Transakcje szczególne Zespół projektu „Portfel SII”
Szczególne transakcje giełdowe • • • •
stanowią alternatywę dla standardowych zleceń kupna i sprzedaży są zawierane poza parkietem opiewają na duże wolumeny służą ochronie kursu giełdowego, gdyż najczęściej dotyczą dużych operacji (mogących wpłynąć na kurs akcji) – dzięki temu, że zawierane są poza systemem notowań eliminują ryzyko ich wpływu na poziom kursu w trakcie normalnej sesji – zmniejszają ryzyko uznania takich operacji za manipulacje – są szczególnie zasadne przy mniej płynnych spółkach – zapewniają możliwość spokojnego, bezproblemowego przeprowadzenia operacji między stronami (bez ryzyka uprzedzenia w tabeli ofert)
• po zawarciu transakcji bezzwłocznie upubliczniane są jej szczegóły 2
Rodzaje transakcji szczególnych 1) 2) 3) 4)
Transakcje pakietowe Transakcje redystrybucyjne Transakcje odkupu lub odsprzedaży Transakcje dotyczące nabywania znacznych pakietów akcji
Szczegółowe Zasady Obrotu Giełdowego podają konkretne godziny, w których można składać wnioski o wyrażenie zgody władz giełdy na transakcję szczególną 3
Transakcje pakietowe • transakcje pakietowe to transakcje zawierane poza systemem notowań ciągłych oraz kursu jednolitego – najczęściej są zawierane przez dużych inwestorów, którzy przed ich zawarciem uzgodnili ich szczegóły (cenę, ilość, termin rozliczenia) – zlecenia muszą zawierać limit ceny i nie mogą zawierać dodatkowych warunków wykonania – Zarząd Giełdy przyjmuje lub odrzuca wniosek o zawarcie umowy kupnasprzedaży, złożony przez członka giełdy (dom maklerski) reprezentującego jedną ze stron. Realizacja zlecenia następuje w dniu złożenia wniosku (wyrażenie zgody = zawarcie transakcji) •
mogą być zawierane: w trakcie i poza godzinami sesji, ale wyłącznie w dniach, w których odbywają się sesje giełdowe (ponadto obrót danymi instrumentami nie może być zawieszony) 4
Transakcje pakietowe na instrumenty finansowe (nie będące instrumentami pochodnymi) 1) Zawarte w trakcje sesji giełdowej •
•
co najmniej jeden członek giełdy przekaże zlecenie kupna oraz zlecenie sprzedaży tej samej liczby instrumentów finansowych (z wyjątkiem instrumentów pochodnych), po tej samej cenie i z tą samą datą rozliczenia pakiet o wartości minimum − 250 tys. zł w przypadku akcji wchodzących w skład indeksu WIG20 − 100 tys. zł w przypadku pozostałych instrumentów (poza ETF-ami i derywatami) − 2 mln zł w przypadku tytułów uczestnictwa funduszu typu ETF
•
maksymalna różnica pomiędzy kursem transakcji a ostatnim kursem danego instrumentu na sesji giełdowej jest nie wyższa niż 10% (nie wyższa niż 2% w przypadku ETF-ów)
2) Zawarte poza godzinami sesji giełdowej •
warunki z pkt. 1) przy czym cena może odbiegać znacząco, bo aż o +/- 40 % od średniej ważonej wolumenem obrotu kursów wszystkich transakcji zawartych na danej sesji giełdowej
3) Szczególnie uzasadnione przypadki •
Zarząd Giełdy może zgodzić się na transakcję nie spełniającą warunków minimalnej wartości i odchylenia od kursu, jeżeli będzie ona dotyczyła co najmniej 5% papierów wartościowych wprowadzonych do obrotu giełdowego (należy dołączyć uzasadnienie) 5
Transakcje pakietowe na instrumenty pochodne • transakcje mogą być zawierane w godzinach 9:00-17:35 – nie wcześniej, niż po zawarciu pierwszej transakcji w systemie notowań ciągłych, których przedmiotem są dane kontrakty terminowe
• obowiązują je takie same ograniczenia wahań kursów jak dla transakcji zawieranych na sesji giełdowej i są objęte identycznym systemem depozytów zabezpieczających jak transakcje sesyjne • data rozliczenia transakcji może być określona wyłącznie na dzień zawarcia transakcji • wpływają na zmianę liczby otwartych pozycji (LOP) • minimalny oraz maksymalny wolumen transakcji pakietowych Instrument
Wolumen minimalny
Wolumen maksymalny
Kontrakty terminowe na indeksy giełdowe
200
1600
Kontrakty terminowe na kursy akcji
500
4000
Kontrakty terminowe na kursy walut
200
1600
Opcje na indeksy giełdowe
200
2400 6
Przykłady transakcji pakietowych źródło: stooq.pl
7
„Głośne” transakcje pakietowe •
PEKAO SA – 08.09.2010 w transakcjach pakietowych na giełdzie resort skarbu sprzedał wszystkie pozostałe 1.180.509 akcji Pekao SA („resztówka”, Pekao przestało być spółką Skarbu Państwa) –
•
SFINKS – 28.04.2011 Sylwester Cacek, członek rady nadzorczej spółki restauracyjnej Sfinks Polska, nabył od jej założyciela, Tomasza Morawskiego, 675.000 akcji spółki (czyli 4,53% kapitału zakładowego) – –
•
cena jednej akcji Pekao w pakietach wyniosła 150 zł, przy cenie rynkowej ok. 145 zł
cena za jedną akcję w ramach transakcji pakietowych między akcjonariuszami wyniosła 5,28 zł (zbliżonej do ceny rynkowej), co daje kwotę 3,564 mln zł „Sfinks kończy ostatni etap restrukturyzacji umożliwiający w przyszłości jego ekspansję. Po raz kolejny i nie ostatni zdecydowałem się pomóc spółce i Tomaszowi Morawskiemu odkupując od niego część akcji, tym bardziej, że mogłem zrobić to po atrakcyjnej cenie” - powiedział Cacek
PETROLINVEST – 28.12.2011 Ryszard Krauze w dwóch transakcjach pakietowych kupił 9.345.794 akcji Petrolinvestu i zwiększył bezpośredni udział w akcjonariacie spółki do 7,27 proc. a chce mieć co najmniej 25 proc. –
„Celem nabycia akcji Petrolinvest S.A. jest lokowanie aktywów w ramach działalności Grupy Prokom, z zamiarem osiągnięcia maksymalnego stopnia zwrotu z inwestycji oraz utrzymywania pozycji głównego akcjonariusza Petrolinvest S.A.” – podała spółka w komunikacie 8
Transakcje redystrybucyjne • transakcje redystrybucyjne to transakcje sprzedaży znacznego pakietu akcji spółki notowanej na giełdzie – gdy sprzedaje jeden właściciel pakiet ten musi stanowić co najmniej 5% akcji (gdy sprzedaje do 10 właścicieli – co najmniej 10% akcji) tej spółki wprowadzonych do obrotu giełdowego lub wartość tego pakietu liczona według ceny sprzedaży lub minimalnej ceny sprzedaży wynosi co najmniej 50 mln zł (gdy sprzedaje do 10 właścicieli – łączna wartość co najmniej 50 mln zł) •
• •
cena zleceń redystrybucyjnych nie może się różnić o więcej niż 40% od kursu odniesienia liczonego jako średnia arytmetyczna kursów danego papieru ważona obrotami z wszystkich transakcji z pięciu ostatnich sesji giełdowych (poprzedzających dzień wykonania transakcji wyznaczony przez Zarząd Giełdy) akcje będące przedmiotem transakcji redystrybucyjnych są specjalnie oznaczone, dopiero później trafiają do normalnego obrotu giełdowego w przypadku dużego popytu może nastąpić redukcja
9
Transakcje redystrybucyjne c.d. • 3 dni przed datą sesji (normalną lub specjalną), na której będą realizowane zlecenia redystrybucyjne, pośredniczący w transakcji członek giełdy upublicznia warunki zlecenia • dokument informacyjny zawiera m.in. liczbę akcji, cenę (lub sposób jej ustalenia lub przedział cenowy), datę sprzedaży, termin przyjmowania zleceń kupna (ewentualnie z ograniczeniami) oraz warunki jakie muszą spełniać nabywcy • zlecenia muszą zawierać limit ceny i nie mogą zawierać dodatkowych warunków wykonania
10
Transakcje odkupu lub odsprzedaży • Transakcje odkupu lub odsprzedaży są zawierane poza systemem notowań i dotyczą sytuacji, w których członek giełdy nieprawidłowo zrealizował zlecenia na rachunek własny lub klienta – dla osiągnięcia równowagi, dla prawidłowego rozliczenia sesji musi odsprzedać nabyte w nadmiarze lub odkupić brakujące instrumenty finansowe (z wyjątkiem derywatów: opcji, kontraktów terminowych i jednostek indeksowych) – członkowie giełdy składają propozycje nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, na które odpowiadają inni członkowie giełdy, składając zlecenia przeciwstawne w liczbie wskazanej w propozycji. Transakcja jest zawarta jeżeli warunki zlecenia (cena, wolumen i data rozliczenia) są takie same wśród obu podmiotów propozycje i zlecenia są ważne tylko w dniu ich przekazania na giełdę, mogą być modyfikowane i wycofywane, muszą być zrealizowane w całości
11
Transakcje dotyczące nabywania znacznych pakietów akcji • Transakcje dotyczące nabywania znacznych pakietów akcji dotyczą przypadków kiedy akcjonariusze są zmuszeni do ogłoszenia wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji notowanych na giełdzie (przejęcie kontroli nad spółką) – wezwanie to kolejny obowiązek akcjonariuszy posiadających znaczne pakiety akcji spółek publicznych (oprócz ujawniania stanu posiadania akcji po przekroczeniu progów 5 %, 10 %, 15 %, 20 %, 25 %, 33 %, 33 ⅓ %, 50 %, 75 % albo 90 %, oraz zmiany o każde 2% jeśli posiada przynajmniej 10% akcji spółki notowanej na GPW lub o 1% jeśli posiada przynajmniej 33%)
– rozwiązanie to ma na celu ochronę interesów drobnych akcjonariuszy – inwestor jest zobligowany do ogłoszenia wezwania : • w celu nabycia akcji dających prawo do 10% ogólnej liczby głosów w okresie krótszym niż 60 dni (wezwanie na co najmniej 10 %), • w celu nabycia 5% w okresie krótszym niż 12 miesięcy, jeśli posiada już co najmniej 33% (wezwanie na co najmniej 5%), • po przekroczeniu progu 33% (lub w celu przekroczenia 33%) na co najmniej 66%, • po przekroczeniu progu 66% (lub w celu przekroczenia 66%) na wszystkie pozostałe akcje.
12
Wezwania na sprzedaż akcji więcej szczegółów: w ustawie o ofercie art. 72-81
•
wezwanie jest ogłaszane i przeprowadzane za pośrednictwem domu maklerskiego – – – –
•
•
cena wezwania wyznaczana jest przez wzywającego nie może być jednak niższa od najwyższej ceny po jakiej ten podmiot (lub podmioty powiązane) nabył akcje w ostatnich 12 miesiącach, ani niższa niż średnia kursu z 6 (a także z 3) ostatnich miesięcy poprzedzających ogłoszenie wezwania dom maklerski pośredniczący w transakcji uzgadnia z giełdą dzień i godziny przekazywania zleceń maklerskich i przekazuje tę informację inwestorom –
•
14 dni roboczych przed rozpoczęciem przyjmowania zapisów zawiadamia KNF i GPW o ogłoszeniu wezwania (wraz z treścią wezwania zawierającą warunki nabywania akcji), ogłoszenie wezwania wiąże się z ustanowieniem udokumentowanego zabezpieczenia w wysokości co najmniej 100% wartości akcji będących przedmiotem wezwania, nie można odstąpić od ogłoszonego wezwania, chyba że inny podmiot ogłosi wezwanie po wyższej cenie Emitent jest zobowiązany przekazać raport bieżący ze stanowiskiem zarządu wobec ogłoszonego wezwania najpóźniej 2 dni przed dniem rozpoczęcia przyjmowania zapisów
wtedy obrót instrumentem finansowym może być zawieszony
pośrednik składa zlecenie kupna po określonej i znanej inwestorom cenie (bez dodatkowych warunków), a wezwani akcjonariusze składają zlecenia sprzedaży przy zachowaniu tych samych warunków 13
Wezwania na sprzedaż akcji c.d. •
•
po zawarciu transakcji będących efektem wezwania pośredniczący (a także wzywający i spółka będąca przedmiotem wezwania) upublicznia informacje o liczbie akcji, które zmieniły właściciela akcjonariusze odpowiadają na wezwanie w sposób dowolny, chyba że następuje przymusowy wykup –
•
• •
przymusowy wykup następuje, gdy akcjonariusz z podmiotami zależnymi osiąga lub przekracza próg 90% ogólnej liczby głosów, wtedy przez 3 miesiące po opublikowaniu tej informacji ma prawo żądania sprzedaży wszystkich akcji przez pozostałych akcjonariuszy (podobne prawo – żądania wykupienia posiadanych akcji – przysługuje w tym czasie również drobnym akcjonariuszom). To jedna z ostatnich okazji na wyjście z inwestycji na warunkach nie gorszych niż te z wcześniejszego wezwania po przekroczeniu progu 66%
w przypadku podaży przekraczającej popyt z wezwania następuje redukcja zleceń sprzedaży, a w odwrotnej sytuacji wzywający zakupuje całość (chyba, że wzywający określi minimalny próg skuteczności wezwania i nie zostanie on osiągnięty – wtedy wezwanie nie dochodzi do skutku) wezwanie na 100% jest zazwyczaj sygnałem, że spółka zamierza opuścić GPW szczególnym przypadkiem wezwania jest wezwanie ogłaszane przez samą spółkę celem umorzenia akcji –
w konsekwencji ogólna liczba akcji spada, a wskaźniki rynkowe, liczone na jedną akcję ulegają poprawie 14
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!
Źródło: Regulamin GPW