fokus Festival 2012 - Dokumentation by Second Attempt e.V.

Inhalt / Treść 4

Vorwort / Przedmowa Marcus Rüssel

fokus macht das Leben bunt / fokus ubarwia życie Markus Lippold

Netzwerkarbeit fokus 2012 / Współpraca partnerska w projekcie fokus 2012 Daniel Sauer

Zusammenarbeit über Grenzen hinweg / Współpraca transgraniczna Margarete Kozaczka

Werk.Stadt.Laden und Workcamp / Werk.Stadt.Laden oraz Workcamp Markus Lippold

Förderer, Partner und Unterstützer / sponsorzy, partnerzy oraz wspomożyciele

Vorwort Das aus einem Netzwerk entstehende Festival über Jugendkultur, über die Aktivitäten junger Menschen und die Projekte vielfältigster Initiativen der Euroregion Neiße befindet sich in einem Wandel. Nicht, dass die Jahre zuvor keine Entwicklung oder Veränderung stattgefunden hätte. Doch dieses Jahr ist etwas Großes gelungen. Keinen kleinen Schritt mehr, sondern einen riesigen Fußstapfen sind alle Beteiligten gemeinsam vorangeschritten. Am Anfang stand ein Experiment: Eine Delegation deutscher und polnischer Einrichtungen und Initiativen, die sich am besagten Festival beteiligen, wurde mit einer Vision der Festivalmacher_innen konfrontiert; eine Vision die die Struktur eines über sieben Jahre gewachsenen Festivals in Frage stellt. Die Initiativgruppe unseres Second Attempt e.V. kümmert sich nicht mehr um die inhaltliche Ausrichtung und Ausgestaltung von fokus 2012, sondern alle Beteiligten gemeinsam. Diesen Wandel haben wir gleich im Titel verankert (-> fokus 360°). Die Details dieser Organisation möchten wir niemandem vorenthalten und haben uns die Zeit genommen, auf den folgenden Seiten festzuhalten, was entstanden ist und nach außen zu tragen, was entwickelt wurde. Dank des ehrenamtlichen Einsatzes zahlreicher Initiativen, dank massiven Engagements junger Menschen und dank der Unterstützung unserer Partner ist das Experiment geglückt. Es liegt Arbeit vor uns; sich der Herausforderung zu

stellen, die entstandene Energie festzuhalten und zu nutzen. Es ist bemerkenswert und ich kann es kaum glauben, dass es nur ein halbes Jahr gebraucht hat, um diese starke Form der Einbindung und Strukturveränderung zu etablieren. Und drei Namen haben nicht unwesentlich dazu beigetragen, weshalb sie den besonderen Dank an dieser Stelle mehr als verdienen: die Koordinatoren Margarete Kozaczka, Daniel Sauer und Michael Lippold. Sieben Jahre entwickeln wir nun dieses wundervolle Projekt, welches jedes Jahr sehr viele positive Emotionen, nützliche Kontakte und Entwicklungserfolge junger Menschen freisetzt. Ich habe die Idee zu diesem Projekt mit unserem damaligen Vorstand und einem kleinen Team verrückter Macher_innen entwickelt. Ich habe auf dem Weg viele Menschen kommen und gehen sehen. Sieben Jahre ehrenamtlich ein Projekt dieser Größe zu leiten, das zehrt. Lebensunterhalt und der Wunsch nach Veränderung stehen wie Engel und Teufel über diesem Projekt. Nun widme ich mich neuen Herausforderungen und übergebe die beschriebene Energie im Verein und an das bereits gebildete Netzwerk großartiger engagierter Menschen! Der Staffelstab sollte so sicher stehen und ich kann weiter ziehen… Marcus Rüssel Projektleiter

Przedmowa Festiwal, będący efektem współpracy sieci partnerów, poświęcony kulturze młodzieżowej, działalności młodych ludzi oraz projektom rozmaitych inicjatyw z euroregionu Nysa przechodzi transformację. Oczywiście w ubiegłych latach zmiany i rozwój także miały miejsce. Jednak w tym roku udało się osiągnąć coś wielkiego. Uczestnicy wykonali wspólnie ogromny krok naprzód. Przeprowadzono następujący eksperyment: delegacja polskich i niemieckich inicjatyw uczestniczących w festiwalu została skonfrontowana z wizją twórców festiwalu; wizją, która poddaje w wątpliwość budowany przez 7 lat festiwal. Kwestiami merytorycznymi oraz organizacją festiwalu fokus 2012 nie zajmuje się już tylko grupa inicjatorów stowarzyszenia Second Attempt e.V., lecz wszystkie podmioty uczestniczące. Tę zmianę o 360° zaznaczyliśmy już w tytule (-> fokus 360°). Chcielibyśmy podzielić się ze wszystkimi szczegółami organizacyjnymi i na następnych stronach postanowiliśmy opisać, co udało nam się w ten sposób osiągnąć. Dzięki honorowemu zaangażowaniu wielu inicjatyw, dzięki wielkiej pomocy młodych ludzi oraz dzięki wsparciu naszych partnerów eksperyment się powiódł. Przed nami dużo pracy; zamierzamy stawić czoła wyzwaniu, zgromadzić powstałą energię i ją wykorzystać. To imponujące, i trudno mi w to uwierzyć, że potrzebne było tylko pół roku, aby stworzyć tak silną formę zaangażowania i zmianę struktur. W istotny sposób

przyczyniły się do tego trzy osoby, którym należy się za to wielkie podziękowanie: koordynatorzy Margarete Kozaczka, Daniel Sauer und Michael Lippold. Już siedem lat rozwijamy ten wspaniały projekt, który każdego roku uwalnia w młodych ludziach wiele pozytywnych emocji, przyczynia się do nawiązywania nowych kontaktów i rozwoju. Pomysł projektu stworzyłem wraz z naszym ówczesnym zarządem oraz małą grupą szalonych ludzi. Widziałem, jak ludzie przychodzą i odchodzą. Prowadzenie przez siedem lat tak dużego projektu na zasadzie wolontariatu wycieńcza. Utrzymanie i pragnienia zmian stoją nad tym projektem niczym anioł i diabeł. Teraz poświęcam się nowym wyzwaniom i przekazuję wspomnianą energię w stowarzyszeniu oraz istniejącej sieci partnerskiej, którą tworzą wspaniali i zmotywowani ludzie! Pałeczka została przekazana, a ja mogę iść dalej…

Marcus Rüssel Menedżer Projektu

7 fokus macht das Leben bunt

fokus ubarwia życie

Autor: Markus Lippold

Bunt, bunter, fokus! Am Ende hatte sogar der Himmel ein Einsehen. Statt der grauen Suppe, die noch am Vormittag über Görlitz hing und ab und zu ein paar Tropfen auf die Erde sandte, zeigte sich das Firmament (fast) pünktlich zum Beginn des fokus Festivals im schönsten Azurblau. Und dieses Blau passte natürlich viel besser zu den Graffitikünstlern mit ihren bunten Bildern, zu den bunt geschminkten Gesichtern der Kinder, zu den Skateboards und BMX-Rädern, zu den B-Boys und B-Girls und den Musikern von der akustischen Solodarbietung bis zum Orchester. Bunt zusammengewürfelt waren auch die etwa 1500 Besucher, die am 8. September 2012 auf den Alten Schlachthof in Görlitz kamen, um bei der siebten Auflage des fokus Festivals das vielseitige Programm zu genießen. Einige Gäste nahmen diesmal allerdings einen Umweg in Kauf: Sie schwangen sich auf ihre Drahtesel, um eines der Ziele des fokus wahrzumachen – die Grenzüberschreitung. Und das ist im wahrsten Sinne des Wortes gemeint, denn die Tour startete am Sport- und Erholungszentrum in Zgorzelec, führte über die Stadtbrücke und in der Schwesterstadt Görlitz bis zum Festivalgelände. Viel Zeit zum Verschnaufen blieb den gesundheitsbewussten Radlern freilich nicht, denn um alle Veranstaltungen und Angebote auf dem Alten Schlachthof zu besuchen, brauchte es schon etwas Zeit. 42 Vereine, Institutionen und Initiativen aus der Region nahmen am Festival teil – und sorgten für ein buntes Programm zwischen Kunst, Spiel, Sport und Musik. Die kleinsten Besucher eroberten im Handumdrehen ihr eigenes Reich, in dessen Mittelpunkt ein großer Sandberg aufragte, der eine klare Aufgabe bereithielt: „Baut Burgen!“ Gleich nebenan wartete mit dem Barfußlauf ein weiteres Abenteuer, das Mut und Geschicklichkeit erforderte. Ein Schminkstand verwandelte die Knirpse schließlich in Schmetterlinge und Löwen, die sich sodann an der Bastel- und Malstraße vergnügten oder sich bei Armbrustschießen, Tischfußball und anderen Geschicklichkeitsspielen probierten. Und die riesigen Seifenblasen verzauberten

Kolorowo, bardziej kolorowo, fokus! Nawet pogoda była wyrozumiała. Zamiast szarej zasłony, która jeszcze przed południem wisiała nad Görlitz i groziła zesłaniem solidnej porcji deszczu, (prawie) punktualnie na rozpoczęcie festiwalu firmament objawił się w najpiękniejszym błękicie, jaki można sobie tylko wyobrazić. I ten błękit pasował oczywiście dużo lepiej do artystów graffiti, tworzących kolorowe obrazy, do wymalowanych na kolorowo buzi dzieci, do rolek i kół BMX, tancerzy i tancerek breakedance, muzyków solowych i orkiestry. Kolorowa była też około 1500 osobowa publiczność, która przybyła 8 września 2012 na plac Starej Rzeźni w Görlitz, aby uczestniczyć w siódmym wydaniu festiwalu fokus. Niektórzy goście postanowili jednak przyjechać na około: wskoczyli na rowery, aby zrealizować jeden z celów fokusa - przekraczanie granic. Cel ten został osiągnięty dosłownie, bo trasa prowadziła z centrum sportu i rekreacji w Zgorzelcu przez most miejski do placu festiwalu w siostrzanym mieście Görlitz. Dbający o zdrowie rowerzyści nie mieli oczywiście wiele czasu na odpoczynek, bo zobaczenie wszystkich wydarzeń i atrakcji w Starzej Rzeźni było dość czasochłonne. W festiwalu udział wzięły 43 stowarzyszenia, instytucje i inicjatywy z regionu, które zadbały o kolorowy program obejmujący sztukę, gry, sport i muzykę. Najmłodsi goście szybko opanowali swoje królestwo, nad którym wznosiła się wielka piaskowa góra, zapraszająca do budowania zamków. Tuż obok mali uczestnicy festiwalu mogli przetestować swoją odwagę i zwinności na ścieżce odkrywców. Przy stoisku z makijażami maluchy przemieniały się w motyle i lwy, które mogły potem do woli majsterkować i malować albo próbować swoich sił w strzelaniu z łuku, tenisie stołowym i innych zabawach sprawnościowych. A ogromne bańki mydlane zachwycały także dorosłych. Zwinność przydała się jednak także większym uczestnikom. Mowa tu nie tylko o adeptach sztuki cyrkowej, próbujących żonglować piłkami i kręglami lub krążących po placu na rowerze

8 auch die älteren Besucher. Geschicklichkeit war allerdings auch bei den größeren Besuchern gefragt. Und das galt nicht nur für den Zirkus-Nachwuchs, der Kegel und Bälle in die Luft warf und versuchte, diese wieder einzufangen, oder mit dem Einrad das Gelände umkurvte. Gleichzeitig lud ein eigens errichteter Parcours abwechselnd BMX-Fahrer und Skateboarder ein, ihre Fähigkeiten auf zwei oder vier Rädern und Rollen zu zeigen oder zu erweitern. Anfänger auf dem Rollbrett waren allerdings ebenso willkommen – für sie gab es einen speziellen Workshop. Fortgeschrittene Skater konnten sich anschließend beim „Best Trick Contest“ gegenseitig übertrumpfen. Die Sanitäter hatten glücklicherweise wenig zu tun. Auch die BMXFahrer nutzten das Gelände mit mehreren Quarter-Pipes, Rampen, Geländern und Kanten für ihre Übungen bevor sie gegeneinander antraten. Für besonderes Aufsehen sorgte allerdings das polnische „Team Blackway“, das mit den eigenen Beinen und purer Muskelkraft die Hindernisse überwand. Nicht wenige Besucher staunten über die waghalsigen Sprünge, Saltos und akrobatischen Einlagen der fünf Polen, die sich anschließend erschöpft in einige der Liegestühle fallen ließen. Überhaupt bot das Gelände bei aller Action auch immer wieder Gelegenheit zum Ausruhen und Kraft tanken. Da wäre etwa die Strandbar, die mit Getränken und Cocktails die letzten Anzeichen des aufkommenden Herbstes aus den Gedanken vertrieb. Gleich nebenan gab es vegetarische und vegane Kost oder Köstlichkeiten vom Grill. Gegenüber lockten flauschige Sessel und Sofas im Stil der 50er und 60er Jahre zum gemütlichen, altmodischen Kaffeeplausch unter Bäumen. Vor allem aber fand man auf dem gesamten Gelände die liebevoll selbst gestalteten Liegestühle, Sessel und Hollywood-Schaukeln aus Holz, Paletten und alten Fahrradschläuchen sowie im „Artrium“ eine riesige Hängematte, die die Kinder sofort in Beschlag nahmen. Die Sitzmöglichkeiten wurden, genau wie der Barfußlauf im Kinderbereich, im Rahmen eines Workcamps gebaut, der erstmals im Vorfeld des fokus stattfand. Doch das „Artrium“ war nicht nur für Pausen da. Hier arbeiteten auch Künstler an ihren

jednokołowym. Jednocześnie w specjalnie utworzonym parkurze miłośnicy jazdy na rowerze BMX lub rolkach mogli pochwalić się swoimi umiejętnościami lub też rozwijać swoje zdolności. Oczywiście miło widziani byli też początkujący deskorolkowcy - dla nich przygotowane zostały specjalne warsztaty. Zaawansowani rolkowcy mogli popisać się swoimi zdolnościami w konkursie „Best Tricks Contest“. Sanitariusze mieli na szczęście niewiele pracy. Także rowerzyści BMX korzystali z licznych ramp, barierek i instalacji na placu, rozgrzewając się jednocześnie przed pojedynkiem. Prawdziwą sensacją okazała się polska grupa „Team Blackway”. Publiczność była zadziwiona ryzykownymi skokami, saltami i akrobatycznymi popisami pięciu Polaków, którzy po zakończonym przedstawieniu opadli wyczerpani na leżanki. Oczywiście na festiwalu zadbano również o możliwości odpoczynku i zatankowania sił po tak wyczerpujących wyzwaniach. Na przykład przy barze plażowym, serwującym napoje i koktajle, pozwalającym zapomnieć o zbliżającej się dużymi krokami jesieni. Tuż obok uczestnicy mogli posilić się jedzeniem wegetariańskim i wegańskim lub też smakołykami z grilla. Naprzeciwko pod drzewami umieszczono włochate fotele i sofy w stylu lat 50 i 60, na których goście mogli się wygodnie rozsiąść i porozmawiać przy kawie. Na całym placu festiwalu można było także znaleźć samodzielnie zbudowane leżanki, fotele, i huśtawki Hollywood z drewna, palet i starych dętek oraz ogromny hamak w „atrium”, który natychmiast zarekwirowały dzieciaki. Siedzenia, podobnie jak ścieżka małych odkrywców w dziecięcej krainie, zostały stworzone w ramach warsztatów, zorganizowanych po raz pierwszy w tygodniu poprzedzającym festiwal. „Artrium“ zostało przewidziane nie tylko do odpoczynku. Tutaj nad swoimi dziełami pracowali też artyści. I nie tylko tutaj. Artyści graffiti i sztuki ulicznej tworzyli swoje prace na całym terenie festiwalu. Co prawda musieli oni zamalować niektóre prace z wcześniejszych lat, to jednak na końcu publiczność była zachwycona różnorodnymi dziełami: od małych portretów i napisów przez plakaty w różnych formatach, aż po wielkopowierzchniowe obrazy - reprezentowane

10 Werken. Und nicht nur hier. Über das gesamte Gelände verteilt waren Streetartisten und Graffiti-Künstler aktiv. Zwar mussten sie dabei einige Werke der Vorjahre übermalen, doch am Ende überzeugte auch hier die Vielfalt: Von kleineren Portraits und Writings über Paste-Ups (Plakate) verschiedener Größe bis zu großflächigen Bildern waren alle Formen der Streetart vertreten – und sorgten für Begeisterung. Nicht nur der Görlitzer Oberbürgermeister Siegfried Deinege und sein Zgorzelecer Amtskollege Rafał Gronicz staunten bei ihrem Rundgang über das große Nashorn, das per Schablone an die Wand gebracht wurde. Wer lieber selbst künstlerisch tätig werden wollte, hatte auch dazu die Möglichkeit: Auf dem Youth und Workshop Space konnte man sich nicht nur über Jugendarbeit oder Jugendprojekte der Region wie die Youth Bank informieren, sondern auch T-Shirts und Taschen mit Siebdruck-Motiven gestalten. Zudem gab es einen Upcycling-Workshop, bei dem man aus scheinbar unbrauchbaren Gegenständen Schmuck, kleine Taschen oder Portmonees basteln konnte. Künstler ganz anderer Art zeigten auf dem Vita Cola Battle Ground ihr Können. Bevor jedoch die B-Boys und B-Girls im 2vs2 B-boying Battle ihre Kräfte maßen, zeigte Lehmi aus Dresden, der aktiv bei den Söhnen des Kreises tanzt, Anfängern Tricks und Kniffe. Danach aber traten aus jeweils zwei Tänzern bestehende Teams aus Deutschland, Polen und Tschechien gegeneinander an, angetrieben von den DJs Kid Cut und Rille. Für Aufsehen sorgte dabei vor allem ein junger Tänzer aus Polen, der es, obwohl zwei Köpfe kleiner als seine Konkurrenten, bis ins Finale schaffte. Zwischen den Runden des Battle sorgten Rap-Einlagen von W.A.I.A Records und die Tanzshow des Instanz-Studios für Unterhaltung. Der Battle Ground war freilich nicht die einzige Bühne auf dem Gelände. Auf der Open Space waren zunächst die Gewinner des Projektes „InterKulturManagement“ der Sächsischen Bildungsagentur zu bestaunen – junge Talente aus deutschen und polnischen Städten. Danach war das Stück „Ich- oder wir?“ dran, ein von Musik begleitetes Theaterstück der Lanterna Futuri aus Großhennersdorf. Theater gab es auch auf der Lukull-Bühne. „Leonce und Lena – Verdreht und modern“ wandelte auf den Spuren des

były wszystkie formy sztuki ulicznej. Zachwyceni efektem prac artystów byli także burmistrzowie miast Görliz i Zgorzelec, pan Siegfried Deinege oraz pan Rafał Gronicz. Każdy, kto sam chciał spróbować swoich sił jako artysta, również miał taką okazję: w strefie Youth Bank oraz Workshop Space uczestnicy festiwalu mogli nie tylko uzyskać informacje na teram działalności młodzieży lub projektów młodzieżowych z regionu, jak na przykład inicjatywa Youth Bank, lecz także zaprojektować motywy na t-shirty i torby metodą sitodruku. Ponadto przygotowano warsztaty dotyczące upcyklingu, podczas których z pozornie bezużytecznych przedmiotów można było wykonać biżuterię, torebki i portmonetki. W strefie Vita Cola Battle Ground swoje umiejętności zaprezentowali artyści innego rodzaju. Zanim jednak tancerze i tancerki breakedance zmierzyli się ze sobą podczas konkursu 2vs2 B-boying Battle, swoje sztuczki i pozy przedstawił początkującym Lehmi z Drezna, który aktywnie działa w grupie Söhne des Kreises. Zaraz potem do pojedynku przystąpiły dwuosobowe grupy tancerzy z Niemiec, Polski i Czech, zagrzewani przez DJ-ów Kid Cut i Rille. Sensację wzbudził przy tym młody tancerz z Polski, który pomimo niedużego wzrostu dostał się do finału. W przerwach między rundami konkursu publiczność mogła posłuchać wstawek rapu autorstwa W.A.I.A Records oraz obejrzeć show taneczne studia Instanz. Battle Ground nie była oczywiście jedyną sceną na festiwalu. W strefie Open Space można było najpierw zobaczyć zwycięzców projektu „InterKulturManagement“ Saksońskiej Agencji Edukacji - młode talenty z Polski i Niemiec. Następnie przedstawiona została sztuka zatytułowana „Ja - czy my?”, sztuka teatralna przy akompaniamencie muzycznym w wykonaniu teatru Lanterna Futuri z miejscowości Großhennersdorf. Teatr był także prezentowany na scenie Lukull. Sztuka „Leonce und Lena – Verdreht und modern“ powstała w oparciu o klasyk Georga Büchnera. Napisana została przez młodego mieszkańca Chociebuża, Paula-Felixa Neumanna. Po aktorach przyszedł czas na muzyków Minke Träumt oraz Der Herr Polaris, którzy zachwycili publiczność swoimi piosenkami. Po zapadnięciu zmroku organizatorzy i goście

11 Klassikers von Georg Büchner. Geschrieben hat es der junge Cottbusser Paul-Felix Neumann, der es zusammen mit seinen Mitstreitern in Görlitz vorstellte. Den Schauspielern folgten Musiker wie Minke Träumt und Der Herr Polaris, die mit ihren Songs das Publikum begeisterten. Nachdem sich langsam die Nacht über das Gelände gelegt hatte, feierten Macher und Gäste des fokus Festivals den Abschluss des Tages im Club Nostromo. Während verschiedene DJs mit Rare Grooves, Funk, Rock und Pop dem Publikum einheizten, traten auf der Hauptbühne Künstler aus Polen und Deutschland auf: Trés.B aus Warszawa boten melancholischen Indie-Rock, Tourist aus Köln verzauberten mit düsteren, aber tanzbarem Streetpop, während Lilabungalow aus Erfurt eine wilde Mischung aller Stile auf die Bühne brachten. Zum Abschluss in tiefster Nacht stürmte schließlich die wilde Horde von Soultribe aus Bautzen die Bühne und entlockte dem tanzenden Publikum mit energiegeladenem Soul und Funk die letzten Energiereserven.

festiwalu fokus przenieśli się do klubu Nostromo. Podczas gdy publiczność rozgrzewała się przy muzyce rare grooves, funk, rock i pop, serwowanej przez różnych DJ-ów, na głównej scenie wystąpili artyści z Polski i Niemiec: Trés.B z Warszawy wykonali melancholijną odmianę indie-rocka, Tourist z Kolonii oczarowali publiczność mrocznymi, ale tanecznymi rytmami streetpopu, zaś Lilabungalow z Erfurtu zaprezentowali dziką mieszankę wszystkich gatunków. Na zakończenie późną nocą wystąpiła dzika banda z zespołu Soultribe z Budziszyna i wykrzesała z tańczącej publiczności ostatnie pokłady energii.

12 Netzwerkarbeit fokus 2012 Autor: Daniel Sauer Das fokus ist kein typisches Festival. Zwar ist Musik ein wichtiger Bestandteil des Programms, vor allem aber war und ist fokus eine Plattform, für die die Netzwerkarbeit einen besonderen Stellenwert besitzt. Das ist auch nicht zuletzt dank eines umtriebigen Projektleiters so, der in den Anfangsjahren viel Überzeugungsarbeit über den Sinn und die Vorteile einer solchen Veranstaltung geleistet hat. Mittlerweile gibt es einen festen Stamm an Vereinen und Projekten, die jedes Jahr am fokus teilnehmen und schon auf die Mail oder den Anruf warten, mit denen die Planungen starten. Einige dieser Partner sind schon seit der ersten Stunde dabei. Entsprechend freundschaftlich sind die Verbindungen unter anderem zum Steinhaus Bautzen, zur Hillerschen Villa, zum Jugendkulturzentrum Basta und zum Fätzig e.V. Diese eingespielte Zusammenarbeit hat uns im Jahr 2012 motiviert, mit den Partnern einen Schritt weiter zu gehen und sie viel stärker in die Entwicklung dieses Projekts einzubinden – fokus 360° war geboren. Es macht aus unserer Sicht mehr Sinn, wenn sich die Vereine und Initiativen selbst an der Programmplanung beteiligen statt auf Vorgaben zu reagieren. fokus 360° ist ein erster Schritt in diese Richtung. Das dabei aufgebaute Vertrauensverhältnis zwischen allen Beteiligten hat uns bestärkt, die Idee künftig noch weiter zu entwickeln. Diese Entwicklung des fokus Festivals steht im Zeichen der Netzwerkarbeit. Und diese bedeutet in erster Linie viel Kommunikation. Deshalb stehe ich in jedem Jahr ab April in ständigem Kontakt mit den Partnern – telefonisch, per Mail, aber auch bei Entwicklungstreffen. Im Mittelpunkt der Netzwerkarbeit steht die Frage, wer sich wo und wie einbringen kann. Die Beteiligung soll dabei nicht zuletzt im Interesse der Einrichtungen selbst stehen und ihnen einen Mehrwert verschaffen. Dazu gehört auch, nicht nur auf bewährte Partner zu setzen, sondern immer wieder neu gegründete Initiativen oder

innovative Konzepte einzubinden. Das gilt übrigens auch für Einrichtungen, die nicht unbedingt aus der Region um Görlitz kommen. Entscheidend ist das Konzept der „Best Practice“, die neue und innovative Ideen in die Region holen kann. Ein Beispiel dafür ist die Youth Bank, die mittlerweile auch in der Lausitz vertreten ist. Nach all der Vorbereitung, der Kommunikation und Planung standen dann am 8. September 2012, Punkt 12 Uhr all die unterschiedlichen Vereine, Initiativen, Akteure, Künstler und Musiker auf dem Görlitzer Schlachthofgelände. Sie alle trugen zu einem facettenreichen Erlebnis bei, das für jeden Geschmack und für jedes Alter etwas Passendes bereithielt: Sport, Kunst, Jugendbeteiligung oder Politik – die Projekte der 42 Partner aus Deutschland und Polen waren vielseitig und interessant und waren daher nicht nur für die Besucher, sondern auch für die beteiligten Partner ein Highlight des Jahres. Als Netzwerkarbeiter bin ich jedes Jahr aufs Neue dankbar, dass alle Teilnehmer ihr Areal mit viel Liebe gestalten, dass sie ein Angebot präsentieren, die Musik dazu liefern oder das Festival einfach bunt machen. fokus erweist sich dabei als große Gemeinschaft, zu der jeder seinen Teil beiträgt. Auch wenn die vielfältige Kommunikation nicht immer einfach ist und ab und zu etwas schief läuft: Das fokus Festival zeigt, wie viel in Görlitz und dem Landkreis möglich ist: Nix los war gestern! In diesem Sinne freue ich mich bereits auf das kommende Jahr und die gemeinsame Arbeit!

13 Współpraca partnerska w projekcie fokus 2012 Autor: Daniel Sauer Fokus nie jest typowym festiwalem. Muzyka stanowi co prawda ważny element programu, to jednak fokus zawsze był i jest platformą, dla której współpraca partnerska ma szczególne znaczenie. W dużej mierze to zasługa aktywnie działającego menedżera projektu, który w pierwszych latach dużo energii zainwestował w przekonywanie o sensie i korzyściach wynikających z takiego wydarzenia. Obecnie istnieje stała grupa stowarzyszeń i projektów, które każdego roku biorą udział w fokusie i tylko czekają na wiadomość lub telefon, aby zacząć planowanie. Niektórzy z tych partnerów są z nami od pierwszej godziny. Przyjazne stosunki łączą nas między innymi z domem kultury Steinhaus Bautzen, inicjatywą Hillerschen Villa, ośrodkiem kultury Jugendkulturzentrum Basta oraz stowarzyszeniem Fätzig e.V. Ta dobrze przebiegająca współpraca zmotywowała nas w 2012 roku do zrobienia wraz z naszymi partnerami kolejnego kroku i ich silniejszego zaangażowania w rozwój projektu - w ten sposób narodził się fokus 360°. Z naszej perspektywy większy sens ma bezpośrednie angażowanie się stowarzyszeń i inicjatyw w tworzenie programu, niż sama reakcja na wytyczne. Fokus 360° jest pierwszym krokiem w tym kierunku.

Zbudowane przy tym zaufanie pomiędzy uczestnikami umocniło nas w przekonaniu, że pomysł ten warto dalej rozwijać w przyszłości. Ten rozwój festiwalu fokus stoi pod znakiem współpracy partnerskiej. Oznacza to przede wszystkim kominukację. Dlatego też każdego roku od kwietnia jestem w stałym kontakcie z patrnerami - telefonicznie, poprzez e-mail lub podczas spotkań. Centralną kwestią współpracy partneskiej jest ustalenie, kto, gdzie i jak może się przyczynić do tworzenia projektu. Udział instytucji leży ponadto w interesie samych instytucji, które dzięki temu zyskują status uznania w społeczeństwie. Strategia polega nie tylko na współpracy ze stałymi partnertami, lecz również na pozyskiwaniu nowo powstałych inicjatyw i wykorzystywaniu innowacyjnych koncepcji. Dotyczy to także instytucji i organizacji, które nie koniecznie pochodzą z okolic Görlitz. Decydująca jest koncepcja „dobrych praktyk“, które mogą wnieść do regionu nowe i innowacyjne pomysły. Prztkłądem tego jest inicjatywa Youth Bank, która ma dziś już swoje przedstawicielstwo na terenie Łużyc. Po zakończeniu wszystkich przygotowań, planowania i komunikowania 8 września 2012 punktualnie o godzinie 12:00 na placu starej rzeźni pojawili się wszystkie stowarzyszenia, inicjatywy, instytucje, artyści i muzycy. Wszyscy oni przyczynili się do stworzenia różnorodnego wydarzenia, na którym każdy mógł znaleźć coś odpowiedniego dla swojego gustu i wieku: sport, sztuka, kultura młodzieżowa lub polityka - projekty 42 partnerów z Niemiec i Polski były wielostronne i ciekawe, przez co były atrakcyjne nie tylko dla odwiedzających, ale także dla współdziałających partnerów Jako partner sieci współpracy każdego roku jestem wdzięczny, że wszyscy uczestnicy przygotowują swoje areały z dużym zaangażowaniem, że prezentują swój program, że uzupełniają to muzyką i sprawiają, że festiwal jest kolorowy. Fokus okazuje się być wtedy wielką wspólnotą, do której każdy coś od siebie wnosi. Nawet jeśli komunikacja nie zawsze jest prosta i nie zawsze wszystko się udaje: festiwal fokus pokazuje, jak wiele możliwości istnieje w Görlitz i w powiecie: nuda była wczoraj! Już teraz cieszę się na kolejny rok i pomyślną współpracę!

16 Zusammenarbeit über Grenzen hinweg Autorin: Margarete Kozaczka Die internationale Zusammenarbeit und der europäische Gedanke gehören zum fokus Festival wie Streetart, Musik und leckeres Essen. Seit der ersten Veranstaltung hat sich diese Idee, vor allem aber die Kooperation zwischen Deutschland und Polen, permanent intensiviert und verbessert. Für eine Grenzstadt wie Görlitz ist es selbstverständlich, dass auch polnische Jugendliche und Akteure aus der Schwesterstadt Zgorzelec und deren Umgebung für das fokus begeistert werden. Deshalb sind inzwischen Marketing sowie Presse- und Öffentlichkeitsarbeit konsequent zweisprachig – alle Presseartikel werden ins Polnische übersetzt und mit Hilfe polnischer Medienpartner verbreitet. Auch Programme und Plakate weisen zweisprachig auf das fokus hin. Immerhin lebt das Festival auch finanziell von der grenzüberschreitenden Kooperation. Im Jahr 2012 konnte bereits ein Drittel der Gesamtfinanzierung durch Fördermittel der internationalen, vor allem der deutsch-polnischen Zusammenarbeit, abgesichert werden. Insgesamt kam etwa ein Viertel der 42 Vereine, Institutionen und Initiativen, die am Fokus 2012 teilnahmen, aus Polen. Dabei ging es den Organisatoren vor allem darum, stärker mit Netzwerkpartnern aus Zgorzelec zusammenzuarbeiten und verstärkt Jugendliche aus Polen anzu-

sprechen. Bereits Anfang des Jahres wurde dafür intensiv nach einem polnischen Partner gesucht. So stieß man auf das Bolesławiecki Ośrodek Kultury – Międzynarodowe Centrum Ceramiki (dt.: Bunzlauer Zentrum für Kultur – Internationales Zentrum für Keramik). Zusammen wurde im Juni der polnisch-deutsche Musik-, Foto- und Videoworkshop TonBilder (pl.: ObrazyDźwięku) organisiert, der in den Räumen des Bolesławiecer Kulturzentrums stattfand. Die Ergebnisse des Treffens wurden in Form einer Ausstellung in Görlitz und Bolesławiec präsentiert. Das Workcamp war sozusagen das Vorspiel für die Zusammenarbeit, die dann auf dem fokus Festival im September folgte. Diese Kooperation soll im kommenden Jahr unter anderem mit einem weiteren Workshop fortgesetzt werden. Das gilt auch für die Zusammenarbeit mit der polnischen Künstlergruppe Kolektyf aus Wrocław, die bereits seit 2009 mit dem fokus vernetzt ist. Um die polnische Teilhabe am Festival künftig noch zu erhöhen, bedarf es weiterhin einer intensiven und dauerhaften Netzwerkarbeit, wie sie bereits seit Jahren auf der deutschen Seite betrieben wird. Dabei spielt der persönliche Kontakt eine große Rolle, ebenso der weitere Abbau der Sprachbarriere. Die bisherige unkomplizierte Zusammenarbeit mit polnischen Kommunalbehörden ist zumindest ein gutes Zeichen, dass diese noch intensiver gestaltet werden kann. Immerhin besuchte 2012 erstmals der Zgorzelecer Bürgermeister Rafał Gronicz das Festival zusammen mit seinem Görlitzer Amtskollegen Siegfried Deinege.

17 Współpraca transgraniczna Autor: Margarete Kozaczka Festiwal fokus to nie tylko streetart, muzyka i dobra kuchnia. To także współpraca międzynarodowa i idea zjednoczonej Europy . Idea ta była rozwijana i ulepszana już od pierwszego wydania festiwalu, podobnie jak współpraca pomiędzy Polską a Niemcami. Dla miasta przygranicznego takiego jak Görlitz oczywistym jest, że polska młodzież i instytucje z sąsiedniego miasta Zgorzelca i okolicy również będą zainteresowani festiwalem. Dlatego też działania marketingowe oraz kampanie PR konsekwentnie prowadzone są w obu językach - wszystkie artykuły prasowe tłumaczone są na język polski i rozpowszechniane dzięki współpracy z polskimi partnerami medialnymi. Także programy i plakaty informujące o festiwalu są dwujęzyczne. Festiwal jest również wspierany przez organizacje działające w zakresie współpracy transgranicznej. W 2012 roku jedna trzecia funduszy uzyskana została ze środków inicjatyw międzynarodowych , głównie polsko-niemieckich. Około jedna czwarta wszystkich 43 stowarzyszeń, instytucji i inicjatyw, które w 2012 roku uczestniczyły w festiwalu fokus, pochodziła z Polski. Celem organizatorów było przy tym zintensyfikowanie współpracy z partnerami ze Zgorzelca oraz dotarcie do jak największej grupy młodzieży z Polski. Już na początku roku prowadzono intensywne poszukiwania partnera po

stronie polskiej. Udało się nawiązać współpracę z Bolesławieckim Ośrodkiem Kultury – Międzynarodowym Centrum Ceramiki, wynikiem czego były odbywające się w czerwcu w siedzibie ośrodka polsko-niemieckie warsztaty w zakresie muzyki, fotografii i filmu, zatytułowane ObrazyDźwięku (niem. TonBilder). Efekty spotkania zostały zaprezentowane w formie wystawy w Görlitz oraz w Bolesławcu. Warsztaty były wydarzeniem poprzedzającym dalszą współpracę, kontynuowaną we wrześniu podczas festiwalu fokus. W nadchodzącym roku planowany jest ciąg dalszy tej współpracy w formie kolejnych warsztatów. Takie plany dotyczą także grupy artystycznej Kolektyf z Wrocławia, która działa aktywnie na festiwalu już od 2009 roku. Zwiększanie liczby uczestników z Polski wymaga w dalszym ciągu intensywnych i stałych działań, mających na celu pozyskiwanie nowych partnerów, jakie już od kilku lat prowadzone są po stronie niemieckiej. Ważną rolę odgrywa przy tym osobisty kontakt oraz niwelowanie barier językowych. Dotychczasowa pomyślna współpraca z polskimi organami komunalnymi jest dobrym znakiem i zapowiedzią dalszych intensywnych działań. W 2012 roku festiwal fokus po raz pierwszy odwiedził też burmistrz Zgorzelca, Pan Rafał Gronicz oraz burmistrz Görlitz, Pan Siegfried Deinege.

18 Werk.Stadt.Laden und Workcamp Autor: Markus Lippold Manch einer hat sich sicher gewundert, woher die ungewöhnlichen Möbel stammten, die auf dem gesamten Gelände des fokus Festival zu finden waren. Die Sessel, Liegen, die HollywoodSchaukel und die riesige Hängematte – sie alle konnten sich immerhin nicht über zu wenig Zuspruch beklagen. Hier ist des Rätsels Lösung: Sie sind das Produkt einer Premiere. Erstmals fand vor dem fokus eine Workshop-Woche statt, die sich um die Reinigung und Verschönerung des Festivalgeländes kümmerte. Dazu gehörten die Herstellung der Freilandmöbel, aber auch die Gestaltung des Kinderlandes mit Sandberg und Barfuß-Tastpfad sowie weitere Dekorationsarten. Begleitet wurde das Workcamp vom Werk. Stadt.Laden aus dem Dresdner Stadtteil Löbtau. Die Menschen hinter dem Verein wollen kreativ arbeiten, mithin Selbermachen statt Konsumieren – angesichts knapper privater und öffentlicher Kassen ein sehr aktuelles Anliegen. Gemeinsame Arbeit in einer netten und produktiven Atmosphäre hat sich der Verein auf die Fahnen geschrieben. Er will ein Ort zum Denken und Austoben sein, für Idealisten, Macher und Unruhige, die ihre kreativen Ideen bündeln wollen. Der Werk.Stadt.Laden besteht – na klar – aus einem Laden in der Dresdner Wernerstraße. Dort haben Interessierte allerlei handwerkliche

Möglichkeiten, von Siebdruck und Möbelbau bis zum Nähen von Zelten, der Fotoentwicklung und der Gestaltung des Stadtteilheftes „La Posch“. Der Laden ist dabei gleichzeitig Arbeitsraum, Ausstellungsfläche, Projektbüro, Galerie und Café. Inhaltlich gibt es keine Vorgaben. Stattdessen bestimmen persönliche Interessen und Ziele die eigene Arbeit. Was der Laden bietet, sind die dazu nötigen Voraussetzungen: Technik, Infrastruktur und kollektives Know-how. Auf dem fokus freilich zeigte sich der Werk. Stadt.Laden dagegen äußerst mobil. Er brachte Kisten und Kästen, Werkzeug, aber auch ein kleines Büro und ein Teezelt mit nach Görlitz. Im Freien wurde dann aus Platten, Böcken und Einkaufswagen eine Holz-, Näh-, Löt- und Fotowerkstatt errichtet. Die Planung der Woche lag allerdings in den Händen der teilnehmenden 30 Menschen aus Polen und Deutschland. Mehrmals am Tag kam man daher zusammen, um Pläne und Ideen zu entwickeln und über Fortschritte zu berichten. Und diese konnten sich sehen lassen: Zu den Ergebnissen des Workcamps zählten Sessel, Schaukeln und eine Hängematte aus etwa 500 Fahrradschläuchen, außerdem eine Bühne und eine Lichtinstallation aus 200 LEDs. In einem Workshop wurden zudem SchwarzWeiß-Fotos mithilfe des Edeldruckverfahrens Cyanotypie auf die eigenen Holzhocker gedruckt, auch wenn die Drucke leider nicht lange zu sehen waren.

19 Werk.Stadt.Laden oraz Workcamp Autor: Markus Lippold Wielu się pewnie dziwiło, skąd pochodzą nietypowe meble, które można było zobaczyć na całym terenie festiwalu fokus. Fotele, leżanki, huśtawki Hollywood i wielki hamak - żaden z tych przedmiotów nie mógł narzekać na brak zainteresowania. Oto rozwiązanie zagadki: jest to produkt premiery. Na tydzień przed rozpoczęciem festiwalu odbyły się warsztaty, których celem było oczyszczenie i upiększenie placu festiwalu. Na tym etapie oprócz prac dekoracyjnych wykonane zostały również meble oraz zaprojektowano dziecięcą krainę z piaskową górą i ścieżką małych odkrywców. W warsztatach udział wzięła drezdeńska inicjatywa Werk.Stadt.Laden. Twórcy stowarzyszenia chcą pracować aktywnie, to znaczy tworzyć samodzielnie zamiast konsumować - co w obliczu stale brakujących funduszy prywatnych i publicznych jest bardzo aktualnym tematem. Hasłem przewodnim stowarzyszenia jest wspólna praca w miłej i produktywnej atmosferze. Chce ono pełnić rolę miejsca odpowiedniego zarówno do myślenia jak i wyszalenia się, dla idealistów, ludzi aktywnych i niespokojnych dusz, którzy chcą łączyć swoje kreatywne pomysły. Werk.Stadt.Laden mieści się Dreźnie przy ulicy Wernerstraße. Osoby zainteresowane mają tam możliwość wypróbowania rozmaitych ręko-

dzielniczych zajęć, od sitodruku i stolarstwa po szycie namiotów, wywoływanie zdjęć i projektowanie broszurki dzielnicowej „La Posch“. Pomieszczenia pełnią rolę pracowni, galerii, biura projektowego i kawiarni. Nie istnieją żadne wytyczne merytoryczne. Własną pracę określają indywidualne zainteresowania i cele. Stowarzyszenie udostępnia przy tym urządzenia techniczne, infrastrukturę i kolektywny how-know Podczas festiwalu fokus inicjatywa Werk. Stadt.Laden zaprezentowała się oczywiście w wersji mobilnej. Do Görlitz przywiezione zostały skrzynie i pudła, narzędzia, ale też małe biuro i namiot herbaciany. Na wolnym powietrzu z płyt, kozłów i wózków na zakupy stworzony został warsztat stolarski, fotograficzny, stacja lutownicza i szwalnia. Zaplanowanie tygodnia było jednak zadaniem 30 uczestników z Polski i Niemiec. Wielokrotnie w ciągu dnia organizowano więc spotkania, na których omawiane były plany, pomysły i postępy w pracy. A tych było wiele: wynikiem workcampu były fotele, huśtawki i hamak z około 500 dętek rowerowych, ponadto scena i instalacja świetlna z 200 lampek LED. Podczas warsztatów udało się też wydrukować na drewnianych stołkach czarno-białe zdjęcia metodą cyjanotypii, nawet jeśli nadruki nie były zbyt trwałe.

Wir danken unseren Förderern, Partnern und Unterstützern: Dziękujemy naszym sponsorom, partnerom oraz wspomożycielom:

Gefördert von der Sammelstiftung Görlitz

Das fokus Festival 2012 wurde organisiert in Zusammenarbeit mit: fokus Festival 2012 został zorganizowany we współpracy z: Adrenalin e.V. · Aufbruch der Görlitzer Jugend · A-TEAM! Das Görlitzer Jugendparlament · Aidshilfe Dresden · Arbeitskreis Mädchen Görlitz · Beyond07 · Sebastian Stellmach (Biketrial) · esta e.V. – Spielcafé Domizil · Farbenfalter · Faetzig e.V. · Görlitzer Räume · Deutscher Kinderschutzbund - Ortsverband Görlitz · HausundHof e.V. · Hillersche Villa / Laterna Futuri · Ideenfluss e.V. · InsTanzstudio · Jugendförderung der Stadt Görlitz · Jugendkulturzentrum Basta! - Holzwurm e.V. · Jugendring Oberlausitz e.V. · KinderKulturKaffee (KiKuKa) Chamaleón · Kulturbrücken e.V. – Zirkusworkshop · Kühlhaus Görlitz · Meetingpoint Music Messiaen · Mobile Kinder- und Jugendarbeit Görlitz · Offensiwe (Offene Siebdruckwerkstatt Leipzig) · Sächsische Bildungsagentur · Sammelstiftung Görlitz · Sascha Röhricht - Poems to Go · Schall und Rauch e.V. · Sebastian Mark - Tank Cementury · Steinhaus Bautzen · Stille Post · Tierra Eine Welt e.V. · W.A.I.A. Records · Werk.Statt.Laden Dresden · Wee Dance Company · YEEP Netzwerk · Youth Bank Oberlausitz · Bolesławiecki Ośrodek Kultury (BOK) · Inkubator NGO / MRM · Stowarzyszenie Promocji Kultury Ziemi Pieńskiej (SPKZP)

Impressum fokus 2012 ist ein Projekt des: fokus 2012 jest projektem stowarzyszenia: Second Attempt e.V. Nikolaigraben 4 02826 Görlitz www.second-attempt.de info@second-attempt.de in Kooperation mit BOK - Kulturzentrum Bolesławiec - Internationales Zentrum für Keramik we współpracy z BOK - Bolesławiecki Ośrodek Kultury - Międzynarodowe Centrum Ceramiki Projektleitung/Menedżer Projektu: Marcus Rüssel Redaktion/Redakcja: Markus Lippold, Daniel Sauer, Margarete Kozaczka Bilder/Autor Zdjęć: Markus Lippold, David Schmolke, Malte Grünke, Michael Lippold

Grafik/Grafika: formzoo.com Übersetzung/Tłumaczenie: Agnieszka Gorna, Deutsch–Polnisches Büro Pressekontakt/Kontakt Prasowy: Michael Lippold (stylejunkies.de) Druck/Druk: Graphische Werkstätten Zittau GmbH

Die Video-Dokumentation zum fokus Festival 2012: dokumentacja wideo o fokus Festival 2012: Stay tuned! fokusfestival.eu

facebook.com/fokusfestival twitter.com/fokusfestival youtube.com/fokusfestival