64

Aydınlatma Tanımı ve Kapsamı

Aydınlatma; nesnelere, çevrelerine ve ufak ya da büyük bölgelere, bunların görülebilmesi için, ışık uygulamaktır. 1913 yılında kurulmuş olan ve bugün kendi alanında tam yetkili bir kuruluş olan “Uluslararası Aydınlatma Komisyonunun” (CIE- Comission Internationale de l’Éclairage) eski ve yeni sözlüklerinde de aydınlatma, bu şekilde tanımlanmaktadır.

Aydınlatma tekniği, aydınlatan ışığın spektral (tayfsal) ve ışık ölçümsel (fotometrik) tüm özelliklerini; nesnelerin ışığı yansıtma, yutma ya da geçirme ile ilgili (renkli-renksiz, koyu-açık, parlak-mat) tüm özelliklerini ve insan gözünün ışık ve renk görme özelliklerini bir bütün olarak ele alan ve bunları, görsel algılama gereksinimine göre kullanma yollarını belirleyen bir tekniktir.

Aydınlatma tekniği böylece en uygun görme koşullarını sağlarken, bunun, en az harcama ile gerçekleştirilebilmesini de olanaklı kılar. Aydınlatma, çoğu kez düşünüldüğü ve uygulandığı gibi, yeterince ışık yakarak karanlıktan kurtulmanın ya da kendinden ışıklı nesnelerle çevreyi süslemenin çok ötesinde, belli bir tekniğin uygulanmasını gerektiren önemli bir olaydır. Aydınlatma tekniği uzun yılların gelişme ve birikimi ile bugünkü düzeyine ulaşmıştır.

Bu tekniğin uygulanmasının sağlayacağı yararlar ekonomiden sağlık konularına, verimlilikten güvenlik konularına çok geniş bir alanı kapsamaktadır.

Aydınlatma herhangi bir alanı ışık kaynağı ile ışıklandırmak değildir. Bu sadece etrafa çarpmadan hareket edilmesini sağlar. Aydınlatma insanın görsel algısı ve bu konudaki ihtiyaçları doğrultusunda, bilimin temel ilkeleri göz önünde bulundurularak yapılmaktadır.

Aydınlatma için farklı ışık kaynakları ile yerlerine ve ihtiyaç duyulan duruma göre farklı yöntemler kullanılmaktadır.

Kullanılan ışık kaynakları bakımından aydınlatma üç gruba ayrılmaktadır;

Doğal Aydınlatma: Temel enerji kaynağı güneşten gelen gün ışığının kullanılması ile görsel konfor sağlanmasını sağlayan aydınlatma olarak tanımlanmaktadır.

Yapay aydınlatma; Yapay ışık kaynaklarının kullanılması ile görsel konfor sağlanmasını sağlayan aydınlatma olarak tanımlanmaktadır.

Bütünleşik Aydınlatma: Görsel konfor sağlamak için hem gün ışığından hem de yapay ışık kaynaklarından birlikte faydalanılarak yapılan aydınlatma olarak tanımlanmaktadır.

Kulanım yeri bakımından aydınlatmalar genel olarak ikiye ayrılmaktadır;

İç Aydınlatma: Bina veya yapı içinde yapılan aydınlatmalardır.

Dış Aydınlatma: Bina veya yapıların dışındaki çeşitli ölçeklerdeki yapay aydınlatmalardır.

Aydınlatma sistemlerini farklı işlevler için kullandığımız yapılarda değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Kullanım amaçlarına göre aydınlatmalar aşağıdaki gibi gruplandırılmaktadır; Fonksiyonel aydınlatma; Evde, okulda, ofislerde, hastanelerde, alışveriş merkezlerinde ve benzeri yapı ve mekanlarda aydınlatma birbirinden çok farklı görsel

ihtiyaçları karşılamaktadır. Bütün bu ortamlardaki görsel ihtiyaçları/konforu sağlayan aydınlatma sistemlerine fonksiyonel aydınlatma denilmektedir.

Fonksiyonel aydınlatmada amaç cisimleri şekil, renk ve ayrıntıları ile rahat ve hızla görebilmektir. Herhangi bir aydınlatma türünde olduğu gibi fizyolojik aydınlatmada da gözün görme yeteneğini bozabilecek ve fonksiyonel rahatsızlıklar doğurabilecek etkilerden (kamaşma) kaçınılmaktadır.

Dekoratif aydınlatma; Farklı işlevlere sahip mekan ve çevre elemanlarının oldukları gibi doğal görünmeleri yerine, istenilen biçim form ve renkte görülmesi hedeflenmektedir.

Bir mağaza vitrini, lokanta, hotel lobisi, bir eğlence mekanı, bir peyzaj unsuru, bina dış cepheleri vb. olduklarından farklı gösterilmek, hatta dikkat çekici olması istenebilir.

Bu gibi talepleri karşılamak için yapılan aydınlatma sistemlerine dekoratif aydınlatma denilmektedir. Dekoratif aydınlatmada amaç, cisimleri bütün ayrıntıları ile göstermek değil; daha çok estetik etkiler uyandırmaktır.

Vurgu Aydınlatması: Bu aydınlatmada amaç herhangi bir olay veya objeye/objelere ışık kullanılarak dikkat çekmektir.

En çok rastlanılan yer bale, opera, tiyatro, konser, vb. sahne aydınlatmalarıdır. Vurgu aydınlatma öncelikle görülmesi istenen alana dikkat çekmektir. Bunun için yüksek aydınlık düzeyleri, renkli ışıklar, değişken ışıklı şekiller veya yanıp sönen düzenler kullanılmaktadır.

Işıklandırma: Aydınlatma da bir başka kullanım alanı da reklam amaçlı aydınlatmalardır. Bu konu genel aydınlatmanın dışında bir kavram olmakla birlikte genel olarak “ışıklandırma’’ şeklinde tanımlanmaktadır.

Aydınlatma teknik ve estetik unsurları içeren bir konudur. Uygulanmasında gözün ışık ve renk görme özelliklerinden, ışık kaynakları lambaların, aydınlatma aygıtlarının çeşitli özelliklerine, cisimlerin ve yüzeylerin ışık geçirme ve yansıtmaları ve benzeri birçok bilgilerden ve yapılan bilimsel çalışmalardan yararlanmaktadır.

Elektrikli aydınlatma ekipmanları imalat sanayi, aydınlatma için gerekli olan tüm ekipmanların üretimini gerçekleştirmektedir. Burada üretilen ekipmanlar elektriği ışık kaynağına çeviren lambalar, farlar, armatür ve diğer yan ekipmanlar ve panolar ile otomasyon sistemleridir.

Elektrikli aydınlatma ekipmanları imalat sanayinin ekipman üretimi aşağıdaki farklı aydınlatmalar için farklı özellikler taşımaktadır. Bu nedenle öncelikle sanayi üretimine yön veren farklı kullanım alanlarına yer verilmektedir.

Konutlarda Aydınlatma

Bir konutta aydınlatma donanımı ve aydınlatma sistemlerinin seçimi yaşamsal önem taşımaktadır.

Konutta yürütülen yaşama ilişkin faaliyetlere ve bu faaliyetlerin yürütüldüğü odaların kullanılma amaçlarına bağlı olarak tam anlamı ile fonksiyonel ya da istenen etkiye göre dekoratif aydınlatma kullanılmaktadır.

Konutlarda kullanılan aydınlatma ekipmanları daha homojen olmakla birlikte aydınlatma pazarının önemli bir bölümünü kapsamaktadır.

Konut Dışı Binalarda Aydınlatma

Konut dışı binalar iki gruba ayrılmaktadır. Bunlardan ilki ticari faaliyet sürdürülen oteller, ofisler ve işyerleri, alışveriş merkezleri ve mağazalar ile diğer ticari amaçlı binalardır. İkinci grupta ise sosyal amaçlı hizmet veren binalardır.

Bunlar hastaneler, spor salonları, tiyatro ve benzeri gösteri merkezleri, okullar, üniversiteler ve diğer eğitim kurumları, ibadethaneler ile diğer benzer amaçlı kullanılan yapılardır.

Konut dışı binalarda yürütülen faaliyetlere ve bu faaliyetlerin yürütüldüğü alanların kullanılma amaçlarına bağlı olarak tam anlamı ile fonksiyonel ve sınırlı ölçüde dekoratif aydınlatma kullanılmaktadır.

Endüstriyel Aydınlatma

Endüstriyel aydınlatma mal ve hizmet üretimi yapılan alanlarda yapılan aydınlatmadır. Burada mal ve hizmet üretiminin özelliklerine göre her bir yapıda ayrı bir aydınlatma sistemi kurulmaktadır.

Endüstriyel aydınlatmada başta petrol rafinerileri başta olmak üzere tüm sanayi tesisleri ile barajlar, enerji santralleri ve benzeri yapılar kapsanmaktadır.

Diğer yandan yine başta havalimanları olmak üzere limanlar, raylı sistemler, metro ve istasyonları gibi hizmet alanları da kapsanmaktadır.

Ulaştırma Araçlarında Aydınlatma

Başta motorlu kara taşıtları olmak üzere hava, deniz ve demir yolu ulaştırma araçlarında öncelikle sürüş güvenliği amaçlı olmak üzere dış ve iç aydınlatma ekipmanları kullanılmaktadır. Farlar ve iç mekan aydınlatma unsurları en çok kullanılan ekipmanlardır.

Kent Aydınlatması

Kent aydınlatması hava karardığında kentin çeşitli yönlerden kullanımını sağlayan ve kent yaşantısını kullanıcılar için çekici kılan aydınlatmaların tümünü kapsamaktadır.

Kent aydınlatmaları işlevsel ve mimari aydınlatmalar olarak iki ana grupta toplanmaktadır. İşlevsel aydınlatma emniyet, güvenlik, ulaşım, yönlendirme ve etkinlik amaçlarını taşımaktadır.

Mimari aydınlatma ise mimari yapılar, parklar, bahçeler, tarihi eserler ve açık alanların aydınlatılmasını amaçlamaktadır.

Yol ve Sokak Aydınlatması

Şehirler arası yollar, şehir içi caddeler ile kent sokaklarının ulaştırma ve güvenlik amaçlı aydınlatılmasıdır.

Burada temel amaç öncelikle kara yolu ulaşımının güvenli şekilde gerçekleştirilmesidir. İkinci amaç ise kent ve sokak güvenliği ile kentlilerin yaşamsal faaliyetlerinin sürdürülebilir kılınmasıdır.

Madencilik Aydınlatması

Yer altı maden ocaklarında aydınlatmanın temel amacı, çalışmalar sırasında yeterli bir görme alanı oluşturarak emniyeti artırmak ve görüş alanında çalışanın tehlikeleri önceden fark ederek önlem almasına imkân tanımaktır. Madenlerde iyi bir aydınlatma önemli olduğu kadar bu durumu oluşturmak oldukça özellikli bir konudur.

Işıklandırmalar

Işıklandırmanın birincil işlevi aydınlatma olmamakla birlikte aydınlatma sanayinin ve sektörünün bir parçasıdır. Işıklandırmanın kullanım alanı reklam ve tanıtım amaçlı aydınlatmalardır. Bu nitelikteki aydınlatma genel olarak “ışıklandırma’’ şeklinde tanımlanmaktadır.

Arka Plan Aydınlatma (Back Lighting)

Arka plan aydınlatma birçok elektrikli teçhizat ürünü ile elektronik ürünlerin aydınlatması için kullanılmaktadır. Başta televizyonlar olmak üzere, bilgisayarlar, diz üstü bilgisayarları, tabletler, cep telefonları, oyun konsolları gibi birçok elektronik ürünün arka plan aydınlatması yapılmaktadır.

Aynı şekilde beyaz eşyalar ve benzeri gibi elektrikli teçhizat ürünlerinin iç aydınlatmaları da bu kapsamda değerlendirilmektedir.

kaynak: ELEKTRİKLİ AYDINLATMA EKİPMANLARI İMALAT SANAYİ SEKTÖR RAPORU metnin tamamına http://www.agid.org.tr/ ulaşabilirsiniz.

Yenilenebilir Enerjide Yapay Zeka Nasıl Rol Üstlenebilir?

Yenilenebilir enerji kavramı son yıllarda dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygınlık kazanmaya başlayan bir terim. Çevre duyarlılığına ilişkin yayınların basın ve internet yoluyla artması ile bu alandaki tartışmalar da geniş kitlelere yayılabiliyor.

Bu düzeyde tartışılan bir başka konu da yapay zeka teknolojileri. Bu konu, her geçen gün daha çok sayıda yayına, makaleye, videoya ve habere konu oluyor.

Birçok insan, yapay zekanın gelecekte insanlığın kaderini belirleyecek bir çok uygulama içinde aktif rol alacağını düşünüyor. Hatta onun insanlığı tarihten sileceğini düşünenler de yok değil. Tüm dünyada popüler konular olan yenilenebilir enerji ve yapay zekayı birlikte düşünmek mümkün mü? Bu yazıda, yenilenebilir enerji teknolojilerinin gelişmesi ile yapay zekanın bu alana nasıl entegre olabileceğine dair bazı ön görülere ulaşabilirsiniz.

Yenilenebilir Enerjinin Geleceği

Karbon salınımının artmasının, dünyamız için tehlikeli sonuçlar yaratacağına dair kesin bir kanı var. Bu durumda insanlığın önünde, karbon salınımını azaltmak, başka enerji kaynakları bulmak veya bu ikisini bir arada yürütmek olmak üzere üç seçenek bulunuyor.

Şu anda, insanlığın üçüncü seçenekte ısrar ettiğini söyleyebiliriz. Hem karbon salınımı yapan enerji üretim modellerinin terk edilmesi hem de rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerjilerin keşfi, gezegenimiz için umut verici gelişmeler olabilir.

Bununla beraber, yenilenebilir enerjinin göründüğü kadar avantajlı olmadığını düşünen kişiler de var. Onlara göre, yenilenebilir enerji üretimi, diğer modellere göre çok daha maliyetli olduğundan sürdürülebilir bir etkinlik değil.

Bu durumda, başka alternatifler aramak gerektiğini düşünüyorlar. Bu kişilerin savunduğu görüşün yakın zamana kadar geçerli bir önermeye sahip olduğunu söyleyebiliriz. Ancak günümüz dünyasında durum pek de öyle değil.

IRENA adlı uluslararası kuruluş tarafından hazırlanan raporda, 60’ı aşkın gelişmekte olan ülkede güneş enerjisinin, fosil yakıt kaynaklı enerji çeşitlerine göre daha düşük maliyet gerektirdiği aktarılıyor.

Raporun sonuçlarına göre, 2020 yılında rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerjilerdeki üretim, yalnızca gelişmekte olan ülkelerde değil, dünya üzerindeki tüm ülkelerde en az maliyete sahip üretim haline gelecek. Yani gelecek se

neden sonra, rüzgar ve güneş enerjisine geçiş konusunda, tüm ülkeler için bahaneler ortadan kalkmış olacak.

Enerji Teknolojilerinde Gelişim

Elektrik şebekeleri hiç kuşkusuz, dünyadaki en karmaşık sistemler arasında. Geçen yüzyılda temelleri atıldıktan sonra hızlı bir gelişme trendine girmiş ve günümüzdeki haline ulaştı.

Bununla birlikte, bu alandaki makineler yenilenebilir enerji ilavesiyle yeni imkanlara kavuşuyor ve önümüzdeki yıllar için umut verici bazı atılımları bugünden gerçekleştiriyor.

Enerji teknolojilerinin geleceğinde rol oynayacak bir başka alan da yapay zeka olarak gösteriliyor. Öyle ki, yapay zeka algoritmaları yenilenebilir enerji üretme, iletme ve tüketme yöntemlerimizde devrim yaratmaya hazırlanıyor.

Yenilenebilir enerjide kullanılan mevcut şebekeler, yenilenebilir enerji kaynaklarının çeşitliliğini barındıracak şekilde tasarlanmış değil. Bu yüzden, güneş ve rüzgarın doğal değişkenliğini karşılamada zorluklar yaratabiliyor.

Uzmanlar, yapay zekanın bu zorlukları azaltmada yardımcı olabileceği ve yenilenebilir enerjinin dünyadaki tüm ülkeler için başlıca elektrik sağlama yöntemi haline gelebileceğini ön görüyor.

Yapay zeka yöntemlerinin genel şebekeni güvenilirliğini ve esnekliğini desteklemesi, yenilenebilir enerjinin entegrasyonunu sağlaması ve yaygınlaştırması için gündeme gelebilecek 4 adım şunlar:

• Yapay zeka, merkezi kontrol mekanizmalarını geliştirecek

• Yapay zeka, mikro ızgaraları entegre etmek için yeni imkanlar sağlayacak

• Yapay zeka, yeni akıllı tüketici cihazları ve değer akışları yaratacak

• Yapay zeka, yenilenebilir enerjinin yerleşimini ve sonuç değerine dair araştırmalarda destek olacak.

Geliştirilmiş Merkezi Kontrol Mekanizmaları

Enerji şebekesi bilgi işlem, veri toplama ve cihazlar ölçeği ile giderek daha fazla bağlantılı hale geliyor. Yapay zeka algoritmalarının gücünü kullanarak, yeni sensör verileri ile, eldeki büyük verilerden analizler üretmek mümkün olacaktır.

Bu, şebeke operatörlerine yenilenebilir enerji değişkenliği ile başa çıkmada kullanılabilecek kontrol yöntemleri hakkında yeni bilgiler sağlayacaktır. Yapay zeka algoritmaları ile ayrıca, yenilenebilir enerjinin toplu enerji sistemine entegrasyonunu da sağlanabilecektir.

Bununla kalmaz, ayrıca sistem optimizasyonunun iyileştirilmesini de beraberinde getirir.

Yeni Akıllı Tüketici Cihazları Ve Değer Akışları

Halihazırda evlerde güneş enerjisi üretimi için bazı akıllı cihazları kullanıyoruz. Bunlar, tavan üstü güneş enerjisi, şarj cihazları ve enerji yönetimi sistemlerine bağlı akıllı pillerle yenilenebilir enerjinin hüküm sürdüğü bir dünyaya doğru ilerliyor.

Mikro Izgaraların Entegrasyonu

Geniş bir alana yayılmış enerjiyi yönetmenin yolu, mikro ızgaraların yaygın olarak kullanılmasından geçer. Gittikçe geniş bir alana yayılan ve çeşitlenen yenilenebilir enerji üretimi (çoğunlukla güneş enerjisi) şebekeye konduğunda, bu şebekedeki enerji akışını dengeleme zorlukları ortaya çıkar.

Ancak yapay zeka, yenilenebilir enerji kaynaklarının dağıtım şebekesinde tıkanıklık ve güç kalitesi sorunlarını çözmede yardımcı bir rol oynayabilir. Yapay zeka ile çalışan bir kontrol optimizasyonunun dahil edilmesiyle, şebekenin enerji akışını dengelemesi kolaylaşacaktır.

Adaptif Dinamik Programlama (Adaptive Dynamic Programming) ve akıllı çoklu faktör sistemleri gibi yapay zeka algoritmalarını öğrenmek gerçek zamanlı kontrol sağlamaya yarar.

Yapay zeka, bu yeni ürünlerin çoğunu yönlendirecek ve tüketiciye gerçek zamanlı enerji kontrolleriyle tasarruf etmeleri için yeni yollar sağlayacaktır. Bugünlerde gittikçe yaygınlık kazanan akıllı sayaçlar, bu teknolojinin müjdecisi olarak görülebilir.

Dağıtılmış Yenilenebilir Enerji

Dağıtım sistemindeki Dağıtılmış Enerji Kaynaklarının (DER) değeri, sistemin topolojisi içinde bulunduğu yere ve onun nasıl çalıştığına bağlıdır. Şebekeye çoklu değer sağlayan bir varlık, yenilenebilir enerji için yeni değerleme modellerini destekleyebilir.

Çeşitli yapay zeka yöntemleri yalnızca dağıtılmış enerji kaynakları için en değerli yerleri bulmakla kalmaz, yapay zeka güdümlü kontroller de dinamik yollarla yeni çalışma metotları geliştirip yaygınlaştırabilir.