EEN TIJDSCHRIFT VAN SECO NUMMER 2 – 2016
3D-PRINTEN HOOP OF HYPE? DRUK OP 'R' VOOR DE RUIMTE
Made by magic hands. Industriële robots vormen de kern van de productielijn van de Duitse tandwielfabrikant Stelter Zahnradfabrik.
VERFIJNING DOOR ROBOTS
Inhoud
EDGE NUMMER 2 – 2016 04
NIEUWS EN TRENDS
07
KENNIS GROEN – EN WINSTGEVEND Duurzaamheid wordt steeds vaker gekoppeld aan het concurrentievermogen van bedrijven op de lange termijn.
08
CASE: DUITSLAND MAGIC HANDS
COVERSTORY
Laat robots het werk doen, om zo fouten te voorkomen. Dat is de filosofie van de Duitse tandwielfabrikant Stelter Zahnradfabrik.
14
CUTTING EDGE V&A MET PATRICK DE VOS Seco’s expert op het gebied van snijmethoden beantwoordt technische vragen van lezers.
15
CASE: FILIPPIJNEN EEN SPRANKJE INNOVATIE De bloeiende economie van de Filipijnen geeft een impuls aan Ramcar Technologies, producent van mallen voor auto-accu's.
18
MOGELIJKHEDEN RUIMTELIFT Waarom niet gewoon een gigantische lift bouwen in plaats van raketten de ruimte in te sturen?
20
EDGE EN U ASHLEY MOFFAT/AUSTRALIË "The Mint is de enige leverancier van het Australische muntgeld, het is dus een vrij unieke werkplek."
22
CASE: FRANKRIJK HOGE VERWACHTINGEN In het hart van de Franse lucht- en ruimtevaartindustrie, Saint-Nazaire, helpt Seco FAMAT bij het produceren van onderdelen voor de straalmotoren van de toekomst.
28
SCHERP BLIJVEN ION TÂMPU "Oldtimers zijn met liefde ontworpen", zegt Ion Tâmpu van Seco Tools, Roemenië, een gepassioneerd autoverzamelaar.
32
EDGE-UCATION DE 3D-UITDAGING AANGAAN Anders Ericsson, hoofd van Research and Development bij Seco, geeft uitleg over de do’s en don’ts van additive manufacturing.
2
EDGE (2. 2016)
Inspiratie en inzichten Ons ondernemingsklimaat verandert razendsnel. Nieuwe
technologieën, zoals het Internet der dingen, automatisering en additive manufacturing, hebben samen met de toenemende bezorgdheid over duurzaamheid en de gevolgen voor het milieu grote invloed op de huidige staat van onze industrie. In deze uitgave van Edge gaan we dieper op deze zaken in om u te inspireren en waardevolle inzichten te presenteren. U maakt kennis met de Duitse tandwielfabrikant Stelter, die een uitzonderlijk hoge mate van automatisering toepast op de productieprocessen; het hoofd van Research and Development van Seco, Anders Ericsson, geeft uitleg en advies over additive manufacturing en u kunt een inspirerend artikel lezen over het verwezenlijken van een kringloopeconomie. Zoals gewoonlijk bevat Edge verschillende artikelen over bedrijven, methoden en mensen uit de hele wereld. Lees ook zeker het artikel over Ion Tâmpu, technisch vertegenwoordiger van Seco Tools in Roemenië en gepassioneerd verzamelaar van oldtimers. Veel leesplezier! HANS HELLGREN
VICE PRESIDENT, SALES AND MARKETING EDGE@SECOTOOLS.COM
EDGE is een magazine voor klanten van Seco Tools dat wereldwijd wordt uitgegeven in 25 talen. Seco Tools AB Marketing Department, 737 82 Fagersta, Zweden. Tel. +46 223-400 00 Fax +46 223-718 60 Website www.secotools.com Uitgever Hans Hellgren E-mail hans.hellgren@secotools.com Hoofdredacteur Jennifer Gauffin E-mail jennifer.gauffin@secotools.com Redactie en lay-out Appelberg Publishing Group Projectmanager Per-Ola Knutas Redacteur Daniel Dasey Vormgeving Cecilia Farkas, Johan Nohr Druk Elanders Coverafbeelding Martin Nicolausson/Agent Molly & Co EDGE (2. 2016)
3
NIEUWS EN TRENDS
MIKAEL LINDHOLM is al bijna 20 jaar betrokken bij productontwikkeling en heeft al veel innovaties meegemaakt. Een van zijn huidige aandachtsgebieden is de nieuwe serie Duratomic-producten.
FEITEN IN HET KORT Mikael Lindholm Functie: Product Manager ISO-draaigereedschappen en -kwaliteiten. Opleiding: Master of Science in materiaalontwerp, aanvullende postdoctorale opleidingen en een graad in innovatiemanagement. Carrière: Proces- en productontwikkeling, projectmanager, gevolgd door functies als productmanager, inclusief meerdere internationale benoemingen.
FOTO: GETTY IMAGES
NIEUWS VAN DE GEREEDSCHAPEXPERT
Het juiste type Wat hebben het logo van Seco Tools en de sciencefictionfilms Star Trek en Alien met elkaar gemeen? Ze gebruiken allemaal het lettertype Microgramma, een schreefloos lettertype dat in 1952 door Aldo Novarese en Alessandro Butti werd ontworpen voor lettergieterij Nebiolo. Niet lang na de introductie werd Microgramma al veel gebruikt in sciencefictionfilms, waarin geavanceerde technologie en ruimte-exploratie een grote rol speelden. Microgramma en de bijbehorende varianten worden in de originele Alien-films gebruikt en ook in de latere filmreeks. Het lettertype, zowel het origineel als enkele aangepaste versies, werd ook gebruikt op veel displays en de rompen van de ruimteschepen in zes Star Trek-films.
Seco's nieuwe kantoor in Casablanca tijdens de opening in februari.
Nieuw kantoor in Marokko Seco heeft in Marokko, Noord-Afrika, een nieuw kantoor geopend in een pand dat wordt gedeeld met Haas Machine Tools. Dankzij dit kantoor kunnen klanten in meerdere groeiende industriële sectoren beter worden bereikt. "Een aantal onderaannemers in de Franse en Canadese luchtvaartindustrie investeren nu al in de regio of zullen dat binnenkort doen", legt Thierry Cros, Managing Director van Seco Tools in Frankrijk, uit. "Dit is nog maar de eerste golf. De golf die op dit moment in de auto-industrie wordt gevormd, zal leiden tot investeringen door Renault en PSA."
45% KWALITEITEN TK1501 EN TK0501 VOOR HET DRAAIEN VAN GIETIJZER Seco’s Duratomic-bekledingstechnologie en het Edge Intelligence-concept van het bedrijf, maken nu de hoogst mogelijke prestaties mogelijk bij alle draaibewerkingen in gietijzer. De nieuwe kwaliteiten TK1501 en TK0501 voor het draaien van gietijzer zijn voorzien van Duratomic-technologie, met Edge Intelligence voor de detectie van gebruikte verchroomde snijkanten die ervoor zorgt dat klanten geen snijplaten met ongebruikte snijkanten weggooien. Seco's nieuwe kwaliteit TK1501 voor een gebalanceerde productiviteit is de opvolger van de TK2001 als de beste kwaliteit voor betrouwbare resultaten bij het draaien van gietijzer. Ondertussen wordt de slijtageweerstand van kwaliteit TK1001 verder verbeterd door de nieuwe kwaliteit TK0501 voor productiviteit bij hoge snelheid. Daardoor wordt voldaan aan de strengste eisen voor maatvastheid in veeleisende toepassingen op grijs gietijzer waarbij hoge snelheden worden gebruikt.
4
EDGE (2. 2016)
Het deel van de productie van hardmetaalpoeder binnen Seco dat gebaseerd is op hergebruik, volgens de cijfers van de terugkoopregeling voor gebruikte snijplaten.
10.606 MWh De hoeveelheid warmteenergie die via recycling wordt teruggewonnen bij Seco's productiefaciliteit in Fagersta. De totale hoeveelheid die aan de stadsverwarming werd geleverd, was voldoende om 400 huizen een heel jaar te verwarmen.
26% De energiebesparing van Seco in 2015 vergeleken met 2005, bereikt dankzij speciale aandacht voor de milieuproblematiek.
Ga naar de bron Hebt u ooit nagedacht over de specifieke details als het gaat om gereedschapsslijtage bij het finiseren van harde materialen? Wilt u meer informatie over het draaien van harde materialen met schraapsnijplaten of wilt u weten wanneer u beter voor een S-, T-, of E-snijkantbehandeling kunt kiezen bij het bewerken van warmtebestendige superlegeringen met keramiek? U vindt de antwoorden op deze vragen en nog veel meer op Seco's technische blog "CBN-expert van Seco Tools", waarin de technische experts van Seco exclusieve tips, technieken en kennis delen met betrekking tot CBN-gereedschap voor de geavanceerde producerende industrie. Lees meer op cbnexpert.blogspot.se (inhoud in het Engels)
JS564 JABRO SOLID2GEREEDSCHAP Seco’s nieuwe generatie Jabro-Solid2-volhardmetaal frezen vertegenwoordigt meer dan 800 universele producten die geschikt zijn voor de meest bewerkte materialen, van staal tot titaniumlegeringen. Het JS564-gereedschap is bedoeld voor het geavanceerd ruwen van ISO-PMS-materialen en is ontwikkeld omdat vanuit de markt vraag was naar gereedschappen die voor zowel axiale bewerkingen als bewerkingen van Z-niveau gebruikt konden worden, alsook voor geavanceerde gereedschapsbanen bij ruwen, zodat het gereedschap beantwoordt aan de werkstukcomplexiteit. Belangrijke kenmerken zijn het geoptimaliseerde ontwerp van de voortanden dat zorgt voor snelle en effectieve axiale bewerkingen, het ontwerp met sterke kern voor omgaan met hoge radiale ingrijping en de geoptimaliseerde spaancontrole door de NXT-bekleding en speciaal ontworpen spaanafvoergroeven.
UITGEBREIDER ASSORTIMENT SCHIJFFREZEN FOTO: GETTY IMAGES
Neem de volgende stap Seco’s NEXT STEP is een hoogwaardige opleidings- en productiefilosofie met een alomvattende benadering van procesoptimalisatie. Deze benadering gebruikt erkende strategieën die gebaseerd zijn op bewezen fysieke en wiskundige modellen voor het onderzoeken van de gehele productie-economie, inclusief de samenhang tussen factoren zoals prestaties, werkstukkwaliteit, variabele kosten, overheadkosten,
stilstandtijd, productie en verwerking. NEXT STEP biedt enorm veel inzicht in uw productieorganisatie. Seco werkt tijdens de training nauw met u samen om een overzicht te krijgen van de huidige staat van uw bedrijf en hoe het bedrijf eruit zou kunnen zien na volledige optimalisatie. Neem voor meer informatie contact
Seco heeft het assortiment schijffrezen uitgebreid met frezen met een kleine diameter, beginnend bij 10 mm. Het assortiment 335.14-frezen heeft verwisselbare hardmetalen koppen en vormt de perfecte oplossing voor toepassingen zoals gleuffrezen, segerringgleuven, volradiusprofielen en zelfs het afschuinen van de boven- en onderkant. Dankzij het universele en nauwkeurige snijprofiel kan het assortiment worden gebruikt voor alle materiaalsoorten. De koppen zijn verkrijgbaar met drie of zes tanden, terwijl de verschillende schachten, cilindrisch of met geïntegreerde spantangopnamen, geschikt zijn voor een grote verscheidenheid aan werkstukken en machineconfiguraties.
op met Patrick De Vos van Seco, patrick.de.vos@secotools.com EDGE (2. 2016)
5
NIEUWS EN TRENDS
Snijplaten voor moeilijk te bewerken materialen Seco 218.21-snijplaten zijn tweezijdige trigonvormige snijplaten met een centrale klemschroef voor gebruik in hoogvoedingsfrezen. De snijplaten zijn ontwikkeld voor gebruik in industrieĂŤn zoals algemene techniek, lucht- en ruimtevaart, matrijzenbouw en elektriciteitsopwekking, en zijn geschikt voor moeilijk te bewerken materialen zoals middelharde tot harde legeringen. Tevens bieden ze een hoog verspaningsdebiet en hoge prestaties in combinatie met een goed rendement van de snijkanten. De snijplaten zijn ontworpen voor gebruik in toepassingen met grote voeding, bijvoorbeeld vlakfrezen, kamerfrezen, licht kopieerfrezen en schijffrezen.
6
EDGE (2. 2016)
KENNIS WERELDWIJDE TRENDS
Susanne Evegård Manager Sustainable Business, Seco Tools
E
GROENER – EN WINSTGEVENDER
Cirkel van duurzaamheid Interview Per-Ola Knutas Illustratie door Christoffer Pettersson
R WORDT DE LAATSTE JAREN veel meer
nadruk gelegd op duurzaamheid. Dit gebied wordt steeds vaker gekoppeld aan winstgevendheid en bedrijfsmodellen, deels omdat duurzaamheid nauw verbonden is met het concurrentievermogen van het bedrijf op lange termijn en deels omdat het vaak samenhangt met lagere kosten in de productie zelf. Seco Tools werkt er hard aan om op een actieve en gestructureerde manier duurzaam te worden. We willen zo veel mogelijk grondstoffen recyclen, gestaag de efficiëntie van onze processen verbeteren en onze hoeveelheid afval en het gebruik van energie en water blijven verminderen. Vier jaar geleden introduceerden we het Green Fund waarop we elk jaar geld zetten. Daardoor kunnen we nieuwe investeringen en projecten financieren die gericht zijn op het verbeteren van onze duurzaamheid. Daarnaast speelt duurzaamheid vaak een rol wanneer we onze klanten helpen bij het analyseren van hun productieprocessen. Wanneer we maatregelen voorstellen die de efficiëntie van een productiesysteem bij de klant verbeteren, krijgt de klant daardoor uiteindelijk een duurzamer profiel en tegelijkertijd worden hun kosten verlaagd.
DRIE TRENDS IN DUURZAAMHEID
Kringloopeconomie Er is een steeds sterker wordende trend voor een wereldwijde ‘kringloopeconomie’, waarbij bedrijven hun handelingen als cycli beschouwen in plaats van lineaire processen met een begin- en eindpunt. De sleutelwoorden zijn: hergebruiken, reduceren en recyclen. Seco werkt steeds meer volgens deze filosofie.
Water: een schaars goed
Duurzaamheidsdoelstellingen van de VN
Op veel plekken is water een schaars goed waar steeds vaker een hoge prijs voor wordt betaald. Als gevolg daarvan is het gebruik en recyclen van water iets waar bedrijven meer aandacht aan moeten geven wat hun processen betreft, met als doel zowel geld als water te besparen.
Bedrijven en industrieën moeten nu beginnen te voldoen aan de 17 duurzaamheidsdoelstellingen van de VN en de doelstellingen die in 2015 zijn opgesteld tijdens de klimaattop in Parijs. We zien deze doelstellingen als een kans om te laten zien hoeveel en op welke manier we bijdragen aan wereldwijde veranderingen.
EDGE (2. 2016)
7
CASE STELTER, DUITSLAND
8
EDGE (2. 2016)
DOOR MICHAEL LAWTON FOTO'S DOOR THOMAS MÜLLER ILLUSTRATIES DOOR MARTIN NICOLAUSSON /AGENT MOLLY & CO
EEN TANDJE BIJSCHAKELEN MET ROBOTS
Laat robots het werk doen, om zo fouten te voorkomen: dat is de filosofie van de Duitse tandwielfabrikant Stelter Zahnradfabrik. Nu is het productieproces van het bedrijf nog efficiënter geworden, mede dankzij Seco. EDGE (2. 2016)
9
CASE STELTER, DUITSLAND
HET KANTOORGEBOUW van tandwielproducent
Stelter in de Noord-Duitse stad Bassum ziet er misschien ouderwets uit, maar het is de thuisbasis van een toonaangevend bedrijf binnen de industrie. De Production Director van het bedrijf, Christian Stelter, licht toe: "We hebben een uitzonderlijk hoge mate van automatisering, met meerdere robots die aan elkaar zijn gekoppeld binnen één enkel proces." Deze hoge mate van automatisering zorgt ervoor dat een saai, grijs blank op de transportband kan worden gelegd en aan de andere kant glimmend tevoorschijn komt na een reeks procedures van draaien, frezen CHRISTIAN en slijpen. Het bedrijf zelf heeft STELTER, het over "made by magic hands", PRODUCTION DIRECTOR, een verwijzing naar het werk van STELTER de industriële robots. DE NIEUWSTE PRODUCTIEHAL van Stelter
KARL-HEINZ WILKENS, TECHNICAL DIRECTOR, STELTER
KARL FÖRSTER, SECO TOOLS, DUITSLAND
10
EDGE (2. 2016)
Zahnradfabrik, gebouwd in 2014, bevat een aantal machines die de verschillende tandwielen maken voor de nieuwe dubbelekoppelingversnellingsbak van een grote Duitse autofabrikant. Bij elke werkplek worden operators op vooraf bepaalde intervallen via computerschermen eraan herinnerd verschillende controles uit te voeren. Ligt de binnendiameter nog steeds binnen de toleranties? Hoe diep is deze of die groef? Elke paar minuten verschijnt op het scherm een nieuwe parameter die gecontroleerd dient te worden. "Wij besluiten wat gecontroleerd moet worden.
Daarnaast kunnen we in het kantoor zien of de controles zijn uitgevoerd en welke resultaten ze hebben opgeleverd", legt Stelter uit. Deze combinatie van operator en machine zal volgens Stelter en de technisch directeur van het bedrijf, Karl-Heinz Wilkens, de komende tijd kenmerkend zijn voor de industrie. "De leiding berust altijd bij een persoon", vertelt Wilkens. "Iemand controleert de regelprocessen en programmeert de programma's. Maar de werknemers moeten vooral betrokken zijn bij de kwaliteitsaspecten. Het vullen van de olietank mag
Verbeterde bewerkingstijden
" We hebben een uitzonderlijk hoge mate van automatisering." CHRISTIAN STELTER, PRODUCTION DIRECTOR BIJ STELTER
slechts een nevenactiviteit zijn." Stelter zegt dat het een kwestie is van menselijke fouten uitsluiten. Door gerobotiseerde apparatuur te gebruiken die wordt geregeld door werknemers, die op hun beurt weer worden geholpen door computersystemen, heeft hij zijn personeel verantwoordelijk gemaakt voor de kwaliteit. "We begonnen tien jaar geleden met dit systeem en sindsdien hebben wij de kwaliteit enorm verbeterd", zegt hij.
Kwaliteit is de sleutel. Volgens Stelter behoort zijn bedrijf tot de top drie van de industrie en dat schrijft hij toe aan kwaliteit, flexibiliteit en natuurlijk de prijs. En dat betekent een absoluut betrouwbaar productieproces dat 24 uur per dag doorgaat. Zoals Wilkens het uitdrukt: "We hebben een geautomatiseerde lijn, dus we hebben snijplaten met betrouwbare standtijden nodig. Als we het proces moeten onderbreken,
De nieuwe Duratomic-kwaliteiten van Seco Tools, TP0501, TP1501 en TP2501, hebben bij Stelter de standtijd van snijplaten aanzienlijk verbeterd. De kwaliteiten zijn gemaakt nadat op atomair niveau een analyse is uitgevoerd van het oppervlak en het substraat. De schraapgeometrie van Seco zorgt tevens voor een uitstekende oppervlaktekwaliteit bij een hoge verwerkingssnelheid. Een prettige bijwerking is dat de chroomkleurige snijplaten zwart worden bij gebruik, waardoor snijplaten met ongebruikte snij-oppervlakken niet worden weggegooid.
Tandwielspecialisten De Stelter Zahnradfabrik is de laatste jaren ontzettend hard gegroeid. De omzet is sinds 2012 van 40 miljoen euro gestegen naar 65 miljoen en het personeelsbestand is van 210 uitgebreid naar 350. Het bedrijf is gespecialiseerd in het maken en finiseren van allerlei tandwielen. 60 procent van de productie is voor de auto-industrie, 35 procent voor andere industrieën en 5 procent voor grote tandwielen voor bijvoorbeeld windenergie en spoorwegen.
EDGE (2. 2016)
11
CASE STELTER, DUITSLAND
De Stelter Zahnradfabrik is gespecialiseerd in het maken en finiseren van allerlei tandwielen. 60 procent van de productie is voor de auto-industrie; onder de klanten van het bedrijf bevinden zich enkele grote Duitse autofabrikanten.
verliezen we productie. En daarbij heeft Seco Tools ons geholpen." Wilkens legt uit dat snijplaten met Seco’s nieuwe Duratomic -kwaliteiten de standtijd met 20 procent hebben verbeterd, wat tot een productiviteitstoename van vijf procent heeft geleid. "We hebben tijd gewonnen en het proces is sneller en stabieler", zegt hij. Stelter vult aan: "Het is ook beter voor de werknemers, als ze het proces niet zo vaak stil hoeven te leggen." STELTER ZIET DE samenwerking met
Seco als een tweerichtingsproces. "Wij gaan naar hen toe met problemen en zij komen naar ons toe met ideeën", zegt hij. De Regional Sales Manager van Seco Tools in Noord-Duitsland, Karl Förster, werkt al 20 jaar
12
EDGE (2. 2016)
samen met Stelter. "We zijn een team", zegt hij. "We kennen elkaar goed en we hebben allemaal een passie voor productiviteit." De laatste jaren worden veel hogere eisen gesteld aan kwaliteit en betrouwbaarheid en ook het product is veranderd. En aangezien de klanten hogere eisen stellen, eist Stelter ook meer van zijn leveranciers. Seco en Stelter werken momenteel aan het optimaliseren van het draaien van HRC 60 geharde materialen om de betrouwbaarheid en productiviteit te verbeteren door gebruik te maken van de nieuwe CH-kwaliteiten van de Secomax CBN-reeks, die van een nieuw substraat zijn voorzien. Ze testen ook de nieuwe kwaliteit TGH1050, Seco’s MDT-systeem voor het draaien van uitsparin-
WERKSTUK:
Vast tandwiel voor dubbele koppeling Materiaal: 20 MoCr 4 Bewerking: draaien aan de buitenkant en zijkant Doel bewerking: langere standtijd van snijplaat Gereedschapsmachine: Emag VL 5i met de snijplaat CNMG120408W-TP2501 van Seco Tools Snijvoorwaarden: 700 units gedraaid, vergeleken met 450 voorheen
gen, om de betrouwbaarheid en gereedschapskosten verder te verbeteren. Stelter gelooft niet dat de technische vooruitgang in de toekomst zo snel zal gaan als in het verleden het geval was, maar er zullen steeds hogere eisen worden gesteld, vooral op het gebied van transparantie. Hij verwacht dat klanten in de toekomst de machines en het proces direct kunnen volgen.
" De leiding berust altijd bij een persoon." KARL-HEINZ WILKENS, TECHNICAL DIRECTOR
EDGE (2. 2016)
13
CUTTING EDGE V&A
PATRICK DE VOS, CORPORATE TECHNICAL EDUCATION MANAGER BIJ SECO TOOLS GROUP, BEANTWOORDT UW VRAGEN OVER VERSPANING.
Hoe kunnen de digitale diensten van Seco mij helpen?
VRAAG HET AAN PATRICK
Hebt u vragen? Stuur ze naar het onderstaande e-mailadres: patrick.de.vos@secotools.com
ANTWOORD: In het verleden waren verspaanbaarheidsmodellen vrij eenvoudig en ook het toepassen ervan in de praktijk was gemakkelijk. Maar de waarde van zulke modellen voor hedendaags bewerken is twijfelachtig, aangezien de theorie niet altijd aansluit op de praktijk. Moderne verspaanbaarheidsmodellen zijn gebaseerd op het allernieuwste onderzoek en beschrijven zeer nauwkeurig de realiteit van het bewerkingsproces en alle interactieve elementen ervan. Maar de wiskundige modellen die deze verspaanbaarheidsmodellen beschrijven zijn niet langer eenvoudig 'handmatig' toe te passen. Een bijkomstig probleem is de grote verscheidenheid aan gereedschap dat beschikbaar is voor de verschillende bewerkingen, waardoor dat het handmatig selecteren van het meest geschikte gereedschap een tijdrovende klus is geworden. Hierbij komen de digitale diensten van Seco, zoals My Pages en Suggest, goed van pas. Beide diensten bieden klanten toegang tot grote databases van Seco met informatie over de geschiktheid en de selectiemodellen van de verschillende gereedschappen. Klanten kunnen er ook de verspaanbaarheidstool gebruiken, om de beste snijvoorwaarden voor het geselecteerde gereedschap mee te bepalen. Deze tool brengt de allernieuwste verspaanbaarheidsmodellen samen om de bewerkingsprocessen te beschrijven. Seco Suggest behoort tot de beste softwaretools voor het bepalen van snijvoorwaarden. Het is een van de weinige tools die klanten de mogelijkheid biedt om actief te werken met de gewenste standtijd voor de snijkant.  Ga voor meer informatie naar www.secotools.com/mypages
14
EDGE (2. 2016)
Hoe kan bij de afwerking van koudverstevigde materialen, zoals austenitisch roestvast staal, de diepte en hardheid van de koudverstevigde oppervlaktelaag worden geminimaliseerd?
Koudverstevigde materialen zijn materialen die merkbaar de neiging hebben sterker en harder te worden bij vervorming. Het verspanen is een proces waarbij het materiaal zodanig wordt vervormd dat het afschuift in de vorm van spanen. Bij het verspanen van koudverstevigde materialen kan het verspaningsproces onbedoeld leiden tot een dun laagje koudverstevigd materiaal op het bewerkte oppervlak. Voor de feitelijke snijkant is dat geen probleem, maar de volgende snijkant (bijvoorbeeld bij frezen) moet door deze koudverstevigde oppervlaktelaag heen snijden; dit zorgt voor een grotere gereedschapsslijtage en een kortere standtijd. Om de dikte en de sterkte van de koudverstevigde laag te minimaliseren, moet de feitelijke vervorming van het materiaal tijdens het bewerken worden geminimaliseerd. Dit kan worden bereikt door scherpere snijkanten en kleinere neusradiussen te gebruiken, en door een nauwkeurig gekozen snijsnelheid (niet te hoog om vervorming van het materiaal te minimaliseren) en voeding in te stellen. Er moet vooral goed worden nagedacht over de voeding. Een te grote voeding zal voor meer vervorming zorgen en zal leiden tot een sterkere koudverstevigde laag. Maar een te lage voeding zal tot gevolg hebben dat de "volgende" snijkant constant door koudverstevigde lagen moet snijden die zijn veroorzaakt door de vorige snijkant. Normaal gesproken zal de juiste balans tussen niet te hoog en niet te laag richting een hoge voeding liggen, vooral bij toepassingen waarin meerdere snijkanten tegelijkertijd snijden, zoals frezen.  ANTWOORD:
CASE RAMCAR, FILIPIJNEN
VOEDING VOOR DE TOEKOMST Gedreven door de bloeiende binnenlandse autoverkoop stevent het Filipijns bedrijf Ramcar Technologies nu af op een nieuw tijdperk, mede dankzij Seco Tools. DOOR EVAN TAN FOTO'S DOOR JULIAN WAINWRIGHT EN GETTY IMAGES
CASE RAMCAR, FILIPIJNEN
Het was 1919.
"
We hebben een aanzienlijke verbetering doorgemaakt sinds we Jabro-Solid2 gebruiken." Noel Jarical, manager van Ramcar
16
EDGE (2. 2016)
De Eerste Wereldoorlog was net afgelopen. De Filipijnen krabbelden op na 300 jaar Spaans koloniaal bewind en nu nam Amerika het stokje over. Het was in deze turbulente tijd dat een ondernemende jonge man genaamd Ramon Caro het bedrijf Caro Electrical Services in Manila oprichtte, een bedrijf gespecialiseerd in auto-elektronica. Het nieuwe bedrijf bleek een succes en dat inspireerde Caro om in te zetten op de productie van auto-accu's. Hij gaf zijn bedrijf de nieuwe naam Ramcar en introduceerde een topmerk op de lokale markt – Oriental Battery. Ramons visie om het beste bedrijf in de industrie te zijn, leidde in 1978 tot de introductie van de eerste polypropeen behuizingen voor auto-accu's in de Filipijnen. Het bedrijf was ook niet langer afhankelijk van geïmporteerd lood dankzij het oprichten van Philippine Recyclers Inc., een dochteronderneming die zich bezighield met het recyclen van accu's. Diezelfde visie was ook de drijfveer achter Ramcar's besluit om de belangrijkste concurrent, Motolite Battery, in 1997 op te kopen, waardoor Ramcar de markt in handen kreeg. Het bedrijf groeide gestaag en vervolgens werd de werkplaats ondergebracht in een ander bedrijf, Ramcar Technology. Door deze logische stap kon het nieuwe bedrijf meer middelen wijden aan baanbrekende technische dienstverlening en toonaangevende technologie. Tegenwoordig staat Ramcar Technology erom bekend te investeren in nieuwe technologieën. In 1989 begonnen ze met NC-frezen en EDM-machines en installeerden ze de eerste computers om de tekenactiviteiten te automatiseren. In datzelfde jaar werd een volledige verspaningswerkplaats opgezet en werd de eerste kunststof spuitgietmatrijs gemaakt. Ramcar Technology is gehuisvest in Santa Maria Industrial Park, een uitgestrekt bedrijventerrein ten noorden van Manila, en levert diensten aan de andere bedrijven van de Ramcar Group of Companies. Hieronder vallen een breed scala aan merken, zoals Motolite en Supercharge Batteries, en lokale filialen van Mister Donut en KFC.
Ramcar, producent van matrijzen voor auto-accu's, profiteert van de bloeiende Filipijnse economie, die de autoverkoop sterk heeft doen stijgen.
Dankzij de bloeiende economie van de Filipijnen, steeg de verkoop van auto's in 2015 met 23 procent, waardoor de vraag naar de accu-onderdelen van Ramcar enorm is toegenomen. RAMCARS MANAGER, Noel Jarical, werkt al 22 jaar voor het bedrijf en heeft de positieve ontwikkelingen van dichtbij meegemaakt. Hij begon als matrijsontwerper en klom al snel op tot hoofd van de afdeling Tool Shop. Volgens hem is de groei te danken aan het feit dat het bedrijf altijd op zoek is naar nieuwe innovaties en zich richt op het ontwikkelen van talent en gereedschap. Een van de dingen waarin het bedrijf heeft geïnvesteerd is geoptimaliseerd ruwbewerken, door gebruik te maken van Seco Tools Jabro-Solid2 -volhardmetaalfrezen met spaanbrekers. Op aanraden van Seco
Langere standtijd met Jabro-Solid2 Ramcar gebruikt de Jabro-Solid2 -volhardmetaalfrezen van Seco Tools, een serie die bestaat uit meer dan 800 universele producten die geschikt zijn voor de meest bewerkte materialen, van staal tot titaniumlegeringen. Dankzij de standaard TiAlN-bekleding (titaanaluminiumnitride), aangebracht met Seco's geavanceerd bekledingsproces, biedt Jabro-Solid2 een langere standtijd en dus een kostenbesparing.
" Onze efficiëntie is met 40 procent toegenomen." NOEL JARICAL, MANAGER VAN RAMCAR
Rol bij zonnewagen Tools heeft Ramcar Technology ook de software aangeschaft die nodig is om de frezen, die beter bestand zijn tegen afschilfering, warmte en slijtage, goed te kunnen gebruiken voor het frezen van de verschillende materialen. "Hoewel Ramcar al bekend was met strategieën voor geoptimaliseerd ruwen, hebben ze pas in 2014 volledig begrepen hoe deze strategieën tot in detail moesten worden toegepast, en dit dankzij de Jabro-Solid2-volhardserie met spaanbreker", legt Ronald Caling uit, vertegenwoordiger van Seco Tools in de Filipijnen. "We hebben hen uitgedaagd om ons een project te leveren waarbij we de technieken konden demonstreren met ons gereedschap, en zij vroegen ons om hulp bij het bouwen van de vormholte voor hun accu. Het resultaat overtuigde Ramcar eindelijk ervan dat de strate-
gieën in combinatie met ons gereedschap hun processen efficiënter zouden maken." Door Optirough te combineren met de strategie voor hoogvoedingsfrezen is het ruwproces van Ramcar verlaagd naar 70 procent van het eerdere niveau. "We hebben een grote verbetering gezien sinds we de Jabro-Solid2 gebruiken", zegt Jarical. "Onze efficiëntie is met 40 procent toegenomen." Tegenwoordig wordt 90 procent van Ramcars gereedschap gemaakt door Seco Tools, en de twee bedrijven werken continu samen om ervoor te zorgen dat Ramcar relevant blijft voor de markt. Momenteel doet Ramcar onderzoek naar het ontwikkelen van betere accu's voor elektrische auto's; een gedurfde stap voor het bedrijf en een stap die ervoor zorgt dat ze zijn voorbereid op toekomstige trends.
Ramcar Technologies begon als de werkplaats van accufabriek Ramcar Inc. Oorspronkelijk hield de werkplaats zich bezig met reparaties en onderhoud voor de productieafdelingen, tot het een apart bedrijf werd. Ramcar Technologies was actief betrokken bij de ontwikkeling van SINAG, de eerste zonnewagen van de Filipijnen, waarmee het land in 2007 meedeed aan de Panasonic World Solar Challenge.
EDGE (2. 2016)
17
Helemaal naar boven Druk op de knop 'R' voor de ruimte. Dat is een mogelijke optie voor toekomstige reizigers, dankzij de nieuwste innovatie van de lucht- en ruimtevaartindustrie: een ruimtelift. Thoth Technology, een bedrijf in Canada, heeft een 20 kilometer hoge toren voorgesteld die gebruikt kan worden voor het eenvoudig en voordelig lanceren van raketten. Astronauten gaan in een elektrische lift naar de top van de toren, in de stratosfeer, waardoor de kosten enorm afnemen en de zwaartekracht op aarde eenvoudiger wordt overwonnen. Ruimteliften werden eerder onhaalbaar geacht, aangezien geen enkel materiaal zijn eigen gewicht kan ondersteunen tot in de geostationaire ruimte, ongeveer 35.000 kilometer boven de aarde. De gepatenteerde ThothX Tower omzeilt dat probleem door veel korter te zijn en toch aanzienlijke voordelen te leveren. De toren zou gemaakt worden van opblaasbare segmenten die na elke lancering hergebruikt kunnen worden.
18
EDGE (1. 2016)
UW EIGEN RUIMTELIFT BOUWEN? In de paragraaf Nieuwe Mogelijkheden in EDGE laten we een aantal bijzondere projecten uit de hele wereld de revue passeren. Ook laten we u de gereedschappen van Seco zien die bij de constructie kunnen worden gebruikt. Ruimtevaartprogramma Bij de ontwikkeling van de straalpijpen voor raketaandrijvingen werden gereedschappen van Seco gebruikt. Seco produceert een reeks producten voor de lucht- en ruimtevaartindustrie.
ThothX-toren:
20.000 meter
MS2050 Dankzij de introductie van de nieuwe snijplaatkwaliteit MS2050 van Seco Tools is een compleet nieuw kwaliteitsniveau mogelijk. Wanneer onderdelen van titanium voor de lucht- en ruimtevaartindustrie worden bewerkt, verlengt de MS2050 bij dezelfde snijparameters de standtijd met 40 tot 60 procent ten opzichte van conventionele snijplaten. De kwaliteit MS2050, die perfect geschikt is voor hoekfrezen, vlakfrezen, kopieerfrezen en frezen met hoge voeding in titanium, heeft een nieuwe bekledingstechniek en een nieuw substraat, en is optimaal afgestemd op lastige situaties.
Mount Everest:
8.848 meter
Burj Khalifa (hoogste gebouw ter wereld)
828 meter
Lees meer op secotools.com/aerospace
20 EDGE (2. 2016)
EDGE EN U
Uitmuntende staat Als Toolroom Manager bij the Royal Australian Mint zorgt Ashley Moffat ervoor dat de Australiërs de munten krijgen die nodig zijn voor de miljoenen dagelijkse transacties. Hij werkt nauw samen met Seco om de productiviteit te verbeteren en om de kwaliteit en esthetiek van de munten die er worden gemaakt te verhogen. Interview door Daniel Dasey Foto door Rohan Thomson
Ashley Moffat LEEFTIJD: 33 FUNCTIE: Toolroom Manager, afdeling Tooling, Coining & Engineering, Royal Australian Mint PLAATS: Canberra, Australië BURGERLIJKE STAAT: Getrouwd, twee kinderen, 3 en 8 HOBBY'S: Motorrijden, mountainbiken, F1 en MotoGP kijken OPLEIDING: Afgeronde scholingen op het gebied van instrumentmaken en werktuigbouwkunde.
"THE MINT is de enige leverancier van het Australische muntgeld, het is dus een vrij unieke werkplek. We maken ook herdenkingsmunten, medailles en munten voor een aantal kleinere landen. Ik sta aan het hoofd van een team met 23 personen, waarvan de meeste gekwalificeerde gereedschapsmakers zijn. The Mint produceert munten door metalen muntplaatjes tussen twee matrijzen in een muntpers te persen, en een van onze taken is het produceren van de matrijzen en de master gereedschappen waarmee alle matrijzen worden gemaakt. De master gereedschappen wordt gemaakt met snelle CNC-graveermachines en moeten vervolgens uren met de hand onder een microscoop worden gepolijst voor de juiste afwerking. We streven er altijd naar de meest moderne technologieën en methoden te gebruiken om de productie en consistentie te verbeteren en om fijnere ontwerpdetails te produceren tegen lagere kosten en kortere doorlooptijden. We hebben onze samenwerking met Seco ongeveer zes jaar geleden geïntensiveerd en vier jaar geleden hebben zij de verantwoordelijkheid overgenomen voor de productie van ons graveergereedschap, wat voorheen in eigen beheer gebeurde. De afgelopen twee jaar hebben we een nieuwe generatie graveergereedschap uitgetest die sneller kan werken, duurzamer is en een eindradius van slechts 0,04 millimeter heeft; iets wat voorheen onhaalbaar was voor ons. De testen verlopen goed en we hopen dat we de huidige generatie gereedschap kunnen vervangen: het zou leiden tot betere details op de munten, duurzamer gereedschap en een veiligere werkplaats." EDGE (2. 2016)
21
CASE FAMAT
OPLOSSINGEN
NEMEN EEN HOGE VLUCHT In het hart van de Franse lucht- en ruimtevaartindustrie, Saint-Nazaire, helpt Seco FAMAT bij het produceren van onderdelen voor de straalmotoren van de toekomst. DOOR CHARLES MASTERS FOTO'S DOOR TIM FOX
22
EDGE (2. 2016)
FOTO: BUENA VISTA IMAGES/GETTY IMAGES EDGE (2. 2016)
23
CASE FAMAT
De frames voor straalmotoren die FAMAT produceert worden gebruikt in de Airbus-reeks en de Boeings 737 en 777.
Frames voor straalmotoren Fabrications Mécaniques de l’Atlantique (FAMAT) werd in 1981 opgericht als een 50/50 joint venture tussen de Amerikaanse straalmotorenfabrikant General Electric en de Franse tegenhanger Snecma. Tegenwoordig heeft het bedrijf 430 werknemers in dienst. Het hoofdkantoor van FAMAT staat in Saint-Nazaire in Frankrijk. De jaarlijkse omzet bedraagt 171 miljoen euro (2014). De hoofdactiviteit is het produceren van frames voor straalmotoren voor de twee moedermaatschappijen, inclusief de motorseries GE CF6, GE90, CF34, CFM CFM56 en Engine Alliance GP7200, plus de volgende generatie motoren: de GE9X en de Leap. De belangrijkste expertisegebieden zijn: CAD/CAM-systemen; numeriek geregeld bewerken; TIG-, plasma- en elektronenbundellassen; warmtebehandelingen; röntgen- en CMM-inspectie.
24
EDGE (2. 2016)
De fabriek heeft ongeveer 40 gereedschapsmachines voor het bewerken van titanium, aluminium en inconel.
" We moeten een onberispelijke kwaliteit leveren." TÉPHANE MAURER, CNC PROGRAMMING AND S CUTTING TOOL MANAGER, FAMAT
FOTO: BENEDICT REDGROVE
D Als aanvulling op de schijffrezen is FAMAT succesvol overgestapt op volhardmetaal frezen.
e haven van Saint-Nazaire aan de Franse Atlantische kust staat al lang bekend om de scheepsbouw. Maar tegenwoordig is de reputatie van de stad uitgebreid met de productie van een andere soort vervoermiddel, doordat Europees luchtvaartconsortium Airbus romponderdelen produceert in een lokale faciliteit. Het is geen toeval dat dit technisch kenniscentrum ook de thuisbasis is van FAMAT, een joint venture tussen de luchtvaartfirma's Snecma en General Electric. FAMAT produceert frames voor de straalmotoren van beide bedrijven. Daardoor spelen hun onderdelen een integrale rol bij de productie van de meest gebruikte vliegtuigen, inclusief de Airbus-reeks en de Boeings 737 en 777. "We maken structuurelementen voor de statische onderdelen van de motoren", zegt Stéphane Maurer, CNC Programing and Cutting Tool Manager bij FAMAT. De fabriek in Saint-Nazaire heeft ongeveer 40 gereedschapsmachines die voornamelijk werken met titanium, aluminium en inconel – een superlegering die wordt gebruikt in delen van de motor waar de temperatuur kan oplopen tot 800 °C. Maurer vertelt dat FAMAT voor dezelfde uitdagingen staat als alle
andere bedrijven: het moet snel en voordelig kunnen produceren. "Maar het allerbelangrijkste is dat we een onberispelijke kwaliteit leveren; dat spreekt uiteraard voor zich. Met betrekking tot het bewerken hebben we toleranties van ± 0,025 mm bij een onderdeel met een diameter van 2000 mm. Alles wat we bewerken wordt systematisch gecontroleerd met behulp van een 3D-coördinatenmeetmachine om mogelijke afwijkingen te detecteren." FAMAT WERKT MOMENTEEL aan de ontwik-
keling van de volgende generatie motoren, inclusief de GE9X voor de Boeing 777, met nieuwe normen voor brandstofverbruik en geluidsreductie. "Het is een nieuwe motor en we hebben alle bewerkingen van het titanium frame met Seco ontwikkeld", zegt Maurer. "We wilden de directe betrokkenheid van de gereedschapsfabrikant om een nieuwe generatie snijgereedschappen en een snijstrategie met een aanzienlijk verbeterde bewerkingstijd te kunnen ontwikkelen." Hij schat dat de tijdsbesparing tussen de 10 en 20 procent ligt. FAMAT werkt al lang samen met Seco en het bedrijf levert veel gereedschapsmachines aan de fabriek. "Het voordeel van Seco is dat ze geen onrealistische voorstellen doen die zeer aantrekkelijk EDGE (2. 2016)
25
CASE FAMAT
" De GE9X voor de Boeing 777 is een nieuwe motor en we hebben alle bewerkingen van het titanium frame samen met Seco ontwikkeld." STÉPHANE MAURER, CNC PROGRAMMING AND CUTTING TOOL MANAGER, FAMAT
VOLGENS MAURER ZORGT HET GIETWERK voor het maken van elk frame ervoor dat het dure producten zijn. "Wanneer Seco aangeeft dat we enkele testen moeten uitvoeren, kunnen we geen teststuk gebruiken; we moeten het direct op het onderdeel uitproberen", legt hij uit. "We verkiezen voorzichtigheid boven lef, en dat is het kenmerk van het Seco-team. Ze durven risico's te nemen, maar de risico's worden altijd heel goed ingeschat en ze geven altijd duidelijk aan wat die risico's kunnen zijn. Florent Popilus, Sales Engineer bij Seco, zegt dat de nauwe samenwerking met klanten zoals FAMAT Seco onderscheidt van de concurrentie. "Wij leveren onze expertise inzake snijgereedschap en zij leveren hun expertise inzake bewerken", zegt hij. "We gaan rond de tafel zitten en beslissen welke gereedschappen nodig zijn en welke bewerkingsstrategie moet worden gevolgd." TOEN FAMAT EEN oplossing moest bedenken voor het frame van de volgende generatie Leap 1B-motoren voor de Boeing 737, kreeg
26
EDGE (2. 2016)
het bedrijf maar een heel korte deadline voor het leveren van een prototype. "In plaats van de specificaties aan verschillende leveranciers door te geven en de offertes te vergelijken, heeft FAMAT direct met Seco overlegd over de productie van het onderdeel", vertelt Popilus. "Daardoor konden ze de deadline halen." Popilus geeft aan dat onderdelen zich ontwikkelen en dat er nieuwe vormen ontstaan, dus ook Seco heeft zich moeten aanpassen. "Het draait niet alleen om
het gereedschap, maar ook om het programmeren", licht hij toe. "Seco biedt een volledige bewerkingsstrategie, plus technisch advies. We werken vanaf de onderzoeksfase tot aan de productie samen met FAMAT. De Sales Engineer van Seco besluit: "Het belangrijkste is wederzijds vertrouwen. Zij vertrouwen ons en wij vertrouwen hen. Het gaat niet alleen om het leveren van snijgereedschap, waarna ze zich maar met het gereedschap moeten redden.�
FAMAT is gevestigd in Saint-Nazaire, een haven aan de Franse Atlantische kust, die beroemd is vanwege de scheepsbouw en de luchtvaartindustrie.
FOTO: JACQUES LOICE/GETTY IMAGES
lijken, maar geen garanties bieden", zegt Maurer. "Ze stellen zaken voor die ze al eerder hebben uitgeprobeerd, dus we komen niet voor veel verrassingen te staan."
Van snijplaten tot kotterbaren, het gereedschap van Seco is overal in de fabriek aanwezig. FAMAT werkt al lang samen met Seco en Seco levert veel gereedschapsmachines aan de fabriek.
Kortere cyclustijden FAMAT wilde betere verspaningsoplossingen om het hub frame voor de nieuwe GE9X-motor voor de Boeing 777 te produceren. Een van de doelstellingen was betere werkomstandigheden voor operators om RSI (Repetitive Strain Injury) te voorkomen. Het bedrijf wilde ook graag de productiviteit verhogen. De oude schijffrezen, met een diameter van 315 millimeter, wogen ongeveer 14 kilo. Seco stelde voor om deze frezen te vervangen door volhardmetaal frezen met een diameter van 25 millimeter en een totaal gewicht van vier kilo. Door deze aanpassing werd de bewerkingscyclus 48 procent korter. De kosten van het snijgereedschap waren ook 30Â procent lager. In de toekomst richt FAMAT zich op de mogelijkheid om een schijffrees met een diameter van 450 millimeter te vervangen door een speciale volhardmetaal frees met een diameter van 32 millimeter uit de JSR22-serie van Seco. Hierdoor zou het handmatig installeren van de 29 kilo zware schijffrees overbodig worden, aangezien de kleinere volhardmetaal frees van 6,7 kilo automatisch kan worden aangebracht vanuit het gereedschapsmagazijn.
Toen FAMAT een snelle oplossing nodig had om een nieuw frame voor een straalmotor te kunnen produceren, was Seco in staat om binnen slechts zes weken het juiste gereedschap te leveren.
EDGE (2. 2016)
27
Een passie DOOR CARI SIMMONS FOTO'S DOOR LINNEA RHEBORG
VOOR KLASSIEKERS
Ion Tâmpu, technisch vertegenwoordiger van Seco Tools in Roemenië, houdt zich ijverig bezig met de nieuwste technologie, maar valt ook graag terug op oude tradities.
Old Cars Club Transilvania Ion Tâmpu richtte de oldtimerclub Old Cars Club Transilvania in 2005 op. "Ons hoofddoel is niet het hebben van veel leden, maar het hebben van enthousiaste leden met klassieke auto's", vertelt hij. Elk jaar organiseert de club een rally en helpen ze andere clubs met soortgelijke evenementen. Bij oldtimerraces draait het niet uitsluitend om snelheid, zoals bij andere autoraces, maar om precisie. Het gaat over gestaag doorrijden, of zoals Tâmpu zegt, "Een nauwkeurige snelheid aanhouden om de bestemmingen op precies het juiste moment te bereiken."
28
EDGE (2. 2016)
SCHERP BLIJVEN
"OLD SCHOOL WERKT!"
verklaart Ion Tâmpu, een technisch expert die al zes jaar technische ondersteuning biedt voor klanten en verkoopteams van Seco. "Je kunt dingen verbeteren en moderniseren met de allernieuwste technologie, maar als iets niet werkt helpt het altijd om bij het begin te beginnen en terug te keren naar de basis." Tâmpu is vaak onderweg, hij bezoekt klanten en biedt technische ondersteuning bij onder andere het verbeteren van de snijprocessen, het instellen van de juiste freesparameters of het vinden van een manier om de productiviteit te verbeteren. "Ik ben een probleemoplosser. Ik ben er om de klant te helpen en de situatie te verbeteren", licht hij toe. Hij legt uit dat hij Seco-producten aanpast aan de omstandigheden en machines die per industrie en plek verschillen. Voordat Tâmpu bij Seco terechtkwam, was hij bouwkundig ingenieur voor een Canadese staalfabriek. Hij heeft ook in de auto-industrie gewerkt als werktuigbouwkundige
ION TÂMPU Technisch vertegenwoordiger, Seco Tools WOONPLAATS: Brasov, Roemenië BURGERLIJKE STAAT: Getrouwd, twee kinderen ANDERE HOBBY'S: wandelen in de bergen ZIJN FAVORIETE OLDTIMERS: Fiat 501 Torpedo Fiat 1500S Spider Renault Alpine A110 EDGE (2. 2016)
29
Ion Tâmpu’s eerste oldtimers waren een Kever 1200 cabriolet uit 1960 en een Oost-Duitse Trabant uit 1972. Nu bezit hij een Fiat 1800B en een Renault 16, beide uit 1967.
en zegt dat voor elke industrie dezelfde ontwerpprincipes gelden. "De theorie is hetzelfde. Alleen de manier waarop de theorie wordt toegepast is anders." Tâmpu vindt het geweldig om al zijn technische kennis en kennis van ontwerpen te gebruiken voor zijn huidige baan bij Seco en zijn hobby, oldtimers. "Ik was net vijf jaar oud toen ik een VW Karmann Ghia zag en ik herinner me dat ik dacht ‘Wauw, ik vind auto's geweldig!’", vertelt hij. ION TÂMPU, TECHNISCH VERTEGENWOORDIGER VAN SECO TOOLS, ROEMENIË, EN GEPASSIONEERD AUTOVERZAMELAAR Die passie maakt al sinds zijn jeugd deel uit van zijn leven en heeft zelfs geleid tot de oprichting van de oldtimerclub "Old Cars Club Transilvania" in zijn woonplaats. De club houdt is", legt Tâmpu uit. "Nu lijken delen, die ze vaak vinden in autoszich bezig met rally's en andere alle auto's op elkaar. Alleen het loperijen. evenementen. embleem is anders." Tâmpu’s beschrijving van het Tâmpu’s eerste oldtimer was TÂMPU BEZIT MOMENTEEL een Fiat 1800B met een zescilindermotor en een restaureren van oldtimers maakt een Kever cabriolet. Daarna kocht Renault 16, beide uit 1967. Hij duidelijk dat hij het een nobele hij een Oost-Duitse Trabant. "Dat rijdt regelmatig in de auto's, maar missie vindt. "In oldtimers zit de was een leuke auto, maar hij was praat niet vaak over zijn hobby, ziel van de auto-ontwerper terug moeilijk te onderhouden. In de net zoals zoveel verzamelaars. te zien", zegt hij. "Ze werden ontjaren '90 was het erg lastig om na "Tijdens het communistische worpen met het hart en het hoofd, de [Roemeense] revolutie onderregime werd het verzamelen van niet met computers." delen te vinden." oldtimers gezien als elitair, een Neem de iconische oldtimer, de Tegenwoordig importeren hij hobby die alleen voor de rijken Volkswagen Kever: "Het was een en zijn mede-verzamelaars veel betrouwbaar, goed ontwerp dat onderdelen, als ze al te vinden was weggelegd." momenteel bijna niet na te maken zijn. Ook reviseren ze oude onder-
" Oldtimers werden ontworpen met het hart en het hoofd, niet met computers."
30
EDGE (2. 2016)
Voordat u een oldtimer koopt
De oldtimerclub Old Cars Club Transilvania komt bijeen. De club is gevestigd in de middeleeuwse stad Brasov en het doel is het hebben van "enthousiaste leden met klassieke auto's", vertelt oprichter Ion Tâmpu. Zijn vrienden bezitten onder andere een Chevrolet Pickup uit 1949, een Britse MGB uit 1970 en een Roemeense jeep, de ARO M461 uit 1964.
Deze houding is echter aan het veranderen volgens Tâmpu. Hij voegt nog toe dat het vooral jongeren zijn die gefascineerd zijn wanneer ze hem zien rondrijden in de auto's uit 1967. "Ze kunnen niet geloven dat de auto's nog steeds rijden. Maar echt, aan de basis is niet zo veel veranderd. Auto's hebben nog steeds vier wielen, een motor en een stuur. Je kunt oude auto's moderniseren, maar de oude mentaliteit en methodes werken nog steeds."
"Doe je huiswerk voordat je een oldtimer koopt", zegt Ion Tâmpu. "Verzamel en bestudeer alle informatie over je droomauto. Je moet de technische staat, originele onderdelen en nog veel meer kunnen beoordelen, dus vraag indien nodig een expert om hulp." Dit raadt hij ook nog aan voordat u een klassieker koopt: Koop oldtimers niet online. Het is beter de auto met eigen ogen te zien. Wees bereid tijd en geld in de restauratie te steken. Zelf als de auto in uitstekende staat verkeert, kunt u het beste wat geld opzij leggen voor onverwachte situaties. Wees bedacht op roest. Kleine belletjes onder de lak of enkele krassen kunnen gemakkelijk worden gerepareerd en roest kan worden gestopt. Als u echter het gras door de bodemplaat heen ziet, kunt u de auto maar het beste vergeten. Vergeet niet om ruimte te maken in de garage.
EDGE (2. 2016)
31
EDGE-UCATION
AUTO-INDUSTRIE Audi Toolmaking gebruikte een 3D-printer om een model te maken van zijn historische Grand Prix-raceauto, de Auto Union Type C uit 1936. Het bedrijf onderzoekt nu verdere mogelijke toepassingen voor metaalprinters binnen de productie van complexe compo-
32
EDGE (2. 2016)
nenten. De technologie bestaat uit een laser voor selectief sinteren die laagjes metaalpoeder met een korrelgrootte van 15 tot 40 duizendste van een millimeter smelt; dat is ruwweg de helft van de diameter van een mensenhaar.
Hoop of hype? 3D-TECHNOLOGIE ONTHULD
Iedereen heeft het over 3D-printen of 'additive manufacturing' zoals sommigen het liever noemen. Maar wanneer breekt deze technologie nu eens echt door en wat zullen daarvan de gevolgen zijn? Het hoofd van Research and Development van Seco, Anders Ericsson, gaat er dieper op in.
T
oen Audio iets meer dan DOOR PER-OLA KNUTAS FOTO'S DOOR JONAS GAUFFIN, AUDI een jaar geleden een ILLUSTRATIES DOOR ANIL YANIK groot schaalmodel van zijn klassieke Grand Prix-auto, de Auto Union Type C uit 1936, presenteerde, was het niet de auto zelf waar de meeste aandacht naar uit ging, maar de 'printer'. De auto was als een van de eerste gemaakt met wat additive manufacturing of soms 3D-printtechnologie wordt genoemd. Tegelijkertijd gaf Audi aan onderzoek te doen naar nieuwe mogelijkheden voor het printen van complexe componenten: direct van "poeder naar metaal". Dit Audi-verhaal is slechts één van de vele voorbeelden van het toepassen van additive manufacturing (AM). Voorstanders benadrukken dat dankzij deze technologie de metaalindustrie van een productiegericht ontwerp kan overschakelen op een ontwerpgerichte productie, dat de doorlooptijden voor de ontwikkeling van nieuwe producten verkort kunnen worden en dat er nu de mogelijkheid is om componenten met complexe geometrieën te EDGE (2. 2016)
33
EDGE-UCATION
produceren. Sommigen noemen de technologie zelfs een "paradigmaverschuiving binnen de maakindustrie". Maar Anders Ericsson, hoofd van Research and Development bij Seco, wil het onmiddellijke belang van de technologie voor de metaalbewerkende industrie graag een beetje relativeren. "AM is zeer zeker een uiterst interessante technologie voor veel van onze klanten", zegt hij. "In enkele gevallen kan het ruwen vervangen, maar we denken niet dat de technologie het merendeel van de finiseertoepassingen binnen de komende 15 jaar zal vervangen." 20 jaar geleden dachten velen dat net shape-vormen de nieuwe productietechnologie zou worden en een deel van het traditionele verspanen zou vervangen. De methode omvat het maken van componenten die heel dicht bij de definitieve vorm liggen. Maar hoewel net shape-vormen tegenwoordig veel wordt gebruikt in de industrie, is het niet de revolutie geworden die velen hadden voorspeld. "Je kunt een parallel trekken tussen dit voorbeeld en additive manufacturing van vandaag de dag", vertelt Ericsson. "Iedereen praat over de technologie, maar we weten niet echt waartoe het zal leiden. Maar, dat gezegd hebbende, ik geloof nog steeds dat additive manufacturing een groter potentieel heeft voor metaal dan net shape-vormen,
Zo werkt additive manufacturing Er zijn twee methodes voor het 3D-printen van metaal: een koude methode, genaamd selectief lasersmelten (SLM; Selective Laser Melting), waarbij een laser metaalpoeder samensmelt, en een warme methode, genaamd elektronenstraalsmelten (EBM; Electron Beam Melting), waarbij een elektronenstraal wordt gebruik voor het smelten. De gekozen methode hangt af van de kenmerken die gewenst zijn voor het te produceren component.
"
Bij Seco kiezen we ervoor om AM als een kans te zien en als een uiterst interessante technologie voor onze klanten. Anders Ericsson, Hoofd R&D van Seco
LUCHTVAARTINDUSTRIE Het constante streven naar lichtgewicht constructies is de drijfveer voor de ontwikkeling van additive manufacturing in de luchtvaartindustrie. Er zijn al meerdere voorbeelden van AM-componenten die gebruikt worden, zoals vleugeldetails en brandstofinspuitstukken. Intelligente lichtgewicht constructies gemaakt met behulp van lasersinterprocessen combineren een hoge sterkte met een gewichtsvermindering van 40 tot 60Â procent.
34
EDGE (2. 2016)
Het metaalpoeder wordt uitgespreid in een laagje van 30 tot 50 micrometer dik en een vooraf geprogrammeerde straal smelt vervolgens het metaal zo dat elke laag samensmelt met de vorige. Bij elke laag wordt het component iets naar beneden verplaatst, waardoor het kan worden opgebouwd. De materialen die het meest gebruikt worden, zijn titanium, roestvast staal, aluminium, nikkelhoudende metalen en verschillende gereedschapsstalen.
vooral omdat AM momenteel succesvol wordt gebruikt bij complexe kunststof componenten en omdat digitalisering van vitaal belang zal zijn.� Tot nu toe hebben de medische industrie en, tot op zekere hoogte, de luchtvaartindustrie voortgang geboekt met additive manufacturing binnen gebieden die traditioneel gezien afhankelijk zijn van de metaalbewerkende industrie. De methode is in de medische industrie ook effectief toegepast voor het produceren van kleine hoeveelheden complexe, op maat gemaakte componenten zoals protheses en implantaten. "Aan de andere kant is het op dit moment nauwelijks rendabel om AM voor de massaproductie van metalen componenten te gebruiken", licht Ericsson toe. "De kosten
AUTO-INDUSTRIE Scania, de Zweedse fabrikant van zware voertuigen, test momenteel het 3D-printen van onderdelen, zoals stators, in het Alfred Nobel Science Park in Karlskoga, Zweden.
DEFENSIE De Zweedse defensiegroep Saab heeft het gebruik van een titanium AM-staartstuk voor het Carl Gustaf M4-antitankwapen zonder terugslag uitgeprobeerd. De testen wezen uit dat de AM-componenten een hogere dichtheid hadden dan dezelfde producten in gietijzer.
per component zijn veel te hoog. De technologie moet 10 tot 20 keer sneller worden om een grote impact te hebben."
MEDISCHE INDUSTRIE De orthopedische industrie richt zich heel sterk op nieuwe materialen en ontwerpen die botgroei mogelijk maken. De combinatie van deze twee factoren heeft de interesse in additive manufacturing sterk doen toenemen, waardoor het mogelijk is geworden om op een nieuwe manier componenten zoals knieprothesen en heupgewrichten te ontwerpen. Daarnaast is het mogelijk om tandheelkundige implantaten voor iedere patiënt op maat te maken.
VOLGENS ERICSSON komen de kenmerken van de componenten die met behulp van additive manufacturing zijn geproduceerd, vaak in de buurt van de kenmerken van volmetalen items. "Je kunt bijvoorbeeld gelijkwaardige kenmerken hebben met betrekking tot buigstijfheid", zegt hij. "Maar op microscopisch niveau, wanneer het materiaal fijn wordt bewerkt, wordt duidelijk dat de bewerkingsmethode veranderd moet worden voor effectieve bewerkingen. Dit zien we momenteel terug in ongeveer 30 procent van de gevallen." Dat is het moment waarop Seco vaak het gesprek aangaat met klanten, waar ook ter wereld, om de problemen die zich voordoen bij het bewerken, vooral op het gebied van materiaalkenmerken en de gereedschapskeuze, op te lossen. Ericsson adviseert de benadering 'durf te dromen' en om testen met AM-methoden uit te voeren voor zorgvuldig geselecteerde producten. Seco zelf is met AM begonnen voor het produceren van enkele metalen componenten in de eigen producten, merkt hij op. "Bij Seco kiezen we ervoor om AM als een kans te zien en als een uiterst interessante technologie voor onze klanten. We beseffen dat we dankzij onze brede en diepgaande deskundigheid op het gebied van bewerken nauw kunnen samenwerken met onze klanten en allesomvattende oplossingen inclusief AM kunnen voorstellen die bijdragen aan een efficiënt productiesysteem voor de klant.”
Het advies van Anders Ericssons met betrekking tot AM: BEGIN MET TESTEN Er zijn leveranciers die additive-manufactured componenten leveren. KIJK NAAR DE STROOM Kijk naar de gehele processtroom van uw productieproces en analyseer waar deze efficiënt is en waar het gebruik van AM kan worden overwogen. PRAAT MET DE LEVERANCIER VAN UW GEREEDSCHAP Ga in gesprek met de leverancier van uw gereedschap en gebruik hun kennis om de beste oplossing voor fijn bewerken en het gehele productieproces samen te stellen.
INDUSTRIËLE COMPONENTEN Door AM te gebruiken voor het produceren van grijpers voor de maakindrustrie is het eenvoudig om ontwerpen continu bij te werken en te wijzigen. EDGE (2. 2016)
35
MEER WETEN? GA NAAR Edgeupdate.com waar u Seco’s nieuwe assortiment JHF181 Jabro volhardmetaal frees is nu verkrijgbaar met een torisch of bull-nose ontwerp en een variërend aantal spaankamers.
alle artikelen uit het magazine kunt lezen, of bezoek onze pagina's op Facebook, Twitter en Instagram.
HET NIEUWE EDGE Edgeupdate.com heeft net als het magazine een nieuwe look en een groot aantal nieuwe onderdelen. Vergeet niet een kijkje te nemen!
YOUTUBE-KANAAL Kijk ook op Seco’s kanaal op YouTube en bekijk video's over hoe onze producten vorm geven aan de metalen onderdelen die samen uw wereld bouwen – van prothesen tot straalmotoren.
VAKGEREEDSCHAP
HARD HITTER
VIND ONS LEUK! Vergeet onze pagina's op Facebook en Instagram niet. Tweet op Twitter over alles wat met Seco te maken heeft.
36
EDGE (2. 2016)
SECO’S NIEUWE ASSORTIMENT JHF181 Jabro volhardmetaal frezen is ontworpen voor gebruik in hoogvoedingsfrezen met materialen conform ISO-H en ISO-S. Het gereedschap is gemaakt voor gebruik in bijvoorbeeld de lucht- en ruimtevaart industrie, de medische industrie en de matrijzenbouw. Het gereedschap zorgt voor gemakkelijk toe te passen snijmethodes met lichte snij-impact en een hoge productiviteit. Het gereedschap kan
gebruikt worden met een grotere verscheidenheid aan materialen dan bestaand vergelijkbaar gereedschap. De unieke bekleding van het product, de voorbehandeling en de snijkantbehandeling zorgen ervoor dat het gereedschap een standtijd heeft die bij hard frezen 30 procent langer is dan die van zijn voorganger. Het gereedschap is beschikbaar in de maten Ø2–16, met torisch of bull-nose ontwerp en een variërend aantal spaankamers.
03060113 ST20166561