid komen te vervallen. De gemaakte kosten in 2009 betreffen een studiedag. Kosten Oktober kennismaand De VSC heeft een breder promotiepakket afgenomen tijdens Oktober Kennismaand dan begroot. Vandaar dat deze kosten hoger zijn uitgevallen. Themabijeenkomsten De kosten van de themabijeenkomsten vielen hoger uit dan begroot: in deze kosten zijn ook de kosten verwerkt van het vervolgtraject op de Studiedag Breinstijlen, dat in 2010 verder zal worden uitgevoerd.
20
Jaarverslag_2009_2.indd 20
18-06-2010 09:31:24
5
ledenlijst
Artis Planetarium Plantage Kerklaan 38 40 1018 CZ Amsterdam Telefoon: 020 523 34 52 Internet: www.artis.nl E-mail: info@artis.nl
Museon Stadhouderslaan 37 2517 HV Den Haag Telefoon: 070 338 13 38 Internet: www.museon.nl E-mail: info@museon.nl
De Spelerij Veldweg 5 6952 GX Dieren Telefoon: 0313 41 31 18 Internet: www.spelerij.nl E-mail: info@spelerij.nl
Museum Boerhaave Lange St. Agnietenstraat 10 2312 WC Leiden Telefoon: 071 521 42 24 Internet: www.museumboerhaave.nl E-mail: informatie@museumboerhaave.nl
Cosmos Ontdekcentrum Frensdorferweg 22 7635 NK Lattrop Telefoon: 0541 22 97 00 Internet: www.ecosmos.nl E-mail: info@ecosmos.nl eXplorion science center Schaapskooiweg 95 6414 HL Heerlen Telefoon: 045 563 01 01 Internet: www.explorion.n E-mail: info@eXplorion.nl Continium Museumplein 2 6461 MA Kerkrade Telefoon: 045 567 08 09 Internet: www.continium.nl E-mail: info@continium.nl Ithaka Science Center Raadhuislaan 11 5931 NR Venlo Tegelen Telefoon: 077 32 10 101 Internet: www.myithaka.nl E-mail: info@myithaka.nl
Museum van het Nederlandse Uurwerk (MNU) Kalverringdijk 3, Zaanse Schans 1509 BT Zaandam Telefoon: 075 6179769 Internet: www.mnuurwerk.nl/ E-mail: info@mnuurwerk.nl Naturalis Darwinweg 2 2333 CR Leiden Telefoon: 071 568 76 00 Internet: www.naturalis.nl E-mail: naturalis@naturalis.nl Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Media Park, Sumatralaan 45 1217 GP Hilversum Telefoon: 035 677 55 55 Internet: www.beeldengeluid.nl E-mail: info@beeldengeluid.nl Nederlands Watermuseum Zijpendaalseweg 26 – 28 6814 CL Arnhem Telefoon: 026 44 52 548 Internet: www.watermuseum.nl E-mail: info@watermuseum.nl
21
Jaarverslag_2009_2.indd 21
18-06-2010 09:31:26
Nieuw Land Oostvaardersdijk 01 13 8242 PA Lelystad Telefoon: 0320 260799 Internet: www.nieuwlanderfgoed.nl E-mail: info@nieuwlanderfgoed.nl Ontdekhoek Nederland Internet: www.ontdekhoek.nl E-mail: info@ontdekhoek.nl Ontdekhoek Amsterdam Burgemeester Röelstraat 145 1067 NB Amsterdam Telefoon: 020 411 68 46 Ontdekhoek Rotterdam Pannekoekstraat 55 3011 LC Rotterdam Telefoon: 010 414 31 03 Ontdekhoek Den Bosch Onderwijsboulevard 3 5223 DE Den Bosch Telefoon: 073 621 53 35 Ontdekhoek Zwolle Hogeschool Windesheim Campus 26, Geb. T134 8017 CA Zwolle Telefoon: 038 469 99 75 Ontdekhoek Sittard Valkstraat 10 6135 GC Sittard Telefoon: 046 452 86 55 science center NEMO Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam Telefoon: 020 531 32 33 Internet: www.eNEMO.nl E-mail: info@eNEMO.nl Science LinX Rijksuniversiteit Groningen Nijenborgh 9 9747 AG Groningen Telefoon: 050 3637361 Internet: www.sciencelinx.nl E-mail: sciencelinx@rug.nl
Sonnenborgh museum & sterrenwacht Zonnenburg 2 3512 NL Utrecht Telefoon: 030 230 28 18 Internet: www.sonnenborgh.nl E-mail: info@sonnenborgh.nl Space Expo Keplerlaan 3 2201 AZ Noordwijk Telefoon: 0900 876 543 21 Internet: www.spaceexpo.nl E-mail: info@spaceexpo.nl Stichting Techniekpromotie Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon: 040 247 33 00 Internet: www.techniekpromotie.nl E-mail: info@techniekpromotie.nl Techniek Museum Delft p/a TU Delft, afd M&C Prometheusplein 1 2628 ZC Delft Telefoon: 015 278 52 00 Internet: www.museum.tudelft.nl E-mail: museum@tudelft.nl Technika 10 Internet: www.technika10.nl
Technoplanet Postbus 5542 6802 EM Arnhem Telefoon: 026 44 55 018 Internet: www.technoplanet.nl E-mail: info@technoplanet.nl Technopolis® Technologielaan 2800 Mechelen Telefoon: +32 (0) 15 34 20 00 Internet: www.technopolis.be E-mail: mijnbezoek@technopolis.be
22
Jaarverslag_2009_2.indd 22
18-06-2010 09:31:29
sustaining members Teylers Museum Spaarne 16 2011 CH Haarlem Telefoon: 023 516 09 60 Internet: www.teylersmuseum.nl E-mail: info@teylersmuseum.nl
Bruns bv Postbus 47 5570 AA Bergeijk Telefoon: 0497 57 70 27 Internet: www.bruns.nl E-mail: info@bruns.nl
Twents Techniekmuseum HEIM Industriestraat 9 7553 CK Hengelo Telefoon: 074 243 00 54 Internet: www.techniekmuseumheim.nl E-mail: info@techniekmuseumheim.nl
Heijmerink Wagemakers Overijsselhaven 71 3433 PH Nieuwegein Telefoon: 030 60 60 823 Internet: www.hwva.nl E-mail: info@hwva.nl NorthernLight Postbus 37681 1031 BH Amsterdam Telefoon: 020 535 37 37 Internet: www.northernlight.nl E-mail: info@northernlight.nl
Universiteitsmuseum Utrecht Lange Nieuwstraat 106 3512 PN Utrecht Telefoon: 030 253 80 08 Internet: www.uu.nl E-mail: info@museum.uu.nl
Perspekt Studio’s H.N. Werkmanweg 15 2031 BA Haarlem Telefoon: 023 531 63 12 Internet: www.perspektstudios.nl E-mail: info@perspektstudios.nl
Universiteitsmuseum Groningen Oude Kijk in ’t Jatstraat 7a 9712 EA Groningen Telefoon: 050 363 55 62 Internet: www.rug.nlmuseum E-mail: museum@rug.nl
Totems Veemkade 332 1019 HD Amsterdam Telefoon: 020 5091311 Internet: www.totems.nl E-mail: amsterdam@totems.nl
Vereniging van Landelijk Samenwerkende Publiekssterrenwachten (LSPS) Min. van den Brinklaan 90 9251 JJ Burgum Telefoon: 0511 46 32 95 Internet: www.lsps.nl E-mail: verenigingLSPS@zonnet.nl
23
Jaarverslag_2009_2.indd 23
18-06-2010 09:31:30
De VSC ontvangt subsidie van:
VSC, Vereniging van samenwerkende centra en musea in wetenschap en techniek Opmaak: Studio Bassa, Culemborg Drukwerk: Drukkerij Verschoor, Culemborg Tekst:
VSC, Vereniging van samenwerkende centra en musea in wetenschap en techniek Postbus 421 1000 AK Amsterdam Telefoon: +31 (0)20 531 32 21 Fax: +31 (0)20 531 35 35 Email: info@sciencecentra.nl Website: www.sciencecentra.nl
Jaarverslag_2009_2.indd 24
18-06-2010 09:31:30