ΤοΘέμα

Τα 200 χρόνια και η Ιστορία

του Δημήτρη Καπράνου

Ιωάννης Πολυχρονόπουλος

Η "Φιλική Εταιρεία" ήταν ο πρώτος, σημαντικός πυρήνας, για να οδηγηθούμε στην Επανάσταση του 1821. Στην Οδησσό, εκεί όπου χάρη στον Πειραιώτη επιχειρηματία Ιωάννη Πολυχρονόπουλο ιδρύθηκε και -ευτυχώς- υπάρχει ακόμη το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας, στον ίδιο χώρο όπου άναψε η φλόγα της αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού, γεννήθηκε η ιδέα και στάλθηκε το μήνυμα.

Η μυστική αυτή οργάνωση, που συστάθηκε το 1814 στην Οδησσό από τρεις Έλληνες εμπόρους, κατόρθωσε -μέσα από σχεδόν ανυπέρβλητα εμπόδια- να αποδείξει στην ανθρωπότητα ότι το ελληνικό γένος δεν είχε εκλείψει, όπως υποστήριζαν ορισμένοι, αλλά υπήρχε και ήταν έτοιμο να αποτινάξει τους Οθωμανούς, να ελευθερώσει την Ελλάδα, κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού και να καταδείξει ότι η κραταιά αυτοκρατορία έπνεε πλέον τα λοίσθια.

Στις 16 Φεβρουαρίου του 1821, στο Κισνόβιο της Βεσσαραβίας (το σημερινό Κισινάου, πρωτεύουσα της Μολδαβίας), ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσει την επανάσταση κατά των Οθωμανών.

Ήταν μια απόφαση επιβεβλημένη, αφού ο Υψηλάντης , από τις αρχές Φεβρουαρίου, είχε πληροφορηθεί πως οι Τούρκοι γνώριζαν ότι ετοιμαζόταν να μεταβεί στη Μάνη για να ανάψει εκεί η φλόγα του ξεσηκωμού.

Είναι πραγματικά προς θαυμασμό το γεγονός ότι οι Έλληνες έμποροι, απόγονοι του Οδυσσέα, είχαν κατορθώσει όχι μόνο να κυριαρχήσουν στις παραδουνάβιες περιοχές, αλλά και να κερδίσουν την εύνοια -και τον θαυμασμό- της Μεγάλης Αικατερίνης, η οποία αποκαλούσε τους Έλληνες "Το δεξί χέρι του Θεού"!

Ας βυσσοδομούν οι κάθε λογής "ιστορικοί" και "νεωτεριστές", που ισχυρίζονται ότι "δεν υπήρχε Ελλάδα" εκείνα τα χρόνια. Ας ρίξουν μια ματιά στις παραδουνάβιες χώρες, ας κοιτάξουν την πινακίδα στην Όπερα της Βιέννης και ας πληροφορηθούν ότι πρόκειται για δωρεά του Έλληνα επιχειρηματία Νικολάου Δούμ-

πα, ενός από τα τέκνα της Ελλάδας, που μεγαλούργησαν τότε στον ευρωπαϊκό χώρο!

Στις 16 Φεβρουαρίου, λοιπόν, του 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσει την Επανάσταση τω Ελλήνων! Ήταν η πρώτη σπίθα, που σε λίγο θα γινόταν φωτιά και μπουρλότο!

Και μπορεί η Επανάσταση στη Βεσσαραβία και τη Μολδοβλαχία να μην είχε το αποτέλεσμα που περίμεναν οι εμπνευστές της, μπορεί να πνίγηκε στο αίμα η όλη προσπάθεια, αλλά η θυσία πότισε το δένδρο της ελευθερίας, που άρχισε από τότε να ανθίζει για να καρπίσει στο τέλος και να αναδυθεί "Η Ελλάς ευγνωμονούσα"...

Μπορεί ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε' να απαγχονίστηκε από τους βαρβάρους, μπορεί το κορμί του να σύρθηκε στους δρόμους του Φαναριού και να πετάχτηκε στη θάλασσα, αλλά το ποτάμι είχε ξεχειλίσει και δεν γύριζε πια πίσω...

Οι επαναστατικές εστίες που άναψαν στη Μακεδονία, την Ήπειρο, την Κρήτη, έδειχναν ότι ήταν πλέον ζήτημα χρόνου η εκδίωξη των Τούρκων από τα ιερά χώματα της Ελλάδας. Κι όταν πήρε πλέον τη σκυτάλη ο Μοριάς, όταν σήμανε η 25η Μαρτίου του 1821, αφού είχαν προηγηθεί κι άλλοι πελοποννησιακοί ξεσηκωμοί, το τέλος της τυραννίας ερχόταν καλπάζοντας!

Η φωτιά πέρασε τον Μοριά, άναψε στη Ρούμελη κι έφτασε στα νησιά. Και η Ευρώπη, έκθαμβη, ακολούθησε τη ροή των πραγμάτων και με οδηγούς τους λιπόσαρκους και καπνισμένους Έλληνες αγωνιστές, έδωσε στην δήθεν παραπαίουσα αυτοκρατορία το τελικό χτύπημα!

Και ας κλείσουμε τα αυτιά στους "ειδικούς", που μας λένε ότι "το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε επειδή το ήθελαν οι μεγάλες δυνάμεις".

Η μόνη Μεγάλη Δύναμη τότε ήταν το γιαταγάνι του Νικηταρά και το μυαλό του Κολοκοτρώνη, η πονηριά και το θάρρος του Καραϊσκάκη, η άγνοια κινδύνου του Κανάρη και του Παπανικολή. Κι από πίσω από όλα αυτά, ο απόηχος από τον Θούριο του Ρήγα! Και να τα αφήσουν τα κόλπα οι "ιστορικοί" που ετοιμάζονται να μας παρουσιάσουν το "Εικοσιένα" σαν τα μούτρα τους!

Ποια άλλη δύναμη θα άντεχε τα στίφη του Ιμπραήμ; Πού αλλού είδαν οι "Ευρωπαίοι" ηρωϊσμό σαν εκείνον της Εξόδου του Μεσολογγίου; Πού αλλού είδαν Αρκάδι και Κούγκι;

Και κάποια στιγμή, θα πρέπει να σκεφτούμε να αλλάξουμε τον όρο "Φιλέλληνες", γιατί δεν ήταν "φιλελληνισμός" εκείνο το κύμα συμπαράστασης προς τους αγωνιζόμενους Έλληνες.

Ήταν η ανάγκη που ένιωσαν οι "Μεγάλες Δυνάμεις" να βρουν ένα σοβαρό σημείο αναφοράς, μετά την αρχαία Ελλάδα! Να βρουν ένα σημείο αναφοράς για αξίες που είχαν χαθεί, που είχαν σκεπαστεί από την επίπλαστη "ευδαιμονία" των σαλονιών και των μηχανορραφιών της εποχής.

Αυτές τις αξίες ύμνησαν ο Ουγκώ, ο Μπάιρον και οι άλλοι σπουδαίοι άνθρωποι του πνεύματος. Φάρος σωτηρίας ήταν η Επανάσταση των Ελλήνων για την Ευρώπη και τίποτα δεν μας χαρίστηκε! Κι ας είναι τα 200 χρόνια από την Επανάσταση αφορμή να σκύψουμε πάνω από το πραγματικό νόημα εκείνου του Αγώνα κι όχι να αναζητήσουμε την "μεταμοντέρνα" ερμηνεία του. Η Ελλάδα και οι Έλληνες, δεν είναι για να παίζουν ρόλο όπως αυτός που έχουμε σήμερα αποδεχθεί. Ας αντιληφθούν οι κρατούντες, ότι αυτός ο τόπος είναι για πολύ μεγαλύτερα πράγματα. Και ας μην αφήσουν την επέτειο των 200 ετών να γίνει μια άκαπνη και άψυχη "φιέστα". Στις 16 Φεβρουαρίου, λοιπόν, του1821, ο Αλέξανδος Υψηλάντης έδωσε το σήμα για την Επανάσταση και την ελευθερία μας! Ας είναι αιώνια η μνήμη του!

Η “Μαγική Ελλάδα” της δεκαετίας του ’60

“Ελλάς, η χώρα των ονείρων” ονομαζόταν ένα ντοκυμανταίρ που έφτιαξε το ’60 ο ΕΟΤ, με μουσική

Μάνου Χατζιδάκι. Και ναι, ήταν μια εποχή ονειρεμένη για τη χώρα μας, η οποία -ευτυχώς- ακολούθησε την “πολιτισμική έκρηξη” εκείνης της δεκαετίας. Το όνομα της χώρας “έπαιξε” παγκοσμίως.

Είχαμε το Όσκαρ του Μάνου για το

“Ποτέ την Κυριακή”, είχαμε τη Μελίνα με τον Κούρκουλο να σαρώνουν στο Μπρόντγουεϊ με το “Ίλια Ντάρλινγκ”, την θεατρική μεταφορά του

“Ποτέ την Κυριακή”.

Είχε προηγηθεί το Όσκαρ της Κατίνας Παξινού για τον ρόλο της Πιλάρ στο “Για ποιόν χτυπάει η καμπάνα”.

Είχαμε τον “Ζορμπά” του Κακογιάννη και της Παππά, σε ονειρική μουσική του Μίκη, που σάρωσε παγκοσμίως.

Όλη η Ευρώπη χόρευε “Συρτάκι”.

Και παράλληλα, είχαμε τους

“Aphrodite's Child”, τη Βίκυ Λέανδρος, τη Νανά Μούσχουρη, που είχαν έντονη παρουσία στα διεθνή

“Τσαρτς”.

Και, φυσικά, το Νόμπελ Λογοτεχνίας του μεγάλου Γιώργου Σεφέρη.

Ο φίλος και παλαιός συνεργάτης Νίκος Μουρατίδης (γεννημένος και μεγαλωμένος στην Κοκκινιά), ανθολογεί τα “ελληνικά θαύματα” της δεκαετίας του ’60.

Το “κομπολόι” των επιτυχιών • Το 1963, o Γιώργος Σεφέρης παίρνει το βραβείο Νόμπελ ποίησης. • Το 1960, η Μαρία Κάλλας καθηλώνει στην Επίδαυρο 20.000 θεατές με τη “Νόρμα”. Τα παγκόσμια κινηματογραφικά συνεργεία, οι τηλεοράσεις, τα ραδιόφωνα, εφημερίδες και περιοδικά, αναφέρονται στην μυθική ντίβα και στην Ελλάδα. • Το 1960, η Μελίνα Μερκούρη παίρνει το Α΄ βραβείο γυναικείου ρόλου στις Κάννες και είναι υποψήφια για Oscar. • Το 1961, o Μάνος Χατζιδάκις παίρνει το βραβείο Oscar τραγουδιού για τα “Παιδιά του Πειραιά” από την ταινία που έσπαγε ταμεία παγκοσμίως “Never On Sunday”. • Το 1964, ο Βασίλης Φωτόπουλος παίρνει το Oscar καλλιτεχνικής διεύθυνσης για τον “Ζορμπά”. •Το 1962, η Edith Piaf τραγουδάει την «Όμορφη πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη. •Η Κατίνα Παξινού μετά το Oscar Β΄ γυναικείου ρόλου για το ρόλο της

Πιλάρ στο φιλμ “Για ποιον χτυπά η καμπάνα”, παίζει σε διεθνείς παραγωγές (Ο Ρόκκο και τα αδέλφια του, του Λουκίνο Βισκόντι 1960]. •Ελληνικές ταινίες είναι υποψήφιες για Oscar ξενόγλωσσης ταινίας: 1962 “Ηλέκτρα”, 1963 “Τα κόκκινα φανάρια” και 1965 “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο”. •Το 1964, ο Μάνος Χατζιδάκις ηχογραφεί στην Νέα Υόρκη “Το χαμόγελο της Τζοκόντα” με παραγωγό τον Quincy Jones! •Τον Σεπτέμβριο του 1961, ο πρίγκιπας Ρενιέ του Μονακό με τη σύζυγό του Grace Kelly, φτάνουν στην Ελλάδα φιλοξενούμενοι του Ωνάση και της Μαρίας Κάλλας. Η Grace εκφράζει επιθυμία να πάνε στα μπουζούκια και κλείνουν τραπέζι στη “Σπηλιά του Παρασκευά” με τη

Μαίρη Λίντα και τον Μανώλη Χιώτη. Οι paparazzi πουλάνε τις φωτογραφίες σε όλο τον κόσμο. •Η Νάνα Μούσχουρη το 1962, ηχογραφεί άλμπουμ με τον Quincy

Jones και παράλληλα, σημειώνει πρωτοφανή επιτυχία σε όλη την

Ευρώπη. •Η Ειρήνη Παπά, μετά τη συμμετοχή της στις ταινίες “Τα κανόνια του

Ναβαρόνε” (1961), “Αντιγόνη” (1961), “Ηλέκτρα” (1962), “Αλέξης Ζορμπάς” (1964) και “Ζ” (1969), αρχίζει την μεγάλη διεθνή καριέρα. •Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ηχογραφεί ένα εμβληματικό έργο, ένα ηχητικό ντοκουμέντο, για τον Μάη του ’68 στο Παρίσι. •Ο Κώστας Γαβράς μετά το “Ζ” (1969), αναγνωρίζεται σαν ο μεγάλος

Έλληνας σκηνοθέτης. •Ο Γιάννης Τσαρούχης το 1967, εγκαταστάθηκε και διέπρεψε στο

Παρίσι. •Οι Aphrodite’s child σημειώνουν τεράστια πανευρωπαϊκή επιτυχία. • Η Μελίνα Μερκούρη “σκίζει” στο Broadway με το μιούζικαλ “Ilya Darling” (1967). 320 παραστάσεις, 6 υποψηφιότητες για τα θεατρικά βραβεία “Tonny”. •O Αλέξανδρος Ιόλας, ανοίγει νέες Alexandre Iolas Galleries σε

Γενεύη (1963), Παρίσι (1964), Μιλάνο (1965), Ζυρίχη και Ρώμη, καθώς και περισσότερες στη Νέα Υόρκη. Παράλληλα, προώθησε στο εξωτερικό Έλληνες καλλιτέχνες, όπως τους: Χατζηκυριάκο Γκίκα,

Βαγή, Γουναρό, Μόραλη και Τσαρούχη. •Η Αλίκη Βουγιουκλάκη με το «Aliki my love» (1962), προσπάθησε να πατήσει πόδι στην Αγγλία και στις Κάννες. •Το 1964, η Κορίνα Τσοπέη στέφθηκε Μις Υφήλιος. •Το 1963, οι Beatles διασκευάζουν το Honeymoon song του Μίκη

Θεοδωράκη. •Η Brenda Lee το 1962, φτάνει στο Νο3 της Αμερικής και στο Νο7 της Αγγλίας με το All alone am I [Μην τον ρωτάς τον ουρανό] του

Μάνου Χατζιδάκι. •Η Μαρία Κάλλας παίζει τη «Μήδεια» στην ταινία του Πιέρ Πάολο Παζολίνι (1969). •Διεθνείς σταρ κατακλύζουν την Ελλάδα (από Beatles μέχρι Elizabeth

Taylor) και η χώρα μας γίνεται πρωτοσέλιδο. •Ο Αριστοτέλης Ωνάσης ενισχύει τον μύθο του όταν παντρεύεται την

Τζάκι Κέννεντι (1968).

Ήταν ή δεν ήταν “Η δεκαετία των θαυμάτων”; Είμαστε ή δεν είμαστε τυχεροί όσοι τη ζήσαμε;