Akcje Zespół projektu „Portfel SII”
Czym jest akcja? • akcja to udziałowy papier wartościowy • posiadacz akcji, zwany akcjonariuszem , jest współwłaścicielem przedsiębiorstwa emitującego akcje (najczęściej spółki akcyjnej) – akcjonariusze czerpią korzyści z rozwoju przedsiębiorstwa lub ponoszą konsekwencje jego upadku.
• funkcje akcji: – dla firm stanowią źródło kapitału na rozpoczęcie działalności, nowe inwestycje, a w przypadku problemów finansowych chronią przed upadłością – dla inwestorów stanowią możliwość udziału w przedsięwzięciu i lokatę kapitału 2
Historia akcji • pierwszym podmiotem w historii, który wyemitował akcje była Holenderska Kompania Wschodnioindyjska (1602 r.) – nowa forma inwestowania kapitału przyczyniła się do przyśpieszenia rozwoju gospodarczego – akumulacja środków poprzez emisję akcji świetnie nadawała się do finansowania budowy okrętów i zakładania faktorii handlowych – dzięki spółkom akcyjnym przedsiębiorcy prywatni mogli połączyć swoje siły i korzystać z bogactw Nowego Świata (wcześniej duże inwestycje – np. wyprawy zamorskie mogły realizować jedynie państwa)
Najstarsza akcja na świecie
• jedną z pierwszych akcji emitowanych na ziemiach polskich była akcja dywidendowa Kompanii Manufaktur Wełnianych wydana w Warszawie w 1768 r. (wyemitowała ona 120 akcji o nominale 360 czerwonych złotych) – wśród udziałowców pierwszych kompanii akcyjnych przeważała szlachta i magnateria, a także mieszczanie: bankierzy i kupcy źródło: Wikipedia 3
Działalność spółki akcyjnej • działalność spółki akcyjnej reguluje Kodeks spółek handlowych (KSH) • najważniejszym dokumentem spółki jest statut, który zawiera podstawowe postanowienia dotyczące władz spółki, którymi są: walne zgromadzenie, rada nadzorcza i zarząd (prowadzący bieżącą działalność spółki) • spółka akcyjna jest osobą prawną, czyli może dokonywać w swoim imieniu wszelkich czynności gospodarczych i prawnych, za co ponosi odpowiedzialność. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki i ponoszą ryzyko jedynie do wysokości wniesionego kapitału • spółka może dokonywać zmian kapitału zakładowego: – podwyższać poprzez nową emisję akcji, np. na nową inwestycję – obniżać w celu zmniejszenia skali działalności spółki, pokrycia strat lub umorzenia akcji (obniżenie poniżej progu 100 000 zł jest niedozwolone) • realizowane poprzez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, umorzenie (wtedy poprawie ulegają wskaźniki rynkowe – np. zysk na akcję) lub scalenie akcji 4
Prawa akcjonariusza (związane z posiadaniem akcji) prawa majątkowe:
prawa korporacyjne (niemajątkowe):
• •
•
własności prawo do dywidendy (udziału w zyskach)
– WZ to najwyższy organ władzy w spółce – podejmowane są na nim strategiczne decyzje (np. wybór władz) – 1 akcja = 1 głos (akcje uprzywilejowane max 2 głosy)
– spółka osiągająca zyski decyduje czy zatrzymać je i reinwestować w dalszy rozwój czy wypłacić właścicielom
•
prawo poboru – pierwszeństwo zakupu akcji nowej emisji po ustalonej cenie emisyjnej
•
udziału w majątku emitenta w przypadku jego likwidacji więcej o prawie poboru i dywidendzie w „Portfel SII odc. 6 i 7”
głosu na Walnym Zgromadzeniu
• • • • •
wyborcze kontroli zarządzania spółką (np. wgląd w sprawozdania finansowe) sprzeciwu (zaskarżania uchwał) zgłaszania uchwał żądania udzielenia informacji
Im więcej akcji posiadają akcjonariusze, tym większy mają wpływ na funkcjonowanie spółki oraz udział w jej rozwoju i zyskach, bądź stratach i bankructwie 5
Rodzaje akcji • ze względu na sposób określania osoby uprawnionej – imienne – uprawnienia przysługują konkretnej osobie wskazanej w dokumencie akcji – na okaziciela – uprawnienia przysługują obecnemu posiadaczowi akcji
• ze względu na sposób określania osoby uprawnionej – zwykłe – ich posiadacze mają równe prawa – uprzywilejowane – ich posiadacze są uprzywilejowani co do dywidendy, udziału w podziale masy likwidacyjnej lub liczbie głosów na walnych zgromadzeniach
• inne rodzaje akcji: – aportowe – akcje pokryte wkładem niepieniężnym. – nieme – nie dają prawa głosu, ale dają uprzywilejowanie co do wysokości dywidendy 6
Jakie rodzaje akcji są notowane na giełdzie?
• Na giełdzie notowane są wyłącznie akcje zwykłe na okaziciela – ich posiadacze mają równe prawa co do dywidendy, liczby głosów na walnym zgromadzeniu oraz udziału w masie likwidacyjnej (w przeciwieństwie do akcji uprzywilejowanych z dodatkowymi korzyściami) – ich właścicielem jest osoba posiadająca w danym momencie akcje spółki, w postaci odpowiedniego zapisu elektronicznego na rachunku maklerskim (w przeciwieństwie do akcji imiennych posiadających oznaczonego właściciela i formę dokumentu) • akcje spółek publicznych mają postać zdematerializowaną – nie istnieją fizycznie 7
Rodzaje cen akcji • wartość nominalna – wielkość kapitału akcyjnego/zakładowego na jedną akcję – nie może być niższa niż 1 grosz
• cena emisyjna – cena, po jakiej akcja jest sprzedawana w momencie jej emisji pierwszemu posiadaczowi (np. przed debiutem giełdowym) – cena emisyjna nie może być niższa od ceny nominalnej – nadwyżka („agio”) uzyskana ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej tworzy tzw. kapitał zapasowy, który jest częścią kapitału własnego spółki
• cena rynkowa – cena ustalana przez transakcje na rynku wtórnym – o jej wartości decyduje popyt i podaż, które zależą od oczekiwanych wyników finansowych spółki, polityki dywidendowej, perspektyw branży oraz trafności realizowanych przez nią inwestycji – nie ma granic jej wartości – może zarówno spaść poniżej wartości nominalnej akcji, jak i wielokrotnie ją przewyższać – cena rynkową jest ceną ostatniej transakcji zawartej na rynku - zmienia się wraz z każdą kolejną tworząc wykresy cenowe. Każdy inwestor może mieć wpływ na jej kształtowanie 8
Debiut giełdowy • akcjonariusze spółki akcyjnej, którzy chcą aby ich przedsiębiorstwo było notowane na giełdzie muszą podjąć taką decyzję na Walnym Zgromadzeniu • następnie należy sporządzić prospekt emisyjny i złożyć w Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) wniosek o jego zatwierdzenie • po zakończeniu oferty (publicznej lub prywatnej) spółka składa wniosek o dopuszczenie (a w dalszej kolejności wprowadzenie) do obrotu giełdowego akcji na rynek podstawowy lub równoległy • w okresie pomiędzy przydziałem akcji nowej emisji a ich rejestracją możliwy jest na giełdzie obrót PDA (prawami do akcji) notowanie praw do nowych akcji
rozpoczęcie subskrypcji
zakończenie subskrypcji
rejestracja podwyższenia kapitału przez sąd
notowanie akcji
pierwsze notowanie akcji 9
Akcje na GPW w Warszawie oraz statystyki • akcje mogą być notowane na rynku podstawowym lub równoległym w zależności od spełnionych wymogów Regulaminu Giełdy • obrót akcjami odbywa się w systemie ciągłym (od godz. 9.00 do 17.35) lub w systemie kursu jednolitego z dwoma fixingami (o 11.00 i o 15.00). • akcje wszystkich spółek notowanych na rynku regulowanym kwalifikowane są do 4 segmentów: MINUS 5, 5 PLUS, 50 PLUS i 250 PLUS (o kapitalizacji rynkowej poniżej 5 mln, 5-50 mln, 50-250 mln i powyżej 250 mln EUR) – UWAGA na spółki z listy alertów, na którą trafiają spółki mające akcje groszowe, których kurs charakteryzuje się wysoką zmiennością oraz spółki w stanie upadłości. Akcje spółek z subsegmentu Lista Alertów nie są uwzględnianie przy ustalaniu indeksów giełdowych i są notowane w systemie kursu jednolitego
liczba spółek notowanych na GPW (na dzień 23 stycznia 2012 r.) • na rynku NewConnect notowane jest 355 spółek
źródło: 10 GPW
Ryzyko związane z posiadaniem akcji (wybrane) • ryzyko rynkowe (systematyczne) – spowodowane czynnikami ogólnogospodarczymi (m.in. koniunkturalnymi, politycznymi) dotyczy wszystkich walorów, całego rynku, a przez to nie da się go ani zmniejszyć ani wyeliminować • ryzyko specyficzne – związane z daną spółką, można je zredukować poprzez odpowiednią dywersyfikacje portfela inwestycyjnego • • • • • •
ryzyko bankructwa – wynikające z trudności spłaty zobowiązań finansowych ryzyko stopy procentowej – zmiana wpływu obciążeń kredytowych ryzyko kursu walutowego – związane z niekorzystnymi zmianami kursu walutowego, przede wszystkim dosięga eksporterów i importerów (surowców z zagranicy) ryzyko polityczne/prawne ryzyko biznesowe (dostawcy, odbiorcy) ryzyko płynności – w przypadku niskiej płynności trudniej jest zakupić lub sprzedać akcje 11
Ciekawostki • umorzenie akcji – likwidacja dokumentu akcji połączona z wygaśnięciem praw udziałowych związanych z akcją – za zgodą akcjonariusza (umorzenie dobrowolne) lub bez zgody (umorzenie przymusowe), najczęściej za wynagrodzeniem – poprzez skup przez spółkę akcji własnych od akcjonariusza
• split – obniżenie wartości nominalnej akcji (a tym samym ceny rynkowej) przy zachowaniu tej samej wielkości kapitału akcyjnego – proporcjonalnie rośnie liczba akcji • akcje są niepodzielne, mogą być przedmiotem zastawu i użytkowania
12
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!