PIGUŁA AT CZ.27 – Systemy transakcyjne Zespół projektu ATrakcyjne Spółki
Początki systemów transakcyjnych • Welles Wilder w 1978 r. opublikował książkę „New concepts in Technical Trading Systems”, która stała się przełomową i stanowi dzisiaj jeden z fundamentów analizy technicznej • Opublikował w niej oryginalne teorie, które obecnie znajdują szerokie zastosowanie w konstruowaniu systemów transakcyjnych • Najczęściej stosowane wskaźniki autorstwa Wildera to: – – – – –
RSI (Relative Strength Index) ATR (Average True Range) ADX (Average Directional Index) Średnie paraboliczne (SAR) Wskaźniki zmienności "If you can't deal with emotion, get out of trading." 2
Skomputeryzowana AT – lekarstwo na subiektywność? • Automatyczny/mechaniczny system transakcyjny można przedstawić najogólniej jako zbiór określonych reguł tworzących algorytm, zgodnie z którym komputer decyduje o kupnie lub sprzedaży określonego instrumentu • Skomputeryzowana AT jest bardziej obiektywna od klasycznej analizy wykresów. Generuje dokładne sygnały - bez możliwości nadinterpretacji, jednak emocje i tak się pojawiają! (np. zmiana parametrów po kilku stratach) – można się spierać czy formacja na wykresie to głowa i ramiona, ale nie ma argumentu, który podważyłby przebicie przez MACD poziomu zero czy przecięcie SMA15 i SMA45
• Przykład systemu transakcyjnego opartego o średnią ruchomą Enter Long = Cross(C,Mov(C,15,S)) Close Long = Cross(Mov(C,15,S),C) Enter Short = Cross(Mov(C,15,S),C) Close Short = Cross(C,Mov(C,15,S))
otwórz pozycję długą (Enter Long) po przecięciu (Cross) ceny zamknięcia (C – close) od dołu średniej ruchomej (Mov) prostej (S) z cen zamknięcia (C) i 15 sesji
3
Konstruując system należy odpowiedzieć na pytania: Jaką część kapitału przeznaczyć na otwarcie pozycji? (+ zarządzanie pozycją)
Kiedy i jak zamykać pozycje?
Kiedy i jak otwierać pozycje?
(take profit i stop loss)
(sygnał, relacja zysk/ryzyko)
4
Rodzaje systemów transakcyjnych • Podążające za trendem: czekają na określony ruch i zakładając, że ruch będzie kontynuowany, otwierają pozycję zgodną z kierunkiem trendu – System oparty na średnich kroczących – System oparty na wybiciu
• „Grające” przeciw trendowi: czekają na znaczący ruch i zakładając, że dojdzie do korekty, otwierają pozycję w przeciwnym kierunku • Rozpoznające formacje świecowe: czekają na wystąpienie określonego układu: cen otwarcia, zamknięcia, minimum i maksimum, po czym zajmują pozycję zgodną z wymową świec • Systemy „wolne” i systemy „szybkie” – tylko duże ruchy, niższe koszty transakcyjne, ale większe obsunięcia kapitału lub odwrotnie 5
Narzędzia i wskaźniki używane w systemach komputerowych • Konstruując systemy transakcyjne możemy wybierać spośród wielu narzędzi i wskaźników. Sztuką jest wybrać odpowiednie i dobrze dopasować zmienne – w celu znalezienia najlepszych parametrów należy wykonywać liczne testy – tzw. optymalizacja systemów transakcyjnych (liczona oczywiście przez komputery)
• Wybór narzędzi i wskaźników to bardzo ważna część programowania: – Wykresy: słupkowe, liniowe, świecowe, skale arytmetyczna i logarytmiczna, dane: cena, wolumen, liczba otwartych kontraktów – Wolumen: słupki, OBV, wskaźnik popytu – Podstawowe narzędzia: linie trendu i kanały, zniesienia %, średnie kroczące – Średnie kroczące: koperty, wstęgi Bollingera – Oscylatory: CCI, ROC, MACD, %R Williamsa, RSI, Stochastic – Cykle: wykrywacze cykli – Fibonacci: wachlarz, strefy czasowe, zniesienia – Wilder: RSI, ATR, ADX, wskaźnik zmienności 6
Przykład - system oparty na SMA9 i 30 oraz krzywa kapitału (equity)
7
Systemy podążające za trendem • Stosując systemy podążające za trendem z reguły tracimy pierwszą część ruchu i oddajemy część zysku zanim pozycja zostanie zamknięta. • Konstruując system automatyczny musimy dostosować jego: – Czułość – system szybko reaguje na zmianę trendu, ale zwiększa fałszywe sygnały – Szybkość – wolny system minimalizuje straty i pozwala obniżyć koszty transakcyjne – Odporność na fałszywe sygnały – zależy od preferencji tradera, agresywni gracze cechują się większa odpornością, akceptując większa liczbę fałszywych sygnałów
• Systemy oparte na średnich kroczących: – Przecięcie kursu od dołu przez średnią generuje sygnał kupna, a od góry – sprzedaży
• Systemy oparte na wybiciu: – System generujący sygnały gdy osiągany jest nowy szczyt lub dołek (poziom najwyższy lub najniższych od n tygodni/miesięcy) – W przykładowym systemie krótkie pozycje będą zamykane gdy zostanie osiągnięty nowy szczyt, automat otworzy też długie pozycje. W przypadku przebicia dołka system zachowa się odwrotnie.
8
Systemy w praktyce – system 1 oparty na średnich
9
Systemy w praktyce – system 2 oparty na średnich
10
Systemy oparte na średnich analiza System 1 oparty na średnich Instrument: WIG20 Zakres czasu: 1998-2012 Interwał: 1 tydzień Ilość sygnałów: 12 Zyskowne pozycje: 9 Stratne pozycje: 3
• • •
•
System 2 oparty na średnich Instrument: PKN Orlen Zakres czasu: 2009-2012 Interwał: 1 dzień Ilość sygnałów: 29 Zyskowne pozycje: 10 Stratne pozycje: 19
System 1 mimo, że w ciągu 14 lat dałby tylko 12 sygnałów, to aż 9 z nich byłoby zyskownych i razem pozwoliłyby uzyskać duży zysk i zapłacić niską prowizję Wolne systemy rekomendowane są dla inwestorów długoterminowych, interwał tygodniowy wycisza szumy i zwiększa jakość „zagrania” System 2 mimo zaledwie 3 lat działania wygenerował aż 29 sygnałów, większość z nich stratnych. Mimo wielu zagrań system nie gwarantuje sukcesu, a większość ewentualnych zysków pochłonie prowizja maklerska Szybkie systemy ze względu na duży szum mogą niekorzystnie wpływać na psychikę inwestora, generując nieracjonalne zachowania 11
Systemy w praktyce – system 3 oparty na formacjach świecowych
12
System oparty na formacjach świecowych - analiza System 3 oparty na świecach japońskich Instrument: WIG20 Zakres czasu: 2005-2010 Interwał: 1 tydzień Ilość sygnałów: 25 Zyskowne pozycje: 14 Stratne pozycje: 11
Przykładowy system oparty na świecach japońskich generuje sygnał kupna gdy wstępuje formacja objęcia hossy lub przenikanie, a sprzedaje i odwraca pozycję gdy na wykresie pojawi się objęcie bessy lub zasłona ciemnej chmury
• Wyniki systemu opartego na samych tylko świecach japońskich świadczą o konieczności łączenia ich z innymi narzędziami np. średnimi kroczącymi czy oscylatorami • Chociaż przeważająca liczba sygnałów była pozytywna to w momencie bessy, system generował sygnały kupna co pogrążyłoby portfel inwestujący wyłącznie według jego wskazań • W systemie opartym na technikach japońskich, ważne jest dokładne określenie formacji, których interpretacja bywa różna. 13
Systemy przeciwtrendowe • Ruch minimalny to jeden z najprostszych systemów. Sygnał sprzedaży występuje gdy rynek spada o ustaloną minimalną wartość poniżej maksimum od ostatniego sygnału kupna. Sygnał kupna generowany jest w przeciwnej sytuacji. • Oscylatory to popularne narzędzie w systemie przeciwtrendowym. Bardzo użyteczne w ruchach bocznych, w silnych trendach generują wiele błędnych sygnałów. • Cykle również są stosowane w systemach automatycznych. Przykładowo w okresie spodziewanego szczytu, racjonalne będzie zajęcie pozycji po wykazaniu słabości rynku np. negatywna świeca. • Wbrew opinii większości – system oparty na założeniu, że na giełdzie większość się myli. Krótkie pozycje będą zawierane przy rekordowych odczytach nastrojów inwestorów, a długie w przeciwnym wypadku. 14
System oparty na oscylatorze stochastycznym – trend boczny
15
System oparty na oscylatorze stochastycznym – silny trend
16
System oparty na oscylatorze stochastycznym - analiza • Systemy oparte na przeciwtrendowym oscylatorze są bardzo skuteczne podczas ruchów horyzontalnych, które stanowią aż 60% czasu trwania całego cyklu. – w trendzie bocznym wygenerowane zostało zaledwie 6 sygnałów, które były jednak bardzo trafne i przyniosłyby spore zyski
• Niestety podczas silnego trendu skuteczność systemu dramatycznie spada. Inwestor, który nie rozpozna dobrze trendu szybko zbankrutuje. – Oscylator bardzo często wchodzi w fazę wykupienia i generuje sygnały sprzedaży, a kurs systematycznie pnie się do góry lub w dół
17
Zalety „automatów” • Eliminacja emocji z procesu inwestycyjnego – eliminacja nieracjonalnych transakcji, sprawniejsze i bardziej efektywne trade’y. – systemy cechują się dyscypliną, konsekwencją oraz systematycznością
• Automatyczne zlecenia stop loss – system z góry określa maksymalną stratę i automatycznie zamyka pozycje • Dokonywanie zleceń bez udziału inwestora – znaczna oszczędność czasu i możliwość całodobowego aktywnego inwestowania • Efektywność działania – systemy gromadzą i analizują informacje efektywniej niż ludzie i mogą przeprowadzić większą liczbę operacji, nie ucieknie nam żadna okazja • Pozytywny wpływ na rynki – Dzięki zawężaniu spread’ów przyczynia się do zwiększenia rynkowej płynności. Zautomatyzowanie transakcji pozwala na obniżenie prowizji maklerskich i kosztów pośrednictwa. – niemniej jednak transakcje HFT (ang. high frequency trading) niosą za sobą ryzyko 18
Wady „automatów” • Ryzyko źle skonstruowanego systemu – niedostosowanie do rynku lub niewystarczające testy systemu mogą być bardzo kosztowne. Błędne działanie może w szybkim tempie spowodować bankructwo. • Kontrola systemu – system wymaga systematycznej kontroli, czy zawieranie transakcji jest poprawne, czy nie wymaga poprawy itp. • Większość systemów podąża za trendem - obniża skuteczność stosowanej strategii w momencie słabości rynku: trendu bocznego i nieczytelnych sygnałów, generuje wiele fałszywych sygnałów • Zmiana warunków rynkowych –błędem jest całkowite poleganie na komputerach. Prawidłowym działaniem jest natomiast weryfikacja i ocena ich skuteczności oraz testy na danych historycznych • Brak prądu, brak sieci – w niekorzystnych warunkach niezauważona awaria i otwarte pozycje mogą przełożyć się na dużą stratę 19
Wskazówki -
-
-
-
Istotne jest dostosowanie parametrów do rynku, każdy rynek ma swoją specyfikę i nie każdy system będzie działał dobrze dla każdego waloru Częstym błędem jest konstruowanie systemów, dla których sygnały kupna i sprzedaży mają takie same warunki. Rozróżnienie sygnałów dla hossy i bessy może być kluczem do dużych zysków Piramidowanie to zwiększanie pozycji w trakcie trwania trendu. Gdy rynek wejdzie w trend to bardziej prawdopodobne jest jego kontynuowanie, a korekty to dobry moment do powiększenia zyskownej pozycji – nigdy stratnej! Bardzo ważne jest umiejętne zamykanie pozycji – nie za wcześnie i nie kiedy oddamy już dużą część zysku np. kroczący stop loss 5%, skracający się wraz z wydłużaniem trendu do 4%, 3%, 2%. System, który daje zyski na danych historycznych nie zawsze równie dobrze będzie działaj w warunkach realnych! Dywersyfikacja może dotyczyć nie tylko różnych walorów, ale także systemów używanych na innych rynkach. Im prostszy system tym lepszy! 20
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!
Źródło: J.J. Murphy „Analiza techniczna rynków finansowych”