Do¤al Çiçek So¤anc›lar› Derne¤i Hakkari Yüksekova’da ve fiemdinli Bölgesinde de Ters Lale so¤anlar›n›n üretimini yayg›nlaflt›rmak üzere çal›flmalar bafllatt›. A¤layan gelin veya Hakkari Lalesi olarak da bilinen Ters Lale’nin do¤adan toplanmas› 1974 y›l›ndan bu yana yasak. Ancak kanunlar bu nadir bitkinin
Kat›l›m, toplumun sorun olarak nitelendirdi¤i konular›n çözümünü üretmesi anlam›na geliyor. Desteklenen projeler kapsam›nda gerçeklefltirilen toplant›larda konu ile ilgili bütün taraflar›n kat›l›m› projenin baflar›s› bak›m›ndan önemseniyor. Küre Da¤lar› Milli Park›’nda devam eden üç proje yöre halk›n›n kat›l›m› ile bölgede ekoturizmin, ahflap iflçili¤inin gelifltirilmesini ve milli park yönetiminin sa¤lanmas›n› hedefliyor.
Küçük Destek Program›
Yerel Hareket Küresel Destek Haziran bindokuzyüzdoksaniki. Bütün Devletlerin liderleri Rio’da bulufltu. Konu yerkürenin ölüyor olmas›yd›. Çevre zirvesinden üç büyük uluslar aras› kuruluflun ortakl›¤›nda bir birliktelik ç›kt›: Küresel Çevre Fonu. K›sa ad›yla GEF, ülkemizde de Küçük Destek Program› (SGP) ile 1993’ten bu yana sadece sivil toplum kurulufllar›n›n do¤a koruma çabalar›n› maddi, manevi destekliyor, aralar›nda iletiflim sa¤l›yor. Yaz›: Z. Bilgi Bulufl (SGP Ulusal Koordinatörü)
aflad›¤›n›z flehre yak›n do¤al bir sulakalan var. Gün geçtikçe büyüyen flehrin ihtiyaçlar›na yenildi¤ini, kurudu¤unu, kirlendi¤ini ve bu alanda bar›nan kufllar›n uzaklaflt›¤›n›, yok oldu¤unu görüyorsunuz. Ne yapabilirsiniz? Türkiye’de hayvan sürülerine sald›rd›¤› gerekçesiyle avlanma, zehirlenme ile y›lda yüzlerce birey kurt öldürdürüldü¤ünü duydunuz. Oysa baflta ABD ve Avrupa ülkeleri olmak üzere kurdun koruma al-
Y
t›nda bir tür oldu¤unu biliyorsunuz. Peki yapabilece¤iniz bir fley var m›? Motorlu tafl›tlar›n flehrinizi iyiden iyiye istila etti¤i kanaatindesiniz. ‹nsano¤lunun do¤a ile mücadele ederek, do¤aya ra¤men geliflimini sürdüremeyece¤ini düflünüyorsunuz. Ama ne yapmal›, nas›l yapmal›? Devlet nerede? Çevreciler neyle u¤rafl›yor. Birfley yapmal› ama nas›l? Bir grup insan çevrelerindeki sorunlar› sadece farketmekle kalm›yor, çözümlerini de üreterek
SGP PROJELER‹ (tamamlanan) 1993 • Bodrum Yar›madas›'nda K›y› Yönetimi / KAY - Türkiye K›y› Yönetimi Ulusal Komitesi • Göksu Delta’s›nda Çevre Koruma ve Kalk›nman›n Entegrasyonu / DHKD -Do¤al Hayat› Koruma Derne¤i • Çevre Etki De¤erlendirme Semineri/ TÇV - Türkiye Çevre Vakf› • Sultan Sazl›¤›’nda Araflt›rma ve Yönetim Plan› / TTKD - Türkiye Tabiat›n› Koruma Derne¤i 1994 • Yal›kavak’ta Akdeniz Foku Koruma ve Çevre E¤itimi / Yal›kavak ‹nsan, Do¤a ve Çevre Derne¤i • Endemik Pinus brutia van pyramidalis selik ’in Korunmas› / Çevre Gönüllüleri • Gökova ve Datça-Bozburun’da Çevre Koruma ve E¤itimi / TÜRÇEK - Türkiye Çevre Koruma ve Yeflillendirme Kurumu • 7 A¤aç Orman› / ÇEKÜL – Çevre ve Kültür De¤erlerini Koruma Vakf› • Çevre E¤itiminde Ailenin Rolü Konulu Araflt›rma ve E¤itim / Sosyoloji Derne¤i • Karabük’te Erozyonla Mücadale, A¤açland›rma ve E¤itim / Zonguldak Çevre Koruma Derne¤i • Tahtal› Baraj› Koruma Sahas›nda Organik Tar›m Bafllatma / ETO – Ekolojik Tar›m Organizasyonu Derne¤i • Uygulamal› Toprak Koruma ve Arazi ‹yilefltirme E¤itimi / K›rsal Çevre - K›rsal Çevre ve Orman Sorunlar› Araflt›rma Derne¤i 1995 • Urla Yerel Gündem 21 / Urla Kalk›nma Vakf› • Pilot Bölgelerde K›rsal Kad›n E¤itimi Atölye Çal›flmalar› / Sosyoloji Derne¤i • Trabzon K›y› Yönetimi / Trabzon Vakf› • 8-12 Yafl Grubu Çocuklar ‹çin Bölgesel Ekoloji ve Çevre Koruma E¤itimi ve Yaz Okulu / Doç.Dr.Olcay Birgül E¤itim Vakf› • Emirda¤’da A¤açland›ma / Emirda¤ Köy Hizmetleri Birli¤i • 1992 Rio – 1996 ‹stanbul Habitat II süreci içerisinde Türkiye Çevreci Sivil Örgütlenmelerinin (STK/ YÖ) Tesirlili¤inin De¤erlendirilmesi Araflt›r›lmas› / Küresel Denge Derne¤i • Kentsel Çevre için Yayg›n Örgütlenme / Do¤a ile Bar›fl Derne¤i 1997 • Orta Karadeniz K›y›lar›nda Akdeniz Foku ve Habitat› Araflt›rmas› / SAD-Sualt› Araflt›rmalar› Derne¤i 1998 • Yenilenebilir ve Yerel Enerjilerin K›rsal Alanda ve Küçük Yerleflim Birimlerinde Kullan›m› / Hocamköy Ekolojik Yaflam Konut Yap› Kooperatifi • Türkiye’de Sürdürülebilir Enerji E¤itimi / Habitat ve Gündem 21 Gençlik Derne¤i • Hac›mahmutlu Köyü At›ksu ve Kanalizasyon Projesi, Sinop / TKV - Türkiye Kalk›nma Vakf› • GAP Yöresinde Endemik Bitki Türleri Envanteri / TÇV • Çeflme’de Sak›z A¤ac› ve Sak›z Üretimi / Çeflme Do¤a ve Hayvan Severler ve Koruyanlar Derne¤i • Taflucu Çevre E¤itimi ve Kültür Merkezi / Taflucu E¤itim ve Do¤al
Çoban Köpeklerini Koruma Derne¤i, Ankara Haymana Çiftli¤inde yetifltirip e¤ittikleri saf kangal köpeklerini ayn› bölgedeki koyun sürülerine da¤›tarak, kangal›n geleneksel hayvanc›l›ktaki rolünün devaml›l›¤›n› sa¤lamay› hedefliyor. Ülkemizde koyunculu¤un gerilemesi ile sürü sahipleri kangallar›n› kaybediyor ve sürülerini korumak için zehir veya ateflli silahlar› kullan›yor. Bu durumdan yaln›zca kurtlar de¤il bütün yaban yaflam etkileniyor.
uygulamaya geçiyorlar. Bunlar sivil giriflimler. Kamu ile ortakl›klar kuruyorlar, kamuoyunu canland›r›yorlar, projeler gelifltiriyorlar ve de¤iflimi bafllat›yorlar. Art›k, herfleyi devletten bekleme devri bitti. Özellefltirmeden sonra flimdi de sivilleflme, sivil hareket dönemi, yani: “yönetiflim”. Bu kelime, “yönetime kat›l›m›” ifade ediyor ve içinde bulundu¤umuz toplumsal, çevresel ve hatta ekonomik sorunlara çözüm üretmeye kat›lmay› anlat›yor. Bizim ad›m›za birilerinin sorumluluk almas›n› de¤il, do¤rudan bizlerin harekete geçerek görev almas›n› gerektiriyor. Bireyler örgütleniyor, ortak hedef için tüm taraflar› bir araya getiriyor ve kamu kurum ve kurulufllar›n› da peflinden götürebiliyor. Ç›ral› halk›n›n geçim kayna¤› olan tar›m ve turizmin yo¤unlaflmas› do¤a için tehdit olufltururken, Ç›ral›-Ulup›nar Çevre Koruma, Gelifltirme ve ‹flletme Kooperatifi ekolojik tar›m ve ekolojik turizm faaliyetleri ile do¤a ve insan için birlikte sürdürülebilir yaflam modelinin umudunu veriyor. Van Gölü’nde inci kefal› bal›kç›l›¤›n›n sürdürebilir s›n›rlarda devaml›l›¤› için, Van Do¤a Gözcüleri Derne¤i çözüm yollar›n› bal›kç›larla beraber gelifltiriyor. Kastamonu-Bart›n Küre Da¤lar› Milli
SGPnin destek verdi¤i projelerde yöredeki sürdürülebilir yaflam biçimlerinin desteklenmesi önemseniyor. Deniz kaplumba¤alar›n›n üreme kumsallar›ndan biri olan Ç›ral›’da halk›n geçim kayna¤› olan tar›m ve turizmin yo¤unlaflmas› do¤a için tehdit olufltururken, Ç›ral›-Ulup›nar Çevre Koruma, Gelifltirme ve ‹flletme Kooperatifi ekolojik tar›m ve ekolojik turizm faaliyetleri yürütüyor.
Hayat› Koruma Vakf› • Devrek K›z›lc›k A¤ac› Yetifltirme / Devrek Bastoncular Derne¤i • Türkiye’deki Tabiat› Koruma Alanlar›n›n Yöresel, Ulusal ve Uluslararas› Düzeyde Tan›t›m› ve Bitki Gen Kaynaklar›n›n Yerinde Korunmas›na Yöre Halk›n›n Kat›l›m›n›n Sa¤lanmas› (Gevne Vadisi Örne¤i) / K›rsal Çevre • Kaçkar Da¤› “Da¤ Alanlar› Yönetimi” ve Da¤ Turizmi için KorumaKullanma Planlamas› / TÜRÇEK 1999 • Kocaeli Birleflmifl Milletler Çad›r Kentinde Temiz ve Tükenmez Enerji Birimleri ve Bilim Park› Yap›m› / Temiz Enerji Vakf› 2000 • STK’lara “Proje Gelifltirme” Seminerleri / DHKD • Gediz Deltas› Ramsar Alan›nda Nesli Tehlike Alt›ndaki Türler Baflta Olmak Üzere Biyolojik Çeflitlili¤in Korunmas› / TMMOB Çevre Mühendisleri Odas› ‹zmir fiubesi • Karacada¤’da (Diyarbak›r, fianl›urfa, Mardin) Bitki Çeflitlili¤inin Yerinde Korunmas› / SÜRKAL - Sürdürülebilir K›rsal ve Kentsel Kalk›nma Derne¤i • Karadeniz’de Nesli Tehlike Alt›ndaki Mersin Bal›¤›n›n Korunmas› / TÜDAV - Türk Deniz Araflt›rmalar› Vakf› • Alia¤a Tuz Gölü’nün ‹yilefltirilmesi ve Kufl Cenneti Yarat›lmas› / Alia¤a E¤itim ve Geliflim Vakf› • Uzungöl Tabiat Park›'n›n (trabzon) ‹yilefltirilmesi / KARÇEV - Karadeniz Çevrecileri • Ç›ral› Çevresinde Koruma Alanlar›nda Yaflayan Halk için Sürdürülebilir Kalk›nma Modeli Gelifltirilmesi / Ulup›nar Köyü Çevre Koruma Gelifltirme ve ‹flletme Kooperatifi • Kastamonu K›rsal Alan›nda Görev Yapan Ö¤retmenlerin ve Yerel Yöneticilerin Orman Ekosistemleri, Kastamonu Milli Parklar› ve Do¤a Koruma Konular›nda Bilgilerinin Desteklenmesi / TTKD • Kaynaklar›n Sürdürülebilir Kullan›mlar›na Yönelik Hasandede Sürdürülebilir Yaflam E¤itim Merkezi Kurulmas› / Harman Anadolu Ekoloji Derne¤i • Orman Ekosistemlerinde Biyolojik Çeflitlili¤i Yerinde Koruma E¤itimi / K›rsal Çevre • Do¤u Akdeniz Bölgesi'nin Kufl Göçü Aç›s›ndan Öneminin Vurgulanmas› ve Göç Güvenli¤inin Sa¤lanmas› / ‹skenderun Çevre Koruma Derne¤i • K›z›lcahamam Milli Park›’nda Nesli Dünya Çap›nda Tehlike Alt›nda olan Kara Akbabalar›n Korumas› / KAD - Kufl Araflt›rmalar› Derne¤i • A¤r› Da¤›’nda Nesli Tehlike Alt›nda Olan Hayvanlar›n Korunmas› / Do¤ubeyaz›t Çevre Koruma ve Güzellefltirme Derne¤i • Mersin – Bozyaz›’da Küçük Deniz Koruma Alanlar›n›n Ekolojik ve Sosyo-ekonomik Önemi / SAD 2002 • Do¤ubayaz›t Bal›k Gölü Kitap盤› / Do¤ubayaz›t Çevre Koruma ve Güzellefltirme Derne¤i • Do¤ubayaz›t Meralar› Kitap盤› / Do¤ubayaz›t Çevre Koruma ve Güzellefltirme Derne¤i • Tür Posterleri / AVYHV - Av ve Yaban Hayat› Koruma Gelifltirme ve Tan›tma Vakf› • Do¤u Akdeniz Bölgesinde Kufl Göçü Üzerine E¤itim ve Bilinçlen-
Do¤al Çiçek So¤anc›lar› Derne¤i do¤adan çiçek so¤an› toplayarak geçimini sa¤layan köylülere do¤a ve çevre bilincini ve yerinde do¤al üretim yöntemleri konusunda e¤itim çal›flmalar› yap›yor (en üstte). Tar›msal biyolojik çeflitlili¤in korunmas› konusunda haz›rlanan projeler de SGP kapsam›nda destekleniyor. Haz›rlanan do¤a koruma projelerinde k›rsal yaflam kültürleri ve geleneksel üretim biçimlerinin desteklenmesi teflvik ediliyor (üstte).
Park›’n›n korunmas› çal›flmalar›nda Küre Da¤lar› Milli Park› Ekoturizm Derne¤i, Küre Afla¤›çerçi Güzellefltirme ve Gelifltirme Derne¤i ve Kastamonu Kooperatifler Birli¤i, resmi kurum ve kurulufllar ile beraber sorumluluk al›yorlar ve insana ra¤men koruma de¤il, insanla birlikte koruman›n örneklerini gelifltiriyorlar. Kufl Araflt›rmalar› Derne¤i, K›z›lcahamam So¤uksu Milli Park› ve çevresini kendilerine yuva seçen ve nesli dünya çap›nda tehlike alt›nda olan alt› çift kara akbaba için Milli Park ve Orman ‹flletmesi’ni harekete geçirebiliyor ve ortak koruma eylem plan› ç›karabiliyor. Çoban Köpeklerini Koruma Derne¤i, yetifltirdikleri saf kangal köpeklerini ihtiyaç sahibi sürü sahiplerine da¤›tarak, hem kangal›n sürü korumadaki geleneksel rolünü devam ettiriyor, hem de do¤ada kurt ve di¤er yaban hayat›n korunmas›na da katk› sa¤l›yor. Bu¤day Ekolojik Yaflam› Destekleme Derne¤i, ekolojik tar›m yapan köylüye ek kaynak sa¤lamak ve tüketici ile üreticiyi bir araya getirmek için ekolojik çiftliklere flehirlerden ziyaretler düzenliyor. Ulusal Do¤a Koruma ve Belgeselleme
Küçük Destek Program›n›n yürütücüleri projelerle ilgili takip ifllerini Birleflmifl Milletler’in Ankara’daki binas›ndan gerçeklefltiriyorlar. Ancak projelerin gerektirdi¤i ölçüde de yerinde incelemeler yapmak, projenin gidiflat› hakk›nda bilgi sahibi olmak için alanlar› ziyaret etmeyi de ihmal etmiyorlar. Küre Da¤lar› Milli Park› Ekoturizm Derne¤i taraf›ndan yürütülen projenin haz›rl›klar› s›ras›nda desteklerini eksik etmediler.
Derne¤i, Kayseri Palas Gölü’nden tuz ç›kar›m›n›n devaml›l›¤› ve ekolojik, sosyal ve ekonomik olarak sürdürülebilirli¤i için tuzcular ile ortak plan haz›rl›yor ve uygulamay› izliyor. Diyarbak›r Çevre Gönüllüleri Derne¤i, GAP bölgesi baraj göllerindeki kufl varl›¤›n› izliyor ve kufllar›n çevresel faktörlerden etkilenmelerini araflt›r›yor. Sualt› Araflt›rmalar› Derne¤i, Foça, Karaburun ve Bozyaz›’da nesli dünya ölçe¤inde tehlike alt›nda olan Akdeniz foklar›n›n korunmas› için halk› bilgilendirme ve bal›kç›l›¤› düzenleyici önlemlerin al›nmas› için giriflimlerde bulunuyor. Türkiye’de sivil giriflimlerin, toplum tabanl› örgütlenmelerin ve sivil toplum kurulufllar›n›n böylesine güç ve etkinlik kazanmas› çok eskilere uzanm›yor. Sivil toplum hareketinin Türkiye’de 25-30 y›ll›k bir tarihi var, ancak bu hareket özellikle 10 y›lda katlanarak ilerledi. Yukar›da da say›lan sivil toplum projelerine ve genel olarak sivil toplum örgütlenmesinin geliflimine çevre alan›nda katk› verenlerden biri de BM Kalk›nma Program› (UNDP) taraf›ndan yürütülen GEF Küçük Des-
Yaflam›n devaml›l›¤› aç›s›ndan ekolojik hareket içerisindeki gruplar ve bireyler aras›ndaki iletiflimin güçlenmesi önem tafl›yor. Özellikle flehirde yaflayan insanlar›n ekolojik çiftliklerdeki yaflam› deneyimleyerek günlük yaflam›nda daha fazla uygulamaya sokmas› gerekiyor. Bu¤day Ekolojik Yaflam› Destekleme Derne¤i, tüketici ile üreticiyi bir araya getirmek ve ekolojik tar›m yapan köylüye ek kaynak sa¤lamak için ekolojik çiftliklere flehirlerden ziyaretler düzenliyor.
dirme Yay›nlar› / ‹skenderun Çevre Koruma Derne¤i • ‹zmir Gediz Deltas› ve Kufllar› Tan›t›m› Yay›nlar› / Kordon Derne¤i • Foça ve Karaburun 'da K›y› ve Deniz Ekosisteminin Korunmas›na Yerel Halk›n Entegrasyonu için Yay›nlar / SAD • Eko-Okullar (Çocuklarda Çevre Uyumu Projesi) Yay›nlar› / TURÇEV - Türkiye Çevre E¤itim Vakf› • Biyoçeflitlili¤in Korunmas› Aç›s›ndan Öncelikli Bölgelerin Belirlenmesi nde ‹zlenecek Yöntemlerin Saptanmas› ve bu Yöntemlerin Koruma Alan› Seçimi Sürecine Entegrasyonu için Ön Haz›rl›k Çal›fltay› / KAD • K›rm›z› Listeler, Öncelikli Türler ve Ulusal Koruma Eylem Planlar› : En Son Yöntemler ve Türkiye'deki Uygulamalar› / KAD • Sürdürülebilir Ormanc›l›kta Ortaya Ç›kan Yasal Riskler Çal›fltay› / OR-KOOP - Türkiye Ormanc›l›k Kooperatifleri Merkez Birli¤i • Su Kaynaklar› m›z›n Önemi De¤eri ve Sulakalanlar›m›z›n Korunmas›na Yönelik Halk›n Bilinçlendirilmesi ve Kat›l›m› Aç›k Hava Toplant›s› ve Göl Paneli / TÜRÇEK • Kaçkar Da¤lar› Milli Park› ve F›rt›na Deresi Havzas›n›n Etkin Korunmas› için E¤itim ve Bilgilendirme Çal›flmas› / KAÇED - Karadeniz Çevre Derne¤i • SGP ‹letiflim A¤› Projesi / SAD • Ekolojik Çiftliklerde Tar›m Turizmi ve Gönüllü Bilgi ve Tecrübe Takas› için Proje Gelifltirme / Bu¤day Ekolojik Yaflam› Destekleme Derne¤i • Hakkari ‹li fiemdinli ‹lçesinde Ters Lale'nin (Fritillaria imperialis L.) Üretilmesinin Gelifltirilmesi için Proje Gelifltirme / Sürdürülebilir Tar›m Çiftçi Yard›mlaflma Derne¤i 2003 • Sürdürülebilir ‹nci Kefal› Bal›kç›l›¤› için Yerel Sosyo-kültürel Yap›ya Göre Alternatif Geçim Kaynaklar› Gelifltirilmesi için Proje Gelifltirme / Do¤a Gözcüleri Derne¤i • Küre Harmangerifl’de Ahflap ‹flçili¤inin Çeflitlendirilmesi için Proje Gelifltirme / Kastamonu Kooperatifler Birli¤i • Van ve Bitlis Yöresinin So¤anl› Bitkileri Kitap盤› - Tehlikeler ve Koruma Gerekleri / ÇEKÜL • Dendroloji ve Orman Ekolojisi Okulu için Ders Kitab› / K›rsal Çevre • Melet Havzas› Mesudiye Yöresinin Biyolojik Çeflitlilik Aç›s›ndan De¤erlendirilmesi Çal›fltay› / MEGEV - Mesudiye Geliflme Vakf› • Tunceli Sar›msa¤›n›n (Allium tuncelianum) Korunmas› ve Üretiminin Teflviki için Proje Gelifltirme / UYD - Ulafl›labilir Yaflam Derne¤i DEVAM EDEN PROJELER • “Türkiye'nin Biyolojik Zenginlikleri” Yay›n› ve “BM Biyolojik Çeflitlilik Sözleflmesinin Türkiye'de Uygulamas›n›n De¤erlendirilmesi Konferans›” / TÇV • Palas Tuzla Gölü'nde Ekonomik Sosyal ve Ekolojik olarak Sürdürülebilir Tuz Ç›kar›m› ve Biyolojik Çeflitlili¤in Korunmas› / Do¤a Bel Ulusal Do¤a Koruma ve Belgeselleme Derne¤i • Çayeli ‹lçesi Derelerinde Sucul Ekosistemlerin ve Bu Kapsamda Nesli Tükenmekte Olan Da¤ Alas›'n›n ( Salma trutta macrostigma) Korunmas› için Proje Gelifltirme / Çayelililer Derne¤i • Türkiye'nin Önemli Bitki Alanlar› Kitab›n›n Bas›m›, Da¤›t›m› ve Tan›t›m› (‹ngilizce ve Türkçe) / WWF-TR – Do¤al Hayat› Koruma Vakf› Türkiye
Leylekler Kufl Araflt›rmalar› Derne¤i’nin halkalama program› içinde izledi¤i türlerden biri.
Diyarbak›r Çevre Gönüllüleri Derne¤i’nin yürüttü¤ü projede Güneydo¤u Anadolu bölgesi'ndeki baraj göllerinde düzenli say›mlar yap›l›yor. Böylece elde edilen verilerle yörenin kufllar aç›s›ndan önemi belirleniyor. Dernek ayr›ca yörede kufl gözlemcili¤inin gelifltirilmesi amac›yla göller çevresinde düzenledi¤i gezilerde yerel halka kufllar› anlat›yor, fark etmelerini sa¤l›yor.
tek Program› (SGP) oldu. SGP Türkiye’de 1993 y›l›ndan bu yana en fazla 50,000 dolarl›k ve ortalama 25,000 dolarl›k küçük fonlarla 100’ün üzerinde projeye destek sa¤lad›. Küresel Çevre Fonu’nun (GEF) Küçük Destek Program› (SGP) küresel çevre sorunlar›na yerel çözümler gelifltiren sivil toplum kurulufllar›na ve toplum tabanl› gruplara mali ve faal destek veren uluslararas› bir program. UNDP bu program›, GEF’in üç uygulay›c› kurumu olan Birleflmifl Milletler Çevre Program› (UNEP), UNDP ve Dünya Bankas› ad›na uyguluyor. SGP’nin destek sa¤lad›¤› odak alanlar biyoçeflitlili¤in korunmas› ve sürdürülebilir kullan›m›, toprak kayb›n›n azalt›lmas›, iklim de¤iflikli¤i ile mücadele ve uluslararas› sular›n korunmas›. SGP do¤a tahribinin hepimizi tehdit etti¤i ancak genelde hassas ekosistemlerde yaflayan ve geçimleri do¤al kaynaklara ba¤l› yoksullar›n daha çok risk alt›nda oldu¤u gerçe¤inden yola ç›k›yor. Do¤a koruma ve yenileme amac›na yönelirken insanlar›n refah› ve geçim kaynaklar›n› iyilefltirmeyi de gözeten projelere destek sa¤l›yor. SGP, toplumsal hareketin hem insan, hem de do¤an›n ihtiyaçlar› aras›ndaki ince dengeyi koruyabilece¤ini
Küresel Çevre Fonu’nun Küçük Destek Program› küresel çevre sorunlar›na yerel çözümler üreten sivil toplum kurulufllar›na destek veriyor. Program›n katk› sa¤lad›¤› odak alanlardan biri biyolojik çeflitli¤in korunmas› ve sürdürülebilir kullan›m›.
göstermek istiyor. Dünya’da 70’in üzerinde ülkede uygulanan SGP, tüm ekosistem tiplerinde (kurak ve yar› kurak, k›y› ve deniz, tatl› su, orman ve da¤) küresel önemi olan biyoçeflitlili¤e yönelik tehditler üzerinde çal›flan sivil giriflimleri destekliyor. Tar›msal aç›dan önemi olan biyolojik çeflitlili¤in (agro-biyoçeflitlilik) yerinde korunmas› çal›flmalar› da destek verdi¤i konular aras›nda. SGP, uluslararas› sular odak alan›nda da pek çok projeye destek veriyor. Bu kapsamda, karasal kaynakl› kirlili¤i azaltmak için toprak yönetimini iyilefltirme ve kimyasal gübre kullan›m›n› azaltma, sucul biyoçeflitlilik için
Kufl Araflt›rmalar› Derne¤i Ulusal Kufl Halkalama Program›n›n gelifltirilmesi amac›yla Türkiye’deki kufl gözlemcilerinin ve ilgili taraflar›n kat›l›m›yla toplant›lar düzenledi
GEF Küçük Destek Program› kapsam›nda gerçekleflen projelerin bir bölümünde birçok bas›l› malzeme üretiliyor. Rehberler, posterler, kitaplar hem yürütülen projelerin somut ç›kt›lar› oluyor hem de benzer konularda daha sonra çal›flacak kifli ve kurumlar için bilgi kayna¤› sa¤l›yor.
• Sürdürülebilir ‹nci Kefal› Bal›kç›l›¤› için Alternatif Geçim Kaynaklar› ve Sürdürülemez Tüketim Al›flkanl›klar›n›n De¤ifltirilmesi için Olanaklar›n Halkla Birlikte De¤erlendirilmesi (1. Evre) / Do¤a Gözcüleri Derne¤i • Tuzla Palas Gölü Foto¤raf Kitab› / Do¤a Bel • Ekolojik Çiftliklerde Tar›m Turizmi ve Gönüllü Bilgi ve Tecrübe Takas› Projesi / Bu¤day Derne¤i • Ulup›nar-Ç›ral›'da Eko-turizm Geliflim Plan›n›n Kat›lmc› Uygulamas› / Ulup›nar Çevre Koruma Gelifltirme ve ‹flletme Kooperatifi • Türkiye'nin Önemli Bitki Alanlar› Kitab›n›n Bas›m›, Da¤›t›m› ve Tan›t›m› (‹ngilizce ve Türkçe) / WWF-Tr • Kangallar›n Geleneksel Hayvanc›l›ktaki Rolünün Devaml›l›¤›n›n Sa¤lanmas› ve Bu Yolla Yaban Hayat›n Korunmas› Projesi / Çoban Köpeklerini Koruma Derne¤i • Küre Da¤lar› Milli Park› Ulus Bölgesinde Alternatif Sürdürülebilir Geçim Kaynaklar›n›n Saptanmas› ve E¤itimi Projesi / Afla¤›çerçi Köyü Güzellefltirme Derne¤i • Küre Da¤lar› Harmangerifl Beldesinde Geleneksel A¤aç ‹flçili¤inin Sürdürülebilirli¤inin Sa¤lanmas› ve Çeflitlendirilmesi Projesi / Kastamonu Köy-Koop • Küre Da¤lar› Milli Park› ve Çevresinde Ekoturizmin Gelifltirilmesi için Zümrüt Köyü Uygulamas› / Küre Da¤lar› Milli Park› Ekoturizm Derne¤i • Tunceli Sar›msa¤›’n›n (Allium tuncelianum) Korunmas› ve Üretiminin Teflviki – 1. Evre / UYD • Edirne E¤ribük-Göl Baba Sulakalan› Tan›t›m Kitap盤› / Edirne Çevre Gönüllüleri Derne¤i • Milas Tuzla Sulakalan› Korunmas› Kampanyas› Taraflar Toplant›s› / Bodrumlu Gönüllüler Derne¤i • Hakkari – fiemdinli ve Yüksekova’da Ters Lale Yetifltiricili¤inin Teflviki / Do¤al Çiçekso¤anc›lar› Derne¤i • SGP Program ve Projelerinin Belgelenmesi Projesi – 2. Evre / BSB - Belgesel Sinemac›lar Birli¤i • SGP Eriflim ve Tan›t›m / Bu¤day Derne¤i • SGP Proje ve Faaliyetlerinin ‹letiflimi / KAD • Ere¤li Sazl›klar›'n›n Yaflat›lmas› ‹çin Suyun Etkin Kullan›m› Projesi / ESKOD - Ere¤li Sazl›k ve Çevresini Koruma ve Güzellefltirme Derne¤i • Ulusal Kufl Halkalama Program›n›n Gelifltirilmesi, Yayg›nlaflt›r›lmas› ve Tan›t›m› / KAD • Uluda¤ Milli Park›'n›n Bitki Örtüsünün Korunmas› / Orman Mühendisleri Odas› Bursa fiubesi • Güneydo¤u Anadolu Bölgesi'ndeki Baraj Göllerinin Kufllar Aç›s›ndan Öneminin Belirlenmesi ve Yörede Kufl Gözlemcili¤inin Gelifltirilmesi / Diyarbak›r Çevre Gönüllüleri Derne¤i • STK’lara Çevre Projelerine Fon Arama Rehberi / Küresel Denge Derne¤i • Biyo-Gökova – Yerel Çözümlerle Gökova ÖÇKB’de Biyolojik Çeflitlili¤i Koruma ve Art›rma / Gökova – Akyaka’y› Sevenler Derne¤i
Kayseri Çevre Dostlar› Derne¤i Palas Gölü’nün do¤al kaynaklar›n›n yöre halk› taraf›ndan alg›lan›fl biçiminin onlarla beraber ortaya ç›kar›lmas› ve gölün korunmas› ile ilgili ad›mlar›n beraber at›lmas› gerekti¤ini düflündü. Bu düflünce SGP deste¤i ile gölün kaynaklar›n› anlatan bir belgesele dönüfltü.
önemli yaflam alanlar›nda bozulmay› önleme ve afl›r› bal›kç›l›k ve fazla tatl›su çekimi gibi sürdürülemez kaynak kullan›mlar›n› önleme konulu projelere destek sa¤l›yor. Bu y›la kadar a¤›rl›kl› olarak biyolojik çeflitlili¤in korunmas›na verdi¤i desteklere ek olarak, SGP iklim de¤iflikli¤i ile mücadele odak alan›ndaki projelere destek vermeye de bafllad›. SGP bu odak alanda, öncelikle iklim de¤iflikli¤i ve enerji tasarrufu konusunda kamuoyu oluflturma ve enerji verimlili¤i projelerine destek sa¤l›yor. SGP’nin kaynak sa¤lad›¤› toplum tabanl› gruplar ve sivil toplum kurulufllar›n›n proje konular› aras›nda iklim de¤iflikli¤i mücadelesi ile toprak kayb›n›n önlenmesini iliflkilendirenler de var: K›rsalda faydan›n da¤›ld›¤› yenilenebilir enerji projeleri (ayd›nlanma, s›cak su, yemek piflirme için günefl enerjisi, rüzgar, biyogaz biyokütle enerjisi kullan›m›); yakacak odunun ve hayvan-bitki at›klar›n›n sürdürülebilir olmayan kullan›m›n› azaltmaya katk›da bulunan enerji etkinli¤i projeleri (odun ve kömür ocaklar›n›n etkinlefltirilmesi); bozulmufl topraklar› iyilefltiren biyoyak›t çal›flmalar› ve sürdürülebilir yollarla biyokütle üretimi ve kullan›m› bunlar aras›nda yer al›yor. “Temiz ulafl›m” da SGP’nin destek sa¤layabildi¤i konulardan. Özellikle küçük ve orta büyüklükteki yerleflimlerde güvenli bisiklet yollar›, daha iyi yaya olanaklar›, toplu ulafl›ma uygun park yerleri gibi çal›flmalarla motorsuz ulafl›m› (yaya, bisiklet, paten vb. motorsuz tafl›tlar›) özendirme ve gelifltirme projeleri bunlar aras›nda de¤erlendiriliyor. Arazi ve toprak bozulmas›, ormans›zlaflma, su k›tl›¤›, su kalitesinin bozulmas›, iklim de¤iflikli¤i, bal›k
Do¤a Gözcüleri Derne¤i ‹nci kefalinin üreme döneminde avlanmas›n› önlemek ve bal›kç›l›¤› sürdürülebilir k›lacak alternatif geçim kaynaklar›n›n tan›t›m› için çal›fl›yor. Çal›flmalar›ndaki karalar› yerel halkla birlikte al›yor. ‹nci kefal›, Van Gölü’nde yaflayan yegane bal›k türü.
Küçük Destek Program›, “yerel hareket, küresel koruma” felsefesi ile çal›fl›yor.
stoklar›n›n azalmas›, biyoçeflitlili¤in yok olmas› hepimizin yaflam›n› tehdit ediyor. SGP ba¤›ml› oldu¤umuz do¤an›n ve do¤al kaynaklar›n korunmas› için uzun vadeli düflünmeyi, planlamay› ve uygulamay› bafllatacak yerel giriflimlere, sivil toplum hareketlerine önemli katk›lar veriyor. Yerel seviyede çözümlerin tehditleri azaltabilece¤ini, sürdürülebilir yaflam›n mümkün oldu¤unu göstermeyi ve bunu yaymay› amaçl›yor. SGP’nin edindi¤i tecrübeler, önemli de¤iflikliklerin önce ö¤renmekle bafllad›¤›n› gösteriyor. Çevresindeki de¤iflimlerin fark›nda olan insanlar, tüm taraflar›n ortak gelecekleri etraf›nda birlefltikleri, do¤a ile uyumlu kat›l›mc› koruma modelleri oluflturmak için bir araya geliyorlar. SGP de bu sivil giriflimin devaml›l›¤› için küresel deste¤ini yerel projelere yönlendiriyor ve“yerel hareket, küresel koruma” felsefesi ile çal›fl›yor. Bunlar› anlat›rken, en çok keyif ald›¤›m da, eskiden sadece televizyonda, belgesellerde izlemeye al›flk›n oldu¤umuz çal›flmalar›n art›k Türkiye’de de oldu¤unu söyleyebilmek. Son olarak belirtmek istedi¤im: “Siz de bunun içinde olabilirsiniz!”. Önce fark›nda olarak, sonra birlikte analiz ederek ve ortak hedefler koyarak. Bundan sonra kaynak bulmak iflten bile de¤il.
Küçük Destek Program›, kapsam›ndaki projelerin yürütücüsü olan kurumlar›n sadece projeleri ile de¤il kurumsal yap›lar›yla da ilgileniyor. De¤iflik yörelerde de¤iflik konularda çal›flan sivil toplum örgütleri y›lda bir kere yap›lan toplant›larda bir araya geliyor, tecrübelerini birbirlerine aktar›yorlar. Üç ayda bir ç›kan SGP Bülteni projelerden haberler veriyor.