vsc jaarverslag
{2010} basis voor een meerjarenvisie
inhoudsopgave Voorwoord 1 De vereniging van samenwerkende centra en musea in wetenschap en techniek in 2010 3 2 De VSC in cijfers 5 3
De activiteiten van de VSC 8 3.1 Met de leden 7 3.2 Voor de leden 10 3.3 Met anderen 13 3.4 Voor anderen 16
4 Jaarrekening 18 5 Ledenlijst 21
voorwoord Een van de hoogtepunten van dit jaar was de eerste editie van Xperiment, het samenwerkings project van Schooltv en de vereniging. Honderden kleuters kregen de gelegenheid om hun helden Raaf en Moffel & Piertje te ontmoeten en leerden tegelijkertijd iets over wetenschap en techniek. Schooltv programmeerde extra techniek en wetenschap in zijn programma’s en de leden van de VSC allerlei bijzondere activiteiten voor verschillende doelgroepen. Daarnaast is er dit jaar extra ingezet op communicatie: zo is de uitwisseling tussen de leden onderling vergroot via de online community en een groot aantal bijeenkomsten. Ook liet de vereniging zich nadrukkelijker zien via andere kanalen: op twitter, via het online publiceren van het jaarverslag van 2009 en door een bijdrage te leveren aan conferenties. De vereniging bleek ook dit jaar weer meer dan de som der delen: de actieve vereniging, professioneel bureaumanagement en veel bijeenkomsten met leden met als resultaat meer binding, uitwisseling van kennis en samenwerking tussen de wetenschapsmusea en science centra. Hoe dit resultaat nog beter kan, is waar de vereniging zich op dit moment over buigt. Nieuwe kansen en mogelijkheden om de vereniging nog verder te laten groeien en versterken worden verkend in het kader van een meerjarenplan dat wij in 2011 gaan realiseren. Voor nu bieden wij u graag het resultaat van onze activiteiten in 2010 aan.
Peter Mous, voorzitter
De vereniging heeft twee strategische doelstellingen: 1 De vereniging stelt zich ten doel via collectieve projecten de maatschappelijke waarde, de zichtbaarheid en het publieksbereik van de verenigde science centra en wetenschapsmusea te vergroten. 2 De vereniging brengt kennis en expertise over wetenschapscommunicatie en wetenschap seducatie samen en verspreidt deze onder de aangesloten leden. Hiervoor initieert zij leer projecten en bijeenkomsten.
1
2
1
de vereniging
Nieuwe bestuursleden Het bestuur van de VSC veranderde dit jaar: Hans van Oel vertrok bij NCB Naturalis om directeur te worden van de Museumgroep Leiden. Mieneke Knottebelt moest, om reden dat Technika 10 Nederland ophield te bestaan, haar bestuursfunctie opgeven. In hun plaats werden twee nieuwe bestuursleden benoemd: Maarten Okkersen namens het Museon te Den Haag en Annelore Scholten namens Museum Boerhaave te Leiden De samenstelling van het bestuur is nu als volgt: Peter Mous / IBM Nederland – voorzitter Arjan Agema / Nieuw Land Erfgoed Centrum – vice-voorzitter en penningmeester Maarten Okkersen / Museon – lid Annelore Scholten / Museum Boerhaave – lid Naast de bestuurswisseling veranderde de vergaderfrequentie van het bestuur eveneens. De bestuursvergaderingen werden losgekoppeld van de Algemene Ledenvergadering (ALV) en laatst genoemde werd teruggebracht van vier naar twee vergaderingen per jaar. De ALV vindt nu in het voorjaar en najaar plaats, steeds vooraf gegaan door een lunchbijeenkomst en gevolgd door een themabijeenkomst. Het bestuur vergadert circa vijf keer per jaar. Positionering Een delegatie van het bestuur en de bureaumanager van de vereniging voerde in 2010 (kennis makings)gesprekken met belangrijke stakeholders, als het Platform Betatechniek, het ministe rie van OCW en het Nationaal Centrum voor Wetenschap en Techniek, NCWT. Hierbij werden de belangrijkste aandachtspunten van de vereniging naar voren gebracht. Ook werd gekeken naar eventueel gezamenlijke agenda’s en mogelijke projecten die daar uit kunnen voortvloeien. Bezoek aan de ASDC In september was bureaumanager Marjelle van Hoorn aanwezig bij de ledenvergadering van de Engelse variant van de VSC, de UK Association of Science and Discovery Centers in Think tank in Birmingham. De dag daarna vond er een ontmoeting plaats met de voorzitter en directeur van de ASDC over de impact study die deze vereniging heeft laten uitvoeren. Bij dit gesprek was bestuurslid Maarten Okkersen eveneens aanwezig. De belangrijkste projecten en de mogelijkheden voor een verdergaande professionaliteit van dit type branchevereniging waren onderwerp van gesprek. Tijdens de bijeenkomst werd afgesproken een gezamenlijke Ecsite sessie in te dienen, waarbij zo veel mogelijk landelijke netwerken bij elkaar worden gebracht tijdens de eerstvolgende Ecsite conferentie in Warschau in 2011. Start met een lange termijn visie In het najaar startte Bestuur en bureaumanager met het concretiseren van de al eerder aangekondigde aangescherpte lange termijn visie. Centraal staan hierin de belangrijkste doelstellingen en accenten voor de komende vijf jaar. Het Bestuur en bureaumanager laten zich hierbij adviseren door Marike Kuperus Advies. Marike Kuperus adviseert achterban- organisaties bij vraagstukken op het gebied van organisatie, verenigingsinrichting, vrijwilligers werk en contact met de achterban.
3
Actief op twitter Vanaf 2010 is de VSC actief aanwezig op twitter onder de naam @sciencemuseums. De veelal dagelijkse tweets dragen bij aan een groeiende naamsbekendheid van de vereniging. Naast de huidige 400 volgers komt @sciencemuseums ook al op tientallen lijsten voor. Deze lijsten variëren van de aanwezige musea op twitter tot organisaties op het terrein van wetenschaps educatie. Seminar bestuursaansprakelijkheid De vereniging was in 2010 aanwezig op een bijeenkomst georganiseerd door de Kamer van Koophandel in Leiden rond het thema bestuursaansprakelijkheid en verzekeringen. Microfunds In 2010 initieerde de vereniging een nieuwe mogelijkheid voor de aangesloten leden om de onderlinge samenwerking te stimuleren. Ook de gedachte dat de leden zelf projecten kunnen initiëren die een bijdrage leveren aan de verdere professionaliteit van de sector en die de beoogde onderlinge samenwerking versterken, liggen ten grondslag aan het in het leven roepen van de zogeheten ‘Microfunds’. In de toekenning van deze kleine kredieten – e 3.000 per project – staat samenwerking en kennisdeling voorop. Een reflectieverslag voor de andere leden is een van de voorwaarden die aan de toekenning worden verbonden. In 2010 zijn vijf initiatieven goedgekeurd, die in 2011 worden gerealiseerd.
4
2
de vsc in cijfers
Leden In 2010 verwelkomde de VSC twee nieuwe organisaties: Platform Technika 10 – de opvolger van Technika 10 Nederland dat in 2009 ophield te bestaan – en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Daarnaast sloot ZKA Consultants & Planners zich aan bij de vereniging als sustaining member. Publieksbereik De leden van de VSC ontvingen in 2010 gezamenlijk bijna 2,5 miljoen bezoekers, waarvan 600.00 geregistreerde leerlingen. Deze cijfers illustreren de belangrijke rol die de leden vervullen om leerlingen in een informele leeromgeving in contact te brengen met wetenschap en techniek. Deze kinderen kwamen in schoolverband in aanraking met wetenschap en techniek via een bezoek aan of deelname aan een project van een van de aangesloten leden. Ook buiten de schoolprogramma’s ontvingen de science centra en wetenschapsmusea kinderen en jongeren, bijvoorbeeld via verjaardagsfeestjes, workshops, lezingen voor kinderen en of vanwege de aantrekkelijkheid van een speciale tentoonstelling. De laatste jaren op een rij: 2005: 1.489.988 bezoeken 2006: 1.664.732 bezoeken 2007: 2.279.489 bezoeken 2008: 2.252.553 bezoeken 2009: 2.355.461 bezoeken 2010: 2.498.858 bezoeken
5
Publieksbereik per VSC lid De onderstaande cijfers geven het aantal bezoeken per VSC lid weer voor zover deze zijn verzameld. Niet alle aangesloten instellingen hebben een eigen gebouw waar zij bezoekers ontvangen: zo organiseert de Stichting Techniekpromotie projecten op verschillende locaties en is Science Linx gevestigd in het openbaar toegankelijke entreegebouw van een faculteit. Ook was het Science Center Delft in 2010 gedeeltelijk gesloten voor verbouwing. Derhalve kan op basis van deze gegevens geen conclusie worden getrokken over de ontwikkeling van de bezoekersaantallen.
1
Naam
Totaal aantal bezoekers
Artis Planeterium
135.000
2
Continium
92.666
3
Cosmos Ontdekcentrum
10.771
4
De Spelerij/Uitvinderij
57.800
5
eXplorion-science center
13.914
6
Ithaka Science Center
20.000
7
Museon
173.782
8
Museum Boerhaave
47.455
9
Museum van het Nederlandse Uurwerk
6.593
10
Naturalis
262.864
11
Natuurhistorisch Museum Rotterdam
42.366
12
Nederlands Insituut voor Beeld en Geluid
186.000
13
Nederlands watermuseum
71.174
14
Nieuw Land
36.095
15
Ontdekhoek Nederland
92.910
16
Platform Technika 10 - geen gegevens netwerk
geen cijfers
17
Science center Delft
13.167
18
science center NEMO
508.601
19
Science LinX
openbare ruimte
20
Sonneborgh - sterrenwacht
20.600
21
Space Expo
71.000
22
Stichting Techniekpromotie
36.500
23
Technoplanet
4.368
24
Technopolis
287.277
25
Teylers Museum
101.386
26
Twents Techniekmuseum HEIM
33.330
27
Universiteitsmuseum Groningen
17.500
28
Universiteitsmuseum Utrecht
49.000
29
Vereniging van Landelijk Samenwerkende Publiekssterrenwachten
106.439 2.498.858
In 2010 startte de vereniging met het verzamelen van extra gegevens, naast de bezoekers足 aantallen wordt ook informatie verzameld over de samenwerkingsverbanden die de leden hebben, en over specifieke activiteiten die ze hebben, die zeer divers zijn en veel doelgroepen bereiken.
6
3
de activiteiten van de vsc
{3.1} met de leden
De VSC laat zich kenmerken als een actief samenwerkingsverband. Net als in voorgaande jaren participeerden de leden in verschillende bijeenkomsten en droegen ze zo bij aan kennis deling en kenniscreatie in het brede en veelomvattende domein van de wetenschapseducatie. Een treffend voorbeeld van de actieve samenwerking en betrokkenheid vormen de verenigings bijeenkomsten als themapresentaties, vergaderingen. Deze bijeenkomsten vinden steeds plaats bij de leden zelf waardoor er een goed beeld bestaat van de diverse verschijningsvor men die de sector kenmerken. Georganiseerd met de leden > Themabijeenkomsten Voorafgaand aan en aansluitend op de Algemene Ledenvergaderingen programmeert de vereniging, zoals we eerder vermeldden, lunch- en themabijeenkomsten. Hierbij wordt aange sloten bij actuele thema’s, nieuwe inzichten of technieken en belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. Maar soms vloeien de thema’s voort uit vragen die leven onder de leden. > Augmented reality Op 25 maart tijdens de voorjaars-ALV ging de lunchpresentatie over de mogelijkheden van Augumented Reality (AR) voor culturele instellingen. AR laat zich omschrijven als een nieuwe techniek in presentatie waarbij door projecties extra beelddimensies een rol spelen. De presentatie werd gegeven door Cityscape media. Deze organisatie zorgde eerder op een
7
SUMMIT over wetenschap en techniek voor een bijzondere hologram van de toenmalige minister van OCW Ronald Plasterk. De leden kregen een zeer professionele introductie van AR en de bijzondere toepassingen die er in besloten liggen voor het culturele veld. > Twitter Na de voorjaars-ALV nam de gastheer van deze bijeenkomst – Museum Boerhaave – het voortouw in de twitter-workshop. Museum Boerhaave is een van de opvallendste musea op twitter. Niet alleen tweeten zij nieuwtjes en wetenswaardigheden, ook zijn ze de bedenkers van verschillende twitteractiviteiten die, in korte tijd al, tot een groeiende participatie van het publiek hebben geleid. Conservator Bart Grob vertelde over de achterliggende keuzes, motiva ties die hierbij een rol speelden en de praktische aspecten van twitter. De aansluitende discussie draaide om de nieuwe en andere vorm van bezoekers die je hierdoor creëert: de twitteraars die je digitaal ontmoet komen niet perse naar Museum Boerhaave zelf, maar zijn wel betrokken bij het museum en praten mee. Hoe kijk je als museum naar deze digitale ‘volgers’ en wat betekent dit voor de tijdsinvestering van conservatoren en communicatie medewerkers. Kun je dit inmiddels zien als regulier werk van een conservator of andere museummedewerkers? > Wisebits Tijdens de najaars-ALV ontving de VSC voor de lunchpresentatie Maya Schepens en Annemie ke Dunnink van de ntr: rvu. Beiden zijn betrokken bij het project Wisebits. Bij Wisebits draait het om korte filmpjes over wonderlijke feiten, over zaken die een vraag opwerpen of op een andere wijze tot nadenken stemmen. De onderwerpen werden bedacht door filosoof Bas Haring en zijn ‘denktank’; de filmpjes werden gemaakt door professionele filmmakers en animatoren, camerajournalisten en theatermakers, documentaire makers en beeldend kunste naars. De copyrightvrije Wisebits kunnen overal worden ingezet: op stations, in tentoonstellin gen, op festivals etcetera. Na de eerste fase van, in totaal 206 Wisebits, wil de rvu graag een tweede reeks filmpjes maken, ditmaal in samenwerking met wetenschapsmusea en science centra. Tijdens de lunch werden voorbeelden getoond en is verkennend gesproken over de mogelijkheden. In 2011 worden twee voorbeeld-wisebits gerealiseerd. > Breinstijlen De middag na afloop van de ALV stond in het teken van Breinstijlen, een methodiek die de VSC inzet binnen verschillende activiteiten. Het door Sandra Minnee ontwikkelde model ‘BreinStijl at Work’ meet de unieke denkstijl van individuen, groepen of organisaties en legt de mogelijkheden bloot voor het vergroten van de innovatiekracht. Tijdens de themabijeenkomst werd vanuit verschillende Breinstijlen – voorbeelden zijn innovators, implementers, analysers of humanisers – ingezoomd op de voorkeuren die in projecten een rol spelen. Zo zal een innovator optimaal functioneren in de brainstormfase en mogelijk minder in de uitwerkings fase. Voor een implementer ligt dit vaak andersom. Dit besef kan het werken in projecten optimaliseren en biedt uiteraard ook kansen voor het netwerk van de VSC. > Van werkgroepen naar themagroepen De nieuwe organisatiestructuur van de vereniging, die in 2009 is ingevoerd – met een eigen bureau en projectmanager – is ook de aanleiding geweest om verder te kijken naar de bestaan de werkgroepen. Dit behelst een uitgebreider, langduriger project, waarvoor in 2009 een aantal kleine stappen is gezet. Uiteindelijk zullen de verschillende werkgroepen opgaan in themagroepen. Met de instelling van themagroepen verwacht de vereniging nog nadrukkelijker te voorzien in de behoeften van de leden. In het meerjarenplan wordt dit verder uitgewerkt.
8
De werkgroep educatief beleid kwam in haar oude vorm begin april bij elkaar en sprak met educator-professional Erik van der Knaap. Hierbij werd gesproken over het project ‘Leren is een makkie’, een project dat duidelijk maakt dat leeropbrengsten heel divers zijn. Ze hebben niet alleen kennis tot gevolg maar dragen ook bij aan de groei en ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden en zelfvertrouwen. Het project wijst ook uit dat er op veel verschillende manie ren wordt geleerd door kinderen en dat aandacht voor andere leermethodieken zoals bijvoor beeld ‘beelddenken en mindmappen’ van waarde zijn, doordat verschillende hersenhelften worden geactiveerd. Ook voor de werkgroep digitale educatieve diensten (DED) was 2010 een overgangsjaar. In 2009 werden doelstellingen en uitgangspunten geformuleerd voor 2010. Deze richten zich op het gebruik van digitale activiteiten en hebben als doel om de leden te stimuleren inspiratie op te doen rond de ontwikkelingen van web 2.0 en de leden te begeleiden om een eigen visie op de digitale toepassingen te formuleren. Vanuit deze uitgangspunten zijn eind 2009 twee offertes voor het vervolgtraject aangevraagd. De opdracht is uiteindelijk toegekend aan Erfgoed 2.0, de organisatie van Theo Meereboer en Simone Stoltz. Tijdens de ALV in septem ber werd het project als het ware gelanceerd. Naast vaste themagroepen, wil de vereniging ook meer gaan werken met tijdelijke project groepen gekoppeld aan projecten van de vereniging. Zo werkte er een zeer actieve groep leden aan de totstandkoming Xperiment 2010.
9
{3.2} voor de leden
De vereniging verzamelt relevante informatie en speurt naar nieuwe inzichten die een meer waarde voor de sector opleveren maar laat zich ook inspireren door ideeën en vragen van de leden. Uiteenlopende producten en projecten kwamen aldus tot stand of verkeren nog in een ontwikkelingsfase. Soms had de kennismaking nog het vluchtige karakter dat bij een eerste verkenning past. Onderwerpen agenderen en projecten opstarten > Nieuwsbrief De eerste digitale nieuwsbrief in de huisstijl van de VSC verscheen in 2009 en wordt inmiddels verspreid onder 140 adressen en daarnaast melden nog maandelijks nieuwe geïnteresseerden zich. Naast informatie over verenigingsactiviteiten en de aankondiging van diverse projecten signaleert de nieuwsbrief ook opmerkelijke zaken op het internet. Een verwijzing naar een bijzondere website van de leden kan er deel van uitmaken. In 2010 verscheen een aantal speciale edities van de nieuwsbrief rond Xperiment, de mogelijkheden om te participeren in Girlsday en over het project VSC 2.0 dat door Erfgoed 2.0 wordt uitgevoerd. > Innovatiesubsidie In 2009 werd samengewerkt met Hans Kruit en K+V adviseurs om een subsidievoorstel te formuleren voor de innovatiesubsidie van Agentschap NL. Doel van de aanvraag was het bieden van een digitaal platform om tijdelijke tentoonstellingen te ‘bewaren’ en aldus de belangrijke investeringen te verduurzamen. In de vele tentoonstellingen bundelt zich als het ware een schat aan toegankelijke wetenschap, die na afloop van de tentoonstelling vaak verloren gaat. Juist deze gedachte de kennis te verlengen, stond centraal in het projectvoorstel.
10
Het digitale platform zou de plek moeten zijn voor deze informatie [tekst en beeld]. Helaas werd de subsidieaanvraag niet gehonoreerd. > Gender Gender en genderverschillen zijn een belangrijk onderwerp voor de science centra en weten schapsmusea. Vandaar dat de vereniging dit onderwerp agendeert. Samen met NCWT , het Platform Beta Techniek [PBT/VTB-pro] ontwikkelde de VSC een gender-checklist voor science centra en wetenschaps- en techniekmusea. Vragen die binnen dit project een belangrijke rol speelden waren: waar moet je allemaal aan denken wanneer je projecten doet met als doel het stimuleren van bètatalent? Hoe creëer je projecten en plaatsen waar dat optimaal werkt? In 2010 verscheen een handzame en inspirerende checklist, die werd gepresenteerd tijdens de voorjaars-ALV en ook verspreid onder een aantal relaties. Voor het door de Nederlandse Museumvereniging georganiseerde Museumcongres is een workshopvoorstel ingediend over dit thema. Door het grote aanbod aan workshops moest de NMV de voorkeur geven aan andere workshops. Bij elkaar brengen van leden > Sciencecentra.ning In 2010 groeide de online community van de VSC uit tot bijna 80 leden. Deze community is een belangrijke schakel bij het verbinden van de leden. Het is een belangrijke plek voor informatie-uitwisseling over de activiteiten van de Vereniging en bevat bijvoorbeeld ook een twitterfeed van @sciencemuseums. De community bundelde in 2010 bijvoorbeeld alle sessies die de VSC leden verzorgden op de Ecsite conferentie in Dortmund. Ook verscheen er achter grondinformatie over de Breinstijlen-sessies, symposia en een aantal interessante artikelen. > Breinstijlen Al bijna 70 VSC-leden kregen via een persoonlijke uitnodiging toegang tot hun eigen Breinstij lentest. In 2010 organiseerde de VSC twee vervolgprojecten met de Breinstijlen als kapstok. In eerste instantie was het plan om een verdiepingssessie te organiseren. Hiervoor bleek het niet direct haalbaar om voldoende deelnemers bijeen te brengen. De VSC koos er vervolgens voor om Sandra Minnee van Professional Strategies een aantal teamsessies te laten begeleiden bij Artis, Museon en het Nederlands Watermuseum. Daarnaast organiseerde de VSC op 30 september een sessie ‘speeddaten’ met collega’s met andere breinstijlen. In korte rondes van 15 minuten werd over en weer gespard met collega’s met een andere denk-actiestijl. Op de online community van de vereniging verzorgde Sandra Minnee een aantal achtergrondartikelen over Breinstijlen. > Inspiratieatelier projectevaluatie December is standaard de maand om terug te blikken en het jaar en projecten te evalueren. Alleen is evalueren vaak iets dat niet altijd prettig verloopt en waar te weinig tijd voor is waardoor een gemiddelde evaluatiebijeenkomst blijft steken in algemeenheden. Het is het moeilijk om vanuit deze algemeenheden iets te leren. Evaluaties zijn zelfs vaak het ‘stiefkind’ van het projectplan. Ook binnen de VSC is het van belang dat de leden evalueren en de uitkomsten delen. Daarom organiseerde de vereniging in december een speciaal ‘Ideeën-atelier evalueren’, begeleid door Annet Goltstein van Cream Consult. De deelnemers oefenden met creatieve werkvormen om een projectevaluatie interessanter, nuttiger en leuker te maken en er voor te zorgen dat aanwezigen in gesprek gaan en samen leren. Het thema sprak aan en veel organisaties melden
11
zich aan: na een eerste editie in Nieuw Land Erfgoed, werd daarom een tweede editie georga niseerd op de campus van de TU/Eindhoven, waar de Stichting Techniekpromotie gastheer was. > Schrijftraining De VSC bemiddelde bij de organisatie van een schrijftraining creatief schrijven over weten schap die door Eline Janssen werd aangeboden. Naast deelnemers van Science Center NEMO schoof er een deelnemer vanuit NCB Naturalis aan bij deze tweedaagse training. > Kennisdelen en kenniscreatie Al geruime tijd is Robert Schuurmans Stekhoven van MUST bezig met een onderzoek naar informeel leren. Sinds september 2009 bevindt het onderzoek zich in een ordeningsfase en biedt een basisstructuur/model voor nieuwe inzichten, theorieën of andersoortige zaken. Halverwege 2010 tekenden zich al enkele heldere thema’s/hoofdstukken af. Om het onder zoek te blijven voeden is een vragenlijst uitgezet onder de leden van de VSC en heeft een afstemmingsgesprek plaatsgevonden met het Science Learning Center NEMO. In 2010 is verder gewerkt aan het onderzoek en in 2011 zal een bijzondere preview verschijnen van een hoofdstuk. Het oorspronkelijke plan om een basistraining te ontwikkelen over leertheorieën is in 2010 omgezet naar een basisgids met good practise en inspiratie. Deze gids wordt een counterpart van het MUST onderzoek, dat theoretischer van aard is. De opdracht voor de ontwikkeling en realisatie van deze gids ligt bij het NEMO Science Learning Center. In november kwamen een aantal VSC leden bij elkaar om te praten over de verschillende theorieën die zij kennen en toepassen bij tentoonstellingen en educatieve programma’s. De gids zal in 2011 verschijnen. > Erfgoed 2.0 project Digitale Wetenschapseducatie is een nieuw project van en voor de VSC leden waarbij de focus ligt op het ontwikkelen en faciliteren van nieuwe digitale educatieve diensten. Via dit project verkennen de leden de educatieve en participatieve mogelijkheden van sociale media en sociale netwerken om digitale educatieve producten te realiseren ter bevordering van de communicatie met de bezoeker. Wetenschapseducatie is bij alles de rode draad. Het project wordt uitgevoerd door Erfgoed 2.0, een kennisnetwerk over erfgoed en de innova tie en transities die bij instellingen plaatsvinden onder invloed van nieuwe media, Web 2.0 en sociale media toepassingen. Theo Meereboer en Simone Stoltz faciliteren hiervoor onder andere bijeenkomsten, zowel op locatie als online. Het project is begonnen met inventarisatiebezoeken, waarbij steekproefsgewijs enkele leden van de VSC door Erfgoed 2.0 op locatie zijn bezocht. Deze inventarisatie had tot doel uit te vinden wat er zoal aan digitale en educatieve activiteiten bij de leden speelt, wie zich met welke projecten en aspecten bezig houdt, waar de sterktes van de leden liggen en welke niveaus in digitale vaardigheden er zijn. Er zijn inventarisatiebezoeken uitgevoerd bij: Conti nium, Landelijke Stichting Publiekssterrenwachten, Museon, Museum Boerhaave, Nieuw Land erfgoedcentrum, Universiteitsmuseum Utrecht. Daarnaast vond in december 2010 de eerste netwerkbijeenkomst plaats over Video/film en storytelling te Utrecht. Bij deze netwerkbijeenkomst waren het Universiteitsmuseum Utrecht en Nieuw Land Erfgoed Centrum aanwezig. In 2011 worden verschillende thematische netwerkwerkbijeenkomsten georganiseerd en wordt op organisatieniveau advies gegeven over het toepassen en inzetten van digitale educatie.
12
[3.3} met anderen
De VSC zoekt steeds naar mogelijkheden tot samenwerking om in gezamenlijkheid of door de schaalgrootte meer te bereiken. > Een feestelijk begin met een nieuwjaarsreceptie met kunst en wetenschap Op 12 januari organiseerde de vereniging samen met NCWT een Nieuwjaarsreceptie in een feestelijk verlichte Glazen Balzaal van Science Centre NEMO. Tientallen genodigden uit de museumwereld, overheid, wereld van de techniek en wetenschap luidden zo het nieuwe jaar in en kregen een bijzondere performance van het Elektrolab van Dewi de Vree en Rachida Ziani. Deze twee kunstenaars baseerden hun performance op de eerste batterij van Alexander Volta. Door de losse onderdelen van de batterij uit elkaar te halen en daar een bijzondere installatie mee te bouwen, creërden zij minimale muziek en geluiden. > Eerste editie van Xperiment De komende drie jaar zullen ntr: Schooltv en de VSC een gezamenlijk evenement organiseren: Xperiment. Directe aanleiding voor deze samenwerking vormen de treffende overeenkomsten tussen beide instellingen die er beide naar streven om wetenschap en techniek op een toegan kelijke en gevarieerde manier over te brengen aan kinderen. Xperiment is er om kinderen van groep 1 t/m 8 samen met hun (groot)ouders te stimuleren eens een kijkje te gaan nemen bij de leden van de VSC en leerkrachten uit te dagen extra techniek in te passen in het lespro gramma. Een spetterend logo en daarbij horende animatie zijn ontworpen door Arno Coenen,
13
twee Duitse componisten maakten er een sounddesign bij. Driebit bouwde een eigen project website. Op 8 februari 2010 ging Schooltv van start met de eerste uitzendingen, waarbij extra techniek de uitzendingen van de magazines ‘Huisje, Boompje, Beestje’, ‘Koekeloere’ en ‘Nieuws uit de Natuur’ vulde. Alle uitzendingen startten met het speciale Xperiment ’bumpertje’. Na twee weken uitzendingen werd het stokje overgenomen door de leden van de VSC. Niet alleen programmeerden zij extra activiteiten, bij een aantal leden stonden er meet & greets met de sterren van Schooltv op het programma. Honderden kleuters kwamen op een maandag naar Space Expo in Noordwijk om te zien hoe Raaf – uitgerust met een speciale roze ruimtehelm – zijn astronautendiploma haalde. Ook bij het Techniekmuseum HEIM waren de rijen met kleuters lang: daar ontdekten Moffel & Piertje wat er precies allemaal nodig is om een vlieger te laten vliegen en kon iedereen een Flip de Beer techniekdiploma halen. Dezelfde Moffel & Piertje waren ook aanwezig in het Museon en in Naturalis. Oudere kinderen kregen in Nieuw Land Erfgoed de gelegenheid om Mylene Gordinou te ontmoeten van ‘Nieuws uit de Natuur’. Daar ging het over de techniek van het schaatsen en liet Mylene zien dat je ook op botten heel ver kan komen. Het Universiteitsmuseum Utrecht tenslotte ontving Jurre Bosman. Samen met een Jeugdlab-assistent en tientallen kinderen bestudeerde hij de ogen van vogels en mensen. De uitwerking van het project lag in handen van Anna Tiedink (projectmedewerker) en Marjelle van Hoorn. Na deze eerste editie is er met een VSC klankbordgroep en Schooltv geëvalueerd en zijn nieuwe plannen gemaakt voor 2011. Hierbij wordt de functie van Anna Tiedink overgenomen door Mijke de Hartog, die in 2010 al startte met de voorbereidingen van de nieuwe editie. > Aandacht voor families en informeel leren Al in 2008 ondertekende de VSC het Manifest ‘Ruimte voor Talent’ dat in november van dat jaar aangeboden werd aan toenmalig staatssecretaris van onderwijs Sharon Dijksma. Deze ondertekening vormde het startschot voor de vereniging om actief bij te dragen aan de geformuleerde doelstellingen. In de komende jaren concentreert de VSC zich op de doelgroep ‘families’ en zoekt de vereniging naar nieuwe mogelijkheden om de bezoekervaring van deze doelgroep te versterken. De VSC laat zich vooral inspireren door kernbegrippen uit het Mani fest als: kinderen • ouders • talenten • creativiteit • nieuwsgierigheid. Mede ontleend aan deze rol, formuleerde de vereniging een aangescherpte focus voor de periode 2010 – 2016. Deze is er op gericht om de kracht van de gezamenlijke informele omgevingen te vergroten. Dit krijgt een stevige verankering in de komende activiteitenplannen. Directe voorbeelden hiervan zijn het onderzoek naar informeel leren dat door MUST [Robert Schuurmans Stekhoven] wordt uitgevoerd en het versterken van de relatie met het Primair Onderwijs via het samenwerkingsproject Xperiment. Maar ook de samenwerking met de Reinwardt Academie, waardoor de VSC leden een rol spelen in de opdrachten aan studenten, behoort tot de aangescherpte aandachtsgebieden van de vereniging. Eind 2010 is een op dracht verstrekt aan Mijke de Hartog om good-practises te inventariseren op het gebied van familiebezoek en te kijken op welke manier deze ook door de VSC leden kunnen worden toegepast.
14
> Samenwerken met andere netwerken Ook in 2010 is opnieuw gekeken naar samenwerkingsmogelijkheden tussen de VSC en de Nederlandse Museumvereniging (NMV). Vooralsnog beperkt deze zich tot het onder de aandacht brengen van nieuwe tentoonstellingen bij de sectie publiek & presentatie van de NMV. Ook met de Stichting Academisch Erfgoed [SAE] is gekeken naar samenwerkingsmogelijk足 heden. Naast regelmatige inhoudelijke uitwisseling tussen Marjelle van Hoorn en de co旦rdina足 tor van SAE, Esther Boeles, is besloten om jaarlijks tenminste een gezamenlijke activiteit te organiseren. In oktober 2010 spraken veertig aanwezigen over het copyright op cultureel erfgoed en de mogelijke consequenties bij het vrijgeven van het online erfgoed. Sprekers vanuit het Tropenmuseum, Instituut voor Beeld en Geluid, de Universiteitsbibliotheek Amster足 dam en een jurist belichtten deze consequenties en wierpen daarmee vragen op die een levendige discussie tot gevolg had.
15
{3.4} voor anderen
De VSC zet een aantal verschillende activiteiten in om de science centra en wetenschapsmu sea bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. De website www.sciencecentra.nl is hierin een belangrijk instrument. Ook in 2010 zijn via deze website de leden en hun activiteiten onder de aandacht gebracht. Naast het informeren over actualiteiten – nieuwe tentoonstellin gen, informatie over Xperiment – groeide de website door de toevoeging van nieuwe lesprojec ten. > Science Quiz In 2010 verscheen de Science Quiz weer in vier regioversies met de logo’s van de VSC leden. De leden zetten de quiz op verschillende manieren in bij hun eigen activiteiten en als promo tiemiddel. Via de samensteller van de Quiz – De Praktijk – zijn ruim 1.000 docenten op de quiz geabonneerd. Dit abonnement wijst hen iedere maand op het bestaan van science centra en wetenschaps- en techniekmusea in hun directe omgeving. Ook realiseerde De Praktijk dit jaar in opdracht van de VSC een handreiking voor een aange scherpt gebruik van de ScienceQuiz.
16
> Landelijke onderwijsbeurs, de NOT > voorbereiding 2011 Eind 2010 werd de VSC benaderd door de organisator van het Cultuur-paviljoen, deelnemer aan de tweejaarlijkse Nationale OnderwijsTentoonstelling, de NOT. Onder de gezamenlijke paraplu van het Cultuur-paviljoen huurt een groot aantal instellingen een stand op de eerstvol gende NOT in 2011. De VSC participeert om de editie Xperiment 2011 onder de aandacht te brengen bij leerkrachten in het basisonderwijs. > SUMMIT – zolder Het World Forum in Den Haag stond op 18 november geheel in het teken van baanbrekende wetenschap en technologie. Internationale topsprekers gaven een visionaire blik op de toe komst, bedrijven presenteerden er hun innovatieve producten, het onderwijs toonde haar investeringen in talent. Ruim 4000 bezoekers bezochten de SUMMIT. Een aantal VSC-leden greep de kans zich te laten zien tijdens de SUMMIT op een speciaal W&T Circuit. > workshop 10 stappen en een beweging. Op 7 & 8 december vond de 6e Digitaal Erfgoedconferentie plaats in De Doelen, Rotterdam. Het thema van DE conferentie 2010 was ‘Lang Leve Leren!’ Tijdens de conferentie stonden de digitale ontwikkelingen rond erfgoed en educatie centraal; van onderwijs tot publieksbegelei ding en van kennisoverdracht tot ‘lifelong learning’. Sinds 2004 organiseert Stichting DEN, het nationale kenniscentrum voor digitaal erfgoed, de Digitaal Erfgoedconferentie en vanaf 2008 is het sectorinstituut Erfgoed Nederland mede-organisator. Samen met Erfgoed 2.0 organi seerde de VSC een zeer succesvolle workshop in de grote zaal van de Doelen waaraan ruim 60 bezoekers deelnamen.
17
4
jaarrekening
{4.1} staat van baten en lasten 2010
Begroting
Realisatie
Verschil
217.500
218.250
750
Contributie leden
10.000
11.110
1.110
Bijdrage ECSITE
4.000
3.929
– 71
0
2.134
2.134
231.500
235.423
3.923
Begroting
Realisatie
Verschil
Bestuurskosten
8.500
6.092
2.408
Activiteiten
7.000
4.974
2.026
81.500
81.500
0
500
997
– 497
115.000
77.881
37.119
15.000
13.713
1.287
Netwerk en ontmoetingsplaats
2.000
0
2.000
Relatiebeheer
4.000
1.321
2.679
Onvoorzien
2.000
5.643
– 3.643
235.500
192.121
43.397
– 4000
43.302
40.974
Subsidie FOSC
Rente Totaal baten
Lasten
Bureaukosten Collectieve belangenbehartiging Vergroten zichtbaarheid sector Kennisdeling
Totaal lasten Resultaat
18
{4.2} specificatie lasten 2010 begroot
realisatie
resultaat
1.000
1.315
– 315
reiskosten
800
1.211
– 411
onkosten
600
29
571
deelname congressen
2.000
2.145
– 145
lidmaatschappen (ECSITE)
1.000
73
927
50
61
– 11
3.000
1.258
1.742
hosting en webbeheer
1.000
434
566
Nieuwjaarsreceptie
5.500
4.416
1.084
500
124
376
75.000
75.000
0
6.500
6.500
0
500
997
– 497
projectondersteuning en pilots
50.000
35.000
15.000
collectieve projecten – onderwijs
35.000
19.845
15.155
collectieve projecten – families
5.000
6.035
– 1.035
communicatie – gezamenlijke website
5.000
0
5.000
20.000
9.295
10.705
opleiden
3.000
4.016
– 1.016
congres en bijeenkomsten
8.000
9.512
– 1.512
participatie leden
1.500
0
1.500
digitale ontmoeting leden
2.500
185
2.415
werkgroepen
2.000
0
2.000
Relatiebeheer
4.000
1.321
2.679
Onvoorzien
2.000
5.643
– 3.643
Bestuurskosten vergaderkosten DB/ ALV
bancaire kosten administratiekosten (jaarrekening) activiteiten
onvoorzien Bureaukosten loonkosten all in werkplekkosten (o.a. bureau/ICT/telefoon) Variabele lasten – programma: 1a collectieve belangenbehartiging lobby verkenning Europese collegaorganisaties 1b vergroten zichtbaarheid/bevorderen gebruik
communicatie – science quiz en oktober kennismaand 2a kennisdeling: dienstverlening & professionalisering
2b netwerk en ontmoetingsplaats
19
{4.2} toelichting op de specificatie lasten en staat van baten en lasten Bestuurskosten/ALV Deze kosten zijn hoger vanwege het inhuren van een externe notulist voor de Algemene Ledenvergaderingen. Onder de post reiskosten vallen ook de onkosten, die los waren begroot en waar een positief resultaat van e 571 is. De post congressen viel hoger uit door de deelname aan een bijeenkomst over verenigingsmanagement en de actuele ontwikkelingen binnen verenigingscommunicatie. Onder lidmaatschappen was ook het associate lidmaatschap van de Nederlandse Museumvereniging begroot, maar door een beleidswijziging bij de NMV is dit nog niet gerealiseerd. Activiteiten Onder de post onvoorzien is de aanschaf van twee publicaties rond wetenschapseducatie opgenomen. Programmakosten • 1a collectieve belangenbehartiging Bij het bezoek aan de ASDC [een van de Europese collegaorganisaties] was ook een van de bestuursleden aanwezig, waardoor de kosten hoger uitvielen. • 1b vergroten van de zichtbaarheid/bevorderen gebruik Op de post collectieve projecten – onderwijs zijn de kosten voor Xperiment 2011 geboekt: het samenwerkingsproject van de vereniging met ntr:schooltv. In 2010 is nog geen gelegenheid geweest om verder te kijken naar aanpassingen en uit breiding van de website www.sciencecentra.nl. Hierdoor zijn er geen uitgaven gedaan ten aanzien van deze website. Het projectbureau van Oktober Kennismaand heeft in 2010 ingezet op een andere commu nicatiestrategie, waardoor de VSC geen directe aanleiding zag om een onderdeel uit het nieuwe communicatiepakket af te nemen. • 2a kennisdeling In de kostenpost congres en bijeenkomsten zitten ook de kosten verwerkt voor de training Creatief Schrijven, waarbij de VSC als aanbieder optrad. Hiervoor is cursusgeld door berekend aan de deelnemers. Tevens zijn hier de kosten voor een extra activiteit op geboekt: de VSC organiseerde in samenwerking met de SAE [Stichting Academisch Erfgoed] een studiedag. De kosten van de online community zijn geboekt onder hosting en web beheer: er is geen eigen community ontwikkeld, maar gebruik gemaakt van een bestaande applicatie. • 2b netwerk en ontmoetingsplaats De kosten voor de bijeenkomsten van de Werkgroep Educatief Beleid zijn geboekt onder bijeenkomsten/congressen. Relatiebeheer Bij de verspreiding van het jaarverslag is gekozen voor digitale verspreiding en het online publiceren van het jaarverslag op issue. Hierdoor vielen de drukkosten lager uit. Onvoorzien Op de post onvoorzien zijn de kosten van Marike Kuperus Advies geboekt, het bedrijf dat bureau en bestuur adviseert ten aanzien van de meerjarenvisie.
20
5
ledenlijst
Artis Planetarium Plantage Kerklaan 38 - 40 1018 CZ Amsterdam Telefoon: 020 - 523 34 52 Internet: www.artis.nl E-mail: info@artis.nl
Museon Stadhouderslaan 37 2517 HV Den Haag Telefoon: 070 - 338 13 38 Internet: www.museon.nl E-mail: info@museon.nl
De Spelerij Veldweg 5 6952 GX Dieren Telefoon: 0313 - 41 31 18 Internet: www.spelerij.nl E-mail: info@spelerij.nl
Museum Boerhaave Lange St. Agnietenstraat 10 2312 WC Leiden Telefoon: 071 - 521 42 24 Internet: www.museumboerhaave.nl E-mail: informatie@museumboerhaave.nl
Cosmos Ontdekcentrum Frensdorferweg 22 7635 NK Lattrop Telefoon: 0541 - 22 97 00 Internet: www.e-cosmos.nl E-mail: info@e-cosmos.nl eXplorion science center Schaapskooiweg 95 6414 HL Heerlen Telefoon: 045 - 563 01 01 Internet: www.explorion.n E-mail: info@eXplorion.nl Continium Museumplein 2 6461 MA Kerkrade Telefoon: 045 - 567 08 09 Internet: www.continium.nl E-mail: info@continium.nl Ithaka Science Center Raadhuislaan 11 5931 NR Venlo - Tegelen Telefoon: 077 - 32 10 101 Internet: www.myithaka.nl E-mail: info@myithaka.nl
Museum van het Nederlandse Uurwerk (MNU) Kalverringdijk 3, Zaanse Schans 1509 BT Zaandam Telefoon: 075 - 6179769 Internet: www.mnuurwerk.nl/ E-mail: info@mnuurwerk.nl Naturalis Darwinweg 2 2333 CR Leiden Telefoon: 071 - 568 76 00 Internet: www.naturalis.nl E-mail: naturalis@naturalis.nl Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Media Park, Sumatralaan 45 1217 GP Hilversum Telefoon: 035 - 677 55 55 Internet: www.beeldengeluid.nl E-mail: info@beeldengeluid.nl Nederlands Watermuseum Zijpendaalseweg 26 – 28 6814 CL Arnhem Telefoon: 026 - 44 52 548 Internet: www.watermuseum.nl E-mail: info@watermuseum.nl
21
Natuurhistorisch Museum Rotterdam Westzeedijk 345 (Museumpark) 3015 AA Rotterdam Telefoon: 010 436 42 22 Internet: www.nmr.nl E-mail: info@nmr.nl Nieuw Land Oostvaardersdijk 01- 13 8242 PA Lelystad Telefoon: 0320 260799 Internet: www.nieuwlanderfgoed.nl E-mail: info@nieuwlanderfgoed.nl Ontdekhoek Nederland Internet: www.ontdekhoek.nl E-mail: info@ontdekhoek.nl Ontdekhoek Amsterdam Burgemeester Röelstraat 145 1067 NB Amsterdam Telefoon: 020 - 411 68 46 Ontdekhoek Rotterdam Pannekoekstraat 55 3011 LC Rotterdam Telefoon: 010 - 414 31 03 Ontdekhoek Den Bosch Onderwijsboulevard 3 5223 DE Den Bosch Telefoon: 073 - 621 53 35 Ontdekhoek Zwolle Hogeschool Windesheim Campus 2-6, Geb. T134 8017 CA Zwolle Telefoon: 038 - 469 99 75 Ontdekhoek Sittard Valkstraat 10 6135 GC Sittard Telefoon: 046 - 452 86 55
22
science center NEMO Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam Telefoon: 020 - 531 32 33 Internet: www.e-NEMO.nl E-mail: info@e-NEMO.nl Science LinX Rijksuniversiteit Groningen Nijenborgh 9 9747 AG Groningen Telefoon: 050 3637361 Internet: www.sciencelinx.nl E-mail: sciencelinx@rug.nl Sonnenborgh - museum & sterrenwacht Zonnenburg 2 3512 NL Utrecht Telefoon: 030 - 230 28 18 Internet: www.sonnenborgh.nl E-mail: info@sonnenborgh.nl Space Expo Keplerlaan 3 2201 AZ Noordwijk Telefoon: 0900 - 876 543 21 Internet: www.space-expo.nl E-mail: info@space-expo.nl Stichting Techniekpromotie Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon: 040 - 247 33 00 Internet: www.techniekpromotie.nl E-mail: info@techniekpromotie.nl
Techniek Museum Delft p/a TU Delft, afd M&C Prometheusplein 1 2628 ZC Delft Telefoon: 015 - 278 52 00 Internet: www.museum.tudelft.nl E-mail: museum@tudelft.nl Technika 10 Internet: www.technika10.nl Technoplanet Postbus 5542 6802 EM Arnhem Telefoon: 026 - 44 55 018 Internet: www.technoplanet.nl E-mail: info@technoplanet.nl
Universiteitsmuseum Groningen Oude Kijk in ’t Jatstraat 7a 9712 EA Groningen Telefoon: 050 - 363 55 62 Internet: www.rug.nl-museum E-mail: museum@rug.nl Vereniging van Landelijk Samenwerkende Publiekssterren wachten (LSPS) Min. van den Brinklaan 90 9251 JJ Burgum Telefoon: 0511 - 46 32 95 Internet: www.lsps.nl E-mail: verenigingLSPS@zonnet.nl
Technopolis® Technologielaan 2800 Mechelen Telefoon: +32 (0) 15 34 20 00 Internet: www.technopolis.be E-mail: mijnbezoek@technopolis.be Teylers Museum Spaarne 16 2011 CH Haarlem Telefoon: 023 - 516 09 60 Internet: www.teylersmuseum.nl E-mail: info@teylersmuseum.nl Twents Techniekmuseum HEIM Industriestraat 9 7553 CK Hengelo Telefoon: 074 - 243 00 54 Internet: www.techniekmuseumheim.nl E-mail: info@techniekmuseumheim.nl Universiteitsmuseum Utrecht Lange Nieuwstraat 106 3512 PN Utrecht Telefoon: 030 - 253 80 08 Internet: www.uu.nl E-mail: info@museum.uu.nl
23
sustaining members Bruns bv Postbus 47 5570 AA Bergeijk Telefoon: 0497 - 57 70 27 Internet: www.bruns.nl E-mail: info@bruns.nl Heijmerink Wagemakers Overijsselhaven 71 3433 PH Nieuwegein Telefoon: 030 - 60 60 823 Internet: www.hwva.nl E-mail: info@hwva.nl NorthernLight Postbus 37681 1031 BH Amsterdam Telefoon: 020 - 535 37 37 Internet: www.northernlight.nl E-mail: info@northernlight.nl Perspekt Studio’s H.N. Werkmanweg 15 2031 BA Haarlem Telefoon: 023 - 531 63 12 Internet: www.perspektstudios.nl E-mail: info@perspektstudios.nl Totems Veemkade 332 1019 HD Amsterdam Telefoon: 020 5091311 Internet: www.totems.nl E-mail: amsterdam@totems.nl ZKA Consultants & Planners BV Postbus 4833 4803 EV Breda Telefoon:  076-5658877 Internet: www.zka.nl E-mail: info@zka.nl
24
25
De VSC ontvangt subsidie van:
Tekst: VSC – Marjelle van Hoorn Opmaak: Studio Bassa, Culemborg Drukwerk: Drukkerij Verschoor, Culemborg
SC, Vereniging van samenÂwerkende V centra en musea in wetenschap en techniek Postbus 421 1000 AK Amsterdam Telefoon: +31 (0)20 531 32 21 Fax: +31 (0)20 531 35 35 Email: info@sciencecentra.nl Website: www.sciencecentra.nl