Certyfikaty ETF Łukasz Porębski Wiceprezes Zarządu
Co to jest ETF? •
• • • • •
ETF (ang. Exchange Traded Fund, „fundusz notowany na giełdzie”) to otwarty fundusz inwestycyjny, którego zadaniem jest odzwierciedlanie zachowania się danego indeksu giełdowego czasami nazwa ETF jest tłumaczona: Easy to use, Transparent, Flexible charakteryzuje się on możliwością stałej kreacji i umarzania jednostek (na rynku pozagiełdowym), zwanych tytułami uczestnictwa certyfikaty ETF notowane są na giełdzie na takich samych zasadach jak akcje inwestują w nie zarówno inwestorzy indywidualni, jak i instytucjonalni (m.in. fundusze emerytalne), zarówno krajowi, jak i zagraniczni, na krótki i długi termin pozwalają inwestorom na łatwe uzyskanie ekspozycji na całe kraje, regiony, sektory gospodarki, obligacje i (co staje się coraz bardziej popularne) na surowce lub koszyki wymienionych aktywów. Dzięki temu oferują prosty sposób na dywersyfikację portfela inwestycyjnego – niektóre domy maklerskie umożliwiają inwestycje w ETFy nienotowane na GPW w Warszawie 2
Historia i statystyki ETFów • po raz pierwszy wprowadzono je do obrotu w 1989 roku na giełdzie w Toronto w Kanadzie. W 1993 roku w obrocie pojawił się ETF na indeks S&P500 w USA o nazwie skróconej SPDR (tzw. „Spider” – charakteryzuje się największym obrotem na świecie – średni dzienny obrót ponad 17,5 mld USD) • instrument ten szybko zaczął rozwijać się na poszczególnych kontynentach i zdobywać uznanie inwestorów. W 2000 roku ETF-y trafiły do Europy, a 10 lat później do Polski • obecnie globalny rynek ETF szacowany jest na ponad 1,5 biliona USD. Na świecie notowanych jest w ponad 2,7 tys. funduszy typu ETF, opartych o różne indeksy giełdowe (w tym spółek, surowców czy obligacji), często notowane w dual- i multi- listingu 3
Różnice między ETF a klasycznymi otwartymi funduszami inwestycyjnymi •
• •
• •
•
ETF to fundusz pasywny - jego celem inwestycyjnym jest jak najwierniejsze odzwierciedlanie indeksu bazowego (jego wzrostów i spadków), a nie osiągnięcie jak najwyższej stopy zwrotu (wygranie z benchmarkiem), jak w przypadku klasycznych otwartych funduszy skład portfela jest publikowany codziennie a nie np. raz w miesiącu lub na pół roku wycena jednostek jest ciągła w czasie trwania sesji giełdowej (zależy od popytu i podaży, choć na koniec dnia musi być zbieżna z NAV - Net Asset Value – bieżącą wartością aktywów netto na jednostkę uczestnictwa), a nie tylko raz dziennie cechuje się niskimi opłatami za zarządzanie – do 0,5% w skali roku a nie dochodzącymi do kilku procent (ok. 4%) koszty zakupu/sprzedaży określają - podobnie jak dla akcji - prowizje domu maklerskiego, które są niższe niż opłaty za zakup/umorzenie jednostek określane indywidualnie przez fundusz kurs ETF przewyższa nieznacznie kurs indeksu, ponieważ jego cena zawiera opłatę za zarządzanie, a także ekwiwalent dywidendy (czyli przychody, które powstałyby z inwestycji w akcje z indeksu) 4
Różnice między ETF a kontraktami terminowymi na indeks giełdowy • nie są to instrumenty pochodne - nie ma dźwigni finansowej (mniejsze ryzyko, brak depozytów zabezpieczających) • wypłacają dywidendy • brak terminu wygasania • notowane na rynku kasowym a nie terminowym • odzwierciedlają aktualną wartość instrumentu bazowego a nie oczekiwania wartości indeksu w przyszłości (brak efektu bazy jak w przypadku np. kontraktów terminowych na WIG20)
5
ETFy notowane na GPW w Warszawie ETFW20L
ETFSP500
ETFDAX
Data debiutu 22 września 2010 31 maja 2011 31 maja 2011 Emitent Lyxor Asset Management (grupa Societe Generale) Replikowany indeks WIG20 S&P500 DAX Wartość tytułu 1/100 aktualnego 1/100 aktualnego 1/10 aktualnego poziomu uczestnictwa poziomu indeksu poziomu indeksu WIG20 w PLN w przeliczeniu na PLN w przeliczeniu na PLN Opłata za 0,45% 0,20% 0,15% zarządzanie Dywidenda wypłacana raz w roku, równa średniej ważonej dywidend spółek wchodzących w skład tak nie indeksu WIG20 (pierwsza wypłacona w marcu 2011) Wartość aktywów ok. 260 mln PLN ok. 160 mln euro ok. 1 mld euro netto Cena (styczeń 2012) ok. 215 zł ok. 45 zł ok. 270 zł 6
Notowania ETFW20L i WIG20 300
3000
290
2900
280
2800
270
2700
260
2600
250
2500
240
2400
230
2300
220
2200
210
2100
200 wrz 10
2000 gru 10
mar 11
ETFW20L
cze 11
wrz 11
gru 11
WIG20 7
Stopa zwrotu ETFW20L i WIG20 (z uwzgl. ekwiwalentu dywidendy)
8
Stopa zwrotu ETFSP500 i S&P500 (z uwzgl. ekwiwalentu dywidendy i kursu walutowego)
9
Stopa zwrotu ETFDAX i DAX (BEZ ekwiwalentu dywidendy, z uwzgl. kursu walutowego)
10
Cechy inwestycji w ETFy notowane na GPW cz.1 • prostota i przejrzystość – wierne naśladowanie zachowania indeksu (1/10 lub 1/100 wartości indeksu w PLN), błąd replikacji/odwzorowania („tracking error”) jest niewielki • dywersyfikacja portfela – posiadając nawet niewielkie środki, za pomocą jednego zlecenia można kupić portfel akcji wielu spółek i mieć ekspozycję na rynek polski (WIG20), amerykański (S&P500) lub niemiecki (DAX), a co za tym idzie zmniejszyć ryzyko inwestycyjne • ekwiwalent dywidendy wypłacanej raz w roku jako średnia ważona dywidend spółek wchodzących w skład indeksu WIG20 lub S&P500 (DAX jest indeksem dochodowym, czyli uwzględnia dywidendy) • płynność wspierana przez animatorów – Societe Generale i Unicredit, których kwotowania (oferty) zależą od bieżącej wyceny instrumentu bazowego (iNAV, indicative NAV) – maksymalny spread +/- 1,5% i minimalna wielkość zlecenia 3500 szt. w przypadku ETFW20L 11
Cechy inwestycji w ETFy notowane na GPW cz.2 • bieżąca wycena – instrument notowany na giełdzie, może być kupowany i sprzedawany na każdej sesji (analogicznie jak akcje, rozliczenie T+3), za pośrednictwem rachunku maklerskiego prowadzonego przez dowolne biuro maklerskie • niskie opłaty za zarządzanie • brak konieczności wykonywania wielu operacji dokupywania lub zbywania aktywów wraz ze zmianami składu indeksów oraz przechodzenia przez trudności administracyjne związane z budowaniem portfeli z międzynarodowych aktywów, w różnych walutach • rynek musi być rosnący, gdyż obecnie na GPW nie ma „short ETFów”, które pozwalają zarabiać na spadkach wartości wskaźnika rynkowego
12
Ryzyko inwestycji w ETFy • rynkowe – spowodowane niekorzystnymi zmianami wartości indeksu bazowego. Jest ono najczęściej mniejsze niż w przypadku inwestycji w pojedyncze akcje w związku z dywersyfikacją portfela indeksu. • walutowe – wartość ETFów na indeksy zagraniczne S&P500 i DAX zależy zarówno od koniunktury na giełdzie niemieckiej czy amerykańskiej, jak i kursów walut (ETFSP500 i ETFDAX nie pokrywają ryzyka walutowego!). Umocnienie złotego będzie działać na niekorzyść posiadaczy ETFów • kontrahenta – niewywiązania się instytucji kredytowej ze swoich zobowiązań z tytułu instrumentów wykorzystanych do replikacji indeksu bazowego 13
Koszty inwestycji w ETF 1) prowizja przy zakupie/sprzedaży tytułów na giełdzie – najczęściej identyczna jak w przypadku akcji, określana jest przez dom maklerski, za pośrednictwem którego inwestor realizuje swoje transakcje 2) opłata za zarządzanie (w skali roku) – odejmowana od wartości inwestycji w fundusz typu ETF „pro rata temporis” – proporcjonalnie do upływu czasu. Innymi słowy jest już uwzględniona w cenie certyfikatu 3) koszt spreadu
•
podatki od zysków i dywidendy analogicznie jak na rynku akcji 14
Dla ciekawskich – co ma w środku ETF na WIG20? •
•
•
ETF-y naśladują zmiany indeksów akcji, obligacji czy rynku towarowego, choć ich skład wcale nie musi być repliką danego instrumentu. Firmy zarządzające, o wiele częściej stosują tzw. replikacje syntetyczną (odwzorowanie zachowania indeksu z użyciem swapa) niż fizyczną (kupno instrumentów z indeksu). Ich celem jest bowiem zminimalizowanie błędu naśladowania/replikacji, tzw. tracking error, który jest wynikiem dostosowania aktywów indeksu do składu danego indeksu. Firma zarządzająca funduszem inwestuje co najmniej 90% aktywów w koszyk płynnych i „jakościowych" papierów wartościowych. Nie muszą to być ani akcje z WIG20, ani w ogóle akcje notowane na GPW. Ta część portfela zapewnia płynność i bezpieczeństwo środków. Resztę aktywów stanowią tzw. swapy całkowitego dochodu i to one mają umożliwić naśladowanie zmian indeksu WIG20. Jest jednak jeszcze druga strona swapa. Ten podmiot nie ma żadnych ograniczeń i dla zabezpieczenia swapa po swojej stronie może dowolnie kształtować politykę inwestycyjną. Animatorzy rynku to instytucje finansowe zależne od firm zarządzających aktywami, które dokonują obrotu produktami „delta one” (obrót koszykami i kontraktami terminowymi, czyli produktami bez gwarancji kapitału), dzięki czemu ETFy są w stanie replikować wyniki ich indeksów wzorcowych w czasie rzeczywistym i z wąskimi spreadami. 15
Dla ciekawskich – wpływ dywidendy na kurs ETFu
wypłata dywidendy 16
Dla ciekawskich – wpływ dywidendy na kurs ETFu na WIG20 Procentowa różnica pomiędzy kursem ETFW20L a indeksem WIG20 od września 2010 r. 8% 7%
6%
wypłata dywidendy
5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% wrz 10
gru 10
mar 11
cze 11
wrz 11
gru 11 17
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!
Źródło: www.gpw.pl