Opzeggen kan alleen per 31 december. Er geldt een opzegtermijn van zes maanden. Zie voor verdere informatie de statuten, artikel 7, lid 4 en de VEMW-website: www. vemw.nl/OverVEMW/ Lidmaatschap
2
Juni 2015
VEMW is hét kenniscentrum en dé belangenbehartiger voor zakelijke energie- en watergebruikers.
VEMW Journaal W VEM rsus u c s i Bas
it ricite Elekt Gas en
Ellen van Lindert van het ministerie van Infrastructuur en Milieu over ‘voorzieningenniveaus’ pagina 4
ag 12 Zie p
VEMW-lid van het eerste uur
Worstelen met flexibiliteit
VEMW viert dit jaar haar 100jarig bestaan. De vereniging dankt haar bestaansrecht aan actieve leden van wie hun kennis en ervaring van grote waarde zijn voor een goed onderbouwde belangenbehartiging. Van die honderd jaar is John Bremmers van FNsteel bijna een kwart binnen diverse VEMW-taakgroepen actief deelnemer. Dit jaar treedt hij terug wegens het behalen van de pensioengerechtigde leeftijd. VEMW neemt afscheid van een doorgewinterde praktijkman in de energie-intensieve industrie. Lees verder op pag 6
En verder in dit nummer
2 • Toekomstige financiering waterbeheer • Modelovereenkomst Regionale Netbeheerders in de maak 3 • Opinie: Energy Union
In dit nummer o.a.
Van grootschalige centrale energie-opwek naar meer decentrale opwek met grotere fluctuaties als gevolg van de weersomstandigheden. Hoe ga je daar mee om als producent, als netbeheerder en als zakelijke consument? De standpunten op een rijtje. Pag 8-9
Warmtevisie in de praktijk John Sluijmers van chemiebedrijf Indorama Ventures Europe B.V. ziet dat nog veel restwarmte van de industrie onbenut wordt en WKK onrendabel blijft. Dit ondanks de onlangs gepresenteerde ´Warmtevisie´ van minister Kamp van Economische Zaken. Pag 10
4-5 • Wanneer waterstromen opdrogen
8-9 • Worstelen met flexibiliteit
6-7 • VEMW-lid van het eerste uur: John Bremmers van FNsteel
10 • Warmtevisie in de praktijk
11 • ‘Evacuatie patienten door stroomstoring!’ • Column Spoor 12 • VEMW SectorTeam Multi-Sites • Agenda
Actualiteit
Modelovereenkomst met regionale netbeheerders in de maak Als grootverbruiker elektriciteit en/of gas bent u mogelijk aangesloten op een net van een van de regionale netbeheerders (Stedin, Enexis, Liander, e.a.). Deze netbeheerders willen een overeenkomst met algemene voorwaarden met u aangaan, de zogenaamde Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO). VEMW kan zich al lange tijd niet vinden in de verschillende voorwaarden van de verschillende netbeheerders. VEMW streeft naar modelovereenkomsten met voorwaarden die voor netbeheerder en afnemer een beter uitgebalanceerd pakket rechten en plichten opleveren dan de huidige. De eerste voorstellen van de regionale netbeheerders stemmen optimistisch, maar roepen nog veel vragen op. Volgens VEMW bevat een modelovereenkomst: • Een contract • Bijlagen met specifieke afspraken • Algemene voorwaarden VEMW wil bovendien apart modellen voor situaties waarbij sprake is van een ander type afnemer, zoals multi-sites. Deze modelovereenkomst is de basis voor individuele gesprekken van aangeslotenen met hun regionale netbeheerder. Daarnaast zijn specifieke afspraken uiteraard altijd mogelijk. VEMW en de vertegenwoordigers van de netbeheerders streven ernaar nog dit jaar overeenstemming te bereiken. Neem voor meer informatie over dit onderwerp contact op met VEMW senior beleidsadviseur Jacques van de Worp: jvdw@vemw.nl of 0348 48 43 58.
Kosten waterbeheer in beeld Het ministerie van Infrastructuur en Milieu presenteert binnenkort de eindresultaten van een onderzoek naar de kosten van het Nederlandse waterbeheer. Het onderzoek brengt voor het eerst zeer uitgebreid en gedetailleerd in kaart welke partijen verantwoordelijk zijn voor welke kosten en welke variabelen toenemende kosten veroorzaken. Aanleiding voor het onderzoek zijn de aanbevelingen van het OESO-rapport ‘Water governance in the Netherlands: Fit for the future?’ uit 2014. Eén van de OESO-adviezen luidt dat Nederland de principes “de vervuiler betaalt” en “de gebruiker betaalt” zou kunnen aanscherpen. De eindresultaten van het onderzoek fungeren als leidraad in de discussie over de houdbaarheid van de financiering van het waterbeheer. Deze discussie wordt in de tweede helft van 2015 gevoerd. VEMW is volop betrokken bij de discussie en benadrukt hierin het belang van water voor onze economie. Extra kosten als gevolg van forse tariefstijgingen zijn absoluut ondermijnend voor de positie van de waterafhankelijke industrie. Neem voor meer informatie over dit onderwerp contact op met VEMW Directeur Water Roy Tummers: rt@vemw.nl of 0348 48 43 52.
2
VEMW Journaal | Juni 2015
Opinie
‘Marshall Plan’ Energy Union vraagt échte marktwerking afnemen. Energiegebruikers in de industrie, de gebouwde omgeving en transport worden geprikkeld tot meer energiebesparing en bewuster en groener gebruik. • Realisatie van een koolstofarme economie: 40% reductie emissies in 2030, 80% in 2050 (t.o.v. 1990), verdere de-carbonisatie door inzet van hernieuwbare energie (zon, wind, water, biomassa) en afvang en opslag van CO2. • Innovatie: onderzoek en ontwikkeling moeten de doelmatigheid van de infrastructuur (slimme netten) en flexibilisering tussen aanbod en vraag (elektriciteitsopslag) vergroten.
Om de voorzieningen betaalbaar te houden en Europa concurrerend, moeten lidstaten meer samenwerken “Het zal niet makkelijk zijn en verlangt vertrouwen, respect en samenwerking”, aldus EU Commissaris ‘Climate Action & Energy’, Miguel Arias Cañete bij de presentatie van de Europese Energie Unie op 25 februari 2015. En een nobel streven is het, dit ‘Energie Marshall Plan’ dat Europa sterker en concurrerend moet maken, maar – nationaal – protectionisme ligt op de loer. Cruciaal is dan ook dat een Europese Interne Energiemarkt hét instrument blijft voor een doelmatige prijsvorming met prikkels om te investeren in infrastructuur en productie. Betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam e energievoorziening is topprioriteit van de Europese Commissie. De voorzieningszekerheid is door toenemende importafhankelijkheid kwetsbaar en de energietransitie naar duurzaam vraagt grote investeringen. Om de voorzieningen ook nog betaalbaar te houden en Europa concurrerend, moeten lidstaten meer samenwerken. Nu vult iedere lidstaat soeverein zijn eigen energiebeleid in. Dit leidt tot grote verschillen
D
VEMW Journaal | Juni 2015
en verstoring van de markten. De Energy Union moet hier een eind aan maken. Vijf pijlers De Energy Union is gebaseerd op vijf pijlers: • Voorzieningszekerheid: vergroten diversiteit van aanvoerroutes, aanbieders, energiebronnen en opslagcapaciteit. • Integratie Europese energiemarkt: voor de meest efficiënte prijzen. • Energiebesparing: de energievraag moet
Miljardeninvesteringen Het plan moet de consument een besparing van jaarlijks 40 miljard euro opleveren. Of de doelstellingen worden gehaald moet blijken. Het plan vergt miljarden investeringen door vooral private partijen. En hierin schuilt de zwakte, omdat het risicovolle grote investeringen betreft waarvan de rentabiliteit ongewis is. En welk lidstaat is bereid om haar soevereiniteit met betrekking tot de energievoorziening op enigerlei wijze op te geven? De Europese Commissie hanteert bij de financiering van haar plan het principe dat een goed functionerende energiemarkt hét instrument is voor een doelmatige prijsvorming met prikkels om te investeren. VEMW juicht dit toe, maar zal gedurende het traject naar 2050 blijven hameren op de uitgangspunten en randvoorwaarden die nodig zijn voor een betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening. Zodat de concurrentiepositie van de bedrijven in Nederland écht wordt versterkt. Een visie en een plan is een mooi vertrekpunt. Nu de invulling nog!
3
Beleid
Wanneer waterstromen Water is een belangrijke vestigingsfactor voor de industrie. Voldoende aanbod van zoetwater is echter in de toekomst geen vanzelfsprekendheid. Rijk, regio én gebruikers hebben elk een rol om tot een optimale verdeling van zoetwater te komen. Het nieuwe instrument ‘voorzieningenniveau’, in 2014 geïntroduceerd door de Deltacommissaris, moet hierbij als handvat dienen. De zoetwaterbeschikbaarheid voor het hoofdwatersysteem en de regionale systemen in Nederland wordt daartoe momenteel in kaart gebracht. Ellen van Lindert, Projectleider Voorzieningenniveau Hoofdwatersysteem van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, geeft een status-update van het onderzoek. Albert Noteborn, Manager Technology & Sustainability (USG) van Chemelot, geeft zijn visie op dit proces.
Ellen van Lindert ministerie van Infrastructuur en Milieu
Wat is de planning? “Eind 2015 is het plan van aanpak gereed. Eind 2017 is de methodiek die inzicht moet geven in de waterbeschikbaarheid voor het hoofdwatersysteem ontwikkeld en zijn de voorzieningenniveaus voor de eerste gebieden van het regionaal watersysteem gereed. In 2018 volgt een tussentijdse evaluatie waarna in 2021 de voorzieningenniveaus voor alle gebieden van het regionale watersysteem en het hoofdwatersysteem gereed moeten zijn.”
Wat betekent dit voor een zakelijke watergebruiker? “Afnemers krijgen inzicht in het te verwachten aanbod van zoetwater en kunnen hierop anticiperen. Optimalisatie van watergebruik gebeurt op nationaal niveau, gericht op duurzaamheid en doelmatigheid. Dit kan betekenen dat de waterbeschikbaarheid voor afnemers minder gunstig uitvalt, of juist andersom. Optimalisatie gebeurt onder andere op basis van een maatschappelijke kosten- en baten-
Wat is de status van jullie onderzoek? “We zijn net gestart met de beschrijving van het proces op hoofdlijnen. Belangrijke input hiervoor is het project Waterbeschikbaarheid van Rijkswaterstaat (RWS) met twee pilots in het Hollands Diep en de Maas. De methodiek en de presentatie van de resultaten die RWS hierbij ontwikkelt, willen we hanteren bij de voorzieningenniveaus.” Hoe gaan jullie te werk? “De provincies en waterschappen stellen de voorzieningenniveaus voor het regionaal watersysteem vast, IenM doet dat voor het hoofdwatersysteem. Het Programmabureau Zoetwater coördineert. Alles gebeurt in dialoog met de zoetwaterpartners, waaronder VEMW. Het voorzieningenniveau wordt stapsgewijs geconcretiseerd van grof naar fijn, zo ver als nodig en mogelijk. Dit gebeurt in overleg met alle zoetwaterpartners (zie plaatje).”
4
Bron: DP Zoetwater
VEMW Journaal | Juni 2015
Beleid
opdrogen
analyse. Hiervoor wordt nog een methode ontwikkeld in samenwerking met regio’s en gebruikers.” Hoe kunnen zakelijke watergebruikers zich informeren “Via VEMW, die aangesloten is bij het programma Zoetwater en deelneemt aan de gebruikersadviesgroep Zoetwater. Gebruikers kunnen zich aansluiten bij de Community of Practice, die ongeveer drie maal per jaar bijeen komt voor direct betrokkenen. En er zijn regionale trekkers van de regionale voorzieningenniveaus.”
Albert Noteborn Chemelot Inzicht in volume én kwaliteit essentieel “Industrieterrein Chemelot betrekt zijn water voor stoom en koeldoeleinden uit het Julianakanaal dat verbonden is met de Maas. Wij hebben gelukkig nog nooit watertekorten gehad. Wel staat het niveau van de Maas af en toe erg laag, maar dat heeft onze bedrijfsvoering nog nooit beperkt. Waar wij wel ervaring mee hebben is de kwaliteitsafname van het water door vertroebeling. Hetzij veroorzaakt door menselijk handelen, hetzij door overvloedige regenval. Naast volume is voor ons
VEMW Journaal | Juni 2015
ters toch belangrijker blijken dan in eerste instantie gedacht. Ik ben ook benieuwd hoe er wordt omgegaan met de verschillende groepen afnemers. Voor de landbouw gelden andere parameters ten aanzien van waterkwaliteit dan voor ons. Denk bijvoorbeeld aan het chloridegehalte of de temperatuur.”
nadrukkelijk ook de waterkwaliteit een essentiële parameter voor het voorzieningenniveau.” Inktzwart scenario “Het is goed inzicht te krijgen in toekomstige watertekorten zodat we daar met onze bedrijfsvoering op kunnen anticiperen. Het is van belang te weten hoe vaak en hoe lang problemen zouden kunnen optreden. Zijn het dagen of misschien nog langer? Het alternatief is dat je onvoorbereid geconfronteerd wordt met een tekort en dat we mogelijk fabrieken moeten stil leggen. Dat zou een inktzwart scenario zijn.”
Efficiëntie en flexibiliteit belangrijk “Ik reken op een efficiënt proces. Er zal wat uitzoekwerk worden gevergd van de deelnemers. Ik hoop dat dat binnen het redelijke blijft en in balans is met de benodigde kwaliteit voor de modellering. Hierbij nemen wij als chemische industrie uiteraard geen risico‘s. Daar blijven we ver van. Herijking van het voorzieningenniveau over een aantal jaren moet mogelijk zijn. Het is immers gebaseerd op modellen en de voorspellende kracht daarvan zal dan ook op regelmatige basis getoetst moeten worden. Flexibiliteit is daarin belangrijk.” Neem voor meer informatie over dit onderwerp contact op met VEMW-Directeur Water Roy Tummers: rt@vemw.nl of 0348 48 43 52.
Deelnemer pilot “Wij doen mee met de pilot van de waterbeschikbaarheid in de Maas. Dit is voor iedereen een leerproces. Ik hoop dat er genoeg ruimte is tot bijsturing wanneer bijvoorbeeld parame-
5
Vereniging
Vervolg van pagina 1
VEMW-lid van het eerste uur SIGE “Ik ben in 1991 gestart bij Nedstaal, maar sinds de splitsing (zie kader) werkzaam bij FNsteel. Ik ben begonnen als ‘Manager Nieuwbouw’ om de verouderde fabrieken te verbeteren. Het begrote investeringsbedrag werd al snel naar beneden bijgesteld (als gevolg van de crisis) en mijn takenpakket uitgebreid met ‘Projecten Energie en Bouwkunde’. Zo kwam ik vrijwel direct in aanraking met SIGE, het Samenwerkingsverband Industriële Grootafnemers van Energie, de voorloper van VEMW.” Fusie “SIGE en de Vereniging Krachtwerktuigen werden tegen elkaar uitgespeeld door overheid en politiek. Dat was natuurlijk niet handig, twee verschillende meningen van energiegebruikers. Het is dan ook goed dat zij in 1998 fuseerden tot VEMW. Verschil van mening kan altijd blijven bestaan, binnenshuis. Met de fusie is de positie van de zakelijke energiegebruiker versterkt.” Energie intensief “Nedstaal smelt schroot om tot vloeibaar staal (1600 °C) met behulp van vlambogen. Het staal wordt in blokken gegoten en vervolgens verwalst tot knuppels. FNsteel warmt koude knuppels op tot 1100 °C en verwalst de knuppels tot draad ringen. Dit hoogwaardige staal kent voornamelijk toepassingen in de automobielindustrie. Het smelten en walsen van staal is een zeer energie-intensief proces. De totale jaarlijkse energievraag is circa 150 GWh elektriciteit en circa 20 miljoen m3 aardgas.” Stroompieken mijden “Voor de liberalisering in 1998 hadden we te maken met de monopoliepositie van de SEP, de Samenwerkende Elektriciteits Productiebedrijven. Het klinkt raar, maar wij hebben er enorm voordeel van gehad. De elektriciteitsprijs was toen namelijk afhankelijk
6
John Bremmers van FNsteel
van je gebruik tijdens vier piekbelastingen van het gehele Nederlandse elektriciteitsnet. Als je wist wanneer die pieken kwamen kon je daar op anticiperen. Wij schakelden delen van de fabriek af en wachtten tot de piek voorbij was. Wij reduceerden ons verbruik tijdelijk van 50 MW naar 7 MW. Daarna schakelden we weer op. Dat was natuurlijk hartstikke spannend. Wij konden dat doen, omdat wij niet volcontinu draaiden. Keerzijde was dat als je het tijdstip van die piek niet helemaal goed had ingeschat, je een gigantische kostenpost voor dat jaar had.” Energie-efficiëntie versus kosten-efficiëntie “In de jaren negentig was Warmte Kracht Koppeling (WKK) een terugkerend onderwerp op de agenda van VEMW. WKK was toen zeer populair, ook door overheidsmaatregelen. Veel bedrijven stapten over van het inkopen van elektriciteit naar het zelf gecombineerd met aardgas opwekken van warmte en elektriciteit. Voor ons was WKK geen optie vanwege onze relatief hoge productietemperatuur (1100 °C).
Het grote prijsverschil tussen de gasprijs en de kolenprijs maakt WKK momenteel tijdelijk minder populair. De gasgestookte energie-efficiënte WKK levert dan wel energiebesparing maar geen kostenbesparing, wat in de industrie toch het belangrijkst is.”
“Duurzaamheid is nog niet gekoppeld aan betaalbaarheid” Fabrieken draaien niet op idealen “Die zelfde discussie zien we nu ook weer terug over energiebesparing en duurzaamheid. Natuurlijk doen wij aan energiebesparing, maar dat is puur kostengedreven. Inkoop van duurzame energie zou ik ook best willen, maar duurzaamheid is nog niet gekoppeld aan betaalbaarheid. Het zijn mooie ideële doelen die we best willen nastreven, maar fabrieken draaien niet op idealen.”
VEMW Journaal | Juni 2015
Vereniging
Stijgende tarieven “Een ander terugkerend agendapunt zijn de tarieven. Toen waren het de tarieven van de SEP die alsmaar stegen. Wij hadden daar geen last van. Wij konden ons verbruik immers beïnvloeden ten tijde van de stroompieken waarop je elektriciteitsprijs was gebaseerd. Maar dat gold niet voor iedereen. Het is goed dat we nu een vrije markt met concurrentie hebben. Je hebt nu keuzevrijheid, maar een kritische houding blijft belangrijk. Door onze pro-actieve houding in de vereniging kan FNsteel steeds vroegtijdig anticiperen op veranderingen. Dat is een geweldige toegevoegde waarde van VEMW.” De enige trend is continue verandering “De wereld verandert continu. Wat blijft is de wijze waarop VEMW processen laat verlopen. Ik noem dat BOB: Bewustwording, Oordeel en Besluitvorming. VEMW speelt heel goed in op veranderingen door sprekers haar leden te laten informeren. Daardoor treedt bewustwording op en kun je een oordeel vormen. Pas dan kan je weloverwogen besluiten nemen in de discussiefase met de overheid.”
Toekomst energie-intensieve industrie “Zolang het prijsniveau van energie niet hoger is dan in de rest van de wereld zie ik wel toekomst voor de energie-intensieve industrie in Nederland. De politiek zet zich best in voor een gelijk speelveld. Ik ben er van overtuigd dat hier behoefte blijft aan energie-intensieve industrie.” Ga zo door “VEMW moet vooral zo door gaan. Belangenbehartiging van de zakelijke consument blijft noodzaak. Mijn boodschap aan niet-leden: word lid en wees actief in de VEMW Taakgroepen. Ook als je een wat kleinere gebruiker bent adviseer ik VEMW-lid te worden. Laat je informeren, adviseren en begeleiden door de onafhankelijke en zeer deskundige VEMW-adviseurs.”
Historie FNsteel In 1938 wordt het bedrijf opgericht als onderdeel van de Nederlandse Kabel Fabriek (NKF) in Alblasserdam. Na overnames door Philips (1970) en Thyssen Stahl AG (1974) gaat het in 1999 een samenwerkingsverband aan met het Zweedse Fundia AB. Het bedrijf splitst nog datzelfde jaar in Fundia Nedstaal (later Ovako) en Nedstaal BV. Fundia neemt de walserijen en de nabewerking over. In 2010 verandert de naam Ovako in FNsteel. In 2014 gaat Nedstaal failliet, maar maakt een doorstart door overname van de Andus Groep. De twee fabrieken van Nedstaal en FNsteel maken nu nog gebruik van dezelfde utilities als gas- en elektriciteitsdistributie, koelwater en lucht.
VEMW Journaal | Juni 2015
7
Maatschappij
Worstelen met flexibiliteit Van grootschalige centrale energie-opwek naar meer decentrale opwek met grotere fluctuaties als gevolg van de weersomstandigheden. Hoe ga je daar mee om als producent, als netbeheerder en als zakelijke consument? De energietransitie kent voor alle partijen veel vraagtekens. In het vierde kwartaal van 2015 verschijnt het Energierapport van minister Kamp van Economische Zaken. Partijen maken hun inzet hiervoor kenbaar tijdens het VEMWSeminar ‘De toekomst van de elektriciteitsmarkt’ van 27 maart jongstleden. Martijn Duvoort van DNV GL geeft de feiten en beschrijft het toekomstig speelveld van het systeem vanuit de huidige trend.
“Flexibiliteit heeft de toekomst” Martijn Duvoort, Head of Section Markets & Regulations Benelux DNV GL
de prijs hiervan zal doen stijgen. Deze toename in behoefte opent mogelijkheden voor nieuwe spelers om toe te treden tot deze groeimarkt. Tegelijkertijd moet er goed gekeken worden of het huidige marktmodel geen onnodige barrières opwerpt voor het gebruik van verschillende technologieën. Wellicht is aanpassing van de bestaande markt nodig om de beoogde verruiming te faciliteren en een interessante businesscase voor partijen mogelijk te maken. DNV GL heeft een concreet model voor een verbeterde flexibiliteitsmarkt ontworpen. Zo vinden vraag en aanbod elkaar, ook voor flexibel vermogen.”
Netbeheerder
“Energietransitie verlangt innovatief businessmodel” André Jurjus, Directeur Netbeheer Nederland Martijn Duvoort
Effecten op leveringszekerheid “Er ontstaat steeds vaker en intenser onbalans in ons elektriciteitssysteem, mede ten gevolge van het groeiend aandeel duurzame energie. Fluctuaties nemen toe door de onvoorspelbaarheid van zon en wind. Zelfs áls deze voorspelbaar zijn, zoals de zonsverduistering dit jaar, hebben fluctuaties een grote impact. Nederland heeft nu nog voldoende balanceervermogen, maar dat verandert richting 2020. Dit heeft effect op de leveringszekerheid.” Balans in vraag en aanbod “In hoeverre zijn we in staat om deze leveringszekerheid te garanderen op een schone, betrouwbare en betaalbare wijze? Het risico op systeemonbalans kan beperkt worden door de inzet van snelle opwekeenheden, zoals gasgeneratoren, het uitbreiden van de fysieke verbindingen en energie-opslag. Maar afnemers kunnen hierin zeker ook een actieve rol spelen met vraaggestuurde mechanismen.” Groeimarkt voor flexibel vermogen “De toename in onbalans vergroot de vraag naar flexibel vermogen, wat
8
Bijdrage marktpartijen nodig “Er zijn signalen dat de energiesector niet goed meer werkt: producenten leggen centrales stil, klanten zetten hun leveranciers buiten spel, afnemers betalen een hoge energieprijs. De energietransitie heeft fundamentele gevolgen voor de sector. Die richt zich nu op productie en levering van energie. In de toekomst draait het om het flexiAndré Jurjus bel beschikbaar stellen van voldoende capaciteit. Daarvoor is de bijdrage van marktpartijen, zoals de leden van VEMW, nodig.” Van kWh naar flexibiliteit “Om de energievoorziening net zo robuust te houden als vandaag, is flexibiliteit (zoals opslag) nodig in het energienet. Zo zijn zon- en windenergie optimaal beschikbaar als de klant energie nodig heeft. Dit vraagt om grote investeringen. Om de kosten hiervoor beheersbaar te houden zijn er slimme, innovatie diensten van marktpartijen nodig.”
VEMW Journaal | Juni 2015
Maatschappij
Onstuitbare trend van democratisering “De huidige energieprijs en –belasting prikkelt tot verkeerd gedrag. Consumenten worden steeds meer prosumenten die energie leveren. Dat is prima, maar afnemers met een eigen micro-energievoorziening dragen nu niet bij aan een energiesysteem dat draait op flexibiliteit. Om die reden zijn variabele energietarieven nodig die gebruikers aanzetten vraag en aanbod van beschikbare energie optimaal op elkaar af te kunnen stemmen.”
Producent
“Leveringszekerheid als product” Hanneke de Jong, Senior Advisor Regulatory Affairs RWE Brandweer van het energiesysteem “Het overschot aan productiecapaciteit loopt snel terug. Als gevolg van de veranderende marktomstandigheden maken productiecentrales te weinig marge om in operatie te blijven. Hanneke de Jong Zelfs splinternieuwe centrales belanden in de mottenballen. Als het niet waait en de zon niet schijnt willen afnemers tóch verzekerd zijn van levering. Om deze zekerheid te kunnen bieden zullen conventionele centrales nog lange tijd nodig blijven.” Casino business model “In theorie zouden prijspieken, die ontstaan als gevolg van schaarste, incentives moeten bieden om te investeren in nieuwe productiecapaciteit. Maar in praktijk zullen deze prijzen pas ontstaan als de situatie al kritiek is. Daarbij leiden investeringen op basis van verwachte prijspieken tot zeer hoge risico’s voor investeerders. Tenslotte zal overheidsingrijpen altijd boven de markt hangen. Extreme prijspieken leiden immers ook tot extra risico’s voor verbruikers.” Capaciteitsmarkt biedt kosten-efficiënte oplossing “Voor het waarborgen van de leveringszekerheid tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten vormt een decentrale capaciteitsmarkt een goede oplossing. Deze capaciteitsmarkt kent een expliciete marktwaarde toe aan leveringszekerheid. Elke bron van zeker beschikbare capaciteit, dus ook decentrale capaciteit, opslag en/of demand response kan meedoen in deze markt. Het marktmechanisme waarborgt vervolgens een optimale hoeveelheid capaciteit; overcapaciteit verdwijnt, schaarste wordt voorkomen.”
VEMW Journaal | Juni 2015
Consument
“Onzekerheid voert boventoon” Tom Schurmans, Energy Supply Chain Lead EMEA, Cargill, VEMW-lid Leveringszekerheid cruciaal “Voor Cargill is leveringszekerheid van elektriciteit cruciaal om continuïteit in onze productie te waarborgen. Daar ligt voor ons de absolute prioriteit. Wij zijn geen dienstverlener of proTom Schurmans ducent. Wij betrekken onze elektriciteit uit een netwerk waar wij op moeten kunnen vertrouwen tegen kostenefficiënte prijzen. Wij hebben geen behoefte aan extra complexiteit, zoals een extra markt waar certificaten voor capaciteit of leveringszekerheid gekocht moeten worden. Elektriciteitsvoorziening is een nutsvoorziening. Het valt niet uit te leggen als er wéér een marktmodel bij komt.” Geen afnemer – geen fabriek “Het huidige elektriciteitssysteem en de overcapaciteit van de openbare elektriciteitssector zijn zonder enig realisme van de markt gebouwd. Als wij geen afnemers hebben voor onze producten bouwen wij toch ook geen fabriek ter plekke. De doemscenario’s over problemen met leveringszekerheid als gevolg van capaciteitstekort is een mooi marketingverhaal. Als je de prijs gewoon vastlegt heb je ook leveringszekerheid.” Stapje terug “De elektriciteitsmarkt met haar oligopolistische trekjes is nog steeds niet transparant genoeg. Voor de ontsluiting van flexibiliteit is het van belang dat er een echte vrije markt is. Hoe meer de markt gereguleerd wordt, hoe minder aantrekkelijk het is voor zakelijke elektriciteitsgebruikers zich hierin te mengen. Als zakelijke consument zouden wij een actieve rol kunnen spelen in de meer vraaggestuurde energiesystemen, maar in de huidige setting doen wij een stapje terug.”
9
Praktijk
Warmtevisie in de praktijk: WKK in de mottenballen
Met zijn ‘Warmtevisie’ van april 2015 stimuleert minister Kamp van Economische Zaken het gebruik van restwarmte. De meest duurzame vorm van opwekking van die warmte gebeurt door warmtekrachtkoppeling (WKK), maar is door de ontwikkelingen op de energiemarkt momenteel onrendabel. John Sluijmers Plant Manager Utilities van chemiebedrijf Indorama Ventures Europe B.V. in de Europoort: “Wij hebben besloten onze WKK in de mottenballen te zetten.” Wat zijn de knelpunten voor Indorama ten aanzien van de invulling van de warmtevraag?
“W
ij gebruiken warmte bij de productie van onze PETflessen. Dat willen we zo duurzaam mogelijk doen. De gecombineerde opwekking van warmte en elektriciteit door middel van WKK is energietechnisch gezien het meest efficiënt. Kostentechnisch gezien is het een slechte businesscase die ik aan mijn hoofdkantoor in Thailand niet kan uitleggen. Er wordt een mooie toekomst voorgespiegeld voor WKK, maar tot die tijd gebruiken wij onze installatie niet. We kopen nu elektriciteit in en produceren stoom
10
via een stoomketel. Dat is super energie-inefficiënt. Je bouwt zo niet echt aan een duurzame economie.”
“Wij gooien ook hier in het uiterste puntje van Europoort veel restwarmte weg”
kostenefficiënt maken van WKK zou ons helpen toch duurzaamheidsdoelstellingen te halen. Zo kan de WKK, als de omstandigheden wél gunstig zijn weer volop draaien.”
Haal nog meer uit restwarmte “Restwarmte wordt nu onderdeel van overheidsbeleid. Het realiseren van warmtenetten is daar een voorbeeld van. Maar ik vind dat nog te beperkt. Wij gooien ook hier in het uiterste puntje van Europoort veel restwarmte weg, terwijl dat nog zeer de moeite waard is om te hergebruiken. Een regionale netbeheerder zou hier een rol in kunnen spelen waarbij de overheid de juiste randvoorwaarden creëert. De industrie kan die pijpleidingen niet bouwen. Dat is niet onze core business, maar de industrie wil er wel aan meewerken.” Neem voor meer informatie over dit onderwerp contact op met VEMW senior beleidsadviseur
Hoe kan de Warmtevisie van de minister helpen deze op te lossen?
Jacques van de Worp: jvdw@vemw.nl of 0348 48 43 58.
“Een overbrugging vanuit overheidswege voor het
VEMW Journaal | Juni 2015
Vereniging
‘Evacuatie patiënten door stroomstoring!’ Leidraad “Toch is het goed van elkaars situatie te leren en te komen tot aandachtspunten voor deze installaties. Waar moet de installatie aan voldoen? Een leidraad zou hierin welkom zijn. Dat hoeft wat mij betreft niet uitgebreid. Maar ik realiseer me dat ik vanuit een luxe situatie spreek. Ons ziekenhuis is vrij nieuw en is goed voorzien van benodigde technische backup.”
Continu bewust zijn “Technisch is alles oplosbaar. Het continu bewust zijn van het belang van goedwerkende utilities is wellicht belangrijker. Dit besef moet tot op het hoogste niveau binnen de organisatie aanwezig zijn. Ook dat verdient aandacht bij het opstellen van een leidraad.” Dat zijn krantenkoppen die een ziekenhuis niet
Domme pech
wil. En tóch overkwam het het Laurentius Zie-
“Het Laurentius Ziekenhuis had gewoon domme
kenhuis in Roermond. Er vielen geen slachtof-
pech. De noodstroomvoorziening was op orde,
Deelname ‘VEMW Sectorteam Ziekenhuizen’
fers. “Dit kan elk ziekenhuis overkomen”, was
maar door een verborgen defect aan een accu
Voor meer informatie neem contact op met
de conclusie van het TNO-onderzoek naar de
sloeg deze niet aan. Discussie binnen het
Eric Picard: ep@vemw.nl of 0348-48 43 51.
oorzaak. Het ‘VEMW Sectorteam Ziekenhui-
VEMW Sectorteam Ziekenhuizen leert dat er geen
zen’ probeert lering te trekken uit deze casus.
eenduidige benadering is voor noodstroomvoor-
Marcel Barendregt, Hoofd Vastgoed en Infra-
zieningen van ziekenhuizen. Elk ziekenhuis is
structuur van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in
uniek.”
Den Bosch: “Het is tijd voor actie.”
Spoor Column
Energie en lessen van de economische opleving
Ton Spoor, voorzitter VEMW
De media besteden ruim aandacht aan de verbetering van onze economische groei. Zeer verheugend voor veel van onze leden. De daling van de olieprijs en de lagere dollarkoers leveren een belangrijke bijdrage aan deze groei. Dit is een prachtig bewijs uit de praktijk hoe belangrijk deze factoren zijn voor onze economie. De hoogte van de energieprijs ligt natuurlijk nooit in onze macht, maar het relatieve prijsniveau, afgezet tegen dat van onze concurrerende markten, blijft een cruciale factor voor de lange termijn. In 2015 hebben we gelukkig de wind wat mee.
Met de terugkerende discussie over ons energiebeleid is het van het allergrootste belang dat we ons realiseren dat de energieprijzen een belangrijke factor zijn, en blij-
VEMW Journaal | Juni Augustus 20152011
ven, voor de kracht van onze economie. Het is steeds weer een uitdaging in brede zin te kijken naar onze energievoorziening: van hernieuwbaar tot gas, olie en kolen.
Voor een gezonde en robuuste toekomst zullen we moeten blijven inzetten op: energiebesparing; de beschikbaarheid van betaalbare olie en gas; een goed werkend ETS-systeem; niet aflatende inzet om de hernieuwbare energie-opties veel goedkoper te maken. Alleen dan zullen we zien hoeveel een gezonde industrie kan bijdragen aan een sterke economie, goed ingepast in zijn omgeving.
Voorwaar een opdracht voor VEMW in de komende 100 jaar!
11
Vereniging
Agenda
Bundeling van krachten met ‘VEMW SectorTeam Multi-Sites’ VEMW leden die beschikken over veel kleinverbruikaan-
overeenkomsten met die van de leden van het
sluitingen komen al sinds 2013 samen in het ‘VEMW
‘SectorTeam A123’. Het ‘SectorTeam A123’ is daarom
SectorTeam A123’, naar analogie van artikel 1 lid 2 en 3
ook voor deze leden opengesteld om de krachten te
van de Elektriciteitswet 1998. Dergelijke aansluitingen
bundelen en gezamenlijk oplossingsrichtingen te onder-
komen onder andere voor in de telecommunicatie-,
zoeken. De naam van het SectorTeam is daarop gewij-
tractie- en watersector. Er zijn echter VEMW-leden die
zigd in ‘VEMW SectorTeam Multi-Sites’. Voorzitter is
eveneens veel (kleinverbruik)aansluitingen hebben,
Marga Blom van KPN.
18 juni 2015 VEMW Energiedag Algemene ledenvergadering 25 september en 2 oktober 2015 VEMW Basiscursus Elektriciteit en Gas VEMW, Woerden
Kijk voor meer informatie en aanmelding op de website www.vemw.nl onder ‘activiteiten’.
maar niet onder deze wettelijk bepaling vallen, zoals bijvoorbeeld banken. Hun vraagstukken ten aanzien van
Voor meer informatie over het ‘VEMW SectorTeam
transport- en aansluitvoorwaarden, facturatie, energie-
Multi-Sites’ kunt u contact opnemen met VEMW-
belasting, profielen, meetfouten, kennen echter veel
adviseur Eric Picard ep@vemw.nl of 0348 48 43 51.
VEMW Basiscursus
De tweedaagse cursus vindt plaats op 25 september en 2 oktober 2015. De kosten bedragen � 750,- per persoon voor leden en � 1.250,- per persoon voor niet leden. Nadere informatie over de cursus treft u aan in de folder. Indien u meer informatie wenst te verkrijgen kunt u contact opnemen met Thessa de Ridder, tel 0348 48 43 57 of via de mail tr@vemw.nl
Elektriciteit en Gas Deelname aan de cursus staat open voor zowel leden als niet-leden. De cursus is relevant voor een breed scala aan energieprofessionals in zowel de private sector als de publieke sector. De cursus bestrijkt de volgende onderwerpen:
De door VEMW ontwikkelde Basiscursus Elektriciteit en Gas geeft u in korte tijd inzicht in de wereld van elektriciteit en gas. De cursus vormt de perfecte introductie in de energiewereld en richt zich op mensen die in hun werk te maken krijgen met vraagstukken op het gebied van: inkoop, aansluitingen, netten en duurzaamheid. De cursus is vanwege de breedte van de onderwerpen ook geschikt voor mensen die al langer actief zijn in de branche en hun kennis willen verbreden of een overzicht willen verkrijgen van actuele en relevante ontwikkelingen.
• Elektriciteit, gas en CO2 • Beleid en toezicht • Netwerken en aansluitingen • Marktfunctioneren • Inkoop • Duurzaamheid • Positie energiegebruiker
Gedurende 2 dagen wordt u door onze docenten, deskundige VEMWmedewerkers, geïnformeerd over diverse energiegerelateerde onderwerpen waar u in uw werk mee te maken krijgt. Deze medewerkers beschikken over diepgaande inhoudelijke kennis op het gebied van beleid, netten, markten en duurzaamheid. Cursisten die eerder hebben deelgenomen zijn zonder uitzondering zeer positief over de cursus.
VEMW
Colofon
VEMW Al 100 jaar hét kenniscentrum en dé belangenbehartiger voor zakelijke energie- en watergebruikers.
Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die onvolledig of onjuist is opgenomen, alsmede voor de gevolgen van activiteiten die ondernomen worden op basis van deze informatie aanvaarden wij geen aansprakelijkheid.
AL 100 JAAR Hét kenniscentrum en dé belangenbehartiger voor zakelijke energie- en watergebruikers.
‘VEMW Journaal’ is een uitgave van de Verenig-
Reacties
VEMW:
Houttuinlaan 12
ing voor Energie, Milieu en Water (VEMW).
Als u wilt reageren op artikelen
3447 GM Woerden
‘VEMW Journaal’ wordt verspreid in een oplage
of zelf interessant nieuws te
Tel 0348 48 43 50
van ca. 2.000 exemplaren onder VEMW-leden en
melden heeft, kunt u zich wenden
desk@vemw.nl / www.vemw.nl
relaties en verschijnt ieder kwartaal.
tot VEMW, Thessa de Ridder,
Druk:
JP Offset
tel 0348 48 43 57.
Opmaak: SD Communicatie, Rotterdam
ISSN 1389-7691
Volg ons op
@vemwnieuws