Kömürcüler by Sezin Özkılıç

I I

ll İil

lı lf

t 1 ül

nat politikanrn buyruğuna değil, potitika sanatrn buy. ruğuna girer onda. Öyle olmasa Lysisiraia, Atina'nrn politika sorunlarryle birlikte insanlığn belleğinden silinir giderdi. Demokrasiyle birlikte Atina'yr sarrnlş olan komedya yaşamazdr; çıkarcrlara, savaş tutkunla_ nna, halk düşmanlarına karşr iolmak zorundaydı; ama politikayla ilişkilerinde sanat niteliğini yitirmesi, baya^ ğılıklarla uğraşırken bayağılığa düşmemesi gerekiyordu. Aristophanes, tam anlamryla sanatçr kalarak politikaya karrşmanrn, sanat gücüyle halkı kendi seçtiği

yöneticilere güldürmenin yolunu, ölçüsünü buldu. Halka yaranmadan halkçı, ders vermeden eğitici, kandırmadan uyancr oldu. Politikacrlar, zorbalar, yargrçlar, askerler, tüccarlar, filozoflar, bilginler yedikleri taşların acrsrnr unutacak kadar güzel bultıyorlardr bu sahne tanrısrnrn oyunlarrnr. Saldrrrlartnın en ağrrrnda sanat daha ağr basıyordu. Aristophanes, gülen düşüncesinin sınırsız özgürliğünü yalnrz demokrasiye borçlu değildi; d,okunulmazlrğnr sanat çabasıyla kazanmıştı daha çok. Üstüne çektiği yıldrrrmlarr geri teptiren gülüşünün aydrn güzelliği oldu. Lysistrala, Aristophanes'in barrş ufuuna açtığr sanat savaşlarrndan biridir. Savaş yolunu seçmiş, emperyalist' eğilimler,e kapılmış bir demokraside, barrşr savunmak ateşle oynamaktr; zırhlata, kalkanlara bürünmüş çatık kaşlr savaş tannsı.na çel,me taknrak, cenk bofularrna karşr rslrk çalmaktı. Sanatrn büyüsü korudu Aristopharies'i ve Atina, savaşlarla sürdüremediğ yaşama gücünü Lysisirata'nrn barrş özlemiyle günürnüze ulaştrrdr. SABAHATTIN EYÜBOĞLU

ı<önıüncüıBn Türkçesi

SABAIIATTİN EYÜBOĞIU

AZFIA ERİIAT

tr,

Sahne yerine göre, hallc kurul,tayının toplandığı P ng m' t e, Dıkai,op oli,s' ın, E urı,pides'i,n euleri, önünde ga d,a çarşıda geçer.

KİŞİLER,

DİKAİOPOLİS; Atina yurttaşr DÜZEN GÖREWİSİ TANRIGİL fAmphitheos) ELÇİLER KOFARTABAS; (Pseudartabas); Pers kralrnrn elçisi THEOROS; Trakya elçisi AKHARNAİ,İr XÖİVİÜRCÜLER KOROSU DİKAİOPOLİS,İN KIZI DURiPİDES,İN KÖLESİ BURİPİDES

LAMAKI{OS; Atinalı general

M[:GARA,LI MEGARA,LININ KIZLARI BİR CURNALCI TH!]BAİ,LI N1KARKrIoS LAMAKHOS,UN HİZMETCİSİ BİR ÇİFTÇİ GÜVEYİ YARDIMCISI IIABERCİ

DİKAİOPOLİS

Ah, kaç kez yüreğim kan ağladı

benim! Sevinçlerimse ne az, ne az, beşi bulmaz Ama çektiklerim saymakla bitmez; Denizde kum bende dert! Ne duydum sevinc olarak, bir bakalrm: Evet, sevinçli bir günümü hatrrliyorum, Hani o tiyatroda, Aristophanes'in bir oyununda Kleon'a yuttuğu beş kese altrnr kusturduklarr gün. Yüreğimin yağları erimişti o gün ('). Bu güzel başarı için severim Atlrlarr, Bütün He]]as için ne şan, ne şerefti o! Ama bunun ardrndan başka bir gün duyduğum acr Tragedyalık bir acı oldu tıenim için: Ben Aiskhylos'u dört gözle beklerken sahnede,

[')

Aristophanes'in 426 yılında, yani KörnürcüIer'den bir yıl önce oynattığı Eabilliler komedyasında Kleon, birleşik kentlerden çalmış olduğü beş altını Atlıların dayağı a,Itında ku-

sar gösterİlmişti.

logaıiçi Üniversitesi Kütüphanesi

]ffi

tti]

ABiSTOPHANES

Gelsin, korosuyla Theognis! (2) demezler mi. Düşün, nasıl vurulmuşa döndüm beynimden! Ama bir kez daha sevindiğim oldu: Moskhos'un ardrndan Dexitheos (') çrkrnca sahneye Blr Boiotia yiğitlemesi söylemek için. Derken aynr gün ölüyordum az kalsrn: Gözlerim kararıverdi görün,ce Khairis'i (a) Homeros'tan bir parça okumak için sahnede. Hamama kabul edildiğim günden bu yana Hiç böylesine kan başıma çıkmamıştr: Sabalitan bütün yurttaşlar toplantrya çağrıldı, Oysa toplantr yerinde kimseler yok. Yurttaşlar agora'da gevezelik ediyorlar; Krrmrzr ipler arasrna girip Buraya doğru yürümeleri gerekirken İpi gören başka bir yana kaçıyor (5) Senato başkanlarr bile yok ortada. Geç kalacaklar hepsi, geç kalrnca da, İyi yerleri kapışmak için birbirine girip Sel dalgalarrna dönecekler srkrşmaktan. Sen gel de bunlarla Barrşr sağlamanın yolları.nr ara; Urnurlarmda bile değil barış. Ah yurdum, zavallı yurdum. yazıklar olsun! Toplantıya ilk gelen ibenim her zaman, (,) (,)

r) {u)

Kötij ve soğuk bir tragedya yazarı sayıIan Theognis'e .kar" l6kabı takılmıştı. Kitara çaIgıcıları. Moskhos kötü, Dexitheos iyi bir çallgıcı sayılırdı.

kötü bir kavalcı.

Yurttaşları toplantıya sürmek için agora'ya kırmızı boyalı

bir ip qerilirdi.

KÖMÜRCÜLER

Gelir otururum böyie tek başrma, Ahiar uflarrm, esnerim, gerinirim, Yellenirim, srkrlrro bir şeyler çizerim,

Sakalrrnr yolar, bine kadar sayarlm. Barrş özlemiyle tarlalara bakarrm uzaktan, Kente lAnet okur, köyüme can atarrm. Köyüm ne kömür satın aldrrrr bana, Ne sirke, ne de zeytinyağr. Satrn almak şözünü bile bilmez, Kendi ,kendini besler benim köyüm. Aidırn sattrmlarla yormaz kafamr. Onun için kesin kararlarla geldim bugiın: Bağırrp çağrracağrm, kryameti il<oparacağrm, Barrştan gayrr söz edene Verip veriştireceğirn, diyordum. Ama işte ibaşkanlar nihayet, Öğleyin, öğleyin gelebildiler ancak. Tam dediğim gibi de oldu: Baksanrza nasıl itişip kakışıyor herkes t Ön srrayr kapmak için.

DÜZEN GÖREVLİSİ

ilerleyin, ilerleyin ortaya

doğru.

(u) Söz aian oldu mu?

TAhTRIGİL

GÖREVLİ - Kim söz istiyor? TANRIGİL * Ben. GöREVLİ - Adrn ne? TANRIGİL:- Tanrıgil. CÖRE\IIJİ

(.)

İnsan değil rnisin yoksa?

Amphitheos Yunanca «yarı-tanrı» anlamına gelir; ke,lime oyunlarına yol açan bu adı oTanrıgil" diye Türkçeleştirmeyi uygun gördük. 27

ARiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLER

Değilim. Bir ölümsüzüm ben. TANRIGİL Atam Tanrıgil Demetler'le Triptolemos'un oğluydu,

DİKAİOPOLİS 1Pers krlığındaki elçileri görerek) * Vay babam vay! şu Pers cafcafina ibakın hele! B.{Ş ELÇİ Bizi Büyük Kralrn sarayina

Onun oğlu Keleos [7) benim ninem Flhainarete ile evlendi, Benim babam Lykios ondan doğdu. Ölümsüzürn ve tarrrrlar yolladı beni Lakedemonyalrlarla anlaşrnak için teJr başrma. Ölüms,üzüm ama, ey insanoğullarr, Yol parasr aramayln bende, Başlran|arrnsa para vermeye niyet}eri yok. atrn bu adami dışarı! GÖREVI-İ - Okçutrar, Keleos! TANRIGİL - Triptolemos! Göz yumacak mrsrnrz buna? DİKAİOPCLİS * Eaşkan baylaro kurutrtaya saygrsrzhk edersinj-z drşarr attırmakla. adamı Bu İstediği sizin yararrnrza barrşı sağlarnak, Kılıçları kalkanlarr susturmak. Otıır yerine ve sus! GÖREVLİ Hayrr, Apollon'a yenrin ederim, DİKAİOPOLİS

susmayacağım. Başkanlı ğınrzr barrş uğrunda kullanmazsanrz. GÖREVLİ fgetrenleri biidirerek) - Kralrn sarayrnda"n getren elçiler! .Kral rnr? Kral da kim oluyormuş? DİK§İOPOLİS

Bıktıtç artık hu sizin elçilerden, Bütün tııvus kuyruklu maymunlardan. CÖREVLİ __ Kes sesini! [Z) Keleos,

topıak

tanrlÇasi Demeter'i Eleusis'to kabul ederı

yollamrştın:.z

Euthyrnenes'in basbakan olduğu yrllarda Aünde iki drahmi yollulrla. DİKAİOPOLİS - Yazıkazclrahmilere! BAŞ ELÇİ * D,oğrusu, ç7le çekrneciik Küçük Asyanı,n yeşil ovalarmdan geçerken: Araba tentelerinin altmda Yumuşak döşeklere uzanrp yatmaktan Öiüyorduk az daha... DİKAİOPCLİS Demek biz keyf içinde yaşıyorduk Savaş yerlerinde- çarnurlarda yatari<en. ELÇİ Konuk edildiğimiz her yerde Zorla -tatlı saraplar içiriyorlardı bize Altın ve hillur kAselercle. DİKAİOPOLİS şehri! - Ey Atina, Kranaos'un Görüyor musun Elçilerin nasıl alay ediyor seninle? ELÇİ Çünkü bu ibarbarlann gözünde insan Ancak- çok yiyip çok içerse insandrr. DİK,\İüOPOLİS - Bizde orospu, puşt derlerböylesine! ELÇI _- Yola çıkışımrzln dördüncü yrlında Büyük Kra]rn sarayrrr,a vardık. Ama Kral bütün ordusuyla ayak yoluna gitmiş, Ve Katdağı,nrn tepesinde sekiz ay boyunca Boşaltıp karnrnr rahatlamrştr DrİK,{İOPOLİS * Ya, büzüğünü srkmasr ne kadar

ve toprak ana kültünü bu şehirde kuran kraldır, 28

zaman sürdü, 29

ARiSTOPHANEŞ

KÖMÜBCÜLER

Bir dolunay boyunca mı? ELÇİ Bu işten sonra saraylna

1 İİ

döndü, bizi konukladr, Frrında kızarmış ti.im öküzler sundu bize. D|İKAİOPOLİS ...- Frrrnda krzarmrş öküz olur mu hiç? Palavra bunlar! ELÇİ _ Bir de öyle bir kuş yedirdi ki bize, İnan olsuır, bizim Kleo,nymos'un (') üç misli vardr, Şarlatan kuşmuş adr da onun gibi. de günce ilıi DİKAİOPOLİS - Demek onun için sen d,rahmiye Şarlatanlık ediyorsun bize. geldik işte. ELÇİ - Sonunda döndük Kofartabas'r (') getirdik size, Kralrn Gözü. DİKAİOPOLİS Karga oysun o gözü, seninkini de

aı

birlikte!

GÖREVLİ (geleni ibildirerek) _- Kralİn Gözü! DİKAİOPCLİS (iki hadrmağasınrn önünde gelen Kralın Gözünü görerek) - Aman Herakles tanrr, Bu seninki göz değil, ahbap

imdat!

Bir

savaş gemisinin ki.rrek deliği. Karaya çekilmiş tekne misin nesin? Gözünün altındaki kürek kayışı da ne oluyor? ELÇİ Ha.ydi, Kofartabas, anlat şimdi - haber yolladr seninle Atinalrlara! Kral ne (,)

Kleonymos: Aristophanes'in komedyalarında sı k sık alaya alınan bu adam iri yarı, palavracı bir demagog olarak tanütlllr.

(n)

Pseudartabas: Sahte Artabas demek; "Kofartabas, diye çevirdik. 30

KOFARTABAS

ELÇİ

İartaman eksarks apianona

A,rıladın ml ne diyor?

satra.

(10)

'DİKAİOPOLİS _ Apollon canlml alsın bir ELÇİ

şey anladrysam" - Diyor ki Kral altın yolluyor size. (Göze) sözünü daha iyi belli etsene sen de.

Altın KOFARTABAS Zor aldun altun, kova dipli Yunon. DİKAİOPOLİS - Sen misin belli ğt diyen! ELçİ - Ne d_iyor? DİKAİopoLİS * Ne mi diyor? Diyor ki

Barbarlardan altrn koparacaklarınl sanryorlarsa Akrllarrna turp srkayım Yunanlrlarrn. ELÇİ dolusu altından söz edıyor. - Yok canım,Nekova DİKAİOPOLİS kovasr be! şarlatan herif sen de! ordan, ben konuşturayrm onu. Çekil

(Kofartabas'a} açıkça Hadi, söyle bakalım bu tanığın önünde, Yoksa krzıla boyarrm üstünü başınr: Kral a]tın yolluyor mu bize? (Kofartabas başıytra hayır der) Itrayrr! Demek elçilerimiz aldatmış bizi. (Kofartabas ve hadrmağalarr evet

Bak hele bizim u,r, tYJ,:ff[,,li#İlll"" Buralı olmasrnlar? Tarnam buralr; Şu berikini tanıdrm bile: ('o)

Kofartabas'ın güya Pers dilinde söylediği bu sözler aslında bozuk Yunancadıı". 31

l(öMüRCüLER

ARlsToPHA.NES

Kleisühenes bu, Sibyrtios'un oğlu. Seni kı,çr tıraşlr azgrn puşt seni! Maymun suratlr herif, bir sakal takıp Hadırnağasr olmaya ka]karsin ha! Öteki l<im acaba? Straton (") olmasıni? GÖREVLİ - Suso otur! Senato, Kralrn Gözünü devlet köşküne çıağrrryor! Tamam, olan oldu, çek ipini gayrı! DİKAİOPOLİS Burda bcşuna kafa patlatmak budalalrk.Demek devlet kaPrsr hep böylelerine açrlacak. Ama lıen bilirim yapacağrmr: Bir yaman, bir büyük işe girişeceğim. Hey, Tanrıgil, nerdesih! TI\NRI,GİL - Burdayrm. sekiz drahmiyi, git benim DİKAİOPOLİS - A1 şu adrma yap Lakedemonyalrlarla. Bır barış anlaşmasr Yalnrz benim için, karrm ve çocuklarrm için. sizler de hava almakta devam edin O yana bu yana elçiler yollayarak. Yol verin Theoros'a, GÖREVLİ Sitalkes'in sarayrndan gelen eiçimize! ('2) işte geldim! THEOROS - Hop,Al sana bir şarlatan daha! DİKAİoPbLiİS niçin kal&k bu kadar uzun T'HEOROS - Trakyada zaman... para alryordun da DİKAİopoLİS Çünkü bol bol

ondan.

kleisthcncs ile straton ahIaksız lk| Atina'lıdır; Sibyrtios ise Atina'da beden eğitimi yapan bir öğretmen. [") Sitalkes: 432 yı,lında Atina ile antlaşma yapan Trakya

kral ı.

THEOROS

Çünkü bütün Trakyayı karlar kaplamrştr o zaman, Nehir]er donmuştu o srrada... DİKAİOPOLİS Theognis de - Tam o srrada ", burada ('3) Tragedya yarrşma girmişti... Tİ{EOROS arada Sitaikes'in sarayrnda - Biz de o içiyorduk. Bol bol Trakya şarabr Anlatamam Atinaya gösterdiği dostluğu, Görülmeük, ger,çek bir sevgiydi bu; Duvarlara yazryordu sevgisini Canrm Atİnalılara vurgunum diye. Cğlu, ki Atina yurttaşlığı verdik kendisine, Deli divane oluyor, yanrp tutuşuyordu" Bizim bayram sucuklarımrzr yemek için. Yalvarryordu babasına bize yardrm etsin diye. Şarap kAsesini kaldırrp yemin etti babası: Atinaya öyle bir orduyla gideceğim ki, dedi, tsir çekirge bulutu geliyor diyecek görenler. Arap olayım, inanrrsarn tek DİKAİOPOLİS

sözüne

Çekirgelerden başka. göndermiş bulunuyor bize THEOROS - Şimdiden Trakyanrn en savaşçl boyunu. DİKAİOPOLİS anlaşıldı. - Ha, şimdi getirdiği Trakyalılar! GÖREVLİ - Theoros'un bize Buyrun! DİKAİOPOLİS Aman, nedir bu başrmıza gelen!

('.) Bkz.2.

not. 33

F/3

ır li

KÖMÜRCÜLER

ARiSTOPHANES

[(, ','

Başkanlar oturuma son verdi.

Kocamantoslar ordusu! (14) TİIEOROS DIKAİOPOLİS - Kocamantoslar mr? Bu da ne

demek? (Takma phalloslarıru göstererek) Ya bu da nesi? Kim yolmuş bu Kocamantosların

liğini?

n., THEoRoS - iı<ı drahmi ücretle vısıtİl Bütün Boiotia'yr kalkanlarıyla ezerler. Bu kabuksuz herifiere iki drahmi DİKAİopoLİS

ll l\

ücret ha?

Yandr yurdun kurtarrcısr denizciler! Eyvah! Başrma gelen! Kocamantoslular sarmrsaklarrmr talan ediyorlar. Brrakr4 sarımsaklarır4r! Yaklaşmao be adam, b,aşrn belAya. THEOR]OS

}]

grrer:

Sarmrsak yryen horozlara dayanrlmaz. . nİı<aİopol[S * Başkanlar, nasıl göz

'r-"rrr#l1",

Kendi yurdumda bu barb,arlarrn beni soymasrna? Peki, öyleyse, ben de yurttaşlık hakkrmr

Trakyaıılarrn, ücreti konusu bu gün orıİ:L'İr#"*' Tanrrlar istemiyor konuşulmasınr: İşte belirtisi, bir yağrnur damlasr düştü üstüme, yerlerine GÖREVLİ - Trakyalıiar çekilsin, gitsinler, Yarrndan sonra çağrrlacaklar.

('.)

l ]

Adları kelime oyunlarına uysun diyo "Kocamantoslf,r" di-

ye çevirdiğlmiz "Odomantoslar" Trakya'nın en vahşi diye bilinirdi. 34

boyrı

DİKAİOPOLİS 1yalnız kalıncaj - Vay başrrna benim! O güzelirn sarmısaklar gitti!

Amd işte Tanrıgil dönüyor Lakedemonya'dan. Hoş geldin, Tanrrgil. TANRIGİL .- Dur, soluk ala;ıım da sonra konuşalrm. Arkama düşen Akharnai'lrlardan kaçryorıım. DİKAİopoLİS Ne var? Ne oldu? TANRIGİL Sana bir barış anlaşmasr getiriyordum; Koşa koşa gelirkerr Aliharnai'lılar çaktı işi, O yaşlı babayiğitler, meşe odunu yürekiiler, O dik kafalı Marathon savaşçrlarr. Başladılar hep bir ağızdan bağırmaya: "Alçakoğlu alçak, sen barış anlaşmasr getirirsin ha, Bağrmız bahçemiz ayaklar atlında çiğnenirken!" Bir yandan da taş dolduruyorlardı yenlerine. Ben kaçtım, onlar ardrma düştü bağıra çağıra. DİKAİOPOLİS _ Bırak bağrrsınlar! Sen anlaşmayi getirdin mi, onu söyle. TANRIGİL * Elbette, üç türlü sarapla hem de. Ayrr ayrr tadrrıa bak üçüniin A,1 bak, bu beş yıllık ibir banş, DİKAİOPOLİS (şarabr tadarak) - Puah. TANRIGİL Ne var? gitmedi, zift kokuyor: DİKAıİOPOLİS - Hoşuma Donanma hazrrlrklarr olsa gerek burı,un altında. TANRIGİL * Öyteyse sen on yıllığına bak. DİKAİOPOLİS da buram buram elçi kokuyor, - Bu yardrmlarrnı Birleşikierin geciken andrrryor. TANRI,GİL * Eh, öyleyse al sana otuz yıllrk bir barış 35

r ARiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLER'

Hem karadıı, hem denizde. DİKAİOPOLİS İşte - Gelsin Dionysos şenlikleri! bundaki koku Tanrr balı, tanrr şarabı kokusu! Ne mutluluk, korkmayız artık .,Al üç giinlük kumanyanr gel" diyecekler diye. Diiediğin yere git! diyor bu şarabrn tadı. Aldrm, kabul ettim bu barışr, Döküp içiyorum son dam]asına kadar. Atinaiılar gitsin güle güle savaşlara, Ben kurtuldum artrk savaş belAsından, Gidiyorum kırlarda Dionysos'u kutlamaya. (15) TANRIGİL - Ben de canrmr kurtarayım Akharnai'lrlardan. KOROBAŞI (Akharnai kömürcülerinin korusunu yöneterek) Burdan gelin, koşun ardrndan, bulalrm izini, Soralrm gelen geçen herkese, Yurdun seiAmeti için yakalanmasr gerek. Kim gördüyse söylesin ne yana gitti O anlaşmayr getiren adam! KORO :- Kaçtr, yok ortadao görünmez oldu. Kör olasrca ihtiyarlık! Gençliğimde olsaydr,

PhaüIlos'la yarıştığrm yıllarda, (16) Sırtrmda bir kömür çuvalryla hem de, Zar kaçardr elimden bu barış aracıstr, Kanatlr kuş da olsa yakalardrm onu. I(OROBAŞI - Ama yrllar derman bırakmadr bacaklarıında, Ağırlaştım, ihtiyar Lakratides gibi. O yüzden kaçtı elimden, ama brrakmayalım poşini, Akharnai'lrlar yaşlr da olsa Hiç kimse onlarr yenmekle övünmemeli. KORO -- Ulu Zeus, şu adamrn yaptığına b:ak! Düsmanlarryla,barış, yapmaya kalkryoro Ben öfkemden kudururken Topraklarrmı ciğneyenlere karşr. Arna ben aman vermeyeceğim onlara, Şişleyeceğim onlarr durmadan, kryasrya, Bir daha bağrma bah,çeme sokmayacağrm onlarr. I{OROBAŞI * Durmayalrm, arayalrm, bulalım onıı, Okluca kırlarrna koşalim, Dört bir yanl tarayrp yakalayalım onu, Taşlar yağdrralım başrna.

('u) Kır

Tören başlryor, Durun, durun, duydunuz mu, dostlar? KOROBAŞr herkesi. Biri törene çağirryor Aradığımrz adam olsa gerek bu. Şu yarıa, çekilelirrı hep birden

Dionysia'ları şarap tanrısı Dionysos'un şerefine aralık ayında ve köylerde kutlanan şenlik,lerdi. Bayramın başlıca özelliğl olan okomos" alayı Atina'da komedya türünün doğmasına yol açmış ve bu türe adını vermiştir. Kır Dionysia' larının nasıl kutlandığı ve komos alaylarının nasıl düzenldndlği hakkında tek belgemlz Aristophanes'in Kömürcüler piyesidir.

Dıkaıop olıs'

in euının önü. Dıkaıopolıs'

-susalrm!

susalrm!

ın sesi, içerden dugulur. DİKAİOFOLİS Tören başlryor,

['uJ Sicilya'lı Phaüllos, ilkçağın en hız|ı 36

koşucularından biriydi.

KÖMÜBCÜLER

ARiSTOPHANES

Haydi, şimdi düşelim yola.

Adam çıkacak besbelli kurban kesmeğe. DİKAİOPOLİS 1karrsı, krzr ve iki kölesiyle çrkar)

Tören başlryor, susalrm!

Tören başlryor, susalrm! Kızım, öne geç sepetinle. Xanthos, sen ,de phallosu dik tut, Şimdi koy sepetini yere, krzrm, başlayalrm! KIZ Anne, kaşığı ver de, kaymak döke;,im

DiKAiopoı,is *

"',,

çorege.

olduo her şey tamam. Ey Dicınysos, yüce sultanrm, kabul et Sana sundu_ğumuz bu töreni ve kurbanr Çoluğum çocuğum, ev halkımla birlikte. Mutiu kıl bize bu köy şenliğimizi, Sağladığım otuz yıllık barış Ordularr uzaklaştrrıp evimizden Bereket getirsin bize! }Iadi kızım, sepetini güzel güzel taşr, Flanrm hanımcrk, utanga,ç h,allerinle, Ne mutlu gerdeğine girecek olana, Mini mini kedicikier doğurtacak sana, Senin gibi sa;bah sabah yellenecek onlar da. Yiirü yavrum, kalabalrktan. da sakı.n, Altıncıkiarrn1 aşlrlvermesinler. xanthias, sen de arkadaşrnla dikkat et Phailos sepetin arkasrnda dimdik dursun. Ben ;ırdrnrzda.n geleceğim Övgüler okuyarak.Phales tanrıya. (17) Karıcığım sen damda kal, seyret bizi.

(rr)

Phales: Kır Dionysia'larının komos alaylarında yer alan ve

erkek uzvunu temsi| eden bir tanrı3B

Ey Phales, Bakkhos'un yoldaşı,

Cümbüş seven, gece gezen, Evli kadrnlara, delikanlrlara düşkiin tanrr; SelAm sana yeniden! Beş yıllık gurbetten sonra Iiavuştum köyüme nihayet. Bir başrma sağladığım barrşla Kurtuidum kaygılardan, cenklerderç komutanlardan. Çok daha tatlı bir şey değil mi, Phales, sevgili Phales, Kıstrrmak )tıizmetçi krzr, Tratta'yr, Ormandan odun çalarken Sarılıp beiine kaldırmak onu yerden, Sonra yatırıp çiçeğini koparmak. Phales, canım Phales, gel içelim seninle. Yarrn sabah, sarhoşluğumuz geçinceo Kuilarrz barrşı şarapla Ve asariz kalkanr ocağrn başına. KOROBAŞI (Dikaiopolis'i görerek) * İşte o, işte o! Çal taşı ltafasrna, vur kafasrna, vur! Vur alçağn kafasrna, vur bre vur! DüİKAİOPOIİS (çrlmleğiyle başını savunarak) Heraktres, koru beni, ne oluyor! Çömleğimi krracaksrnız ! KOROBAŞI * Senin kafanr krracağrz, alçak! DİKAİOPOIİS - Suçum ne, sayln A]<harnai ihtiyarlarr? yüzsüz, KCROBAŞI vicdansrzl - Bir de soruyorsurı, Ne suratla bakabiliyorsun bana, vatan haini! Kendi çıkarrna barış yapan alçak! 39

;fi

anisropHnıırs

KÖMÜRCÜLER

DİKAİOPOLİS

DİKAİOP,OLİS -_ Ama ne şartlar koştum, ibüyor musunuz?

taşlarımrz,

sabredin,

KORO._- tsir an bitre sabretmem! Ne söylesen boşuna. İğrenivorum senden, Kleon'dan daha çok hem de, O Kleon ki derisini yüzüp Çizme yapacağım Atlılara. KORCBAŞI * Lakonyalrlarla anlaşan adama Uzun söylevler çektiremem, Başrnla ödeyeceksin yaptığını. DİKAüOPOLİS - Brrakrn takonyalrları bir yana. Etmeyin, dostlar, dinleyin nasrl anlaştığımr, Bakın haksrz mlyrm. KOROBAŞI - Nasıl haklı olabilirsin barişarak O imansızlar, o kallbşler, o yemin bozanlarla? DİKAİOPOLİS * Ben derim ki fazla 5ıükleniyoruz Lakonyalrlara Onlarrn yüziinden deği1 bütün başrmrza gelenl6r. KOR,OBAŞI Değil mi, alçak herif, bir de

utanmadan Yüzüme karşı söylüyorsun bunu! Üstelik de insaf bekliyorsun benden. ,ü,DİKAİOPOLİS _ Değil elbette, ispat edebilirim.ki

Birçok yerde sizsiniz haksrz olan. KOROBAŞI Bu kadar alçaklık olamaz,

SlZe

kuduracağrm: Düşmaırlarımıa savunmaya kalkryor bize karşıl 40

-l\.

Kellemi veririm, doğru değilse

söyledikleri, .Haik da benim gibi düşünmüyorsa. IiOROBAŞI - Ey yurttaşlar, ne güne duruyor

Dinley.in beni!

KORCBAŞI dinlemek ha? Öleceksin sen! - Senikafanı Taşlarla ezeceğim senin! DİKAİOPOLİS * Dinleyin önce, sonra vurun. Bir

,I iii iİ

,,]

,i1 ,i!i

lii

Niçin boyamıyoruz bu atrçağı kızil kanlara? DİKAiİoPoLİS _ Nedir sizi böyle birden Azgın çrralar gibi tutuşturıan? Bir kez daha yalvarırım5 üniü Akharnai'lrlar: Söz vermeyecek misiniz bana? -KOROBAŞI vermeyeceğiz! - Hayır, DİKAİopoLİS Ne b6lAya çatacakmışım meğer! KOROBAŞI Seni dinlemektense ölmek daha iyi! DİKAİOPOLİS * Dinleyin beni, Akfharnai'lrlar! KOROBAŞI gebereceksin, bil! - Hemen - DİKAİOPOLİS Öyleyse ben. de bilirim dişlerirni -

göstermesini:

En sevgili ah,baplarrnrzı öldürürüm ben de, Boğazlarrm sizderı aldığın tutsakları. IiOROBAŞI Yurttaşlar, ne saklıyor bu sözlerin.

altrnda,

Ne pusu kuruyor Akharnai'lrlara? Birimizin, çocuğu mu var elinde? Neyle korkutmak istiyor bizi? DİKAIOPOLİS 1Ulr çuval kömür ve bir bıçakla seiir) * Atın isterseniz taşlarr şimdi" Ben de can dostunuza kryarrm sizin. Aniaşılır şimdi aranızda hangi kömürcünün Kömürüne bağlı olduğu. KORO _- EYvah, yandıkl Bu çuval bizirn Ama_n, dur, kryma ona, s,akın, sakın ha! 47

r l

KÖMÜRCÜLER

ABiSTOPHANES

DİKA,İOPOLİS i

Öidüreceğim, ne kadar bağrrsanız

--- Nasrl öldürürsün bu sadık'rordutıT"*u*' Körnürc,ülerin bu can dostunu! DİKAİOPOrİS - Siz demin dinlemek istediniz mi beni? dinliyoruz: peki, sövle şirndi, KORO - Haydi, An]at niçin sevdiğini Lakedernonyalrlarr, O canrm çuvalcığa ihanet edemem. DİKAİop,oLİS * Önce atın öyleyse taşlarrnrzr yere, IiORO .- İşte attrk, sen de lııçağrnr at, DiKAiopOtiS ..- Peki, bir yerlerinizde taş kalmasın sakrn, Silkelenip attık hepsini, IüORO Bak gör işte nasrl silkeleniyorurn, Hadi, kaçamak yoko at bryağınr, Frrrl firrl dönüyorum baksana! o deminki bağrrrnalarrnrz nÜl<aİO,POLİS - Neydi öyleyse! kömürü dağlarrmrzrn Az katrsrn gidiyordu }Iemşerilerinin densizliği yüzünden, Bakrn nasrl korkudan toz saldr Mürekkepbalığr gibi çuval. Ters huylu olmak ne kötü şey, Taşlara sarrlmak, böyle bağırıp çağırmak, Kulak],arınr trkamak söylenen şöze, Oysa ben Lakedernonyalrlarr savunurken kellemi küt,üğe dayayarak konuşuyorum Canrmr çok sevdiğim halde. KORO -- Çlt getir öyleyse kütüğü, aşağrlik herif ! Söyle bailçalım neymiş Canrn kadar önem verdiğin şey.

KoRo

Pek mera]ç ediyorum düşiincelerini. Ama senin dediğin gibi olsun, Getir kütüğü ortaya ve öyle konuş. DİKAİopoLİS (bir kütük]"e dönerek)

[şte üstünde başrmr keseceğiniz kütiik, Ve işte ben, canr elinizde zava:Llı sözcü. Kendimi bir kalkan]a savunacak değilim, Lakedemonya için doğru bildiğimi söyleyeceğirn. Ama korkrnuyor da değilirn bir yandan: B.ilirim köytrülerin ne kadar hoşlandığırır Kendilerini ve Atinayı bir şbrlatanrn Doğru yanlrş örrmesinden. AJrnan kim, satrlan kim fark:.na bile varmazlar. Ayrrca ihtiyarların huyunu da bilirim: Oy kuilanıp adam vurmaya can atarlar. Kendi başıma gelenden biiirim: Geçen yıl bir komedyam için ]lleon neler çektirmişti banq lhtiyar Kurulu önüne götürüp beni Etmediği iftirayi brrakmamıştı; {'') Yalan saçan diliyie Küfür sellerine boğdu beni. Yok oluyordum az kalsın Attığr pisliklerin batağrnda. Onun için konuşmaya başlarnadarı, önce İzin verin de dokunaklr sözlerle Yumuşatayrm yaşh yüreklerinizi. KCR]C - Ne derae-k oluyor bu dolambaçlar, Bu kaçamaklarla geciktirmek söyleceğini?

{'rJ

Kleon, Aristophanes'i Eabillilet komedyasında devlet me,l rnur|arına hakaret etrniş olrnakla suç:larnıştı. Bkz. . not.

.İd

,, l1Tı

l;ı

.]i

anisTopHaı,ıgs

iiı

Peki, haydi sana izin, acrndrr önce bizi, Konuş kötü şairler gibi maskeler takrnarak, Cehennem tanrılarrna baş vurarak, Sisyy'h,os'un bütün kurnazlıklarrnr ku]lanarak (19) Ama ondan sonra bil ki' Geciktiremezsin artrk savunmanl. DİKAİOPOLİs - Demek şimdi yürek göstermenin

slrasr:

Euripides'i bulma,ktan başka çare yok, (Euripides'in kaprsına vurur) Hey ulan, aç şu kapıyı!

ıl

UŞAK Kim o? DİKAİOPOLİS - Euripides içerde mi? UŞAK Hem içerde hem değil, anlayışına

ü', l' I

il $

DÜKAİOPOLİS

göre.

Ne demek? İçerdeyken içerde yok olur mu? UŞAK * Bai gibi oIur, babalrk. Aklı dışarı çılıtr çünkü Şiirlerine dizecikler toplamaya, Ama kendisi evde sırt üstü yatmış Bir tragedya yaplyor. DİKAİOPOLİS ne - Ne mut]u sana, Euripides, rnutlu sana! Uşağrn bile oyun oynuyor k,onuşurken. Haydi, oğlum, çağrr onu bana. USAK Olmaz! - O]maz! Olur DİKAİOPOLİS olur! Gider miyim burdan? Gitmem, kapıyr krrarrm da gitmem. Euripides, canlm Euripides'ciğim benim,

('r)

Tanrıları aldatan Korinthos kralı. Hades'tc bir kayayı sonsuzluğa dck yuvarlamal< cezasına ÇarptIrllmlştIr. 44

KOMURCULER

Kuiak ver bana, kulağın varsa

eğer!

Ben, Aslanlıköydon Dikaiopolis Görüşmek istiyorum seninle. EURİPİDES __ Aşağıya inmeye vaktim yok. DİKAİOPOLİS Döner sahneni kullanrver. _ EURİPİDES Kul]anamam.

DİKAİOPCLİS _ Öyle bir kullanırsın ki! EURİPİDES _ Hadi peki, döndüreyim sahneyi, Çünkü benim vaktim yok gelmeye, DİKAtopoLİS Etıripides!.. EURİPİDES -_ -Ne bağ,rrıyorsun be? DİKAiOPOLİS Sen tiyatro yİzarken ayaklarrn

havada, Oysa tam tersine yere basman gerek. Topallamasr bundan ötürü kişilerinin. O uydurma tiyatro kılüları da ne oluyor, Nedir o yürekler acrsr giysiler? Bütün yarıatıklarrn birer di]enci bu yüzden. Ama yalvarltrım sana, Eı-rripides, Dizlerine kapanrrım: çrkar ver bana Eski dram partallarrndan birini: Koro önünde bir nutuk çekmek zorundayrm, Başararrıazsam, öldüğüm gündür. istiyorsun? EURİPİDES - Ne,biçim bir kılık Mutsuz ihtiyar Oineus'un kılığr olur mu? krlığı DİKAİOPOLİS - Hayrr, daha mutsuz birinin olsun. EURİPİDES _ Kör Phoinix'in kılığr nasıl? olmaz! DİKAİOPOLİS - Hayrr, Phoinix Daha mutsuzlarr da vardrr sende. EURİPfDES * Ondan daha acrklr partal hangisi

olabilir?

7: ARiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLER

Philoktetes olur mu? Daha ac*hsr can sağlrğı. DİKAİOPOLİS Hayr, acrklrdan da]ıa acıklr

EURIPIDES

Kirli,

iıo-

o]sun!

Topallayan Belleropiıontes belki,

ç]amurlu giysileriyle?

DİKAİOPOLİS

Hayıro Bellerophontes de oImaz. Hem topal olsun, Heın dilenci, lrem mızm7z, hem dırdrrcı. EURİPİDES Anladım, Mysiaılr Telepühios senin

arad,ığrn.

DiKAiopoLİS _.

(20)

Tamam, Telephos. krlığınr bana. o]rır ver onun Ne kostümünü EURİPİDES - Ver oğlrrn, Telephos'un şuna. Thyestes'le İno'nun partallarr arasrnda olacak. Na iste, al götür. Ey Zeus, ki bak4i deler geçer DİKAİOPOLİS

de bürüneyim

ızin ver Acıklı kilrkların en acrklrsna! Ey Euripides, bana bu partallarr verdin Bir de külah ver bari kelleme.

sevi' ,her rıladem,

(ro) Oineus, Phoinix, Philoktetes, Bellerophontes ve Te,lephos, Euripides'in tragedyalarının adları ve baş kahramanlarıdır. Mysia'lı Telephos, Troya seferine çıkan Akha'Iara karşı savaşta Akhilleus'un okuyla yara,lanmış, yarası iyileşme-

yince, tanrı sözcüsüne baş vurmuş ve ancak AkhiIleus tarafınd'an iyileştirilebileceğini öğrenip, dilenci kılığına girmiş ve Akha kampına gelmişti. Bu konuyu birçok dramatik sahııeleı.le iş|eyen Euripides'in Telephos tragedyası yitiktir. Bundan sonraki tırnak arasındaki dizeler bu tragedyadan alınmadır. 46

"Çünkü daha yoksul olmalryı.m bugün diınden Olduğum gibi olmalıyım öyle görünmeden." Iftlığıma seyirciler kanmasa d,a olur, Ama Koronun saflığından yararlanıp Yutturmalı.y].m ona masallarrmr. EURİPİDES da vereyim. - Külahr Yaman buluş,l,arın var: Güçlü bir kafanrn belirtisi bunlar. DİKAİOPOLİS (başlığı takar) - Eksik olma! , Telephos da eksilmez o]sun! Bak, bunu güzel söyledim: Dilim zenginleşiyor yavaş yavaş. Ama bana bir dilenci değneği de ]Azım. EURİPİDES taş - A1 şunu ve uzakl,aş bu konutlardanDİKAİOPOLİS _ Zavallı ruhum! Bak nasrl Kovuyorlar seni bu konutlardan! Oysa daha nice eksiklerim var, Daha ağlamaklı olman gerek, ruhum, Daha crvrk, daha kandırrcr. Euripides, o küçük sepetini ver bana, hani o bir krvrlcrmla yanan sepetini. EURİPİDES - İşine yarar mr sepetim, zava77ı dostum? 'DİKAİOPOLİS Yatamaz ama yanlmda bulunsun yine de. EURİPİDES (ona sepeti verir) Srktrn artrko -uzaklaş çevremden. DİKAİOPOLİS Vah vah! Hoşça kal öyleyse, enan gibi. (,ı)

['') Bir

söylentiye göre Euripides'in anası sebze satıcısıymış, 4?

KÖMÜRCÜLER

Anisıopgaııırs

EURIPIDE§ - H,aydi git. DİKAİOPOUİs * Hayır, bir şeycik daha ver,bana: Bir kırık tas, dilenmek için. . EURİPİDES onu da al. ve cehennem o1! - Haydi, Evimln rahatınr kaçırdrn. DİKAİOPOIıİS - Aman etme, krrma beni böyle. Haydi, baldan tatlı. Euripides'im benim,

'li ül

I {

Bir şeycik daha isteyeceğim senden: Sünger kapaklr bir testi. EURİPİDtrS - Bütün tragedyamr istiyorsun benden. Peki, al da git. DİKAİOPOLIS - Gideyim, gideyim! Ama ne yapsam Bir şey daha lizım, yoksa yandım, Gel etme, baldan tatlr Euripides'im benim; Bir şey daha verirsen, başka şey istemem: Biraz saman koy sepetime. EIIRİPİDES Saman mı istedin? Al sana saman. Başka şey kalmadr verecek dramlarrmdan. ı.DİKAİOPOIJİS - Kalmadr, doğru, gidiyorum artık. Bir hayli rahatsrz ettim gerçekten, Ama büyükler yine de nefret etmez benden. Aman, eyvah, en önemlisini unuttum, O olmasa boşa gider emeklerim. Euripides, canrm ciğerim, Euripides'im benim, Bir isteğim daha var; Canrm çrksrn, köpek]er gibi gebereyim Başka bir şey daha istersem, Bir şey, bir şeycik daha var, bir tek: Senin ana mirasrndan bir bağ maydanoz. EURİPfDES :-" Hakaret ediyor bu adam bana .Kapansrn kapılarım suratrna!

- Ey

ruhum, maydanozsuz çıkacaksrn Yola'

Biliyorsun ne büyük bir davadır Biraz sonra savunacak olduğun Spartalrlardan yana konuşarak. Davran artrk, ruhum, vaktidir Ne o? Niçin duraksryorsun? Bunca Euripides yuttuktan sonra Yürüyemez ol.ur mrısun, yürüyeceksin. Gei söyle, ruhcağrzrm, Koy kelleni ontaya, söyle doğru ;bildiğini, Yürekli o1, yürü, atrl, ileri. Hadi göreyim seni, güveniyorum sana. I(ORO * Ne yapacaksrn? Ne diyeceksin? Bil ki yaman bir küstahlık bu seninki; Kelleni ortaya koyup yurt için. KOROBAŞI Başrna gelecekten kofkmuyor adam. Haydi konuş, konuşmak istedin madem. DİKAİOPOLİS * Kızmayrn bana, saygrdeğer seyirciler, Bir komedyada ve bir dilenci olarak Devlet işlerinden söz etmeye kalkryorsam Atina yurttaşlarınrn önünde. Do&u olan her şey komedyaya girer: i Size acr ama dohu şeyler söyleyeceğim. Bu kez Kle,on suçlaya'maz beni Yabancıların önünde yurduma çatryorum diye, Çünkü bu Lenaion bayramında biz bizeyız,{n) §

{r"|

Lenaion, tanrı Dionysos şerefine ocak ayının sonunda kutlanan bayramdır. Lenaion'da komedya ve tragedya temsi|leri yapılır, ama onlara yalnız Atina yurttaş|arı katılırdı. 49

ffi

DİKAİOPOLİS

r/4

1 aRisropıınıırs

t t

ü İ1

t] I

l,, l lı ü' ||

|,,

Yab4ncılar gelmiş değl henüz, Vergilcrin gelmesine daha var, Birleşiklerimiz de daha yoldalar. Biz burada baklanrn taneleriyiz, Azrnlıklarr kabırk sayacak olursak. Şunu söyleyeyirn ki önce Lakedemonyalrlarr sevmem ben de, Dilerim Poseidon bir depreın yollasrn, yerle bir olsun bütün evleri, Çünkü benim de bağımı bahçemi yıktılar. Orasr öyle ama biz bize konusursak, Yalnrz Lakedemonyalrlar yüzünden mi Bütün bu başrmrza gelenler? Aramuda öyle adamlar var ki bizim *Yurttaşlarrmrn tümüne diyeceğim yokİyi dinleyin, alrlrnrzda tutun bunu: Bütün yurttaşlarımr suçluyor değilim, Ama aramrzda öyleleri var ki, Öyle asağılık, öyle yuzsiz, namussuz, Öyle alçaklarr, hainleri var ki, On]ar yüzünden çrkmaza girdi (u) Megaralılarla alrş verişimiz. Onlar ki bir hryar, bir tavşan, bir domuz, Bip baş sarm.:,sak, bir çimdik tuz gördüler mi, Megara'dan geldi diye kryameti koparırlar, Hemen ertesi gün kaçak mal diye Acık artrrmayla satrşa çrkarırlar. Hadi buna önemsiz diyelim

[*)

Perikles'in çıkarttıöı bir emirııame, Megara ile Atina arasındaki her türlü ticareti yasaklıyor ve Atina'nın egemenliğinde bulunan Iimanları Mogara ma|larına kapatıyordu. 50

KOMURCULER

Aramrzda kalıyordu çünkü. Gei gör ki birtakım delikanlılar Kumar ve şarap taşümiığıyla Megaraya gidiyorlar bir koşu, Sirnaitha orospusunu kaçrrıyorlar. O zaman Megaralrlar azgın horozlara dönüp, Kaçırıyorlar öc almak için Aspasia'nı.n konağrndan iki yosmayı. (2a) Bunun üzerine patlryor savaş: Birbirine düşüyor bütün Yunan]rlar Üç yosma yüzünden! Küplere biniyor sözde Olympos'lu Perikles, Zeus misali çakıyor şimşekleri, Gümbürdetiyor gökleri, Altüst odiyor ltrellen ülkesini Ve yasalar çrkarryor dize dize: <<Megaralrlar kovulacak aramızdan, Tarlalardan, çarşrlardan, Denizlerden, karalardan!>> Megaralılar da ne yaplyor o zaman: Açlrk canlarrna tak deyince Lakedemonyalrlar,a baş vuruyorlar Geri aldırsınlar diye Üç yosma yüzünden çrkan fermanr. Ama biz bütün baş vurmaları O]maz! diye.geri tepiyoruz hep; Derken kalkan gümbürtüleri sanyor her yeri. ondan sonra artrk vahlan dur:

(o)

Miletos'lu Aspasia, PerikIes'in sevgilisiydi, ama Atina yurt-

taşı olmadığından Periktes'le evlenmesiııe izin verilmiyor-

du, Megara emirnamesine sebep o|arak gösterilen bu olay Aristophanes'in uydurması olacak. 51

anisropııaıırs

KÖMÜBCÜLER

Şöyle olmıılıydı, böyle olmalrydr, Ya nasıl ol,malıydr, peki, söylesenize! Diycllnı ki bir Sparta]r bir köpecik aldr gitti Riziın birleşiğimiz Seriphos adacrğrndan, (25) iJir curn.alcı da yeİiştirdi bunu bize. Nc olacak şimdi? Oturur muydunuz evlerinizde? Nc mümkün! Hemen firlardrnı.z drşarı, Üç yüz gemi salardrnrz denize, Askerden geçilmez olurdu şehir, bağırrr dururdunuz hepiniz Amiralimiz kim olacak diye. Bakarsın bir yerde para dağrtrlryor askere, Ötede Pallas heykelleri yaldrzlanryor, Beride kıyamet kopuyor sütunlar altında Buğdaylar ölçülüp tartılırken; Dört bir yanda tulumlar, kürek kayrşlan, Satrn alan aiana küpleri, Torba torba soğan sarmrsak]arr, zeytinleri, Şölen çelenkleri, sardalya balıklarr, Çalgrcr ,krzlar, kavgadan gözü şişmişler. Tersane ayrr bir Alem: Gürültü patrrdr içinde yontulan kürekler, Çakrlan rskarmozlar, takrlan kayrşlar, Boru, düdük müdük sesleri, Kumanda bağrrşmalari... İşte budur, bilirim, yapacak olduğunuz. Ya düşman Telephos ne yapar sanıyorsunuz? Aynı şeyi yapmaz dersek Aklrmrzr yitirmişiz demek. BİRİNCİ YARIM KoRo _ ya öyle rni, seni alçak, seni rezil,

(*)

t|',

Atina'nın güneydoğusunda ufacık blr 52

ada"

Bizi böyle anlatryorsun ha, aşağrlrk dilenci,

Bir curnalcr yüzünden çamur atryorsun bize! İı<İNcİ YARIM KORO _ Poseidon bilir ya, adam haklr, Bütün söyledikleri doğru hem de, Bir tek yalanr yok. BİRİNCİ YARIM KORO yoksa, - Ne çrkar söylemek mi gerekir Bütün bunlar doğru da olsa? Pahalrya ödeyecek bu cüretiiri! İrİNcİ YARIM KORO (Dikaiopolis'in üstüne yürüyen yar],m koroyu durdurarak) - Dur bakalrm, nereye koşuyorsun? Bu adama dokunursan bil ki Biz de seni alaşağr erleriz. BİRİNCİ YARIM KoRo Ey Lamalthos, yüce

komutan,

GözlerinCe şirnşek çakan, yardrmıma gel! Göster kendini, Gorg,o sorguçlu kahrarnan!-(26) Lamakhos, dostumuz, hemşerimiz bizim. Varsa aramızda bir bölük, bir alay komııtanı, Varsa duvarlarrmrzın bir koruyanr, Hemen gelsin bana yardrma: Yakalandrm be].imden, havada kaldım! LAMAKHOS (tepeden tırnağa silahlı; sorguctı, Gorgo, başlı kalkan ve kılrcıyla evinden çıkar) - Nerden geliyor bu savaş çağrısı? Kımin yardrmrna koşmam gerek? Ne yana salayrm savaş gümbürtüsünü?

{'ul Gorgo'lar saçları

yılanlarla örülrnüş üç tanrısal canavardır. Gorgo'ları gören korkudan taş kesilirmiş. 53

r KÖMÜRCÜLER

ARiSTOPHANES

Kim uyantJırıp çıkardr krnrndan

Dehşct saçan Gorgo'mu ben:rn? DİKAİOPOLİS -- Ey Lamakhos, şanh alaylarrn sorguçlu kabadayısi! adam deminden beri Lamakhos, bu KOROBAŞI - Gel Devietirnize çamur atıp durıryor. LAMAKHOS --- Sen mi çamur atryorsun bize, dilenci

f],,

{

j {j

)

{

parçasr? *_ Larnakhos, ey kahraman, ben DİKAİOPOtİS dilenciyi af et İleri geri lafİar kaçLıysa dilimden. I-AMAKHOS - Ne dedin bakalrm, söyle. DİKAİOPOLİS - Hatırlarnr},orum, sayln ko,nıutan! Silahları.n başrmr döndürdü korkudan. Aman ne olur, şu korkuluğu uzaklaştır benden! LAMAKHOS (kalkanı göğsünclen indirerek) - İşte indirdim, korkma. Tersyüz yaparak) DİKAİOPOLİS (haH korkar gibi yanrma. edıp krıy şöyle LAMAIffIOS -- Koydum işte. Başlığından şu tüyleri çrkar ver. DİKAİOPOf-İS LAIVIAI(HOS - A1 sana, bir tüy! DİKAtOPolİs {ttvtl boğazrna sokup kusrnaya çalışır) * Tut başrrnr da kusayım: Sorgucı-rn ınidemi bulandrrdr. Ne c,, ne yapiyorsun? LAI\4AKHCS kusacaksrn ha? tüyüyle Soı:Eucumun Bu tüy... Hangi kuşuır tüyü tıu? DİKAİOPO,iS tsabalrinch.

tüyii olınasın

LAMAKHOS |]

-- Vııy

utanmaz 54

hcıı:if

! Gebertirim

seni!

DİKAİOPOLİS - Korkutmalarr brrak, Lamakhos, Kaba gücün yeri değil bı;rasr. O kadar zorlu isen çükümii kes bari, Tam o işe göre kuşanrnrssrn. LAMAKHOS söylediği - Bir dileııcinin başkornutanasöze bakrn! DlKAİopoLİs dilenci miyim ben? -Yatrirnesin? LAMAKHOS Kimsin sen? DİKAİOPOLİS ._ Kirn ıniyim? Namuslu bir yurttaş sadece'

yüksek rütbe budalasr demezler bana, Savaşrn ilk gününd,en bir savaş eriyim ben, Oysa savaşin iik gününden para erisin sen, Yüksek para erj! LAMAKHOS .- Oy]a seçtiler beni. DİKAİOPOLİS Scçen kim? Üc beş kuş beyinli. Beni ilgilendiren, barrşa zorlayan şu: Ak saçlı insanlar cephede çarprşrrken, Senin gibi gençler sr]/lşlyor o yana bu yana, Kimi Trakyaya gider bol bol para alarak, Kendi dümenlerine lıakan sözüm ona kaptanlar, Kimi güneye,. kimi kuzeye elçi gider: Alavere dalavere, doisun para keselere! Çalkent'te parsa, Çrrpkent'te parsa, Atina kimin umurunda! LAMAKHOS * Ama seçildi de gitti]er. Ama neden paralar hep size de DİKAİOPOLİS

(koroyu göstererekJ

Bunlara hep hava crva? Sen söyle, ak saçlr Közoğlu, Hiç elçi gittin mi bugüne dek? 55

KÖMÜRCÜLER

ARiSTOPHANES

Bak, hayrr diyor! Oysa aklr başında, çalışkan bir yurttaş. Ya siz Kömürcügil, Oduncugil, Çuvalcrgil, Siz hiç İran'lara, Turan'lara gittiniz mi? Gitmedik diyorlar. Ama l(osyragiller, (27) Lamakhos'lar gider oralara, onlar ki bir zamanlar Ne vergilerini öderlerdi, ne borçlarınr, Onlar ki sokağa atardr dostlarr bile Akşaın üstü çöp atar gibi evlerinden. LAMAKHOS dem,okrasi, nasrl dayanrlır buna? - EyD,ayanrlrr, DİKAİOPOLİS dayanrlrr! T-amalçhos bol para aidr mr her şeye dayanrr. LAMAKHOS _. Öyleyse büsbütün uzatacağrm savaşı Bütün Peloponezlilere karşr, Tirtir titreteceğim onlarr her yerde Deniz gücümle, kara gücümle, bütün gücümle!

(Gider) DİKAİOPOLİS --_ Bense çağrryorum işte bütün Spartalrlarr,

Bütün Megaralrlar, Boiotialrları, Gelsin alış veriş etsinler benimle, Hepsi gelsin, Lamakhos gitsin! [Dikaiopolis gider) KOROBAŞI Güzel konuşttı bu adam ve kazandr

davayr,

Halk barrş konusunda ona inandr. Ge]in artık soyunalrm, geçelim saldırr yürüyüşüne Daha uzun daha ağır dizelerle. , KORO (seyircilere doğru bir jki adım atar] -- ('s) Komedya korolarrnrn başına geçeli J fl

h ,]1 ii!]

|')

t"J (")

Kosyra soylu vt> kibir|i bir Atinalı kadının adıdır. Anapaistos, yeırıi rızıın yürüyüş vezniyle okunan bu parça56

Şairimiz hiç övmedi kendini seyircilere. Ama düşmanları iftiralar yağdrrdr ona Görüşü tez değişen Atinalrlarrn önünde, Devietimizi oyunlarda alaya almakla, Halkrmrzr yermek, küçük düşürmekle suçladılar" Onuİr için savunmak istiyor bugün kendisini Yine o değişken Atinalıların karşrsrnda. Size birçok iyilikler ettim, diyor şairimiz Yalancrlarrn lafrna lkanmanızr önlernekle, Pohpohlarr, dolmalarr yutmaktan korumuş sizi: Birleşik devletlerin elçileri gelip ikide bir <<Başr menekşe çelenklere lAyık halb> diyerekteır Över kandrrrılardl sizi diledikleri gibi; Çelenk sözüyle ağzınız kulaklarrnrza varlr, Krçlarrnrzr oynatrr dururdunuz gururdan. <<Işrk saçan Atin»> demeye görsün bir dalkavuk }Ier istediğni koparrverirdi sizlerden; Oysa gümüş balıklarr da rşık saçar denizde. Bun]ara karşİ gözlerinizi açtr şairi.miz Ayrrca gösterdi size birleşik devietlerde Demokrasimizin ne çıkmaz yollara girdiğini. Onur1 için bundan sonra Atinaya gelen elçiler Görmek isteyecekler Atinalrların önünde Doğtuyu söyiemekten korkmayan soylu şairi. Yiğitliğiyle ün saldr en uzak ülkelerde, Nitekim Büyük Kral iki şey sormakla yetinmiş İrana glden Lakedemonya elçilerine: Denizde siz mi güçlüsünüz, Atina mr? demiş, ya «parabasis" denir. Konuyla bir ilişiğİ olmayan parabasis'te, şair, kendini ve sanatını söz konusu ederek savunmaslnl yapar.

KöMüBcüLEn

ABiSTOPHANES

gİniNci vARIM IORONON BAşI

Onun gibi bir yol göstericisi olan halktır Eninde sonunda zaf.eti kazanacak olan halk. Onun için Spartalılar barı.şınak istiyor sizinle, Aigina'yr isterken de o küçük adayı değil, (29) Şairinizi almak istiyorlar elinizden. Ama dinleyin beni, onu kaçrrmamaya bakın, Çünkü doğruluğu savunuy,or koınedyalarryla, Güzel öğütieriyle mutlu kılrrıak istiyor sizi Size daikavukluk etmeden, çrkarrnr düşünmeden, İl<lyılzltlltil<lerle kandrrmadan sizi kalieşçe; Bütün çabasr en iyiyi, en güzeli öğretmek size.

Bir zamanın deniz kahramanları biz]ret Şanrmrza lAlık bir rahata kavuşacak yerde, Türlü dertler içinde yaşatryorsunuz bizi

,Gelsin şimdi Kleon, çrlrsrn karşrma! Bütün dolaplarrnr döksün ortaya! İyilik ve doğruluk benden yana. I{içlıir zarna:n yapmayacağrın yurduma Onun yaptıklarrnr, alcakça, kahpece! BİRİNCİ vA.RIM KoRo Get gel Akhairnai.

Alev gibi coşkun ve diri Duytır gürbüz sesini! l\teşe i<örnürü körüklenince Kıvılcımlar sacarsa

perrSt,

nasrl,

Güınüş balıklarr krzarı.rke-n, Bir yandan çörek hamuru yoğrulurken, Öylesine }ıir köy havasr sövle de gel, Gel saı: beni, coştu.r beni!

j['J

Aigina, Atina'ııın cliiııeyirıcle hir adadır. Aristoplıanes'in Atina'lı olan ailesi Aigina adasına göç etmişlermiş.

iı

lr ı:i;

|"')

Biz

yaşlrlar, eskiler, yak'ınryoruz devletten,

sormuş, kimlere çatryor diye, Çünkü, demiş, onun çattığr kimseler adarrı olur,.

Bir de şairimizi

ya,şrmrzda mahkemelerde süründürerek

Gencecik hatiplerin ıoyuncağr ediyorsunuz. Onlara karşr bonumuz ötrnüyor bizim Duymaz oian kulalrlatum::z, çrkmaz olan sesimizle. Tek dayanağrmrz şu dayandığımrz değnek. Yargıçlar önünde titrer güçsüz çeneierimiz, Sönük gözlerimizin bütün görebildiği Adaletin bir dumanr, bir hayaii sadece. Bizi suçlayan çiçeği burnunda genç, Çrkarr için devletten yana konrrşan savcr Ver yansrn eder bize bölük bölük cürnlelerle, Sorguya çeker bizi, her sözüyle birer tuzak kurarak, Didikler, bunaltrr, sersem eder Kurumuş, iki büklüm olmuş zava7!ı bizleri, Ne yapabilir ona karşr derrnansrz bir ihtiyar: Geııeler, kekeler, yer para cezaşlnl çrkar. Ağlar o zarnan biçare ve er ki dostlarına: <<Kefen paramla ödersiniz bu para cezaslnl.>> İKiNCi YARIM KoRo _ Yakrşrr mr bu kutsal

çeşrnenin yanrbaşrnda Ak saçlı bir yurttaşın canna krymak? O ki bunca kahrr çekti toplum uğruna, Eunca ter döktü yiğitçe, alnrnrn akıyla,

Marathon'da canlnl ,dişine taktr yurdu için. Bizken cliişrnanı kovalayan Marathon'da Bugün rnahiçemelerde lıötüler kovuşturuyot bizi, Ağır cezatrara da çarptırryorlar üstelik, 59

ARiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLEB

Sorarrm savcılarrn en insafsrzrna, hak mr bu? İı<İNcİ vARIM KORoNUN BAşI - olacak şey mi beli bükülmüş bir ihtiyarrn Çölden gelme bir geveze savclnrn hışmrna uğramasr? Göz yaşlarrmr tutamadım görünce o ihtiyarın Hoyrat bir savcrrun oklarrna hedef olmasrnr, O ki gençliğinde o savcı gibilerin On tanesini birden bii yumrukla yere serer, Yalnrz bir tek nalAsıyla üç bin okçuyu birden pişman ederdi dünyaya geldiklerine, Babasr, amcası, bütün soyu sopuyla biriikte. Madern yaşlrlara rahat yok bu memlekette, Çüarın bir yasa, ayrrn kaderlerimizi: İhtiyarlarr dişsiz ihtiyarlar suçlasrn, Gençieri de kendileri gibi geveze Kleinias'rn oğlu cinsinden puştlar. Bundan böyie yaşhlar yaşlrlarl savunsun, gençler gençleri.

DİKAİOPOLİS 1Çıkar, evinin önünde bir iple bir dörtgen yapar) çarşımrn srnrrlarr, - İşte benim Burada Spartalrlar, Megaralrlar ve Boiotialılar Alışveriş edebilirler, ama bir şartla: Yalnrz bana mal satacaklar, Lam'akhos'a hiçbir şey satmak yok. Çarşrmrn bekçisi şu kırbaçlar olacak: Kayıştan can yakan üç ikrrbaç. Curnalcı. murnalcr giremez buraya. Barış antlaşmasl taşa yazıldı, Gl,dip getireyim onu da, Çarşının görünür bir yerine dikeyim. (İçeri girer, o sırada bir Megara'lı sırtında bir çuvalla ve ardında iki küçük kızla soldan girer) 60

MEGARA'LI

- Selim sana Athena çarşısr, Megaralılarrn sevgilisi ! Dostluk tanrrsr tanrğımdrr' Anam gibi öz}emiştim seni! Gelin, mutsuz babanrn zaval|ı yavruları, Gelin çıkın şuraya da Ekmeğinizi kazanrn kazanabilirseniz. Dinleyin beni şimdi aç karnrnrzla: Satılmak mı istersiniz, açlrktan ölpek mi? KIZJ-AP" satılmak! - Satılmak, Bence de öyle, ama kim alrr sizi? MEGARA'LI Alan boşuna harcar paraslnl. Ama dur, bir Megara kurnazlıb yapalrm: İki domuz yavrusuna çevireyim sizi de Çarşrda satmaya getirdim diyeyim. Alrn şu domuz trrnağına benzer takunyalarr, Domuz yawularr gibi durun şurda. Satmadan geri götürürsem sizi, Neymiş açlıktan ölrnelr görürsünüz. Şunlarr da domuz burnu gibi alın ağzınıza, Şu çuvalrn içine de girin, Gur gur, kuyik kuyik diye sesler de çrkarrn Bayramlarda kesilen domuzlar gibi. Ben gideyim bak4yrm" Dikaiopolis nerde. Hey Dikaiopolis! D,omuz yawusu alrr mrsrn? DİKAİOPOI,İS _ Kim o? Bir Megara'lr mr? Pazara geldik. MEGARA'LI DİKAİOPOLİS İyi misiniz? -BizNasılsınrz? MEGARA'LI ocak başında geviş getiriyoruz. - İyi DİKAİOPOÜS şeydir srcakta gevşemek Ilele bir kaval çalan da olursa. Daha başka ne yaplyorsunuz Megara'da? 61

KÖMÜRCÜLER

ARiSTOPHANES NTe yapabiliriz ki, düşünsene! yola Ben çıkarken tıaşrmrzdakiler Şehrin işlerine çekidtizen veriyorlardr En kestirme y,oldan gebertmek uzere bizi, DİKAİOPO,LİS Dertten ]ıurtulursun", Orrrrİİİ,

MEGARA'LI

il i;

*r, * V{EGARA'LI Öyle ya,, doğru. DİKAİOPOLİS - Başka n,e haber? Btığday kaça satrlryor? MEGARA'Ltr * Buğdayın fiyatr göklere çlktr bizde Tıpkı tanrılar gibi.

DİJ{AİOPOLİS

öyleyse. -TuzTuznegetirmi.şindir gezer bizde! Biraktrnrz

mr? (30) MEGARA'LL getirdin yoksa? DİKAİOPOLİS - Sarmrsak rnr MEGARA'LI - Ara da bul sarmrsağr! Her gelişinizde köklerini söktünüz Tarlafareleri gibi çalakürek. DİKAiopoLİS - Feki ne getirdin? MEGARA'LI - Domuz yavrularr, kurbanlık. Aman ne iyi, göster! DİKAİOPOLİS Dornuzlarrma diyecek yoktur dofousu, MEGARA'LI Bir baksana şuna, ne yağlr, ne güzel! DİKAİOPOLİS (küçük krzr kaldrrrp yoklamak ister) * Bu da ne? Nedir bu? _* ya. dedik Domuz MEGARA'LI Yolç canrm? Nerenin domuzu bu? DİKAİOPOLİS Benzetemedin mi domuza? MEGARA'LI - Megaranrn. Benzetemedim doğrusu. DİKAİOPOLİS -Olur MEGARA'LI şey değil, ne jrıanmaz adamsın!

,il

$l ,il l

y;;,

lİ

l}',

(.o) Atina,lılar Megara'nın karşısındaki Minoa adasın! işgal etmekle Megara'nın tuz ilrraç etmesini engellemişlerdi, 62

Bai gibi domuz işte.

Tuzuna biberine bahse girer misin benimle: yunanca domuz dedikleri budur. DİXAİOPOUİS * Evet doğt'u, ama bu dornuzun biraa

MEGARA,LI -_ Elbette öyle oıacak, rnuı n.,.ll,|.l'""'" Seslerini duymak ister mısin? DİKAİOPOLİS - İsterim doğrusu. MEGARA'I-T (küçük domuzlarrn birine) : Bağrrrver, domuzcuk,

Bağır diyorum sana, körolasr! (kulağrna} Dönersin eve bağırmazsan. KÜÇÜK I<IZ Kuyik... Kuyik... - Nasıl? Domuz muymuş? MEGARA'LI DİKAİOPOLİS - Evet, simdi benzetti.m domuza. Ama bir büyüdü mü malrn gözü olacak. MEGARA'LI - Beş yr1 sonra tam anasr glbi olur. DİKAİOPOLİS * Bıı haliyle kurban edilemez pek. MEGARA'LI Bak hele, neden edilemezmiş? DİKAİopoLİS- * Eti budu yok da ondan. MEGARA'LI --- Daha yavrll, hele bir olgunlaşsrn, Eti budu o zaman seyret onda. fikinci kızr göstererek} Ama sen büyütmek istiyorsan, Bunu al, ne domuz güzeli, şuna bak bir! DİKAİOPOLİS -* Tıpatıp aynr mal bu da. MEGARA'LI * Neye olmasrn, analarr babatrarr bir. Biraz etlensin tüylensin Aphrodite'ye kurban edilir bal gibi. Ama Aphrodite'ye dornuz kurban DİKAİOPOLİS

MEGARA'LI

edilmez"

Nasrl edilmez, böyleleri yalnrz ona kurban edilir, 63

anisroprıaı,ırs

KÖMÜRCÜLER

Öyie şişkebap olur ki bunlar, tadrna doyulmaz! DIİKAİOPOLİS Anasrz yemek yiyebiliyor mu

]ii

iı

lL: $

,l,İ,

bunlar?

* Evet, anasrz da babasız da. DİKAİOPOLİS (bir tanesini gösterek) Bu ne yer? MEGARA'LI versen, kendin süor ona, - NeGurt... gurt... DİKAİopoLİS ÇOCUKLAR * Kuyik... kuyik... ,,, DİKAİOPOLİS Hıyar yer misiniz? -Kuyit... * kuyit... ÇOCUKLAR DİKAİOPOLİS _ İncir de yer misiniz? ÇOCUKLAR * Kuyit... kuyit. DİKAİOPOLİS * Amma bağırdılar incir deyince! İhcir getirin ordan bu domuzcuklara. Dur bakalım yiyecekler mi? (İncir verir, domuzlar şapur şupur yer) Vay vay, bu ne ,şaprrtr! Domuz değl, aç kurtlar bunlar. ,,,,!.MEGARA'LI - Bir incir brraktılar nasrlsa; Onu da ben yiyeyim bari. DİKAİOPOLİS Aman ne sevimli hayvancıklar! yavrulara, Ne istiyorsun bu söyle. MEGARA'LI Birine bir bağ sarmısa]k, ötekine bir tutam tuz. DİKAİopoLİS _ Aldrm, bekle biraz beni. (içeri girer) MEGARA'LI - Tamam. Ey alrşveriş tanrısr Hermes, Ne olur karrmr da anamr da sattrr bana! _ Itrey bana bak! ^.\\gİn CURNALCI (girer) ,1

i 'MEGARA'LI

MEGARA'LI

Nerdensin sen?

CURNALCI - Ya! Bu domuziar düşman demek. Onlarr da seni de ele vereyim de gör. MEGARA'LI - İşte yine o söz, o belAların başı! CURNXLCI * Seni Megara kaçakçrsr seni! Bırak bakalrm o çuvalr.

Megara'dan, domuz satryorum. 64

MEGARA'LI -,Dikaiopolis, Dikai,opolis,

curnallryorlar ben! ! DİKAİOPOLİS (sahneye gelir) - Kimmiş o? Kim curnallryrir seni? (Masanın üstündeki kırbaçlarr yakalayarak) Bekçiler, kovun curnalcrlan! lCurnalcıya) Sen mi curcur ediyorsun el Alemi? CURNALCI -- Ne demek, düşmanlarrmrzr ele vermek DİKAİOPOLİS

Defol, başka yerde curcu,

lİ* "'

bakalrm, (Curnalcr kaçar) de! hem daha Daha çabuk, çabuk MEGARA'LI - Nedir Atinanrn bu heriflerden çektiği! Sen hiç korkma, Megaralr! DİKAİOPOLİs A1 sarmrsağınr, tuzunu, Haydi git güIe güle. / mı Alay güler hiç? miyiz MEGARA'LI - Biz ediyorsunuz? DİKAİOPOLİS - Aman bir pot mu kirdrm? Özür dilerim. * benim! Elveda, domuzcuklarrm MEGARA'LI Babanrz olmasa da, ekmeğinizde tuz olsun bari! onu da veren olursa size. (Çrkar, Dikaiopolis, iki domuz yav, rusunu evine götürür.) ,

F/5

KÖMÜRCÜLER

ARİSTOPHANES

KORO - Ne mutlu bu adama! Gördünüz mü nasrl gerçekleştirdi banşı. Şirndi toplar artı} rahatça Barrşrn meyvelerini pazar,da. Gelsin şim,di Ktesiaİ ya da başka bir curnalcr Pişman olur geldiğne.

l ü,

t]ut

(Dikaiopolis'e) pazarlıkta Şimdi artık Kimse kazıklayamaz seni, Ne Prepis, ne Kleonymos gibi namussuzlar Tongaya bastırabilir artık seni. Tertemiz gider gelirsin Çamura batmadan yurdunda. Hyperbolos'un şerrine uğrayıp (3ı) Mahkemelere düşmekten l<orkmazsrn, Aşağrlık, alçak kişilere raslamazsın, Yüzsüzlerin, puştlarrn oyuncağ olmazsın, Açlıktan ölüp, soğuktan donmazsrn.

il, ff l|,

ll,

l]:

Bir Thebai}Iı hızırıetçisigle girer, i,kısı d,e bol bol gıgecekler taşımaktadırlar. Ar, kalarından gürüLtü koparan bi,r sürü çal, gl,cx.

]!i

THEBAİ'LI (sırtındaki küfeyi yere bırakrp, srvazlayarak)

omuzunu

Herakles korusrrn, omuzumda.n hayrr kalmadr, (Hizmetçisine)

Şu yarpuz küfesini yavaşça yere koy. Siz de kavalcılar, çalın kavallarrnrzr.

(.')

Hyperbolos; lamba satıcılığı yapan bir demagogdur. 66

Thebai'dan beri peşimizi brrakmadılar bı.r körolasrlar. (Çalgıcılar bir curcuna koparrrlar.) Karga sürüsü, eşekarrlarr, DİKAİOPOLİS -kapıdan! gidin bu Çekin Nerden çrktr bu Khairis'ten beter çalgrcılar, Nedir bu kaval curcunasr? . (Çalgrcılar uzaklaşır.) TI{EBAİ'LI * İoalos [32) tanrr senden razl olsun, yabanel. Thebai'dan beri üfleyip duruyorlar arkam,dan, Yarpuzumda çiçek brrakmadrlar. Keklikler, brldrrcrnlar getirdim, alsana. DİKAİOPOLİS Günaydrn, arpacr Boiotia'lr! getirdin? Başka ne THEBAİ'LI - Boiotia'da en güzel ne varsa: Farekulağ, yaıpuz, hasır, Kandil fitili, ördek, alakarga, Çil, çulluk, çalıkuşu,, karabatak... DİKAİOPOLİS _ Desene, krış cennetini aldın geldin bııraya! THEBAİ'LI - Dahasr var: Kaz]ar, tavşanlar, . ördekler, kirpiler, Tilkiler, köstebekler, Kalıımlar, sansarlar, susamurlarr, Kopais gölünün yılanbalıklan ('3) DİKAİOPOLİS - Ya, demek balıklann en lezzetlisini getirdin! yrlanbalrklannr. Göster de selAmlayalrm Ey Kopais krzlarrnın ablasr, THEBAİ'LI

("I İolaos: Herakles'in arkadaşı Thebai'lı bir yarı-tanrı. (") Boiotia'daki Kopais gölü yılanbaIıkIarıyla ünlüdür. 67

1 röHııüncülEn ARİSTOPHANES

Göster güzelliğini bu yabancıya! DİKAİOPOLİS Ey bunca zaman gözümde tüten

sevgili krz'

Gelmenle şad oldu komedya kor,olarrmrz, Sen, ey Morykhos'un (3a) yanrp tutuştuğu kız! Hizmetçiler, getirin mangalr, körüğü, Bakın çocuklar, yılanbalığı geldi, Altr yıldır hasret çektiğimiz balık! SelAmlayın çocuklar, kurulsun şölen, Kömür parasl benden!

i, ]i

}

(Bir köleye) götür içeri bunu. Al Ölüm ayırmasrn beni bu sevgilimden, A Pazr yapraklarr arasrnda pişerken. THEBAİ'LI Anladık ama kaç para vereceksin? DIKAİOPOLİS - Yoo, o benim pazar hakkrm olacak. Ama başka satılacak şeylerin varsa, söyle. TIIEBAİ'LI ne demek: hepsi satrlrk. - O daPeı<i, DİKAİOPOLİS kaç para vereceğiz hepsine, götürmek istersin? Yoksa burdan Üal mr TIIEBAİ'LI * Evet, Atinada olup Boiotia'da olmayan şeyler. DİKAİOPOr,İS * Anladrm, ançüez ya da testi istiyorsun. TİIEBAİ'LI Ançüez ya da testi mi? Bizde çok onlar' öyle bir şey istiyorum ki Bizde hiç olmasın, burda bol olsun. DİKAİOPOLİS - Tamam! Curnalcr senin aradrğrn. Testi gibi al srrtrna götür. [.o) Morykhos, obur bir

adamdı.

THEBAİ'LI Öyle ya, daha iyisi can sağliğr: gibi gezdirir para kazanrrrm. Mayrnun DIKAİOPOLİS Na, işte Nikarkhos geliyor

Aman ne minıracro uuu#"allamaYa' - Ama en büyük kötülükler onda. NİKARKHOS _ Kimin bu mallar? TFIEBAİ'LI - Benim, Thebai'dan getirdim. NİKARKHOS - Düşman demek bunlar, hemen yakalatmalı. Ne kötülük etti sana bu zavallr kuşlar? TtrIEBAİ'LI Ne diye savaş açlyorsun onlara? NİKARKHOS - Seni de ele vereceğim, seni de! TIIEBAİ'LI _ Ne kötülük ettim sana? NİXAnKHOS bütün - Söyleyim, söyleyim de duysun yurttaşlar: Sen yurduna fitil sokuyorsun düşman ülkesinden. Bir fitil yüzünden mi yakacaksrn beni? TFIEBAİ'LI NİXARKHOS - Bu fitil tersaneyi yakabilir. THEBAİ'LI -- Tersaneyi, bir.fitil? Elbette, ne sandın! NİKARKHOS _ Nasıl? DİKAİoPoLİs _ Bir Boiotia']r onu hasrr içine kor, NİKARKHOS Sonrtr yakrp tersaneye sokar Bir su oluğundan yararlanrp, Zorlubir poyraz da esiyorsa o gün Bütün donanma alır fitili yanar. DİKAİOPOLİS - Seni asrlasr alçak, Senin hasrrına da, fitiline de! (Nikarkhos'u döver) Tanık olun, yurttaşlar! NİKARKHOS

TIIEBAİ,LJ

DİKAİOPO,LİS

69 6B

KÖMÜRCÜLER

ARiSTOPHANES

nİXaİOPOlİS [Thebai'lıya) - Kapayı.n şunun ağzıxı. Saman ver de tıkayrm ağzrndan içeri, THEBAİ'LI gibi götürürsün, krrılmaz yolda. Testi

(Curnalcrnrn ağzr bağlanrr. Dikaiopolis onu bir hasrra sarar.) KOROBAŞI * Aman iyi sar sarmala, hemşerim, Adamcağız lırmasrn malrnr götürürken. saralrm! DİKAİOPOLİS - Saralrm, (Curnalcrnın blaşına vurur, adam boğuk sesler çıkarİr.) de kötü sesler Kötü çrkarıyor üstelik, gitmez bu sesler. Tanrrlarrn hoşuna KOROBAŞI - Adamrn ne işine yarar bu? Birçok işine yarar: DİKAİOPOLİS Çöp kabr olur, zehir çanağ olur, Mahkemede su havanr olur, Hrrsrz feneri, cadılİazanr olur.

KOROtsAŞI - Amma da sesler çıkarryor vurdukça! Ev işlerinde güvenilir mi buna? DİKAİOPOLİS - Yoo, sağlam mal bu, dostum,krrılmaz, Hele tepesi aşağı,konursa şöyie. Hadi, senin işlerin ı KOROBAŞtr (Thebai'lrya)

TIIEBAİ'LI KOROBAŞI

ıi

yükünü,

yolurrda,

Topiayalım yükümüzü! Evet, yabancr d,ost,

Topla Curnalcryr da yüklen, Güle güle kullan! 'DİKAİOPOLİS - Amma zor sarrldr senin testi, Haydi, al götür, 36i6liallr! THEBAİ'LI - Gel, İsmenias, eğil bakayım şöyle. (Curnalcryr kölenin srrtrna yükler) 70

'DİKAİOPOİS-- Aman, kırrnadan götür

bunu! Götürülecek mal değil ya, neyse. para kazanrrsan bu maldan ne mutlu sana: Kolay iş değil curnalcrdan kAr sağlamak. (Giderler. Lamakhos'un evinden bir hizmetçi çıkar.) HİZMETÇİ Fağırır) * Dikaiopolis! Ne var? Ne bağıriyorsun? DİKAİOPOLİS rlİZlVlBrÇİ - Bağrrrrm elbet, Lamakhos'un emri. Kazan bayramr (35) için kuş istiyor senden, Bir drahmi yolladı kuşlar için, Üç drahmilik de yrlanbalığr istiyor. DİKAİopoLİs _. ıçim bu yrlanbalrğr isteyen Lamakhos? ,,,ı.+iİZMETçİ Korkunç, yenilmez Lamakhos ki, Kaldırrp Gorgo'sunu sallar başrnda Üç sorgucunu şanlr tolgasrnrn. DİKAİOPOLİS Z,eas'a yemin, bir şey a]amaz

benden,

Kalkanrnr da verse hava alrr, Sorguçlan iki hamsi etmez. Bağrrıp çağ.rrrsa, bekçileri çağırırrm. (Krrbaçlarr yakalar. Hizmetçi gider) Bu mallar ibenim, toplayalım! (Yiyecekleri, kuşIarl yüklenir} Ve götüreiim eve! (fiirkü söyler gibi) Kuşlarrm var sarı sarl Dionysos şerefine mart ayında kutlanan bir bayram. Bu bayramda yemek yeme ve içki içme yarışları yapılırdı.

[rr) Tanrı

-TRiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLER

}Irşır hrşır kanatlarr.

BİRİNCİ YARIM KoRo

Gördün, ey bütün yurdumun halkr! Gördün bu akrllr, bu üstün akrilr adam Yaptığı barışla ne alrşverişler sağladr, Evinin mutfağınr donatır oldu, Kendiliğinden herşey gelir oldu ona. Hayrr, Savaş Tanrrsrnr sokmam gayrr evime, Gelmesin artrk evime, soframa Kahramanlrk destanlarr okumaya. Sarhoşun biri bu savaşçl Polemos: Düğün dernek havasıyla gelip Dertlere boğuy,or dertsiz evleri, Altüst ediyor her şeyi, Krr krrana, vur vurana! Gel otur içelim, dostluk edeiim. Hayrr, ille de azıtacak, Dikili ne varsa yrkacak yakacak, Kökünü kurutacak bağrrnızrn bahçemizin. kuşlarla ir<iı.lcıi yARIM KoRo - Aldığı kanatlarrrp adam Sofra donatmaya gitti evine. Baksana tüyler sairyor mutfağrndan. (Bir kadın elinde barrş alAmetleriyle gelir) Ey Barış, Krbrrslr Aphrodite'nin Ve bütün güzelliklerin can yoldaşı! Ne şirinrnişin meğer, bilmez olmuştum. Ah ne olur, Eros o güzelim çelenkleriyle Bağlasa, sarmaş dolaş etse bizi. Beni pek yaşlı bulursun her halde Ama ev kurup yaşasam seninle Üç işi birden gerçckleştirebilirdim: l

]

,ı ll

önce asmalar dikerdim srra stra, Sonra incir fi,danlarr yanrbaşrna, Bir de çepeçevre zeytin ağaçları, Her bayram zeytinyağ sürünürdük seninle. BİR HABERCİ _ Duyduk duymadık demeyin, millet!ı Atalardan kalma geleneğimize uyarak Şarabr devireceksiniz boru çalat çalmaz. Kim önce bitirirse şarap tasrnr Bir fıçi kazanacak, sişko bir fıçİ. DİKAİOPOLİS 1kapıdan adamlarrna seslenerek) Çocukiar, kadrnlar, duymadrnız mr? Ne yapryorsunuz, bakrn ne diyoı: haberci: Kaynatm, krzartrn, çevirin tavşanr, çabuk, Çelenkleri hazrrlayrp, şişleri de getirin de, Geçireyim bu bizim ardıç kuşlarrnr. BİRİNCİ YARIM KoRo adammlşln, - Ne akrllr hayranrm sana!' Hele bu verdiğin güzelim sölene. DİKAİOPOLIS Dur, ardıç kuşlarrnrn krzarrnasınl

BİR.İNCİ,YARIM KoRo

DİKAİopoLİS (bir köleye) * Ateşi tıörükie

} ,\

lZ!

doğru.

altrndan.

BİRrİNCİ YA_RIM KoRo (öteki yarrm koroya) Görüyor musunl nasrl anliyor mutfak işlerinden, Ne özenle Lıazırl.ıyor her şeyi!

(Yırtlk pırtık giyimli bir çiftçi ÇİFrÇİ .- Ah başrma gelen! DİK"AİOPOLİS

Aman tanrrlar, bu da kim?

çiFTÇi - Bir bahtı

kara.

İ1

bekle. Doğru, doğru, ne dersen

girer.}

.l'i,

anisropııaıııes

nİl<aİopolİs * Bahtrna küs ÇiİFrÇİ

Aman hemşerim,

ir<imci YARIM KoRo

öyleyse.

b,arrşr kendine

sağlamrşrn mademo Birazcık da bana ver, beş yılh'k yeter. DİKAİoPolİs _ Ne geldi başına? ÇİFrÇİ _- Mahvoldum, öküzlerimi yitirdim. DiKAiopoLiS _ Nasıl? ÇİFrÇİ - Boiotialılar aldr Phyle'de. DİKAİOPOLİS Vah zavallr, karaiar giyseydin bari ÇİFTÇİ - Zeus inandrrsrn seni, öküzlerim Gül gibi yaşatryordu beni... tezekleriylg. DİKAİOPOLİ;S Peki, nedir istediğin? * Öküzlerime ağlamaktan gözlerim görmez ÇİrTÇİ o1du,

i {

Ben Phyle']i Derketes'e acrrsan eğer, Senin barrştan şu gözlerime sür biraz. DİKAJİOPOLİS _ Bak serseriye, ben belediye he]cimi miyim? ÇİFTÇİ - Sen yine de sür, ne olur, öküzlerimi buldurur b,arr,a. Belki barış Olmazo git Pittalos'a anlat derdini. DİKAİOPOLİS ÇİT'TÇİ - Bir damla barrş, ne olur, bir damlacık! Şu çöple damlatrver gözlerime. DİKAİOPOLİS _ Damlası.nrn damlasrnı da vermem, Git başka yerde ağla. ÇİI"TÇİ - Aha belAlı başrm, zaval7ı öküzlerim! İKİD{Cİ YAR,IM

KoRo _

(Gider)

Barrş pek tatlr geldi bu adama,

Rahatınr kimseyle paylaşacağa benzemiyor. DİKAİopoLtS (Bir köleye) * Sen sucuğa bal dök, mürekkepb alülarrnr kızatt. il

$ }

[ı .,

KÖMÜRCÜLER

Duydun mu neler buyuruyor? DÜKAİopoLİS (içerdeki kölelere) * Yıianbalıklarrnr tavaya koyun! İı<İNcİ YARIM KoRo _ Açlıktan öldüreceksin bizi ve komşularınr Bu dumanlar, bu bağınp çağrrmalarla iştihamızı büsbütün artrracak. DİKAİOPOLİS altrn sarrsr olmalr. - Kızartmalar (Bir güveyi yardrmcrsı, elinde bir paketle girer.J GÜVEYİ YARDIMCISI - Dikaiopolis...DikaioPolis"' DiKAiopolis - Bu da kim? GÜ\rEyİ YARDIMCISI * Bir güvey yolladr beni: Düğün yemeğinden et getirdim sana. DİKAİOPOLİS * İyi etmiş kimse bu güveyi. GÜVEYİ YARDIMCISI * Etlere karşrlık bir kAse barış istiyor senden: Savaşa gitmeyip sevişebilmek için. DİKAİOPOLİS götür etleri, istemiyorum, - Geribarrş kokiatma.m. Bin drahmi de veıse (Bir kadrn, güveyi yardrmcrsrnrn ardından gelir.) Bu kadrn da kim oluyor? DİKAİOPOLİS GÜVEYİ YAHD]IVICISI * Bu da gelinin yardrmcısr, Gelinin gizli bir diyeceği varmlş sana. DİKAİOPOLİS 1kadına) _ Söyie bakalrm ne

söyleyeceksen.

(Kadın kulağına söyler)

Gel de gülme bu gelinin istediğine: 75

T AR1STOPHANES

l li ffii

lIi

j[ İ{ $ü

li ü,

T }

{

':1,1 ü

ü,ll

Kocasr yatağından çıkmamalrymrş! }Iadi getirin barrşrmr, vereyim orı,a, y,alnrz ona, Ka,dı"n nasrl olsa, savaş,ta parmağr yok. (Bir köle barrş kabınr getirir) Yaklaş, krzrm, şişeyi'tut altı.na şöyle. (Biraz döker) Kullanmasınr, biliyor musun, geline anJat, De ki, asker toplamaya gelecekleri zaman,, I(ocasrnrn orasrnr gece. bu yağla ovsun, (Kadın çrkar, Köleye) Götür barrşr. Şarap kepçesin,i ver de D,oldurayrm şu bakrıaçlarr (Köle gider, bir iraberci gelir.) KORO * Biri geliyor... Kaşlarrnr çatmış bu yerlere geliyor biri BelAlı bir haber getirir gibi. HABERCİ * Ey belAlar, ey savaşlar ve ey bütün Lamakhos'lar! (Lamakhos'un kapısrna vurur) LAMAItHOS (evinden çıkarak) - Nedir kul,aklarıma gelen bu gümbürtü Tl-ınç kakmalı kapılardan? HAEERCİ - Kurmaylar hemen yola çrkmanr istiYorlar AJaylarrn, sorguçlarınla; Srnırr koruyacakmrssrn, kar altında. \ Haber almrşlar, Kazan Bayr:amr srrasrnda Srnrrlarrmrzr aşmaya hızırlan,drğrnr Boiotialı talancı]arın. (Haberci gider.J 76

KÖMÜRCÜLER

LAMAKHOıS

- Ah

bu kurmaylar, sayrlarr bol, deĞerleri kıt!

Gitti bizim bayram gürültüye. ^ DiKAiOpoLis Ası gtırrılİüye gi,den

- savaşa giden Lamakhos kafasryla ordu! LAMAKHOS Hay kafası kopasrca, şakanrn srrasr DİKAİO,POLİS

ordu

Kızmayrr5 efendimiz, #İU" gidiyorsunuz Yedi başlı ejder,hayr alaşağr etmeğe? I"AMAKHOS Carırrnı srktr bu haberci! - Ahl Ah! (Bir haberci bağrrarak girer.) HABERCİ * Dikaiopolis! -DİKAİopoLİS -* Ne var? HABERCİ -- Şölene! Hemen çrk yola sepetin bakracın]a! Dionysos rahibi çağırryor seni! Çabuk ol, yemek gecikiyor senin yüzi.irı,den. Herşey hazır çoktan, masalar, yastrklar, Kilimler, çelenkler, tiirlü çerezler, kadrnlar, Aman ne çörekler, ne börekler, susamlı simitler, Danslar, türküler de var, Harmodios'a tiirküler! Ama çabuk o1, çabuk! LAMAKHCS * Oldu bana olanlar! DİKAİOPOLİS kalkanlarrnla - Sen de sorguçlarrnla, .bayram et. (Bir köleyeJ ' Iiapıyı kapa; yemek sepetim hazrrlansrn. LAMAKHOS Oğlum, git savaş çantamı getir. .Pİr<a;İOPOLİSoğlum,gİt bayr;Tı sepetimi getir. LAMAKHCS * - Tuz, kekik ve bol soğan al. niXaibPOLiS _ Bana bol balİl<, sog"arra paydos! 7,I

xdıııüncüı_pn

ARiSTOPHANES

-- Saygısrzlığa bakın! DİKAİopolİs 1l<olesine) - Bak Lamakhos LAMAİ<HOS

LAMAKHOS - İncir yaprağr içinde domuzyağr Acılaşmrş olsun. nİreİOİOLiS - İncir yaprağı içinde tereyağı Tazecik o]sun. Tolgamın devekuşu kanatlarr gelsin, ı...|4LAMAKHOS Güvercinlerimo ardıç kuşlarrm. DİKAİOPOLİS

çekirgşlerden yana"

LAMAKHOS Oğlum, oğlum, git kaİgımr getir! DİKAİOPOLİSoğlum, oğlum, git sucuğurnu

LAMAKHOS

ı\

gelsin. devekuşu ne beyazdrr Ne güzel,

Sılı tut,

kanadr!

Ne güzel, ne altrn sarrsrdrr güvercin eti. LAMA]<HOS (Dikaiopolis'e) - Hey bana bak,,savaş kılrğrmla alay etme! .,: DİKAİopoLİS flamakhos'a) - Hey bana bak, ardlç l '" kuşlarrma yan bakma! LAMAKHOS (Kölesi,n,e) - Üç tüylü sorgucumu da alalrm. yahnisi tavşan Biraz DiKAiiopoıİs (rtılesine) de alalrm. LAMAKHOS - Aman sorgucumu güveler yemı_§ olmasrn sakın? unutulmasrn ezmeleri Aman, ciğer UİreİOPOlİS DİKAİOPOL{İS

sakrn!

sen bana laf (Dikaiopolis'e) ,,, LAMAI(HOS - IIey,atmasana ordan! DİKAİOPOIJİS 1lamakhos'a) - Seninle konuştuğum yok, Uşağıml,a konuşuyorum deminden beri, (Kölesine) Bafhse girer misin benimle, Lamakhos'un hakemliğinde mu! kuşu ardrç Çekirge mi daha lezzetlidir, ,

getir!

LAMAKHOS

kargryr krnrndan. - Çıkaralım (Kölesine kargıııın bir ucunu tutturur.)

oğlum, çek şöyle.

DİKAİOPOLİS 1Kocarnan bir sucuğun ucunu kölesine tutturar,ak) _ Sıkı tut, oğlum, çek şöyle. LAMAKHOS Git oğlum, kalkanrmrn tutamaklarrnr DİKAİoPoIrİS

_ Git

oğium, yufka sepetimin

getir.

yuvarlak Go.gol,TH#İl#İ İİİİ: DİKAİOPOLİS _ Yuvarlak peynirJi böreğimi getir.

LAMAKH.s

LAMAKHOS

şakalar. değil mi bunlar? - Saçma Netis yerneklejr değil mi bunlar? LAMAI(HOS (Kötesine) yağ sür de - Kalkanrma

DİKAİOPOLİS

Savaştan kaçan\ir moruk görüyorum rnrrrİX|""'' Korkaklığrnrn cezaslnı görecek biri. DİKlrİ,oPoLİS _ Savaşa giderı bir.moruk göı:üyorum içinde, Başrnrn belösınr bulİcak biri. LAMAKHOS Oğlum, savaş zırhrmr getir. DİKAİOPOLİs- _ oglum, şarap bakracrmr getir. LAMAKHOS (zırhını giyer) - Bu zırüınzrrhüstüne yoktur. DİKAİOPOUİS Bu şarabrn üstüne şarap yoktur. LAMAKHOS - Oğlum, kalkanrmı iyi bağla.

ARiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLER

,oğlurno sepetimi iyi bağla. DİKAİOPCLİS LAMAKHOS - Savaş çantam1 ben taşrrrm. DİKAİOPOLİS Ben hrrkamr alrr çıkarrm. LAMAKHOS -Oğlum, sen yüklen ka]kanımr

gidelim. Eyvah, kar yağıyor, dayanalrm soğuğa. Yüklen yiyecekleri, ,. DİKAİO,POLİS (Kölesine)

day,airı,alrm şaraba.

uğurlar olsun ikinize de! I(OROBAŞI - }Iaydi, da değişik: Yollarınız amma Biri içmeye gidiyor çelenkler takrnarak, Ötel<i srnır bekçiliğine soğuktan donarak. Birinin yanrnda güzel bir ku,

ötekı

de...

Dilerim Zeus tanrrdan versin belAsrnr lİOnO Antirnakhos'un! Sakatoğlu Şair Len,aia bayramrnda aç bıraktr korosunu. Dilerim aç kaldığı bir gün Kızarmrş bir mürekkepbalığı getirsinler de ona, Tam yalayıp yiyeceği srrada Bir köpek ;alsrn kaçsrn elinden! Dilediğim ilk belA budur ona, Bir be]A da gece gelsin başrna: Yorgun argrn evine dönerken Sarh,oşun biri binsin tepesing Yerden bir taş alayım derken Karanlıkta bir tezek geçsin eline, "

Sarhoşa atayrm derken Yapıştrrsrn Kratinos'un suratrna. (Bir haberci koşarak gelir, Lamakhos'un kaprsrnr çalar.

HABERCİ Ey

Lamakhos'un evinde tutsak yaşayanlar! Su, su, su kaynatrn bir kazanda, Sargılar mefhernler, bezler hazırJ,ayır1; Yüce kafiıraman yaralandr, Bir çukuru atlarken, kazığa çarptr, Topuğu burkıılup inciniverdi. Düşerken de başını çarprverdi taşa, Gorgo'su da uyanıp fır],adr kalkandan, Sorgucuıu paramparça görünce kayalüiarda Ahvah etti ve şöyle yakrndı: .Ey şanlr Gorgo'cuğum benim, Gözlerim sorr kez görüyor seni! Sen yoksun madem, ben de yokum artık dünyA§a., Bun]arı dedi ve yuvarlandr bir hendeğe, Kalkıp ayağa kovalarken yağmacıları Bir kargı saplanrverdi bir yerlerine. Ama geliyor işte, açm açrn kapıyı! (Lamakhos iki askerin arasrnda topallayarak girer.)

LAMAI(HOS uy uy, aınan - Uyacılar, Nedir biı çektiğim Nedir başrma gelen!

Bir

a.man aman!

düşman kargrsına kurban gittim,

Bu acrlarrn daha da acrsr: Şimdi Dikaiopoiis'in görüp de beni

y'Jay etmesi oJ,acak başıma gelenlerle. (Dikaiopolis iki kolunda iki yosrnayla girer.)

DİKAİOPOLİS

- Uy

uy uy,

am€ın

aman aman!

B1 B0

F/6

ARiSTOPHANES

KÖMÜRCÜLER

Aman ne memeler, ne slkı memeler! Elma mr desem, ayva mr desem, ne desem? Öpün ben! kumrularım, öpün beni: İlk bitiren ben oldum bir bakraç ş]arabr. LAI4AKHOS BelA üstüne belA, gel de dayan buna! Vay vay vay, -dayaıılrr acr değil bunlar. DİKAİOPOLİS sana, yiğit - Vay vay, selAmLamakhos'cuğum! LAMA'KHOS - Aman ne acı, ne acr! Aman ne DİKAİCPOI_ıİS (yosmalardan birine) - tatlr, ne tatlr! LA]\{AKHOS * Bu acrya dayanrlmaz. DİKAİoPolİs (<;tetı yosmaya) - Bu öpücüğe dayanılmaz. LAMAI(HOS Ne rnutsuzluk! Pahalry,a mal oldu bana bu gün. DİKAİOPOLİS * Ne pahalısı! Bugün bayram, herşey bedava. yandrm, yandrm! LAMAKHOS - Ah bayramr DİKAİOPOLİS - Ne yanması? Bugi.rn ateş değil, LAMAKHOS (kendisini taşryanlara) - Bacağımdan tutun, ay, ay ay! Sarrlrn hana. DİKAİOPOLİS (yosmalara) - Aman şuramdan

LAMAKHOS

- Pitta,]os hekime götiiçiin beni, kurtarrrsa kurtarır beni. DİKAİOPOLİS götiirün - Hakemlere görsünlerbeııi, nasıl içtim; Versinler ödülümü. LAMAKHOS (götürülürkenJ * Bir kargı deldi kemiklerimi, şu },,arama bakrn. DİKAİOPOLİS 1noş,bakracrnr seyircilere göstererek bomboş. - Şu bakracrma bakın:(Koroya) Yaşa^cln deyin şarap kahramanrna! KORO * Yaşasln diyeiim, yaşasın,! Yaşasrn bakracını ilk bitiren kahraman! DİKAİOPOUİS * Su katılmamış şarap doluydu bakracım, Diktim başrma, hir içişle bitirdim. I(ORO Bin yaşa, şanlr kahraman! A1 ödülünü, güle güle kullan. DİKAİoPol_ıİs Gelin hepiniz ardırndan bağ:ra o

bağrra:

Yaşa, çok yaşa, şa şa şa! KORO _- Seve seve geliyoruz ardrndan: Ya y,a ya şa şa şa Tulumun]a bin yaşa! (Hepsi bağırarak çıkar.),

tutuı:o sanlın bana! ;başım dönüyor, gözlerim

kararryor:

Düştüm düşeceğim.

DİKAİOPCLİS

Srzdrm srzacağım.

Yaııdrm tutuşturn, doğru yatağa: