INSTRUMENTY FINANSOWE A PAPIERY WARTOŚCIOWE Łukasz Porębski Dyrektor ds. Analiz Giełdowych
Instrument finansowy - definicja • instrument finansowy to umowa między dwoma stronami, która reguluje zależność finansową między nimi – w przypadku rynku pierwotnego stronami są emitent i inwestor, a wtórnego – inwestorzy
• instrumentami finansowymi są (na podst. art. 2 ustawy o obrocie instr fin): 1) papiery wartościowe 2) niebędące papierami wartościowymi: a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania (jednostki TFI) b) instrumenty rynku pieniężnego c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, towar, wskaźnik rentowności, indeks/wskaźnik finansowy, inny instrument pochodny lub inne oficjalne dane statystyczne (zmiany klimatyczne, stawki frachtowe, uprawnienia do emisji czy stawki inflacji), które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne d) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego e) kontrakty na różnicę (CFD) 2
Papier wartościowy - definicja • papier wartościowy to instrument finansowy, który reprezentuje określone prawa majątkowe w taki sposób, że dane uprawnienia przysługują wskazanej w treści dokumentu osobie (choćby jako okaziciel), a przedłożenie go jest warunkiem koniecznym i wystarczającym dla realizacji uprawnienia – każdy papier wartościowy jest instrumentem finansowym, ale nie każdy instrument finansowy jest papierem wartościowym! – W teorii papierów wartościowych często używanym pojęciem jest inkorporacja (papier wartościowy X inkorporuje prawo majątkowe Y, "prawo podąża za dokumentem"). Inkorporowanymi prawami majątkowymi mogą być np. wierzytelności pieniężne, udziały, prawo rozporządzania towarem.
• papierami wartościowymi są (na podstawie art. 3 u.i.f.): 1) akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego 2) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w pkt.1., lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne) 3
Rodzaje instrumentów finansowych wg rodzaju zależności finansowej między stronami • instrumenty dłużne – obligatariusz jest wierzycielem emitenta (dłużnika) – udziela kredytu w zamian za obietnicę spłaty z odsetkami (transfer kapitału)
• instrumenty udziałowe – akcjonariusz jest współwłaścicielem emitenta (spółki) – przekazuje kapitał w zamian za akcje, z którymi związane są określone prawa m.in. do dywidendy, udziału w WZA
• instrumenty pochodne (terminowe) – emisja tych instrumentów nie oznacza dla jednej ze stron pozyskania kapitału, przepływ finansowy następuje w przyszłości w zależności od sytuacji rynkowej albo kupujący płaci sprzedającemu albo odwrotnie – ich celem jest przede wszystkim zabezpieczenie przed ryzykiem (transfer ryzyka np. stopy procentowej, kursu walutowego, cen akcji i towarów) – ich wartość zależy od wartości instrumentu bazowego (np. akcji, obligacji, kursu waluty, indeks giełdowy lub inny instrument pochodny) 4
Instrumenty finansowe notowane na GPW/NewConnect/Catalyst • papiery wartościowe: – – – – – – – –
akcje GPW i NewConnect prawa poboru PDA certyfikaty inwestycyjne certyfikaty ETF obligacje skarbowe, korporacyjne, komunalne prawa pierwszeństwa warranty amerykańskie
• niebędące papierami wartościowymi: – – – –
produkty (certyfikaty i obligacje) strukturyzowane kontrakty terminowe na indeksy, kursy akcji i walut opcje na indeks WIG20 kontrakty opcyjne (jednostki indeksowe) MiniWIG20 5
Instrumenty finansowe dostępne w BM Alior Banku
6
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!