İlimiz Kastamonu

İLİMİZ

KASTAMONU Ata Erdoğdu

Kastamonu 4 Baskı- Şubat 2014

Kitabın Adı: İlimiz Kastamonu Kitabın Türü: Sosyal Bilgiler Kitabın Yazarı: Ata ERDOĞDU Dizgi: Ata ERDOĞDU Fotoğraflar: Kastamonu Valiliği Kent Tarihi Arşivi Fahri Özbek Orhan Özgürbaş Kastamonu Belediye Başkanlığı Arşivi El Sanatları Müdürlüğü Arşivi Kapak Tasarımı: Aslı SAYAN Haberleşme Adresi: Kastamonu Belediye Başkanlığı Telefon: 0 366 214 10 48 - 214 86 48 Faks: 0 366 214 99 83 E-mail: kastamonubelediyesibasin@mynet.com Web: www.kastamonu.bel.tr

ISBN: 978-975-95412-2-4 3

İÇİNDEKİLER Konunun Adı

Sayfa No

Sunuş

7

Giriş

9

İlimizin Yeri ve özellikleri

11

İl'de Yerleşim

19

Kastamonu'da Yer Şekiller

22

Kastamonu İlinde İklim

27

Kastamonu’da Bitki Örtüsü

29

Kastamonu'da Nüfus

30

Kastamonu'da Kültürel Hayat

33

Kastamonu'da Ekonomik Durum

36

Kastamonu'da Ticaret

48

Kastamonu'da Ulaşım

49

Kastamonu'da Turizm

52

Kastamonu'da Yönetim

58

Kastamonu’nun İlçeleri ve Özellikleri Merkez ilçe

61

Abana

69

Ağlı

72

Araç

75

Azdavay

81 4

Bozkurt

87

Cide

91

Çatalzeytin

96

Daday

100

Devrekâni

105

Doğanyurt

109

Hanönü

113

İhsangâzi

116

İnebolu

120

Küre

127

Pınarbaşı

132

Şeydiler

136

Şenpazar

140

Taşköprü

145

Tosya

152

Kastamonu Tarihi

162

İllerimizin Bazı Özellikleri

170

Komşu Ülkelerle İlgili Bilgiler

172

Biyografi

173

Kaynaklar

174

5

SUNUŞ Ata Erdoğdu Hocamız yıllarını milli eğitimimize adamış çok değerli bir eğitimcidir.

Erdoğdu, eğitimciliği yanında bir folklor araştırmacısıdır.

Kastamonu Folkloru adlı iki ciltlik eser, alanındaki en önemli kaynak olup Kastamonu’daki halk türküleri, maniler, bilmeceler, atasözleri, tekerlemeler, batıl inançlar, ağız, evlenme âdetleri ve efsaneleri bir araya getiren değerli bir çalışmadır.

Emeklilik sonrası Kastamonu Sosyal Yardımlaşma Vakfı İş Atölyesi’nin kurulması ve Kastamonu el dokumalarının kültürü-müze ve ekonomiye kazandırılması Erdoğdu’nun eseridir. İlk ve ortaokullar için kaynak eser olan “İlimiz Kastamonu ve Karadeniz Bölgesi” adlı eseri 1992 yılında basılmış, öğretmenlerimiz ve öğrencilerimizin büyük ilgisine mazhar olmuştu. Piyasada bulunmayan ve konuda büyük boşluk olan bu güzel eseri yeniden öğretmenlerimiz ve öğrencilerimize kazandırmaya karar verdik. 2.

Baskısını 2008 de, 3. Baskısını 2010 yılında okuyucu ile buluşturduk.

Ata Erdoğdu Hocamız eserini, dördüncü baskısı için gözden geçirip güncelleştirirken sadece İlimizi konu alacak biçimiyle hazırladı. İlimiz Kastamonu isimli eseri 2013 bilgileri ile bastırmak ve Kastamonuluların hizmetine sunmak bize düşen görevdi. Kitabın; 7

İlimizin tanıtımına katkı sağlayacağına ve okullarımızda faydalanılacak güzel bir kaynak olacağına yürekten inanıyorum. “İlimiz Kastamonu” adlı eserin Başkanlığımız yayınları arasında yayınlanmasına izin veren Sayın Ata Erdoğdu’ya Kastamonu halkı adına teşekkür ediyor, şükranlarımı sunuyor, eseri her şeyin en iyisine lâyık olan Kastamonulu hemşerilerime armağan ediyorum.

Turhan TOPÇUOĞLU Kastamonu Belediye Başkanı Cumhuriyet Meydanı

8

GİRİŞ Kastamonu...

Denizle ormanın buluştuğu, mavi ile yeşilin söyleştiği yer. Karadeniz'in İç Anadolu'yla buluştuğu yaman evlatlar beldesi. Kurtuluş Savaşımızın gerçek gazisi, şehit analar, evliyalar mekânı. Karayılan'ın davul gümbürtüsü ile Sepetçioğlu'nun kıvrak figürünün birleştiği yayla, Cideli’nin sarı yazmasının esintilerinin Ozanoğlu'nun nağmelerine aksettiği yöre.

Gönlü zengin Kastamonu'muzu yukarıdan aşağı, sağdan sola inceleyelim. Nemiz var? Nemiz yok? Eksiğimiz fazlamız nedir? Birlikte bakıp, beraber değerlendirelim.

Yaşadığımız yer bir köy ya da şehir merkezidir. Kasabada olabileceğimiz gibi üç - beş haneli bir mahallede de olabiliriz. Hangi tür bir yerde yaşarsak yaşayalım İLİMİZ KASTAMONU’ dur.

Bu kitapta Kastamonu İli'ni 2013 bilgileriyle tanımak ve tanıtmak istiyoruz. İlk ve ortaokul öğrencisinden, lise öğrencisine, üniversitedeki gençlere kadar. Her yaşa hitap etmek, saygıdeğer öğretmenlerimize son bilgilerle başvurabilecekleri bir kaynak sunmak, gayesindeyiz.

Kitapta temel olarak, ilk ve ortaokul sosyal bilgiler ünitesi "İlimiz" hedef alınmıştır. Ancak bu konular anlatılırken değişik terimler, coğrafi sözcükler, harita konusu ile ilgili açıklamalar yapılmış, grafiklerle ilgili örnekler verilmiştir. Yerel ve genel yönetimler anlatılırken Kastamonu göz önünde tutulmuş şema ile yönetim kademeleri gösterilmeye çalışılmıştır.

Kastamonu Tarihi'nin de kısaca verildiği bu kitabın istenilen amaca hizmet edeceğine inanıyor, kitabın 4. baskısını yaptırarak Kastamonulu çocuklarımıza ve gençlerimize kazan-dıran Değerli Belediye Başkanımız Sayın Turhan Topçuoğlu’na ve eserimin baskıya hazırlanmasındaki katkılarından dolayı Belediye Başkan Yardımcısı Sayın Mehmet Sayan kardeşime teşekkürlerimi ve şükranlarımı sunuyorum.

Ata ERDOĞDU Emekli Eğitimci- Araştırmacı 9

İLİMİZİN YERİ VE ÖZELLİKLERİ Kastamonu ilini gösteren haritada merkez ilçe ile birlikte 20 ilçeyi görebiliyoruz. Bu harita ilimizin (yaklaşık) 2.000.000. defa küçültülmüşüdür. Bunu haritanın altında bulunan ölçekten öğreniyoruz.

Başka bir deyişle bu harita üzerindeki 1 cm lik uzunluk gerçekte 2.000.000 cm veya 20 km demektir. Böylece ölçek sayesinde uzunlukları da bulmak mümkündür.

KARADENİZ

Kastamonu İl Haritası 2013

Yurdumuz devlet hizmetlerinin kolay yürütülebilmesi, hizmetlerin daha kısa sürede vatandaşa ulaştırılabilmesi İçin illere bölünmüştür.

Bugünkü 81 İlden bir tanesi de KASTAMONU'DUR Türkiye haritasında iller gösterilmiştir. Aynı haritada ilimize komşu illeri ve bu illerin ilçelerini de görebiliyoruz.

KARABÜK

-----------------------------------------------------------

NOT:

Ölçek: Plan ve haritalardaki küçültme oranıdır.

Kroki: Bir yerin üstten görünüşünün kabataslak çizimidir.

Harita: Yeryüzünün bir bölümünün ya da tamamının kuşbakışı görünüşünün belli bir

11

ölçüde küçültülerek çizimidir.

Türkiye İller Haritasında Kastamonu - 2013

Haritalar düzgün tutulduğunda alt taraf güney, üst taraf kuzey, sağ taraf doğu, sol taraf batıdır. Bu kural hiç değişmez. Şimdi ilimiz KASTAMONU'NUN yerini belirtelim, 1 - Kastamonu yurdumuzun kuzeyinde, bir kısım toprakları Karadeniz kıyısındadır.

2 - Kastamonu 40°48' - 42°02' kuzey enlemleri (Ekvatorun yaklaşık 444 km kuzeyindedir) ile 32°43' - 34°37' doğu boylamları (İngiltere’deki Griniç Gözlem Evinden geçen "0" meridyeninin yaklaşık 360 km doğusunda olup zaman açısından da 132 dakika ileridir. 2 saat 12 dakika) arasında yer alır.

3 – İl topraklarının tamamı Karadeniz Bölgesi (Batı Kara-deniz Bölümü) sınırlan içindedir.

4 - Kastamonu İlinin: Doğusunda Sinop ili (Bu ilin Türkeli, Ayancık, Boyabat ilçeleri) vardır.

Batısında Bartın (1991 de il olan Bartın'ın Kurcaşile ve Ulus ilçeleri) ile Karabük ili (1995 de il olan Karabük’ün Eflani ve Safranbolu ilçeleri) bulunur.

Güneyde Çankırı ili (Çankırı'nın Kurşunlu, Ilgaz, Yapraklı ilçeleri) yer alır.

Güneydoğuda Çorum (Bu ilin Kargı ve İskilip ilçeleri) ile komşu olurken, kuzeyde Karadeniz uzanır.

5 - İlimiz 13 108 km² lik alanı ile hem komşu olan beş İlden, hem de Karadeniz Bölgesinde yer alan bütün illerin her birinden 12

daha büyüktür.(2010) 6 – İstanbul (40), Konya (31), İzmir (30), Ankara (25), Erzurum(20) illerinden sonra merkezle birlikte 20 ilçe ile Kastamonu en çok ilçeye sahip 5. ilimizdir. İlçelerimizden: Cide, Doğanyurt, İnebolu, Abana, Bozkurt, Çatalzeytin ilçeleri Karadeniz kıyısındadır. (2013) 7- 81 ilimizden 18’inin yüzölçümü ilimizden büyüktür.

Kastamonu toprakları da 62 il topraklarından büyüktür.(Adana, Afyon, Ankara, Antalya, Balıkesir, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Mersin, Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Manisa, Muğla, Sivas, Şanlıurfa, Van ve Yozgat il yüzölçümleri Kastamonu’dan büyüktür.) (2013) 8- Kastamonu'nun deniz kıyısı uzunluğu 170 kilometredir.

9- Kastamonu Karadeniz Bölgesinin rakımı en yüksek olan İl merkezidir. (790 m.)

10 – Kastamonu merkezi, Karadeniz Bölgesi'ndeki il merkezlerinden Ocak ayı en soğuk, yağışı ise en az olanlardandır.

11 - Kastamonu'nun doğu ucu ile batı ucu arasında 7 dakikalık zaman farkı vardır.

12-İstiklal Savaşı’nda toprakları işgal edilmemesine rağmen en çok şehit veren illerden birisi de Kastamonu’dur.

13-Çanakkale Destanı’nda Türk Milletinin verdiği 253.000 şehitten 93.000 Kastamonuludur.

14-Ankara Ulus Meydanı’ndaki Atatürk Anıtı’nın çevresinde yer alan ve mermi taşıyan kadın heykeli, Kastamonulu Şerife Bacı’yı temsil eder.

15-Fatih Sultan Mehmet Han’ın oğlu Şehzade Cem Sultan Kastamonu’da iki yıl valilik yapmıştır.

16-Kastamonu Sancak beyliğinin sınırları Osmanlı Devleti zamanında Üsküdar hudutlarına kadar uzanmıştır.

17-Anadolu’da kurulan ilk lise, Vali Abdurrahman Paşa tarafından kurulan Kastamonu Lisesi’dir.

18-Türkiye’de kurulan ilk sanat okulu Taş Mektep olarak halk arasında isim yapan Kastamonu Endüstri Meslek Lisesi’dir. Okulun ilk açıldığı yer ise Cumhuriyet Meydanı’nda Anıtın yakınlarındadır.

19-Osmanlı Devleti ile Rusya arasında cereyan etmiş olan 1711 Prut Savaşı'na Başkomutan olarak katılan Baltacı Mehmet Paşa Kastamonu’nun Araç İlçesi’ndendir.

20-İstanbul fethinde kullanılan kızakların kalasları Kastamonu ormanlarından temin edilmiştir. Yine İstanbul'un fethi sırasında 13

dökülen şahi adındaki topların dökümünde kullanılan demir ve bakır madenleri Küre ilçemizden elde edilmiştir.

Kastamonu İl Haritası üzerinden geçen meridyen ve paralel çizgileri NOT: Meridyenler arasında 4’ (dakikalık) zaman farkı vardır. 34º (derece) Doğu meridyeninin geçtiği Bozkurt ilçemiz ile 33º Doğu meridyeninin geçtiği Cide ilçemiz arasında 4’ lık zaman farkı vardır. Bozkurt Cide’ye göre doğuda olduğu için zaman 4’ ileridir. (Güneş 4’ önce doğar.)

21-Türk dünyasını ve Türkiye’deki en büyük cihangirlerden biri olan Fatih Sultan Mehmet Han’ın Annesi Kastamonu’nun Devrekâni İlçesi’ndendir. Her yıl Mayıs ayı sonunda Fetih Şöleni törenleri İlçe’de yapılmaktadır.

22- Karadeniz’de en uzun sahil şeridine ve en çok ilçeye sahip olan il Kastamonu’dur.

23- Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı, Benden Selam Olsun Bolu Beyine türküleri Kastamonu Türküleri olup, İhsan Ozanoğlu tarafından derlenmiş ve TRT repertuarına Kastamonu yöresi türküsü olarak kayıt edilmiştir.

14

24- Kastamonu bir evliyalar şehridir. Efsanelere göre 17 000 evliyanın yaşadığına inanılmaktadır. Her yıl Mayıs ayının ilk haftasında Şeyh Şaban-I Veli ve Kastamonu Evliyaları Haftası düzenlenmektedir.

25- Dünyanın en kaliteli sarımsağı Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinde yetiştirilmektedir. Her yıl Uluslararası düzeyde “Taşköprü Sarımsak ve Kültür Festivali” yapılmaktadır.

26- Türkiye’de bir ilk ve tek olarak T.B.M.M. tarafından Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası ve Vesikası da 9 Nisan 1924 tarihinde İnebolu İlçemiz Mavnacılar Loncasına verilmiştir.

27- Dünyaca ünlü Efes harabelerinin bir eşi olan Pompei-polis antik kenti Kastamonu-Taşköprü‘de olup henüz kazı çalışmaları tamamlanamamıştır.

Cide ‘de Loç Vadisi- Çatalzeytin Koru Yaylası

15

Türkiye Haritasında Coğrafi Bölgeleri ve Kastamonu İli

Tarihi İplikçiler Çarşısı .

16

Kastamonu El Dokuması

Bozut’ta Sonbahar Manzarası

17

YERLEŞİM Kastamonu'da da yüzey şekillerinin çok engebeli oluşu nedeniyle yerleşim çok dağınıktır. 13 108 km² lik il topraklarının % 75 e yakını dağlık ve orman alanıdır. Bu sebeple 3600 den fazla yerleşim yeri ortaya çıkmaktadır. Tarım alanları yanında iş yerlerinin azlığı nüfusun il dışına akışını hızlandırmıştır. İl'de büyük, toplu köy yoktur.

Buna karşılık dağınık ve az nüfuslu köyler çoğunluktadır. Kasaba özelliğinde yerleşim yerleri sadece İlçe merkezleri ile birkaç yerleşim yeridir. İlçeler çevrelerinin yönetim yeri olduğu kadar ticaret ve ulaşım merkezleridir.

1 - İl'de nüfusu 20.000‘i geçen yerleşim yeri Kastamonu şehir merkezi ile Tosya İlçe merkezi vardır.

2-1236 köyü bulunan Sivas, 1078 köye sahip Şanlıurfa’dan sonra Kastamonu 1072 köy muhtarlığı ile en fazla köy sayısına sahip 3. ildir. Yurdumuzdaki toplam köy sayısı ise 35 145 dir. (2010) 3 -1072 köyümüzden bine yakınını nüfusu 250 den azdır.

1000’den fazla nüfuslu köy sayımız 2, 1500 ün üzerinde köy sayımız da sadece birdir. Bu özelliğimiz ile Tunceli ilinden sonra toplu yerleşimi az olan 2. İl Kastamonu'dur. (2010) 4 - İl'de köylerdeki nüfus hızla düşmeye devam etmektedir. 1990 da kırsal yerleşimde nüfus artış oranı -‰ 24,94 dür. 2013 Adrese Dayalı sayımına göre İl nüfusunun 207 045 i il ve ilçe merkezlerinde 161 048 i belde ve köylerde yaşar duruma gelmiştir. Bu rakamlar köy nüfusunun hızla şehirlere kaydığını göstermektedir.

5 - Köyler hızla boşalmaya devam ediyor. Çoğunluğu dağlık olan köylerde genç nüfusa pek rastlanmamaktadır.

6 – Göç nedeniyle ilköğretimdeki öğrenci sayısı azal-maya devam etmektedir. İlkokul ve ortaokuldaki öğrenci sayısının 20132014 de 38 253 olduğu görülmektedir.

18

Azdavay Suğla Yayla Şenlikleri

KASTAMONU’DA YERŞEKİLLERİ Çevremize baktığımızda tepeler, geniş düzlükler, akarsu yatakları görürüz.

Hemen her yerde görülen bu şekillere yer şekilleri denir. Her hangi bir yerin veya dağın yüksekliği dediğimizde, oranın deniz seviyesinden olan yüksekliği ifade edilir. Deniz seviyesi "0" kabul edilir, işte bu seviyeden derinlikler ve yükseklikler hesaplanır.

19

İlçe Merkezlerinin Deniz Seviyesinden olan Yükseklikleri-Rakım(Sütun Grafik)

Kastamonu ilinde iki sıradağ doğu - batı istikametinde uzanır. İl merkezinin kuzeyinde Cide, Pınarbaşı, Azdavay, Şenpazar, Doğanyurt, İnebolu, Küre, Bozkurt, Abana, Çatalzeytin Devrekâni, Ağlı, Şeydiler, Daday ilçelerindeki dağ sıraları İsfendiyar, diğer adıyla Küre Dağları’nın uzantılarıdır. İhsangâzi, Araç ve Tosya ile merkez ilçe topraklarının bir bölümü ise Ilgaz Dağları’nın yükseltileri üzerindedir. İsfendiyar ve Küre Dağları Kuzey Anadolu Dağlarının bir bölümünü oluştururlar. İl topraklarının 3/4 ü dağlık ve ormanlıktır. Bu, ulaşım 20

güçlüğünü ortaya çıkarır. Bölgede yol yapımı zor, zor olduğu kadar da pahalıdır. Yerleşim yerlerinin çokluğu bu zorluğu bir kat daha artırır.

Kuzey - güney, doğrultusunda uzanan yollar Ilgaz’da 1250 metreye çıkarken, İsfendiyar Dağlarında Ecevit Geçidi'nden faydalanılır. İl'de Daday ilçe merkezinden doğuya doğru uzanarak Kastamonu şehir merkezinin hemen kuzeyinden geçerek Taşköprü’ye ve oradan da doğuya doğru uzanan düzlük, tarım alanının en genişi, verimli ovamızın da biridir. Bu düzlükte Daday Çayı adıyla doğup, Karaçomak ve diğer çaylarda beslenen Gökırmak, İl topraklarından çıktıktan sonra Kızılırmak'a karışır. Çankırı ili topraklarından doğup Tosya yakınından doğuya doğru akarak Kızılırmak'a karışan Devrez akarsuyunun çevresi de diğer verimli ovamızdır. Araç ilçesinden İğdir bucağına doğru akan Araç ve Soğanlı çayı vadisi de üçüncü tarım alanı olarak gösterilebilir..

Daday, Devrekâni, Ağlı, Şeydiler, İhsangâzi ve Araç ilçe sınırları içinde yayla özelliği gösteren düzlükler bulunur.

Kastamonu'da Akarsular

21

İl'de bulunan akarsuları haritadan inceleyelim. Gökırmak, Devrez ve Araç Çayı dışında irili ufaklı pek çok dere vardır.

Gölün bulunmadığı il sınırları içinde suni göl veya baraj gölü ya da sadece baraj dediğimiz su birikintileri vardır. Kastamonu şehir merkezinin güneyinde bulunan Karaçomak barajı: 1 -Tarım alanlarının sulama suyu ihtiyacını karşılamak, 2 -Kastamonu şehir merkezini sel tehlikesinden (taşkından) korumak, 3 - Şehrin içme suyu ihtiyacını karşılamak için yapılmıştır. Merkez ilçe sınırları içinde, şehir merkezinin batısında yer alan Germeçtepe Barajı ile Devrekâni ilçesindeki Beyler, Kınık Barajları sulama amacıyla yapılmıştır. Bunların dışında baraj özelliği taşımayan gölet adı verilen su birikintileri de vardır. Taşköprü İlçesinde Sakız, Küçüksu ve Kabalar, Daday'da Yumurtacı, Taşçılar, Devrekâni Çiğdem, Terzi ile Tosya'da Kösençayırı, Sekiler Araç’ta Tuzaklı sulama amacıyla yapılan göletlerdir. Baraj ve göletler çevreleri için bir mesire yeri, alabalık ve sazan balığı üretim merkezleridir. Daday’da Bezirgan, Merkez ilçede Karadere Barajlarının yapımı devam etmektedir.

Balık üretiminin de yapıldığı baraj ve göletler dışında hayvan sulama ve 73 adet taşkın koruma tesisi yapılmıştır.

Kastamonu İli’nin Fiziki Haritası

22

KASTAMONU'DA İKLİM

Kastamonu’nun bazı ilçelerinde Ortalama yıllık yağış(sütun grafik

Bir yerin uzun süre değişiklik göstermeyen sıcaklık, yağış, hava basıncı, nem ve rüzgâr gibi özelliklerin ortalama değerine o yerin iklimi nedir.

Karadeniz Bölgesi içinde yer alan ilimizde deniz kıyısı boyunca Karadeniz İklimi görülür.

Kıyıya paralel uzanan dağlar, denizin ılıtıcı ve yağışlı etkisinin iç kısımlara geçmesini engellerler.

Bu nedenle kıyıda yer alan dağların iç kısımlarından itibaren Karadeniz ikliminin yanında kara ikliminin, etkileri hissedilir.

Karadeniz ikliminin tipik özelliği; yazların serin, kışların ılık, her mevsimi yağışlı olmasıdır. İç kısımlarda yağışlar azalırken ilkbahar ayına kaydığı, kış mevsimin sertleştiği, yaz sıcaklarının arttığı görülür. Bu ise: Yazların sıcak, kışların soğuk olduğu kara ikliminin özelliğidir.

Karadeniz ikliminin vadi çukurlarından iç bölgelere girme imkânı olduğunu da hatırlattıktan sonra ilçelerimize ait yağış özelliklerine bakalım. Sütun grafikte görüldüğü gibi Karadeniz ikliminin hâkim olduğu kıyı ilçelerimizde yağış miktarı daha fazladır.

23

KASTAMONU’DA BİTKİ ÖRTÜSÜ Bol yağışın etkisiyle bütün Karadeniz Bölgesinde zengin orman çok çeşitli bitki örtüsü vardır. Deniz kıyısında başlayan orman varlığı yayvan ve iğne yapraklı ağaçlarla yükseklere doğru tırmanır.

Ormanların % 80'i iğne yapraklı, % 20'si ise yayvan yapraklı ağaçlardır.

Karadeniz Bölgesi % 26 orman varlığı ile Türkiye’nin en zengin orman örtüsünün sahiptir.

Kastamonu il topraklarının % 64 ünü orman alanı kaplar. Bu oranı ile Kastamonu yurdumuz ormanlarının % 8 ine sahiptir. Yaklaşık 7.500 km² lik orman alanının 6.300 km² si koru, 1.200 km² si ise baltalık orman (verimsiz orman) özelliğindedir. Çayır ve meralar il topraklarının % 6’sını, tarım alanı ise % 28’ini oluşturur.

24

KASTAMONU'DA NÜFUS 1869 yılında Kastamonu eyaletinin Merkez, Sinop, Bolu, Kengırı (Çankırı) olmak üzere 4 sancağı, 21 ilçesi, 3908 köyü bulunmaktadır.

O tarihte bu eyalette 970 692 kişinin yaşadığını kaynaklardan öğreniyoruz. Bolu’nun 1907’de, Sinop ve Çankırı’nın 1918’de bağımsız il oluşları, 1927’de Safranbolu’nun 1953’te de Kargı’nın ayrılışları ile Kastamonu bu günkü sınırlarına ulaşmıştır.

Kastamonu'da yüzey şekillerinin çok engebeli oluşu, iş yerleri ve tarım alanlarının azlığı nedeniyle nüfus devamlı il dışına göç eder durumdadır. 1970 - 1980 yılları arasında il dışına göç edenlerin sayısı 34.241 dir. 2008-2009 yıllarında il dışına göçenlerin sayısı ise 14 570 kişidir. Bunun dışında tespit edilemeyenlerin de varlığını kabul etmek gerekir.

1985 yılındaki 450.353 nüfusumuzun 1990 yılında 423.611’e, 2000 yılında yapılan sayımda 375 476’ya 2013 Adrese Dayalı Nüfus Tespitinde 368 093 e düşmüş olması iç göçün varlığını göstermektedir.

1 - Karadeniz Bölgesinde yer alan Artvin (25,6 kişi), Bayburt (24 kişi), Bolu (25.6 kişi) illerinden sonra kilometre kareye 30 kişi düşen Kastamonu yoğunluk açısından sondan dördüncü, Erzincan (26,4 kişi), Sivas (26,8 kişi), Tunceli (12,8 kişi) Karaman (27,5 kişi), Ardahan (24,3 kişi) illerinin ardından 81 ilde sondan 10. dur. (2013) 2 - 81 il arasında ise nüfus yoğunluğunun az olduğu 10 il arasında Kastamonu da vardır. İl nüfusu sıralamasında ise Kastamonu nüfusu an az olan iller sıralamasında 30. dur.(2013) 3 – 2009 yılında nüfus artış oranı en az olan 5 ilin arasında da Kastamonu yer alırken. (Ardahan -‰ 20,22, Sinop -‰ 16,16, Tunceli ‰35,58, Kilis- ‰ 12,65, Kastamonu - ‰ 11,96) (2000 Nüfus Sayımı) 2013 ADNKS ne göre Kastamonu %o 22 lik nüfus artış oranı ile nüfusu en çok artan 9 ilden biri olmuştur.

4 - 81 il merkezleri nüfus sıralamasına konulduğunda Kastamonu 64. sırada, Karadeniz Bölgesinde yer alan iller arasında ise 10. sıradadır.

(Samsun, Zonguldak, Ordu, Trabzon, Giresun, Karabük, Amasya, Çorum, Bolu, Kastamonu) 5 - 81 ilin il nüfuslarına göre sıralamada Kastamonu 50.

Karadeniz Bölgesi illeri içinde 8.dir.

25

6 – Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminin 2013 yılı sonuçlarına göre 368 093 kişinin yaşadığı il nüfusunun 183 188 si erkek, 184 905 i kadındır.

Yine bu nüfusun 207 045 ü şehir ve kasabalarda, 161 048 u köylerde yaşamaktadır.

7 – 2000 yılı Nüfus Sayımında Kastamonu il nüfusu 375.476’dır.

2009 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımı sonucuna göre İl nüfusu ise 359 823 dür. 2013 sonuçlarına göre ise; 168 093 kişidir.

8 -Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Adrese Dayalı olarak sürekli yapılan; İlimiz nüfusu ile ilgili rakamları, ilçe merkezleri ve köy bazındaki yerleşim yerlerindeki insan sayıları, ilçelerimizin köy sayıları, İl merkezi ve ilçe merkezlerinin deniz seviyesinden yükseklikleri, merkez ilçe ve diğer ilçelerimizin kapladığı alanlar, aşağıdaki çizelgelerde verilmiştir.

ADNKS Sonuçları 31 Aralık 2013

2000 GNS Sonuçları

İlçe Adı Toplam

Merkez

Köy

Abana

3 997

3 290

707

4.273

3.590

683

Ağlı

2 971

2 039

932

4.193

3.074

1.119

Araç

19 214

5 938

7 388

24.180

5.696

18.484

Azdavay

7 462

2.861

4.601

9.019

3.502

5.517

Bozkurt

9 337

5.303

4 034

10.159

5.451

4.708

Cide

20.616

7 544

13.072

23.161

5.834

17.327

Çatalzeytin

7 014

2.517

4.997

8.508

3.410

5.098

Daday

9 896

3.818

6.078

11.181

4.625

6.556

Devrekani

13 042

5.377

7 665

15.855

6.174

9.681

Doğanyurt

6 756

1.272

5.484

9.668

1.470

8.198

Hanönü

4.112

1.933

2.179

5.545

2.451

3.094

İhsangazi

5 984

3.117

2.867

7.068

3.127

3.941

İnebolu

22.841

9.466

13 375

26.848

9.486

17.362

Küre

6.792

3.160

3.632

10.223

3.880

6.343

Merkez

132 710

98 456

34 254

102.059

64.606

37.453

Pınarbaşı

6 231

2 435

3.796

5.978

2.270

3.708

Seydiler

4 109

2.565

1.544

5.269

3.254

2.015

Şenpazar

5 081

1.636

3 445

6.494

2.682

3.812

Taşköprü

39.400

16.180

23 220

43.800

16.181

27.619

Tosya

40 528

28.131

12.390

41.995

23.257

18.738

Toplam

368 093

207 045

161 048

375.476

174.020

201.456

26

Toplam

Merkez

Köy

İlçe Adı

178

790

KM2 1 811

Şehir Nüfusu 2013 98 456

ABANA

10

2

33

3 290

1945-1969 İLÇE

AĞLI

12

1 145

254

2 039

1990 DA İLÇE

ARAÇ

121

641

1 469

5 938

1868 DA BELE.

AZDAVAY

49

850

748

2 861

1946 DA İLÇE

BOZKURT

34

10

291

5 303

1953 DE İLÇE

CİDE

85

4

665

7 544

1868 DE BELE.

ÇATALZEYTİN

41

2

292

2 517

1954 DE İLÇE

DADAY

59

880

878

3 818

1868 DE BEL.

DEVREKÂNİ

54

1 050

602

5 377

1944 DE İLÇE

DOĞANYURT

24

15

234

1 272

1990 DA İLÇE

HANÖNÜ

20

415

490

1 933

1990 DA İLÇE

İHSANGAZİ

23

860

535

3 117

1987 DE İLÇE

İNEBOLU

81

2

363

9 466

1873 DE İLÇE

KÜRE

34

950

464

3 160

1945 DE İLÇE

PINARBAŞI

30

650

B 523

2 435

1987 DE İLÇE

SEYDİLER

15

1 030

248

2 565

1990 DA İLÇE

ŞENPAZAR

23

500

250

1 636

1987 DE İLÇE

TAŞKÖPRÜ

126

550

1 687

16 180

53

850

1 260

28 131

1 072

-

13 108

207 045

MERKEZ

TOSYA TOPLAM

Rakım

Köy Sayısı

Alanı

Özellikleri

-

Not: Rakamlar; Kastamonu Valiliği, Mahalli İdareler İl Müdürlüğü ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımından sonra her yıl “Adrese Dayalı Nüfus Tespit Sistemi” ile elde ettiği 2009, 2010 ve 29 Ocak 2014 tarihli güncellemelerinden alınmıştır

27

Sıra

İlçe Adı / Yıllar 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

1935

1950

2000

2013

64 787

58 087

103 579

132 710

ABANA

-

3 724

4 630

3 997

AĞLI

-

-

4 329

2 971

41 702

44 603

24 940

19 214

AZDAVAY

-

30 253

9 259

7 462

BOZKURT

-

-

10 267

9 337

40 086

37 869

23 055

20 616

-

-

8 512

7 014

45 949

22 594

11 769

9 896

DEVREKÂNİ

-

18 177

16 523

13 042

DOĞANYURT

-

-

9 671

6 756

HANÖNÜ

-

-

5 642

4 112

İHSANGAZİ

-

-

7 043

5 984

50 559

32 544

26 780

22 841

KÜRE

-

32 413

10 202

6 792

PINARBAŞI

-

-

6 452

6 231

SEYDİLER

-

-

5 237

4 109

ŞENPAZAR

-

-

6 492

5 081

TAŞKÖPRÜ

51 888

52 676

44 213

39 400

TOSYA

40 170

32 257

46 946

40 528

361 191

412 016

385 536

368 093

MERKEZ

ARAÇ

CİDE Ç.ZEYTİN DADAY

İNEBOLU

TOPLAM

28

KASTAMONU'DA KÜLTÜREL HAYAT İlin diğer illerle ulaşım açısından problemleri olması, ana yollar üzerinde yer almaması Kastamonu'nun gelenek ve göreneklerinin saf ve katıksız olmasını sağlamıştır. Dağınık yerleşimin yol, su, elektrik gibi konularda ortaya çıkardığı zorluk eğitimde de aynı engeli getirmiştir. Ancak; 2000 'li yıllarda YİBO' ların sayısının çoğalması ve taşımalı eğitim uygulaması problemi büyük ölçüde çözmüştür.

Kastamonu ilindeki İlköğretim öğrenci sayısı,1990-1991 yılında 44 029, ilköğretim okulu sayısı 419, Lise ve dengi okul öğrenci sayısı 12 603, Lise ve dengi okul sayısı 54’tür. 2011-2012 öğretim yılında ise; ilköğretim öğrenci sayısı, 41 180, okul sayısı 290, ortaöğretimde 62 okul, 14 549 öğrenci vardır.

2013-2014 öğretim yılında; 17 müstakil, 90 şube olarak okul öncesinde 3718 öğrenci, 167 okulda 19 267 ilkokul öğrencisi, 91 okulda 18 986 orta okul öğrencisi, 67 lise ve dengi okullarda ise 16 680 öğrenci mevcudu vardır.

2006 yılında “Kastamonu Üniversitesi” adı ile hizmet vermeye başlayan yüksek öğrenimde; Eğitim Fakültesi Fen-Edebiyat Fakültesi Orman Fakültesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Fazıl Boyner Sağlık Yüksek Okulu Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Kastamonu Meslek Yüksek Okulu Turizm Otelcilik ve İşletmeciliği Yüksek Okulu Cide Meslek Yüksek Okulu Araç Meslek Yüksek Okulu İnebolu Meslek Yüksek Okulu Taşköprü Meslek Yüksek Okulu Tosya Meslek Yüksek Okulu ile eğitim-öğretime devam etmektedir. Kastamonu Üniversitesi’nde 2011-2012 öğretim sezonunda 431 öğretim elemanı ile 10 532 öğrenci mevcuttur.

29

İçişleri Bakanlığına bağlı Polis Meslek Yüksek Okulu diğer bir yüksek okul olarak görülmektedir. İlk matbaanın 1882 -1891 yılları arasında Vali Abdurrahman Paşa zamanında kurulduğu bilinen İlimizde yayına devam eden gazeteler ve ilçeleri şunlardır.

1 2 3 4 5

Kastamonu Gazetesi Sözcü Gazetesi Nasrullah Gazetesi Abana Gazetesi Azdavay Expres Gazetesi

Merkez Merkez Merkez Abana Azdavay

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Cide Postası Gazetesi Çatalzeytin Mektubu Gazetesi Çatalzeytin Postası Gazetesi Yeni İnebolu Gazetesi Hanönü'nün Sesi Gazetesi Açıksöz Gazetesi Yeni Gürses Gazetesi Kastamonu Postası Gazetesi Şenpazar'ın Sesi Gazetesi İsfendiyar Gazetesi

Cide Çatalzeytin Çatalzeytin İnebolu Hanönü Tosya Tosya Merkez Şenpazar Merkez

16 17 18

Araç Haber Gazetesi Bizim Araç Gazetesi İnebolu Haber Ekspres

Araç Araç İnebolu

19

Tosya H a ber 37

To s y a

Kastamonu’da 2010 Ekim ayında test yayınlarına başlayan Kastamonu TV nin uzun ömürlü olmamıştır. Radyo olarak; Radyo 37, 105 FM, Radyo Bir-İnci ve Genç Radyo isimleri ile yayınlar 24 saat devam ettirilmektedir.

30

İlimizde; çeşitli tarla ve sebze ürünleri üretimi yapılmaktadır.

Ancak isim yapmış ve İlimize önemli ölçüde ekonomik katkı sağlayan ürünlerimizden Tosya pirinci ve Taşköprü sarımsağı üretiminin arttırılması ve geliştirilmesi için her yıl Valiliğimiz İl Özel İdare Müdürlüğü’nün desteği ile yapılan projeler kapsamında üreticilerimiz desteklenmektedir. Bu sayede birim alandan elde edilen ürün artırılması ve kalitenin daha da yükseltilmesine çalışılmaktadır.

Ayrıca İlimizde yem bitkileri ürünlerine verilen destekle birlikte yem bitkileri üretimi her yıl artarak devam etmektedir. Bu, İlimizde hayvancılığın gelişmesine büyük katkı sağlamaktadır.

Kastamonu ili arazilerinin % 59’unun ormanlık ve fundalık olması, kışların uzun ve sert geçmesi, arazi yapısının engebeli olması, birinci sınıf tarım arazisinin az olması, sulama imkânlarının yetersizliği bitkisel üretimde çeşitliliği azaltmaktadır. Tarım arazilerinin darlığı tarla bitkileri üretimini kısıtlamakta, ilkbahar geç donları meyveciliğin ekonomik olmasını zorlaştırmaktadır. İlimizin bazı yöreleri hava şartları itibarıyla meyvecilik için oldukça müsait bir iklime sahiptir. Ancak; tarımsal girdi fiyatlarının yüksekliği ve uygun pazar bulunamaması sebepleri ile meyvecilik istenilen düzeyde gelişememiştir. Buna karşılık hayvansal üretim daha yoğun olarak yapılmakta ve daha çok kazandırmaktadır. İlimiz süs bitkileri ve kesme çiçek yetiştiriciliği açısından diğer illere göre daha avantajlıdır. Bunun nedeni Akdeniz ve Ege bölgelerinde yaz aylarının sıcak ve kurak gitmesi ve aynı zamanda yaz aylarında yüksek sıcaklıktan dolayı çiçeklerin kalitesinin düşmesi sorununun ilimizde görülmemesidir. İlimizde gece ve gündüz sıcaklık farkının fazla olması süs bitkileri ve kesme çiçek üretimini olumlu yönde etkilemektedir. En çok üretilen kesme çiçek glayöldür.

Sarımsak Taşköprü için önemli bir tarım ürünüdür. Ülkemiz üretiminin yaklaşık dörtte biri Kastamonu’da gerçekleş-tirilmektedir.

Ayrıca topraklarımızda bulunan selenyum minerali sayesinde Kastamonu sarımsağının tat ve kalitesi diğer ürünlerden daha iyi olmaktadır.

33

Azdavay Tarlalarında Çapalama Görüntüsü

Hayvancılık Yayla, çayır ve otlakların bulunduğu alanlarda, çoğu zamanda tarıma paralel olarak yürütülen hayvancılık, son yıllarda besi ve süt hayvancılığı olarak gelişme göstermiştir. Şeker fabrikası yan ürünleri (küspe) hayvancılığın gelişmesine olumlu katkı yapmıştır. Bu yolla ve banka kredileri ile desteklenen ahır hayvancılığı Taşköprü, Tosya, Devrekâni, Seydiler, Ağlı, Daday çevrelerine yayılmıştır. Yerli cins büyükbaş hayvanların, süt ve et verimi yüksek cins hayvanla desteklenmesi, et ve süt üretimini artırmıştır.

Büyükbaş hayvancılığın yanında küçükbaş hayvancılık ve kümes hayvancılığı ile arıcılık da ilde önemli gelir kaynakları olmaktadır. Şimdi ildeki hayvan varlığının durumunu rakamlarla değerlendirelim.

Yurdumuzdaki yetirştirilen: 1 - 27 milyon koyundan 69.000’i 2- 8 milyon keçiden 24.000’i 3-13,9 milyon sığırdan 260.000'i 4 - 3 milyon arı kovanının 52.091'i ilimizdedir.

Son yıllarda yurdumuzda olduğu gibi ilimizde de tarım 34

alanları genişletilmiş, sulama imkânları artmış, gübreleme ve mücadele konuları çiftçimiz tarafından bilinir hale gelmiştir. Diğer taraftan ürünler çeşitlenirken iyi ve verimli cinslerin seçimine özen gösterilmeğe başlanmıştır. Traktör yanında diğer tarım alet ve makinelerinin çoğalması insan gücüne olan ihtiyacı azaltmıştır.

2012 yılında ilimizde süt üretimi 315.000 ton, yün üretimi 13 ton, bal üretimi 460 ton, alabalık üretimi 215 ton, deri üretimi 4 761 adettir.

Devrekâni Yaylaları

Ormanlarımız: İl topraklarının %64 ü orman alanları ile kaplı olduğunu bunun da yaklaşık 4/5 inin verimli orman ürünlerini barındırdığını daha önce ifade etmiştik. Bu kadar bol orman ürünün öncelikle çevresine ekonomik pek çok katkısı vardır. Yakacak temininden yapacak olarak ifade edilen kereste ihtiyacını orman köylüsü daha kolay sağlayabilmektedir. Diğer taraftan orman ürünlerinin devlet tarafından kesimi, tanzimi, taşınması, istiflenmesi gibi işçi istihdamı gerektiren alanlarında orman köylüsü çalışarak kazanç temin edebilmektedir.

Sayamayacağımız kadar ekonomik, sağlık, güzellik kaynağı ormanlarımızın korunması, yeni orman alanlarının kurulması, gelişi güzel tahrip ettirilmemesi, özellikle yangınlara karşı çok itina gösterilmesi hepimiz için millî bir görevdir.

35

Madenlerimiz: Madenler yer altında bulunan zenginlik kaynaklarımızdır.

Pınarbaşı, Cide, Azdavay, Şenpazar ilçe topraklarında bulunan maden kömürünün rezervi tam olarak tespit edilememiştir. Azdavay çevresinde bir müddet yapılan arama çalışmaları şimdilik yavaşlatılmış, Maksut, Bakırcı ve Söğütözü bölgelerinde taşkömürü ocakları özel sektörce işletilmektedir.

Kastamonu il sınırları içinde: bakır ve pirit Küre'de, cıva Bozkurt'ta, manganez Çatalzeytin'de, çimento hammaddesi İnebolu ve Araç'ta, kaolen Taşköprü'de, kil Azdavay'da, kireçtaşı Küre'de, kuvarsit Daday'da, mermer Kastamonu, Seydiler, Ağlı ve Çatalzeytin’de, linyit Tosya'da, tespit edilen madenlerdir.

Balıkçılık: Karadeniz kıyısında bulunan ilçe merkezleri ve yerleşim yerlerinde balıkçılık fazla gelişmemiştir. Ancak Çatalzeytin, Abana, Doğanyurt ve Cide'de inşaatları devam eden balıkçı barınaklarının tamamlanması ile balıkçılığın daha fazla canlanacağına inanılmaktadır. İl sınırları içinde bulunan çay ve ırmaklarda ise balık avcılığı yapılmaktadır. Özellikle yüksek yerlerdeki soğuk sularda barınan alabalık avcılığı oldukça gelişmiştir. Ilgaz ve Küre Dağları’ndan aşağılara doğru akan sular bu avcılık için uygun alanlardır. Özel sektör tarafından bu sularda başlatılan tatlı su balıkçılığı diğer adıyla kültür balıkçılığı hızla yayılmış ve çevre için güzel örnek oluşturmuştur. Halen üretim yapılan 20 adet alabalık tesisi vardır.

Endüstri-Sanayi: Kastamonu'da büyük çapta endüstri kuruluşu yoktur. Fabrikaların kurulabilmesi için, hammadde, enerji, sermaye, iş gücüne ihtiyaç vardır. Kastamonu'da hammadde tarıma dayalı olduğu İçin kendiri hammadde olarak kullanan sigara kâğıdı ve kendir fabrikası üretimleri sonlanmak üzeredir. Şeker, un, yem, meyve suyu, çeltik, peynir ve tereyağı, fabrikaları, orman ürünlerini işleyen sunta, kereste, parke fabrikaları vardır. Bunların yanında zincir, elektromekanik fabrikaları, mobilya ve dokuma atölyeleri ildeki endüstri kuruluşları olarak gösterilebilir. Oldukça önemli olan dokuma sanayi yanında el sanatları olarak kaşık, sandalye, sepet, çömlek, bıçak yapımları da gelişmiştir.

36

Yok olmaya başlayan kahve değirmeni yapımı ile kayık ve gemi yapım atölyelerini de hatırlatmış olalım.

Kastamonu Organize Sanayi Bölgesi Kastamonu-İnebolu yolu 18. Kilometrede Gelindağı mevkiinde Halife ve Aksinir köy hudutları dâhilinde 126,99 Hektar alanda kurulmuştur. 1993 yılından itibaren çalışmalar yapılmakta olup, tahsisi yapılan parseller üzerinde ihtiyaç maddeleri ve gıda sektöründe 2, mobilya sektöründe 1, alüminyum doğrama alanında 1, çelik konstrüksüyon alanında 1, yonga levha ve MDF sektöründe 1 olmak üzere toplam 6 yatırımcı yatırım faaliyetlerine başlamış olup, bunlardan 3 adedi yatırımını tamamlamış, 1 adedi faaliyete geçmiş, 2 adedinin ise yatırımı devam etmektedir. Kastamonu OSB’de Mayıs 2008’den itibaren doğalgaz kullanımına başlanmıştır.

Taşköprü Organize sanayi Bölgesi için yer seçimi 06.12.2005 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunu tarafından yapılmıştır.

Tosya OSB alanı olarak Kurtbeli mevkii Tayyare Meydanında bulanan büyük bir kısmı Hazine arazisi olan 63 Hektarlık alan OSB Yer Seçim Komisyonu’nca 26.04.2007 tarihinde gerekli çalışmalar yapılarak uygun görüldüğüne dair rapor düzenlenmiştir.

Seydiler İlçesinde Belediye tarafından 1998 yılında İnebolu yolu üzeri Kocakırı mevkiinde 108.80 hektar alan üzerinde Sanayi Bölgesi oluşturmak üzere alt yapı çalışmaları ile kamulaştırma işlemleri yapılarak tamamlanmıştır. Bu alanda bulunan 47 parselden oluşan arsaların yatırımcı firmalara tahsisi sağlanmış, 10 yatırımcı firma yatırımlarına başlamış olup, üç fabrika ise üretime geçmiştir. 9 fabrikaya ait inşaat ise farklı aşamalarda olup, devam etmektedir.

Kastamonu’da sanayi kuruluşu olarak: Bakır işletmeleri Küre Kereste, vb.

Bozkurt, Araç, İnebolu, Çatalzeytin, Daday Sunta, laminat, parke Şeker Fabrikası Süt İşleme Tesisi

Kastamonu Kastamonu Kastamonu, Daday, Tosya, Taşköprü, Devrekâni, Seydiler

Un ve Gıda

Kastamonu, Devrekâni, Tosya, İnebolu 37

Yem Fabrikası Çeltik fabrikası Tuğla Kiremit Fabrikası Zincir Fabrikası Elektromekanik İplik, dokuma, tekstil Lastik Sanayi Motor Onarım Sigara Kâğıdı Fabrikası Deri Fabrikası Plastik Sanayi Mermer Linyit Mobilya

Kastamonu, Devrekâni, Tosya Tosya Tosya Kastamonu Abana Taşköprü, Tosya, Kastamonu, Azdavay, Pınarbaşı, İhsangazi, Bozkurt Kastamonu Kastamonu Taşköprü Tosya Kastamonu Ağlı, Seydiler Tosya Tosya-Cide-Kastamonu

Kastamonu Şeker Fabrikası yılda 350.000 ton pancar işleyerek 47.000 ton şeker üretmektedir. 249 köyümüzde de şeker pancarı ekimi yapılmaktadır.

Taşköprü sigara kâğıdı fabrikası 2003 yılında özelleştirilmiştir. Fabrika yılda 10 200 sigara kâğıdı, 4 1600 ton kendir selülozu için yılda 14 000 ton kendir elyafı işlemektedir. 2010 yılında fabrika, çalışmalarını askıya almıştır.

Kış Turizm Merkezi Ilgaz

38

Beylikler Dönemi Eseri İsmail Bey Külliyesi

Kastamonu Kendir Pazarı-Elma Pazarı (1937)

39

KASTAMONU'DA TİCARET Kastamonu İnebolu yol güzergâhının Gelindağı mevkiinde oluşturulan Organize Sanayi Bölgesinin altyapı çalışmaları tamamlanmıştır. Yaklaşık 80 tesisin üretim yapacağı bölgede her türlü sosyal imkân da bulunacaktır.

Son yıllarda başlatılan yöresel el dokumaları ve ahşap oymacılığı ağırlıklı el sanatları hem tanıtım hem de istihdamda önemli katkı sağlamıştır. Merkez ilçe, Daday, Küre ve Bozkurt ilçelerinde yapılan bez ve kilim dokumacılığının evlere yaygınlaştırılması çalışmaları da devam etmektedir.

Tosya’da 500 civarında yarı otomatik tezgâhlarda Tosya kuşağı, tela ve kese dokunmaktadır. Tosya Türkiye’deki tela üretiminin yarıya yakınını üretmektedir.

Son yıllarda merkez ilçe, Tosya, İhsangazi, Araç, Azdavay, Pınarbaşı, Devrekâni ilçelerinde açılan tekstil (hazır giyim) atölyeleri de gelir sağlamada ve istihdamda önemli katkılarda bulunmuşlardır.

Pazar yerleri, il ve ilçe merkezleri aynı zamanda ticaret merkezleridir. Buralarda çevrede yetiştirilen tarım ve hayvan ürünleri ile el ve ev sanatı ürünleri pazarlanır. Çevrede yetişmeyen besin maddeleri, ihtiyaçlar da bu pazarlar vasıtasıyla temin edilir.

40

İl sınırları içinde Ağlı, Devrekâni ve Taşköprü'de panayır adı verilen yılda bir defa kurulup bir hafta süreyle hizmet veren alış veriş merkezleri kurulmaktadır. İlde, fuar adı verilen panayırların daha büyüğü olan alış veriş merkezi yoktur. İl’in ihtiyaç maddelerinden yöre sınırları içinde üretilmeyenlerle, yetersiz olanlar başka illerden getirilerek satılır. Bizim sarımsağımız, kerestemiz, canlı hayvanlarımız yanında sunta, elektrik motoru, kereste doğrama, ağaç parke, pirinç, hayvansal ürünler (et, süt, süt mamulleri ve deri) kıl ipliği, tela, kendir elyafı, ip, sicim, bakırlı pirit, sigara kâğıdı, inşaat tuğlası, kristal şeker, küspe, sandalye, masa, zincir, el dokuması ürünler, çekme helva, reçel… il dışında da satışı yapılan ticaret mallarıdır.

KASTAMONU'DA ULAŞIM Eşyalarımızı, mallarımızı bir yerden başka bir yere taşımak için ulaşıma ihtiyacımız vardır. Ulaşım imkânlarının düzenli ve sürekli olması ekonomiye de olumlu katkı yapar. İlimizde demiryolu yoktur. Şehir merkezinin 8 km yakınında bulunan Uzunyazı'ya 1100 metre uzunluğunda 50 metre genişliğinde uçak pisti il imkânları ile yapılmıştır. 2010 yılında sahanın genişletilmesi ve uçakların iniş ve kalkışlarına uygun hale getirilmesi çalışmaları devam etmektedir. 2011 yılında hava ulaşımının başlaması beklenmektedir.

Karadeniz kıyısında altı ilçemiz bulunmasına rağmen deniz ulaşımında da önemli gelişme kaydedilmemiştir. İl'de ilk yolun Abdurrahman Paşa zamanında yapıldığını ve İnebolu'nun Kastamonu’ya bağlandığını öğreniyoruz. İlin temel ulaşım ağı karayoludur. Bölgede yüzey şekillerinin çok engebeli olması karayolu ağının çok dönemeçli bu nedenle uzun olmasına sebep olur. Heyelan adı verilen toprak kayması karayollarımızın bir diğer problemi olarak karışımıza çıkar. İl sınırları içinde Karayollarının 1320 km. İl Özel İdaresi’nin 7650 km yolu vardır. Asfaltlama çalışmaları ve ana yollarda geliş-gidişlerin ayrıldığı çift yol çalışmaları hızla yapılmaktadır.

41

İl merkezinin ilçelere olan mesafesi Km İli-İlçesi

Km

Cinsi

Kastamonu-Abana

100

Sathi Kaplama

Kastamonu-Ağlı

51

Sathi Kaplama

Kastamonu-Araç

47

Sathi Kaplama

Kastamonu-Azdavay

76

Sathi Kaplama

Kastamonu-Bozkurt

98

Sathi Kaplama

Kastamonu-Cide

136

Sathi Kaplama

Kastamonu-Çatalzeytin

103

Sathi Kaplama

Kastamonu-Daday

35

Sathi Kaplama

Kastamonu-Devrekâni

32

Sathi Kaplama

Kastamonu-Doğanyurt

125

Sathi Kaplama

Kastamonu-Hanönü

72

Sathi Kaplama

Kastamonu-İhsangazi

38

Sathi Kaplama

Kastamonu-İnebolu

93

Sathi Kaplama

Kastamonu-Küre

63

Sathi Kaplama

Kastamonu-Pınarbaşı

100

Sathi Kaplama

Kastamonu-Seydiler

34

Sathi Kaplama

Kastamonu-Şenpazar

99

Sathi Kaplama

Kastamonu-Taşköprü

44

Sathi Kaplama

Kastamonu-Tosya

71

Sathi Kaplama

Bazı illere Kastamonu’nun uzaklığı Km Kastamonu-Bartın

182

Kastamonu-Bolu

246

Kastamonu-Ankara

245

Kastamonu-Çankırı

114

Kastamonu-Çorum

196

Kastamonu-İstanbul

508

Kastamonu-Karabük

112

Kastamonu-Samsun

310

Kastamonu-Sinop

189

Kastamonu-Zonguldak

271

42

İstiklal Yolu-Şekerköprü civarı

KASTAMONU’DA TURİZM Dinlenmek, eğlenmek, gezip - görmek ve bilgi edinmek amacıyla yapılan gezilere turizm, geziyi yapanlara turist denir.

Kastamonu'da Ilgaz Dağı kış sporları için bir dinlenme ve eğlence yeri olma yolundadır.

Karadeniz kıyısı boyunca uzanan şehir ve köylerimiz deniz turizmine yaz boyu hizmet ederler. Deniz mevsiminin kısalığına rağmen, Özel İdare, diğer kamu kuruluşları ve özel sektörce yeni tesislerin kurulması Karadeniz’de turizmi canlandıracaktır.

Dağ - yayla turizminin her geçen gün önem kazanması karşılığında Daday ilçesinin Çömlekçiler köyünde başlatılan ve yabancıların ilgi gösterdiği at turizmi bir örnek olarak alınabilir. Yine Daday ilçe merkezinde yeni hizmete açılan turizm tesisi de ilçeye canlılık getirecektir. İl'de Bizanslılar, Candaroğulları ve Osmanlı Devleti döneminden pek çok eser de turizme hizmet etmeğe ve kendilerini tanıtmaya hazır beklemektedirler.

43

Kastamonu’da birbirinden güzel konaklar, gelenek ve göreneklerimiz, yemek çeşitlerimiz, halk oyunları, zengin halk müziğimiz de tanıtılmayı, Kastamonu'yu ziyaret edeceklere kendilerini sergilemeyi ve tanıtacak şahsiyetleri aramaktadır.

Pınarbaşı ilçe sınırları içinde yer alan dünyanın sayılı mağaralarından Ilgarini Azdavay Çayının oluşturduğu hem Azdavay ilçe sınırları içinde hem de Pınarbaşı ilçesindeki kanyonlar ziyaretçileri beklemektedir.

Son yılarda düzenli olarak Mayıs ayının ilk haftasında organize edilen “Şeyh Şaban- ı Veli ve Kastamonu Evliyaları Haftası” il dışından gelecek misafirleri ağırlamaya hazırdır. Diğer taraftan Valilikçe örnek restore çalışmaları yapılan eski Kastamonu konaklarının yüzlercesi ayağa kalkıp hizmet vermeyi arzulamaktadır.

1997 yılında hizmete giren Liva Paşa Etnoğrafya Müzesi, Kastamonu Müzesi, Taşköprü Zımbıllı Tepe, Kasaba Köyü Mahmutbey Camii şehir içinde bulunan pek çok türbe, cami gibi dini yapılar hem Kastamonuluları, hem de il dışından gelecek ziyaretçileri karşılamaya hazırdır.

Yeniden düzenlenen Mimar Vedat Tek Kültür Merkezi, Yakup Ağa Külliyesi, Yanık Han, İsmail Bey Hanı, Münire Medresesi, El Sanatları Çarşısı hizmete devam etmektedirler.

2013 yılında hizmete açılan Kastamonu Havaalanı Kastamonuİstanbul arasında günlük gidiş-dönüş seferleri devam etmektedir.

Havaalanının hizmete açık olması turizmi olumlu şekilde etkileyecektir.

2014 yılı sonunda hizmete girecek olan Ilgaz Tüneli Kastamonu turizmi için çok daha önemli sonuçlar doğuracaktır.

44

Kasaba Köyü Mahmut Bey Cami Kapısı-Pınarbaşı Ilıca Şelalesi-İnebolu’da Bir Köy

45

İnebolu-Araç’ta Yayla

46

KASTAMONU'DA YÖNETİM Yurdumuzda yönetim Anayasamıza göre iki şekilde gerçekleşir.

Birincisi merkezden yönetim, ikincisi ise yerinden yönetim, yerel veya bir diğer adıyla mahalli yönetimdir.

Merkezi yönetimin başında Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar bulunur. Hükümet de denilen Başbakan ve Bakanlardan oluşan Bakanlar Kurulu devletin görevlerini ve hizmetlerini yerine getirmekle görevlidir.

Bakanların illerde ve ilçelerde teşkilatları bulunur. Böylece devletin hizmeti merkezden (Ankara) il ve ilçelere taşınmış olur. İldeki teşkilatın basında vali, ilçedeki teşkilatın başında ise kaymakam vardır, Valiler de kaymakamlar da atama ile göreve gelirler.

Yurdumuzda 81 il bu illere bağlı 892 ilçe vardır, ilimiz Kastamonu'da 19 ilçe vardır. İllerde bir de merkez ilçe bulunur.

Kastamonu şehir merkezinin çevresindeki ilçe sınırlarına kadar olan alana merkez ilçe denir.

Yerel yönetimler ise: 1 - İl Genel Meclisi: İlleri sadece devlet memurları yö-netmez. İlde yaşayan vatandaşlar da ilin yönetimine katılırlar. İllerde bu amaçla kurulan idareye il özel idaresi denir. İl Özel İdaresi’nin başında Genel Sekreter bulunur.

Her ilde, bir il genel meclisi bulunur. İlin özel yönetimine ait bütün işler bu mecliste görüşülür ve karara bağlanır. İlin bütçesini il genel meclisi onaylar.

Ayrıca özel idarenin çalışmalarını denetlemek, özel idare ile ilgili sözleşme yapmak, borçlanmaya karar vermek de il genel meclisinin görevleri arasındadır. İlin gelişmesi ve kalkınması için de çalışmalar yapar. İl genel meclisi, il özel idaresinin en yetkili organıdır. İl genel meclisi üyelerini, ilin sınırları içinde oturan vatandaşlar seçer. Seçimler beş yılda bir yenilenir, il genel meclisine vali başkanlık eder. Kastamonu'da il genel meclisinin üye sayısı 45 dir. İl Genel Meclisi kendi içinden yıl boyu hizmet vermek üzere il daimi encümenini seçer. İl daimi encümenine de ilin valisi başkanlık eder.

47

Belediye Hizmet Binası -2007

3- Köy: Yurdumuzun en küçük yerleşim birimi köylerdir. Kastamonu’da 1500 nüfusun üzerinde bir, bin nüfusun üzerinde iki olmak üzere üç büyük yerleşim birimi vardır. Bunların dışında kalan 1069 köy nüfuslarının binin altında olduğu anlaşılmaktadır. Bu da bize köylerimizin nüfuslarının küçük olduğunu gösteriyor. Köydeki yönetimin başında muhtarlar vardır. Muhtar devletin köydeki temsilcisidir. Köy muhtarları ile muhtarların yardımcıları olan ihtiyar heyetinin üyelerini köyde yaşayan seçmenler oylarıyla belirler. İhtiyar heyeti 4-6 kişiden oluşur. Köyün öğretmeni ile imam da ihtiyar heyetinin tabii üyeleridir.

Muhtar

İhtiyar Heyeti Üyeleri (Öğretmen ve imam tabii üyelerdir.)

49

KASTAMONU İLİNDE GENEL YÖNETİM (İL VE İLÇE YÖNETİM AĞI) Cumhurbaşkanı -Başbakan Bakanlar İl Yöneticileri- Vali İlçe Yön-Kaymakam Kastamonu Üniversitesi Afet ve Acil D İl Md Vakıflar Böl. Müd.

T.İstatistik Ku.B.M. İl Müftülüğü İlçeMüftülüğü Devlet Bakanları Diyanet Eğitim Merkezi Tapu Sicil Müd.

Tabu Sicil Memur Kadastro 19.Bl. Müd.

Adalet Bakanlığı Adliye-Mahkemeler Adliye-Mahkeme.

Cumhuriyet Başsavcısı Cumhuriyet Başs Cezaevi Müd.

Cezaevi Müd.

Noter Noter Milli Savunma B. Askerlik Daire Başk.

Askerlik Şube B İç İşleri Bakanlığı Belediye Başk.

Belediye Başk. İl Özel İdare Gnl Sek İlçe Özel İdare Nüfus ve Vat. İl Müd Nüfus İlçe Müd. İl Emniyet Müdürlüğü Emniyet Amirliği Polis Meslek Yük Okulu Jandarma Bölge Kom İl Jandarma Al. Kom İlçe Jan. Böl. Kom Dışişleri Bakanlığı İlimizde Kurumu yoktur.

Maliye Bak Defterdarlık Mal Müd.

Gümrük ve Tic Bak. Tekel Paz. Dağıt Tekel Müh.

Milli Eğitim Bakanlığı Milli Eğitim Müh. İlçe Milli Eğitim Müd. Çev. Ve Şehircilik B Çev ce Şeh İl M. Sağlık Bakanlığı Sağlık Müd.

Sağlık Ocağı Halk Sağ.İl M. Ulaş. Hab ve Den Bak PTT Müd.

PTT Müd.

Telekom Müd.

Karayolları 15. B. M G.Tarım ve Hy. Bak. İl Tarım Müd. İlçe Tarım Müd. İl Kontrol Lab. El Sanatları Müd. Çalışma Ve S. G. Bak. İŞ-KUR Müd.

SGK Sanayi ve Tic. Bak. Sanayi ve Tic. Müd. Şeker Fab. Müd.

Enerji ve Tabii K. Bak Türkiye Elektrik Kurumu Kültür ve Turizm Bak. Kültür ve Turizm Müd Kütüphane Müd.

Orman ve Su İş.Bak Orman Bölge Müd.

Orman İşletme Müd.

DSİ 23. Böl.

50

Gençlik ve Spor B Aile ve Sos P. Bak. Bilim San ve Tek B

Gençlik ve Spor İl Müd.

Sosyal Hizmetler İl Müd.

Bil. San Tek İl M

Gençlik ve Spor

Kalkınma Bak Ekonumi Bak Avrupa Birliği Bak

İl Merkezinde bu daireler dışında Kastamonu Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Fakülte ve Yüksek Okul Müdürlükleri , okul müdürlükleri, bankalar, meslek kuruluşları, siyasi partiler, dernek ve kooperatifler ile yukarıda listelenen dairelerin alt çalışma birimleri vardır. İlçe merkezlerinde ise:Tedaş, Karayollarının çalışma birimleri, bankalar, meslek kuruluşları, siyasi partiler, okul müdürlükleri ile ilçe bünyesinde sayılmış olan yönetimlerin alt birimleri devlet hizmetini yürütürler.

Kastamonu Valilik Binası

51

İLÇELERİMİZ

Azdavay’da Hasat- Daday’da İksir Turistik Tesisleri

Merkez İlçe Köy Nüfusları 31 Aralık 2013

Kastamonu Şehir Nüfusu 98 456 Ahlatcık Ahmetbey Akdoğan Aksinir Alçucular Alpağut Alparslan Arız Aşağıbatak Aşağıelyakut Baltacı Baltacıkuyucağı Başköy Bozoğlak Budamış Bulacık Bük Çerçi Çiğil Çorumlu Darıbükü Demirci Dere Dokuzkat Duruçay Emirli Eşen Etyemez Eymir Göcen Gökçekent Gölköy Gömeç Gülef Hacı Hacıbey Hacıilyas

48 553

Merkez İlçe Bucağı Toplam Erkek 161 83 131 62 452 219 125 64 295 146 321 159 139 61 224 103 77 38 215 104 79 38 169 82 112 56 203 97 774 375 159 84 460 227 183 95 136 65 133 64 141 68 209 100 211 104 193 102 286 129 305 146 247 114 272 136 148 70 106 54 156 83 3.280 3.022 160 83 91 45 164 77 365 174 75 39 3

49 903 Kadın 78 69 233 61 149 162 78 121 39 111 41 87 56 106 399 75 233 88 71 69 73 109 107 91 157 159 133 136 78 52 73 258 77 46 87 191 36

Hacımuharrem

270

134

136

Hacışaban Hacıyusuf Halaçlı Halife Halifekuyucağı Has Hatıp Hoca İnceboğaz Kadıoğlu Karamukmolla Karaş Kasaba Kasabaörencik Kavak Kavalca Kayalı Kırcalar Konukça Koru Köklü Kurtgömeç Kurucaören Kurusaray Kuşkara Küçüksu Merkez Bucağı Çavun.

Merkez Bucağı Emirler Merkez Bucağı Kıyık Molla Musallar Nalcıkuyucağı Numanlar Oğul Omcular Orta Ortaboğaz Ömerli Örencik Pehlivan

101 102 303 202 132 290 160 202 181 218 122 352 106 90 219 114 93 210 226 161 158 197 55 394 201 318 192 302 188 93 155 104 148 213 60 168 219 92 350 219

43 50 151 96 57 139 75 94 93 103 61 169 44 41 104 53 45 103 128 78 73 103 24 182 90 155 91 141 90 44 79 45 65 106 34 90 109 43 163 107

58 52 152 106 75 151 85 108 88 115 61 183 62 49 115 61 48 107 98 83 85 94 31 212 111 163 101 161 98 49 76 59 83 107 26 78 110 49 187 112

4

Sada Sapaca Sarıömer Sırasöğütler Subaşı Talipler Taşlık Uzunoluk Yarören Yukarıbatak Yukarıelyakut Yukarıkuyucak Yürekveren Köyler Toplamı

86

40

46

86 154 191 307 85 179 211 120 639 456 193 290 21 634

42 71 101 164 45 86 102 57 310 224 97 134 11 936

44 83 90 143 40 93 109 63 329 232 96 156 9698

Akkaya Bucağı 209 198 188 126 88 110 89 92 223 90 139 144 98 110 164 175 86 79 168 171 128 142 198 112

Akçataş Akkaya Bucağı İsmailli Başören Burhanlı Bürme Cebeci Çatalçam Çıban Dereberçin Eceoğlu Elmayakası Emir Esenler Evciler Gelinören Geyikli Girdallı Gökçukur Hatipoğlu Haydarlar İbrahimli İmamköy Kızılkese Kirenli 5

97 97 96 64 44 53 49 44 103 47 67 71 48 52 91 86 37 40 80 88 64 70 106 50

112 101 92 62 44 57 40 48 120 43 72 73 50 58 73 89 49 39 88 83 64 72 92 62

Sarıca Sipahi Sulusökü Tarlatepe Tekke Tepeharman Yaka Yunus Köyler toplamı

81

39

42

83 84 133 68 83 130 263 4.252

44 40 67 34 48 77 125 2.118

39 44 66 34 35 53 138 2.134

Kuzyaka Bucağı Ahlat Akçakese Alpı

181 81 121

89 37 57

92 44 64

Aşağıakça

92

44

48

Aşağıyuva Ayvalar Bahadır Ballık Bayındır Bostan Canbaz Civciler Çakıllı Çatören Çevreli Damlaçay Dayılar Dursunlar Esenli Gödel Gömmece Hamit Hatipli Hüseyinli İbişler İslam Karaçomak Karaevli

187 116 136 100 68 416 83 79 138 164 192 161 110 123 183 96 113 65 151 143 227 86 213 137

93 56 75 52 34 277 37 35 76 81 91 80 53 62 87 50 58 34 78 81 110 38 115 63

94 60 61 48 34 139 46 44 62 83 101 81 57 61 96 46 55 31 73 62 117 48 98 74

6

Karakuz Kaşçılar Kayı Kemerler Keremli Kırık Kırışoğlu Köseoğlu Kurtkayı Kuzyaka Kuzyaka Bucağı Kuzyaka Bucağı Kuzyaka Bucağı Kuzyaka Bucağı Mescit Obruk Örenyeri Sahip Saraycık Seremittin Şeyh Terzi Ümit Üyücek Yenikavak Yılancı Yolkonak Köyler toplamı

Çavundur Emirler İsmailli Kıyık

Merkez Köyler Toplamı Şehir Nüfusu Merkez İlçe Top

34 294 98 456 132 710

83 155 270 142 237 84 138 248 94 178 154 163 183 160 164 154 77 95 302 140 138 168 207 236 154 94 188 8.368 18 238 48 553 66 801

45 77 135 63 108 41 62 128 45 91 77 73 89 84 83 80 36 48 147 70 67 81 104 114 72 39 92 4.194

38 78 135 79 129 43 76 120 49 87 77 90 94 76 81 74 41 47 155 70 71 87 103 122 82 55 96 4.174

16 006 49 909 65 909

Merkez ilçe 178 köyü ile en çok köyü olan, 1811 Km² lik alanı İle de en büyük ilçemizdir. Şehir merkezinin deniz seviyesinden olan yüksekliği ise 775 metredir. 2009 yılı nüfus sayımında şehir nüfusu 86 085’dır. 2013 sonucuna göre Kastamonu şehir nüfusu 98 456 dır.

Ilgaz Dağları'nın zirvesinden Gökırmak’a doğru inen yüzey şekilleri ormanla tarımı yan yana getirmiştir.

7

İlk Restorasyon Örneği Sirkeli Konağı

Merkez ilçe: merkez, Akkaya ve Kuzyaka bucakları olmak üzere üç bölümden meydana gelmiştir. İlçenin 1/4 toprağı orman, 1/4'ü çayır ve mera, 2/4'ü ise tarla ve dikili alanlardır. Elma, üryani eriği, kendir, şeker pancarı, hayvancılık (son yıllarda ahır hayvancılığı önem kazanmıştır.) ve arıcılık gelişmiştir.

Seyyahların söylediği dokuma, urgan yapımı, bakırcılık, keçecilik, saraçlık, kalay ve demir işlemeciliği, kundura yapımının ustaları kaybolmaktadır.

Beylikler dönemine başkentlik eden şehir merkezinde ve çevresinde birbirinden güzel ve görkemli tarihi eserler vardır. Kaya mezarlarından höyüklere, türbe, cami, hamam ve külliyelere kadar…

Kastamonu; şehir yamaçları İl’e gelen yabancıların hayranlığını kazanan ahşap ev ve konaklarla bezelidir. Bu özelliği yaşatmaya çalışan Valiliğin, 2000 li yıllarında başlattığı çalışmaların devamı, yatırımcıların ve konak sahiplerinin de bu çalışmalara destek olması beklenmektedir.

Tekstil ürünleri, el dokumacılığı, süt ürünleri imalat sanayi canlanırken kale, saat kulesi, valilik, rektörlük, kültür merkezi binaları, Atatürk ve Şehit Şerife Bacı Anıtı İl’e gelenleri selam-lamaya hazır. Çekme helva, Kastamonu simidi, pastırma, pastırmalı ekmek, tirit tadılabilecek, Kastamonu fanilası, çarşaf bağı, El dokumaları ilk akla gelen hediyeliklerdir.

8

Mimar Vedat Tek Kültür ve Sanat Merkezi -Kastamonu El Dokuması

Daha önce kendine bağlı olan Bolu’nun 1909’da Çankırı, Zonguldak ve Sinop’un 1920’de Safranbolu’nun 1927’de ayrılma ları ile küçülen Kastamonu’dan Ilgaz ve Boyabat’tan sonra 1953’de Kargı’nın ayrılması ile bugünkü topraklarına ulaşmıştır.

9

Turizme Hizmet Veren Kastamonu Belediyesi Eski Hizmet Binası- Doğanyurt Kerempe Feneri

10

Abana İlçesi ve Köyleri (Üstte) Kastamonu İl Haritasında Abana İlçesi (Yanda)

ABANA

Abana İlçe Haritası ve Kastamonu İl Haritasında Abana Abana Şehir ve Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 Şehir Nüfusu

3 290

1 673

1 617

Akçam Altıkulaç Çampınar Denizbükü Elmaçukuru Göynükler Kadıyusuf Yakabaşı Yemeni Yeşilyuva Bucak toplamı

102 96 53 77 47 57 61 85 78 51 707

49 45 29 39 25 26 31 40 44 25 353

53 51 24 38 22 31 30 45 34 26 354

3.997

2.026

1.971

İlçe toplamı

Haritada komşularını gördüğümüz Abana deniz kenarında bulunan bir ilçemizdir. İlçenin 5 mahallesi, 10 köyü bulunmakta olup toplam yüz ölçümü 33 km² dir. İlçenin sahil şeridi ise 11 km dir. Bu ölçüsü ile Kastamonu'nun en küçük ilçesi olma özelliği yanında komşusu 11

bulunan Bozkurt ilçesine olan uzaklığı da ilginçtir. İki ilçe merkezi arasındaki uzaklık sadece iki kilometredir.

1839 yılında İnebolu’ya bağlı bucak merkezi olan Abana aradan geçen yüzyıla rağmen büyüyememiştir. 1945 yılında Bozkurt ilçesine bağlı bir köy, 1969 da ise yeniden ilçe olur. İlçenin tüm nüfusu 2013 sonuçlarına göre 3997, şehir merkezi nüfusu ise 3 290 dır. Yoğunluk yönünden en yoğun İlçemiz olan Abana'da kilometre kareye 118 kişi düşer.

Abana İlçe Merkezi

Turizme yıllardır hizmet eden ilçe aynı görevini yapmaya devam ederken, 2004 tarihinde hizmet vermeye başlayan Motorsan Fabrikasının taşınması ile önemli isdihdam imkanından yoksun kalmıştır. İlçede İl Özel İdaresinin turistik tesisleri yanında şahıslara ait tesisler de bulunmaktadır.

Eski bir yerleşim yeri olan Abana 1871 yılında nahiye olmuştur. 1945 yılında ilçe sekiz yıl sonra, 21 Aralık 1953’te, Abana ilçe merkezi Bozkurt’a nakledilmiş, 1955 yılında belediye teşkilatı da kaldırılmıştır. Anayasa Mahkemesinin 27.06.1967 tarihinde bu kanunu iptal etmesi ile 1968 yılında Abana tekrar ilçe olmuştur.

Bayramlarda, özellikle yaz aylarında olmak üzere Temmuz ve Ağustos aylarında nüfus en az 5–6 kat artmaktadır.

12

“Paflagonya” tarihinde, Kastamonu’nun en eski yerleşim yeri ,İlçenin doğusundaki Hacıveli Köyü olduğu belirtilmektedir Danişment devrini yaşamış,Selçuklu Valilerinin idaresine sahne olmuş,Candarlı Sacettin Paşa tarafından istila edilmiş,Yıldırım Beyazıd‘e konaklık etmiş bir bölgenin parçası olan Hacıveli diye anılan 2 Km doğusundaki yerleşim yerinin zamanla boşaltılması sonucu Abana yerleşim yeri meydana gelmiştir İlçenin Karadeniz’e olan sahil şeridi 11 km olduğunu belirtmiştik. İlçenin en yüksek ise yeri denizden 300 mt. Yüksekliktedir. İklim olarak ise; Karadeniz İklimi hakimdir. Yazları sıcak, kışları ise ılık geçmektedir. Her mevsim yeterli yağış görülmektedir. İlçenin doğusunda Çatalzeytin , güney ve batısı Bozkurt İlçesi ile çevrili olup, kuzeyinde Karadeniz vardır.

Arazinin genellikle meyilli olması ve çalışabilecek genç nüfusun olmayışı sebebiyle, tarımsal faaliyetler genellikle küçük çapta olup sebze ve meyve üretiminin hane halkının ihtiyacına yönelik olarak yapıldığı ve genelde ticari amaçla olmadığı görülmektedir.

Abana’da Akşam Vakti-Karadeniz’de Abana

13

İlçenin Kastamonu İline uzaklığı 98 km'dir. Ulaşım Abana, Bozkurt, Devrekani, Kastamonu Devlet Karayolundan sağlanmaktadır. Coğrafi yapı nedeniyle yollar inişli ve çıkışlı olmakla birlikte, büyük bölümü sert virajlardan ibarettir. Yaralıgöz mevkisinin yüksek rakımlı oluşu, kış aylarında kar ve buzlanma nedeniyle trafik akışını engellemekte, yer yer yolların kapanmasına neden olmaktadır. İlçeden günün her saatinde İl Merkezine karşılıklı minibüs seferleri ile yolcu taşımacılığı yapılmaktadır. Günün belirli saatlerinde İstanbulA da otobüs seferleri yapılmaktadır, Balıkçılık sektörü amatörce sürdürülmekte, küçük kazançlar elde edilebilmektedir. Geçimini balıkçılıkla sürdüren ailelere rastlamak mümkündür. Tarım konusunda fazla gelişme yoktur. Tarım arazileri de yok denecek kadar azdır. Ticari anlamda tarımdan bahsetmek pek mümkün değildir. Ancak son yıllarda kivi yetiştiriciliği yapılmakta olup, bu konuda başarı elde edilmiş verim sağlanmıştır.

14

yerleşim birimine sahiptir. Genel olarak mahalle yerleşim birimleri birkaç haneden oluşmaktadır Ağlı İlçesi, engebeli ve ormanlık coğrafi bir yapıya sahip olmasının sonucu olarak, Karadeniz Bölgesi'ne hakim, dağınık yerleşim dokusunun en tipik örneklerinden birini oluşturmaktadır.

Gerçekten de yerleşim yerleri ortalama olarak 8–9 haneden müteşekkil olup, köy ve mahallelere bağlı toplam 106 yerleşim birimi mevcuttur. Bu durum yol, su vs. altyapı hizmetlerinin halka ulaştırılmasında zorluklar doğurmaktadır Ağlı Türkiye'nin batı Karadeniz Bölgesi'nde Kastamonu ili sınırları içindedir. Karayolu ile Başkent Ankara'ya uzaklığı 300 Km, İl merkezine uzaklığı 50 km dir. İlçenin doğusunda Seydiler, batısında Azdavay, kuzeyinde Küre ve güneyinde Daday ilçeleri bulunmaktadır. İlçede, Uğralı , Gök, Hıdırlık ve Alınca yükseltileri belli başlı tepeleridir. Çevrenin en yüksek tepesi olan Gök Tepe 1250 M. yüksekliğindedir. Diğer bir tepe Ağlı Kalesi'nin üzerinde bulunduğu tepedir.

Ağlı ve çevresinde bir yılda üç mevsim yaşanır. Genelde kış mevsimi kasım ayında başlar, nisan ayı sonuna kadar devam eder.

Kar erken yağar, geç kalkar. Yörede ilkbahar mevsimi yaşanmaz.

Yazlar ılık, yağmurlu; kışlar sert ve kar yağışlıdır. Çevrenin ormanlık ve dağlık oluşu soğukları bir mikta önler. Kış aylarında ısı -15 dereceden aşağı düşmez, yaz aylarında +25 dereceden yukarı çıkmaz.

Doğal bitki örtüsünü daha ziyade ormanlar oluşturmaktadır. Ormanlarda çam, köknar, meşe, kavak ve söğüt gibi ağaçlar vardır. Dağların ve ormanların etekleri fundalıklarla kaplıdır. Tahıllardan buğday, arpa ve nadiren de fiğ ekilir. Meyvecilik gelişmemiştir. İlçemizin en başta gezilip görülecek yeri tarihi Ağlı Kalesidir.

Yerleşim yeri eski Pazar olarak isimlendirilen kale eteğinde iken, 1905 yılında şimdiki alana taşınmış, 1918 yılında belediye teşkilatı kurulmoştur.

Ağlı Kalesi İlçenin batısında bulunan tabi bir dağ üzerine kurulmuştur. Kalenin etrafı yer yer bıçakla kesilmiş gibi kaya sıralarıyla çevrilmiş ve etekleri ormanlarla örtülmüştür. Üzerine kuzeyinde kepez denilen tabii bir kaya ile aralarındaki boyun noktasından çıkılmaktadır. Zaten zayıf tarafı da burası olduğu için suni duvarlar bu 16

kısma yapılmıştır. Moloz taşından harçla yapılan duvarların kalınlıkları bir metre bu günkü yükseklikleri de üç metredir. Kalenin tepesinde büyük bir düzlük vardır. İlçeye bakan kısmında mağaralar vardır.

Güneyinde kaleden 10 metre aşağıda bir tabii mağara daha vardır.

Bunun içinde dolambaçlı yollar ve mezar odaları bulunmaktadır. Batı yüzünde bir mağara daha vardır bu mağaranın ortasından yan yana iki tane su mahzeni bulunmaktadır. Kalenin üzerindeki düzlükte üç tane su sarnıcı bulunmakta bunlardan iki tanesi halen varlığını devam ettirmekte, bir tanesi ise yıkılmış durumdadır.

Ağlı İlçe olma nasibini yeni kazanan merkezlerimizden. 1990 yılında Küre ilçesinden ayrılarak ilçe olan Ağlı'da 13 köy bulunmaktadır, ilçenin toplam alanı ise 254 Km² dir. İlçelerimiz içinde denizden yüksekliği en çok olan Ağlı'nın rakımı 1145 metredir.

Bir bölümü yayla özelliğindeki alana yerleşmiş olan ilçe topraklarının bu bölümünde tahıl ekimi yapılır. Küçük ve büyük baş hayvancılığın da yapıldığı ilçede 1991 yılında hizmete açılan yatılı bölge okulunda 500'e yakın öğrenci eğitim ve öğretim görmektedir.

2013 yılı sonunda 2 971 kişinin yaşadığı ilçe topraklarında 2 039 kişi belediye sınırları içinde görülmektedir. İlçede yoğunluk oldukça az, belediye sınırları ise oldukça geniştir.

17

Araç İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 Şehir 5 938 2 894 3 044 Merkez Bucağı Akıncılar Aktaş Alınören Aşağıikizören Aşağıoba Aşağıyazı Avlacık Avlağıçayırı Başköy Bektüre Belkavak Boğdam Cevizlik Çalköy Çukurpelit Dereçatı Doğanca Ekinözü Fındıklı Gemi Gökceçat Gölcük Haliloba Huruçören Kavacık Kızılsaray Ömersin Özbel Pelitören Sarpun Serdar Sıragömü Tatlıca Toygaören

167 82 136 70 58 48 115 117 147 209 138 74 117 60 92 139 27 69 38 54 101 42 33 98 44 94 70 54 61 203 185 115 153 91

85 36 69 35 28 23 58 58 73 96 72 38 60 36 47 72 13 33 15 25 54 18 14 42 21 44 38 29 27 101 90 55 66 46

82 46 67 35 30 25 57 59 74 113 66 36 57 24 45 67 14 36 23 29 47 24 19 56 23 50 32 25 34 102 95 60 87 45

Tuzaklı Ulucak Yenice Yukarıikizören

73 68 147 34

36 39 69 18

37 29 78 16

20

Yukarıoba Yukarıyazı Yurttepe Bucak toplamı

Boyalı Bucağı Alakaya Bahçecik Çavuş Çerçiler Doğanpınar Doruk Güzlük Hatip Karacık Kavak Kayaören Kemerler Kışlaköy Kirazlı Kovanlı Köklüdere Muratlı Okluk Palazlar Sarıhacı Susuz Sümenler Tavşanlı Bucak toplamı

70 49 56 3.798

83 160 122 27 23 24 108 93 71 64 31 44 154 63 158 155 56 80 133 58 218 31 134 2.090

31 22 29

39 27 27

1.861 1.937

45 87 63 17 11 7 55 51 36 29 15 25 85 32 81 78 33 36 70 33 107 17 64 1.077

38 73 59 10 12 17 53 42 35 35 16 19 69 31 77 77 23 44 63 25 111 14 70 1.013

İğdir Bucağı Ahatlar Akgeçit Aksu

91 118 66

42 59 36

49 59 30

Aşağıçobanözü Aşağıılıpınar Balçıkhisar Belen Celepler

151 63 201 93 93

79 36 104 50 46

72 27 97 43 47

21

Çamaltı Çaykaşı Çubukludere Damla Değirmençay Deretepe Erekli Eskiiğdir Gergen Gökçesu Gülükler Güzelce Hanözü İğdir İğdirkışla İhsanlı Karaçalar Karakaya Karcılar Kayabaşı Kayaboğazı Kıyan Kıyıdibi Kızılören Köklüyurt Köse Müslimler Okçular Oycalı Pınarören Recepbey Saltuklu Samatlar Sofcular Şehrimanlar Şenyurt Şiringüney Taşpınar Tellikoz Terke Tokatlı

52 151 121 68 18 148 67 82 85 53 118 47 92 1.503 34 106 130 142 93 94 118 122 62 74 69 121 131 56 156 119 77 82 100 122 88 39 82 46 97 180 101 22

25 78 59 31 9 74 30 42 43 29 59 25 42 754 15 50 60 77 49 44 56 59 29 33 31 57 62 27 79 55 35 33 51 54 46 22 38 21 47 86 50

27 73 62 37 9 74 37 40 42 24 59 22 50 749 19 56 70 65 44 50 62 63 33 41 38 64 69 29 77 64 42 49 49 68 42 17 44 25 50 94 51

Uğur Üçpınar Yeşilova Yukarıçobanözü Yukarıgüney Yukarıılıpınar Bucak toplamı İlçe toplamı

77 20 798 76 125 170 7.388

38 11 398 36 56 83 3.640

39 9 400 40 69 87 3.748

19.214

9.472

9.742

Timotinis isimli eski bir şehrin kalıntılarını da taşıdığı zannedilen ilçede tümülüs, kaya mezarları ve camiler bulunmaktadır. Osmanlılar döneminde Tahmiscioğlu isyanında da ismi geçen Araç’ın birisi ilçe merkezinden, bir diğeri güney topraklarından geçen Soğanlı, Araç Çayları adı ile iki akarsuyu vardır. Bu akarsuların vadisi önemli tarım alanı olup çaylar Filyos'ta buluşurlar.

Demir, krom, mermer, bakır rezervlerinin bulunduğu ilçede tahıl meyve ve sebze üretimi, arıcılık illeridir. Soğan, hayvan yetiştiriciliği, yumurta, bal ve yağ üretim ve satışı görülür.

Türk tatlıcılığının ustası Hacı Bekir Araçlıdır. Araç’ta Gürmen tarafından işletilen hazır giyim tesisi ilçeye canlılık getirmiş, istihdama yardımcı olmuştur. 2013 Aralık ayı sonu itibarı ile 19 214 kişinin yaşadığı Araç’ta güzel yaylalar turizmin canlanacağı günü hasretle beklemektedir. Aynı tarihte şehir merkezinde ise 5 938 kişi yaşamaktadır.

Mevcut bilgilere göre, kasabanın antik çağlardaki ilk adı Araç değil, Timanitis'tir. Paflagonya adlı eserde şimdiki Kastamonu, Sinop, Çankırı illerinin tamamını, Samsun, Zonguldak ve Bolu İllerinin bir kısmını içine alan bölgeye Paflagonya denildiğini ve bu bölge içindeki on iskan yerinden birinin de Timanitis (Araç) olduğunu ifade etmektedir.

Araç halkı erkeği kadını, sağlamı sakatı, genci ve yaşlısı ile Türklük için savaşmış, kahramanlığın en yükseğini, cesaretin en yücesini Kurtuluş Savaşında göstermiş, bu uğurda yedi bin evladını şehit vermiştir. İlçe topraklarının azlığı ve iş sahasının olmayışı nedeniyle erkek nüfusun göçüne sebep olmuş ve son yıllarda kırsal nüfus ile merkez nüfusu azalmıştır. Kırsal bölgelerde kalan nüfusun yaşlı ya da çocuklardan teşkil edildiği gözlenmiştir. Bu da kırsal kesimde verimli 23

iş gücünün kaybına neden olmuştur. Göç eden nüfusun daha ziyade, İstanbul, Ankara, Zonguldak, ve Karabük İllerine göç ettiği gözlenmektedir.

Coğrafi şartlar nedeni ile dağınık bir yerleşme gösteren 121 köye bağlı 250 yerleşim birimi bulunmaktadır. Bu yerleşim birimlerinin merkeze ve bir birlerine olan uzaklıkları hizmet aksamalarına da neden olmaktadır. İlçemiz Merkez, Boyalı ve İğdir Köyü olmak üzere üç önemli yerleşim yerine sahiptir. İlçe merkezi altı mahalleden oluşmaktadır.

Araç İlçesinden kuzeye ve güneye giderken birçok yayla bulunmaktadır. Günümüzde insanların dinlenmek amacıyla, hasretle yeşili ve temiz havayı aradığı 21.Yüzyılda Araç yaylalarında tatil yapılacak yerlerdir. Yaylalar; Susuz Yaylası, İlçe Merkezine 20 km Mınay Yaylası, İlçe Merkezine 17 km , Sıragömü Yaylası, İlçe Merkezine 14 km, Doruk Yayla, İlçe Merkezine 40 km, Gürne Yaylası, İlçe Merkezine 33 km, Soğuca Yaylası, İlçe Merkezine 35 km, Geley Yaylaları vardır.

Araç İlçe Merkezi- Ilgaz Tepeleri

24

AZDAVAY 1868 Yılında Daday'a bağlı bucak merkezi iken 1946 da ilçe merkezi olan Azdavay'dan 1987 de Pınarbaşı ayrılınca bu ilçeye 49 köy kalmıştır. 850 metre rakımda yer alan ilçenin toplam alanı 748 km² dir.

2013 Aralık sonunda toplam 7 462 kişinin yaşadığı Azdavay maden kömürü yataklarının il sınırlarımız içinde en zenginine sahiptir.

Maksut, Bakırcı ve Söğütözü’nde özel sektör kömür işletmeciliği yapmak-tadır. Ev dokumacılığı, ilçeden adını alan Azdavay armudu yanında hayvancılık ve arıcılıkta önemlidir. Bütün bunlara rağmen tarım alanlarının azlığı göçü hızlandırmaktadır. İlçe merkezinden geçen Devrekâni çayı çevresine hayat verirken Azdavay kadın giyiminin Kastamonu halkoyunlarına canlılık kattığını ve ilgiyi artırdığını ifade etmek gerekir.

1990’da 14.029 kişinin yaşadığı ilçe topraklarında 2013 Nüfus Sayımında 7 462 kişinin yaşadığı görülmektedir. Aynı tarihte ilçe merkezinin nüfusu 2 861 dir. Açılan hazır giyim atölyeleri işsizliğe çare olurken Kuşburnu ve Suğla Yayla Şenlikleri tanıtıma yardımcı olmaktadır.

Pınarbaşı ilçesine kadar uzanan kanyonlar ve şelaleler turistler için cazip doğa zenginlikleridir.

Azdavay İlçesi Batı Karadeniz Bölgesi'nde Kastamonu İlinin Kuzey Batısında 840 Km2'lik bir yüzölçüme sahip engebeli ve ormanlık bir arazi ile kaplıdır. İlçe merkezinin rakımı 830 metre olup iklimi serttir. Kış ayları uzun sürer ve kar yağışı yoğundur. Kış mevsimi boyunca özellikle geceleri ısının -20'lere kadar düştüğü gözlenmektedir. İlkbahar ve sonbahar ayları serin ve yağışlı olup yaz mevsiminde ısı ortalama olarak 25 derece civarındadır. İlçemiz Kuzeyde Doğanyurt, Kuzey Batıda Şenpazar, Batıda Pınarbaşı, Güneyde Daday, Doğuda Ağlı ve Kuzey-doğuda Küre ilçeleri ile komşudur. İlçenin belli başlı akarsuyu Devrekani Çayı'dır.

Bu akarsu ilçenin doğusundan batısına doğru akar, Hacet Kayası'ndan kuzeye kıvrılarak Cide ilçesi sınırlarına girer ve Karadeniz'e dökülür. Kocaçay ve Valay Çayı da ilçenin diğer önemli akarsularıdır.

25

Şehir Nüfusu

Azdavay İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 2 861 1438 1423

Ahatköy

75

34

41

Akcaçam Alacık Alı Arslanca Bakırcı Başakçay Başören

100 109 123 142 96 110 84

45 59 66 62 46 53 45

55 50 57 80 50 57 39

Çakıroğlu Çamlıbük Çoçukören Çömlektepe Derelitekke Dereyücek Evlek Gecen Göktaş Gültepe Gümürtler Hıdırlar Hocaköy Kanlıdağ Karahalılılar Karakuşlu Kayabaşı Kayaoğlu Kerpiçlik Kırcalar Kırmacı Kolca Kozluören Kurtçular Maden Maksutköy Mehmetçelebi

71 81 177 110 142 127 48 38 99 39 142 68 55 105 83 74 18 84 148 133 55 135 57 110 86 44 50

35 42 91 57 73 63 27 20 54 21 64 35 27 49 37 40 11 39 72 75 27 70 27 59 42 24 24

36 39 86 53 69 64 21 18 45 18 78 33 28 56 46 34 7 45 76 58 28 65 30 51 44 20 26

Sabuncular Sada

64 123

26 64

38 59

27

Azdavay Osmanlılar zamanında Daday'a bağlı kadılık olarak görülmektedir. Daday 1868 yılında Kastamonu'ya bağlı ilçe haline geldiğinde Azdavay Daday İlçesine bağlı bir nahiye haline gelmiştir.

Osmanlılardan günümüze ulaşan bir tarihi eser yoktur.1868 yılında Daday Kastamonu'ya bağlı bir ilçe durumuna getirildiğinde 20 evde 233 kişinin yaşadığı Azdavay'ında Daday'a bağlı bir bucak olduğunu görüyoruz. Aynı yönetim Cumhuriyetin kuruluşundan sonrada yürütülmüştür. 4869 sayılı yasa ile 01.14.1946 tarihinde ilçe olmuştur.Daha sonra Azdavay'a bağlı 26 köy bir kanunla Azdavay'dan ayrılmış ve 1988 yılında Pınarbaşı ilçe durumuna getirilmiştir.

Böylelikle o zaman 54 köyü olan Azdavay'ın köy ve nüfus sayısı azalmıştır. Doğu komşumuz olan Ağlı' nın da ilçe yapılmasıyla Azdavay'ın köy sayısı 49'a kadar düşmüştür.Hızlı bir göçün olduğu ilçede nüfusun daha da azalacağı görülmektedir Azdavay Doğa güzelliği ile ender bulunan zenginlikte bir beldedir. Bu güzelliklerden bazıları hakkında ki bilgiyi aşağıda bulabilirsiniz. Çatak Kanyonu; Bir doğa harikası olan Kanyon, ilçe merkezine 6 km. uzaklıkta olup, yerden yüksekliği yaklaşık 10001500 metre arasındadır. Uzunluğu ise 7 km. civarındadır.

Azdavay Belediyesi, Ankara ve İstanbul dernekleri organizesiyle başlatılan ve geleneksel hale getirilen bu yerde gurbetçilerle yörede yaşayan 3 üncü kuşak hemşerilerin tanışması, tanınması ve anılarını tazelemesi, yaşama olanağı bulduğu Suğla Yayla Şenlikleri her sene Temmuz ayının ilk Cumartesi ve Pazar günü yapılmaktadır.

Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde Küre dağları yer almaktadır. Tamamen bir plato karakterindeki milli park doğu, batı doğrultusunda uzanır ve yakın çevresi için fiziksel ve sosyal anlamda bir eşik niteliğindedir. Bu nedenle milli parkın yer aldığı alan üzerinde hemen hemen hiçbir yerleşme birimi bulunmamakta, sosyal hayat milli parkın yakın çevresinde devam etmektedir Mercimeklik Kayası, Kız Kayası, Tabaklı Kayası, Aşar Kalesi gibi doğa ve tarih kokan mekanlar gezilebilecek yerlerdir. İlçenin toplam arazisinin %28.2’lik kısmı tarım alanında, tarım alanlarının tamamı susuz ve kıraçtır. Bu alanlarda kuru tarım yapılmaktadır. Dere ve çay kenarlarında oldukça küçük çaptaki sebze 29

alanları sulanmaktadır. Sebze yetiştirilebilmesi için İl Özel İdare Müdürlüğü’nün yardımları ile kurulan küçük çaptaki seralarda kişisel ihtiyaca dayalı üretim yapılmaktadır. Tarımı yapılan ürünler buğday, arpa, çavdar, yulaf, patates ve mısır gibi ürünlerdir. Ticarete dayalı tarımsal üretim mevcut değildir. İlçede meyve ağacı yetiştiriciliği de küçük boyuttadır ve henüz ekonomik potansiyel taşımamaktadır.

Azdavay İlçesinde hayvancılık, küçük aile işletmeleri şeklinde yapılmakta olup, hayvan yemi yetiştiriciliğinin az oluşu, yem ve diğer maliyetlerin yüksekliği nedeniyle fazla gelişmemiştir. Hayvan türlerinde yerli ırk büyük ağırlık taşımaktadır. Son yıllarda kredili damızlık süt ineği ve cins koyun yetiştiriciliği önem kazanmaya başlamıştır.

Azdavay denilince ilk akla gelen mekanlardan birisi “Aşıklar Köprüsü”dür. İstanbul’da bulunan boğaz köprülerinin küçük bir minyatürü şeklinde Devrekani çayı üzerine, Merkez Mahallesinden Karşıyaka Mahallesine geçiş için inşa edilen bu köprü, şehre gelenler için ilgi odağı haline gelmiştir.

Azdavay adının nereden geldiğine dair bir somut bilgi yoktur. Bir rivayete göre Azdavay ismi "Türkler azdı vay" dan, daha sonra Azdavay olarak değişerek günümüze kadar gelmiştir. Özellikle köylerde kadınlar geleneksel giysilerini giymeye devam etmektedir. Bu giysiler renkli bir özellik taşırlar ve bunu Çarşamba günleri kurulan ilçe merkezindeki pazarda görmek mümkündür. Özgün nitelik taşıyan bu giysiler Kastamonu halk oyunları için ideal giysi olarak kabul edilmiştir. Özel sektörce kapalı işletme şeklinde küçük çapta, Maksut Köyü, Bakırcı Köyü ve Maden Köyü (Söğütözü) 'ndeki Taş kömürü ocağı üretim faaliyetlerine devam etmektedir.

30

Azdavay’da Gelin Çıkarma

31

Şehir Nüfusu Alantepe Ambarcılar Bayramgazi Beldeğirmen Çiçekyayla Darsu Dursun Görentaş Güngören Günvaktı Işığan İbrahim İlişi İnceyazı Kayalar Kestanesökü Keşlik Kızılcaelma Kirazsökü Kocaçam Koşmapınar Köseali Kutluca Mamatlar Ortasökü Sakızcılar Sarıçiçek Şeyhoğlu Tezcan Ulu Yaşarlı Yaylatepe Bucak toplamı İlçe toplamı

Bozkurt İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 5 303 2 681 49 23 185 92 181 89 71 33 86 38 61 27 130 66 130 67 20 8 250 126 42 20 86 39 414 202 103 49 68 32 65 29 82 36 124 67 31 14 165 79 241 130 53 26 119 56 89 52 278 146 87 39 87 43 155 75 61 32 175 89 191 83 155 80 4.034 1.987 9.337

4.668

33

2 622 26 93 92 38 48 34 64 63 12 124 22 47 212 54 36 36 46 57 17 86 111 27 63 37 132 48 44 80 29 86 108 75 2.047 4.669

Kendisi deniz kenarından 2 kilometre içeride olduğu halde ilçe topraklan deniz kıyısına ulaşan tek ilçemizdir. 1954 yılında ilçe olmuştur.

Denizden yüksekliği 10 metre olan ilçe merkezine 32 köy bağlıdır, ilçenin toplam alanı ise 291 km² dir.

Mahalli gelenek olarak her yıl pilav günü yapılan ilçede cöbü yemeği, Keşlik fıkraları ünlüdür, ilçede mobilyacılık gelişmiştir. Özellikle sandalye yapımı, ev dokumacılığı dikkati çeker, ilçe topraklarında cıva madeni bulunmaktadır. İlçenin deniz kıyısında bir köyü olan İlişi deniz turizmine yıllardır hizmet eder. Köyde turistik tesis vardır.

31 Aralık 2013 tarihinde 9 337 kişinin yaşadığı ilçede km² ye 40 kişi düşer. Bu tarihteki ilçe merkezi nüfusu 5 303 dür. Bozkurt,Batı Karadeniz Bölgesinde idari yönden Kastamonu ili’ne bağlı bir ilçe merkezidir. İlçe kıyıdaki Abana ilçesinin 2 km güneyinde, AbanaKastamonu Karayolu üzerindedir. Ezine Çayının doğu ve batısındaki düzlük ile yamaçlara kurulmuştur. İlçenin bağlı bulunduğu Kastamonu ili,doğusunda Sinop ve Çorum,batısında Bartın ve Karabük,güneyinde Çankırı illeri,kuzeyinde Karadeniz ile çevrilidir. İlçe Merkezi,Kastamonu il merkezine 95 km kuzeyinde yerleşiktir.Bozkurt 35,43” ve 42.00” kuzey enlemleriyle 32,43” ve 34,37” doğu boylamları arasında yer almaktadır.İlçe merkezinin denizden yüksekliği 27 ile 250 metre arasında değişmektedir. İlçe ,doğusunda Çatalzeytin, batısında İnebolu, güneyinde Devrekani ve Küre ilçeleri ile komşudur.Kuzey sınırının küçük bir kısmında Abana ilçesi ile komşu,kalan bölümü ise Karadeniz’e açıktır.

Bozkurt sınırları içersinde bulunan arazi,yer şekilleri açısından çok büyük bir çeşitlilik göstermez.Arazi engebeli ve dağlık olup,sarp yamaçları ormanlarla kaplıdır.Karadeniz sahili boyunca denize paralel olarak uzanan,kıyıdan itibaren iç kesimlere doğru bir kitle halinde yükselen dağ silsilesi İsfendiyar Dağları’nın bir uzantısıdır. İlçe sahip bulunduğu iklim itibariyle zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Bunlar; çam, meşe, kayın, köknar, kestane, gürgen, yabani kavak, ıhlamur, çınar, kızılağaç, kızılcık, ahlat, alıç, şimşir, defne gibi ağaç türlerinden oluşurken,alt florayı orman gülü,karayaprak,yabani fındık,orman sarmaşığı,kuş üzümü,çoban püskülü,eğrelti otu gibi bitkiler oluşturur.

34

İlçenin sırtını dayadığı ve doğu-batı istikametinde yükselen dağların arasında akmakta olan çok sayıdaki dere birbirleriyle birleşerek dört koldan denize dökülür. Bunlar şehir merkezinden geçen Ezine Çayı,Yakaören (İlişi) köyü içinden geçmekte olan İlişi Çayı,Darsu Köyü içinden geçen İskeleme Deresi ve Mamatlar ve Ortasökü köyleri arasından akmakta olan büyük deredir. İlçede ovalara ve geniş düzlüklere rastlanmaz.İlçenin en geniş düzlüğü ilçe merkezinin üzerine kurulduğu, buna ilaveten Yakaören (İlişi) köyünün bulunduğu arazi ilçe toprakları içersindeki ikinci büyük düzlüğü oluşturur.Bunun dışında Ezine ve İlişi çayları boyunca ve dağ yamaçlarında küçük küçük düz alanlara rastlamak mümkündür.

Bozkut’ta Köy Evi Bozkurt Belediye Sosyal Tesisleri

35

Cide’de Pazar Yeri -1991

36

Soğuksu Köyünde yapılan kahve değirmenleri yurdumuz ihtiyacını karşılar.

Sarı yazmalı kadın kıyafetleri türkülere konu olmuş, oyunlarda figürleşmiştir.11 km lik kesintisiz plajı ile deniz turizmine hizmete hazırdır.

2009 Nüfus Sayımına göre 85 köyü bulunan Cide ilçesinde 31 Aralık 2013 tarihinde toplam 20 616 kişi yaşanmaktadır. Aynı tarihte ilçe merkezinde 7 544 kişi görülmektedir. Her yıl Temmuz ayında yapılan Rıfat Ilgaz ve Sarı Yazma Festivali, tamamlanmış olan Kastamonu-Cide karayolu bağlantısı, balıkçı barınağı ve mobilya tesisi ilçeye canlılık getirmiştir. Şehir Nüfusu Ağaçbükü Akbayır Akça Alayazı Alayüz Aydıncık Baltacı Başköy Beltepe Beşevler Çakırlı Çamaltı Çamdibi Çataloluk Çayüstü Çayyaka Çilekçe Çukurçal Denizkonak Derebağ Derebucağı Doğankaya Döngelce Düzköy Emirler Gebeş Gökçeler Gökçeören Gündoğan

Cide İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 7 544 3 826 3 718 257 139 118 151 71 80 142 71 71 109 55 54 274 150 124 109 51 58 232 122 110 114 60 54 157 75 82 92 44 48 254 130 124 134 73 61 118 64 54 327 167 160 149 80 69 181 88 93 211 113 98 134 74 60 82 36 46 210 108 102 121 65 56 201 102 99 60 28 32 63 29 34 115 56 59 168 84 84 130 63 67 295 163 132 231 121 110 38

Günebakan Güzelyayla Hacıahmet Hamitli Himmetbeşe İlyasbey İsaköy İshakça Kalafat Kapısuyu Karakadı Kasımköy Kayaardı Kazanlı Kethüda Kezağzı Kıranlıkoz Koçlar Konuklar Kovanören Köseli Kumköy Kuşçu Kuşkayası Mencekli Menük Musaköy

480 141 85 62 35 326 97 177 184 63 95 184 198 124 149 78 149 107 168 276 75 194 143 171 187 116 153

247 80 41 30 19 159 50 88 91 27 51 95 107 68 79 38 74 53 86 142 31 91 68 92 88 58 84

233 61 44 32 16 167 47 89 93 36 44 89 91 56 70 40 75 54 82 134 44 103 75 79 99 58 69

Nanepınarı Okçular Olucak Ortaca Ovacık Öveçler Pehlivanlı Sakallı Sırakaya Sipahi Sofular Soğucak Şenköy

95 96 80 43 166 96 112 114 178 126 150 57 29

49 42 43 27 82 47 54 52 87 59 73 27 13

46 54 37 16 84 49 58 62 91 67 77 30 16

39

Tarakçı

96

43

53

Toygarlı Uğurlu

339 252

179 119

160 133

Üçağıl Velioğlu Yalçınköy Yaylaköy Yenice Yeniköy Yıldızalan Yurtbaşı Bucak toplamı

401 134 288 117 267 263 82 367 13.072

200 72 149 63 125 135 40 184 6.626

201 62 139 54 142 128 42 183 6.446

İlçe toplamı

20.616

10.452

10.164

Cide Batı Karadeniz Bölgesinde Kastamonu ilinin bir ilçesidir.

Cide sırtını Küre Dağları'na yaslamış, içinden akan deresi ile susuzluğunu gidermiş, verimli toprağından yiyeceğini elde edip, geçimini sağlamış, doğal bir liman kıyısına kurulmuş doğa harikası bir yerleşim yeridir. Bünyesinde yeşil ve mavinin en güzel tonlarını bir arada bulunduran sahil kasabası olan Cide, M.Ö. 1400 yıllarına uzanan bir yerleşme tarihinin olmasına karşılık, doğal güzelliklerini korumuş, bir cennet parçasıdır. Cide'nin hangi isimle ne zaman nerede ve kimler tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir.

Tarihi kaynaklarda Cide'de Gasgaslar, Paflagonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Candaroğulları ve Osmanlılar'ın yaşadığı anlaşılmaktadır.

Cide İlçesi kilometrelerce uzanan sahili, kıyıya dimdik inen dağların önünde muhteşem güzellikteki koylar ve her yanı yemyeşil ormanlarıyla Rıfat Ilgaz’a ilham kaynağı olmuştur.

Rıfat Ilgaz,1911 yılında Cide'de doğdu. Şiir yazmaya ortaokul öğrencilik yıllarında başladı. Cide’ yi çok seven Rıfat Ilgaz “Hababam Sınıfı” adlı eserin yazarıdır. Bazı eserleri de şunlardır; Sarı Yazma, Karartma Geceleri, Karadeniz'in Kıyıcığında, Yıldız Karayel, Halime Kaptan, Hababam Sınıfı, Hababam Sınıfı İcraatın İçinde, Hababam Sınıfı Uyanıyor, Hababam Sınıfı Baskında, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı, Pijamalılar, Apartman Çocukları, Rüşvetin Alamancası, Çalış Osman Çiftlik Senin, Don Kişot 40

İstanbul'da , Nerde O eski Usturalar, Hoca Nasreddin ve Çömezleri, Garibin Horozu, Geçmişe Mazi, Dördüncü Bölük, Şeker Kutusu, Sosyal Kadınlar Partisi ve Radarın Anahtarı’ dır. Ilgaz, 7 Temmuz 1993` de aramızdan ayrılmıştır.

Cideliler onun anısını yaşatmak amacıyla 1996 yılından itibaren “Rıfat Ilgaz Sarı Yazma Kültür ve Sanat Festivali” düzenlenmiştir. 2010 yılında 10. ‘su gerçekleştirilen festival, her geçen sene daha coşkulu kutlanmaktadır. Cide dışında yaşayan Cidelilerin yoğun olarak katıldığı bu festivaller ilçenin kültürel gelişimine oldukça katkıda bulunmaktadır.

Cide uzun yıllardan bu yana göç veren bir yerleşim yeridir.

Yurt içi ve yurt dışı, bu göçler yerel kültürün ulusal ve evrensel kültürden etkilenmesini sağlamış, yerel kültürel özelliklerde, hızlı değişimler gözlenmektedir.

Cide’de tipik Karadeniz iklimi görülür . Dört mevsimin yaşandığı Cide’mizde sıcaklık değerleri nem ile doğru orantılıdır.

Cide’de Halk Eğitimi Binası

41

Hacıreis

103

42

61

Hacıreissökü Hamidiye İsmail Karacakaya Kaşlıca Kavaklı Kavakören Kayadibi Kaymazlar Kızılcakaya Kirazlı Konaklı Köklüce Kuğu Kulfallar Kuzsökü Paşalı Piri Samancı Saraçlar Sırakonak Sökü Yemişli Yenibeyler Yukarısökü Yunuslar Bucak toplamı

73 76 219 244 94 108 151 117 83 68 129 170 42 53 13 96 284 113 78 134 110 85 113 123 110 139 4.497

28 35 112 120 46 52 72 57 39 33 70 84 17 28 5 51 128 60 40 75 54 42 61 53 56 64 2.201

45 41 107 124 48 56 79 60 44 35 59 86 25 25 8 45 156 53 38 59 56 43 52 70 54 75 2.296

İlçe toplamı

7.014

3.465

3.549

İlçe merkezi yakınında bulunan Ginolu’nun eski tarihlerde değişik kavimlere barınma yeri olduğu kalıntılardan anlaşıl-maktadır.

1954 yılında Bozkurt’tan ayrılarak bağımsız ilçe olan Çatalzeytin’in 41 köyü vardır. İlçe toprakları 292 km² olup çok engebeli ve dağlıktır. İlçe merkezi ile birlikte nüfus toplamı 7 014 dır. 31 Aralık 2013 tarihinde şehir merkezinde ise 2 517 kişi yaşamaktadır.

Yayvan yapraklı orman ağaçlarının bol olduğu ilçede ceviz, kestane, fındık ve armut yetiştirilir. Belli ölçüde sebze üretiminin de 43

yapıldığı ilçe yorgan dikiminde ün sahibidir. Pek çok ilçemizde olduğu gibi Çatalzeytinliler de nasibini il dışında aramışlardır. İl dışına gidenlerin yaptıkları işlerin başında mermercilik ilk sırayı alır.

Her yıl Ginolu Festivali adıyla düzenlenmekte olan şenlikler yanında ilçenin leblebi ve fındıklı şekeri meşhurdur. Çatalzeytin Kastamonu iline bağlı bir ilçedir. 1954 yılında ilçe olmuştur. Batı Karadeniz Bölgesinde yer almakta olup, kuzeyi Karadeniz, güneyi Taşköprü ve Devrekani, doğusu Sinop ili ve Türkeli, batısı Abana ve Bozkurt ilçeleri ile çevrilidir.Kastamonu il merkezine 100, Ankara'ya 240 kilometre uzaklıktadır. Merkezi Sinop ile Kastamonu il sınırında yer almaktadır. Bu iki ili oraya dökülen bir çay ayırır. En önemli ve gelişmiş Köyü Paşalı olup, diğerleri Celaller, Kaymazlar, Epçeler ve Karacakaya’dır

44

ร atalzeytin Kรถy Evi

45

Çatalzeytin Ginolu-Daday’da Merkez ve Selalmaz Kadın Kıyafetleri

46

Ballıdağ Hastanesinin çamların arasından Daday’ı hayranlıkla seyretmesi yanında meşhur Daday etli ekmeğini, mantısını ve tek örnek olan at turizmi tesislerini görmeye, son yıllarda üretimi yaygınlaşan Daday-Selalmaz el dokuması ürünlerinden hediyelikler almaya davetlisiniz.

Daday İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 Şehir Akpınar Aktaştekke Alipaşa Arabacılar Bağışlar Bastak Bayır Bayramlı Beykoz Bezirkan Bolatlar Boyalıca Boyalılar Budaklı Çamkonak Çamlıbel Çavuşlu Çayırlı Çayözü Çölmekçiler Davut Değirmencik Değirmenözü Demirce Dereköy Dereözü Elmayazı Ertaş Fasıllar Gökören Görük Hasanağa

3.818 185 94 28 89 115 87 81 104 107 108 96 72 60 79 118 97 101 78 72 95 97 219 103 124 93 58 65 46 74 226 178 114

1.857 82 45 14 39 57 39 41 46 58 47 45 33 30 41 65 57 45 40 40 43 46 101 50 63 51 29 34 26 39 117 88 61 48

1.961 103 49 14 50 58 48 40 58 49 61 51 39 30 38 53 40 56 38 32 52 51 118 53 61 42 29 31 20 35 109 90 53

Hasanşeyh

197

102

95

İnciğez

104

53

51

Kapaklı Karaağaç Karacaağaç Karacaören Karamık Kavakyayla Kayabağı Kayı Kızılörencik Kızsini Koçcuğaz Köşeler Küten Okluk Örencik Sarıçam Sarpun Selalmaz Siyahlar Sorkun Sorkuncuk Tüfekçi Uzbanlar Üyükören Yazıcameydan Bucak toplamı

142 82 87 144 111 49 93 105 155 79 80 92 54 56 84 109 85 165 148 82 60 68 145 75 87 6.078

71 37 41 62 52 26 48 47 83 41 33 47

71 45 46 82 59 23 45 58 72 38 47 45

30 40 54 46 78 70 36 36 30 72 35 44 2.986

26 44 55 39 87 78 46 24 38 73 40 43 3.092

9.896

4.843

5.053

İlçe toplamı

2013 sonunda ilçe merkezinde 3 818 ilçe toplamında ise 9 896 kişinin yaşadığı tespit edilmiştir. 59 köyü bulunan ilçe merkezi 880 metre rakımda kurulmuştur. 878 km²’lik alanın bir bölümü orman, bir bölümü ova, bir bölümü ise yayla özelliğindedir. İlçe sınırından geçen Devrekâni Çayı üzerine yapılması düşünülen Cürümveren Barajından vazgeçilerek Bezirgân Barajı inşaatına başlanmış olup inşaat tamamlandığında sulanabilen tarım alanı genişleyecektir.

49

Daday Batı Karadeniz Bölgesinde yer alıp Doğusunda Kastamonu, Kuzey Doğusunda Küre, Batısında Zonguldak, Eflani İlçesi, Kuzeyinde Azdavay, Güneyinde Araç İlçesi ile çevrilidir. İlçenin yüz ölçümü 878 km2 dir.

Köpekçioğlu Konağı

Daday´da Kuzey Anadolu iklimi hakimdir. İsfendiyar Dağları Karadeniz ile irtibatını kestiğinden Daday deniz iklimi tesiri altında değildir. Ilgaz dağı da İç Anadolu ile ilçe arasında bir engel oluşturduğundan tam anlamıyla bir kara iklimi de hakim sayılmaz. İki iklim arası gidip gelmeler bazı yıllar istikrarsız mevsimler yaşanmasına sebep olur. Fakat kar genellikle çok yağar, kış uzun sürer. İlçe, bitki örtüsü bakımından çok zengindir. Batı, Kuzey ve Güney kesimlerinde ormanlık alanlar ve yükseklerde yaylalar vardır.

Ormanlık sahaların etek kısımlarında yapraklı ve maki türleri, yükseklere doğru yapraklı ve ibreli türler, en yükseklerde ise ibreli ağaçlar hakimdir. Köknar, Meşe, Kayın, Çam, ekseriyeti teşkil eder.

Söğüt, Kavak, Ceviz gibi sanayide kullanılan ağaçların yanı sıra Elma, Armut, Ahlat, Erik, Ayva, Fındık ve diğer türler de çoktur.

Tarihi Hükümet Konağı binası İlçe merkezinde Ağustos 1891 Yılında zamanın Kastamonu Valisi Abdurrahman Paşa´nın temelini atmış ve 25 Kasım 1891 tarihinde Vali Vekili Muharrem Bey tarafından hizmete açılmıştır. 1893 Yılında Zamanın Daday 50

Kaymakamı Şair Eşref tarafından makamın duvar ve tavan süslemeleri yaptırılmıştır.

03 Nisan 1330 (M.1912) tarihinde yapılmış olan Köpekçioğlu Konağı 3 katlı olup en önemli tarihi yapıla-rımızdandır. Tavan Süslemeleri, kapı ve pencere işlemeleri tarihe önemli derecede tanıklık eder.

30 Ağustos 1925 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün Daday’ı ziyaretlerinde gezdiği ve konakladığı konağın restorasyon çalışmaları tamamlanmış el sanatları teşhir evi olarak kullanılmaktadır.

Türkiye’nin ilk atlı spor turizm merkezi Çömlekçiler köyünde açılmıştır. Dünyanın 22 ülkesinden gelen yabancı turistleri ve ülkemizin üst düzey yerli ziyaretçilerini ağırlamaktadır. Daday Kelebek çayırında 2009 yılında hizmete açılan turistik tesislerin Daday’ın hareketlenmesine katkı sağlayacağı kesindir.

Daday ilçemizin en güzel ormanlık alanına sahip Ballıdağ´da ilçenin kuzeyinde çam ormanlığı olan bir bölgede adeta turistik bir oteli andıran güzel bir yapı vardır. Burası Sağlık Bakanlığı - Ballıdağ Göğüs Hastalıkları hastanesi iken 2008 yılında Hacettepe Üniversitesine devredilmiştir. İlçe’ye 6,5 km uzaklıktadır.

Alipaşa köyünün hemen girişinde tümülüsler bulunmaktadır.

Daday´a 40 km. uzaklıktaki Aktaştekke Köyüne bağlı Meyre mahallesinde de mabet ve yerleşim alanı vardır. Gökören Köyünde Göktepe denilen dağın eteğinde Cıngara Mağarası, Daday´a 6 km. uzaklıktaki İnciğez Köyünde kaya mezarları, Akılçalman Köyüne bağlı Olucak mahallesi yakınlarında doğal yeraltı mağarası görülmeye değer özelliktedir. Mağara içinde 0,5 metreden 4 metreye kadar uzanan sarkıtlar vardır ve 8 odalıdır.

El Dokumacılığının İlk Safhası Masuraya İp Sarma Çıkrık ve Kelebe

51

Devrekâni Yaylaları

Şehir Nüfusu Ahlatçık Akçapınar Akdoğan Akmescit Alaçay Alçılar Alınören Arslanbey Asarcık Balabanlar Baltacak Başakpınar Başakpınartepe Belovacık Bıngıldayık Bozarmut Bozkoca Bozkocatepe Çatak Çavuşlu Çontay Çorbacı Çörekçi Doğuörcünler Elmalıtekke

Devrekani İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 201 5 377 2 580 2 797 60 74 74 183 80 101 58 99 115 201 291 120 54 227 136 118 112 184 137 76 187 211 90 175 104

31 40 38 94 40 52 29 45 63 96 155 64 26 116 62 56 58 92 66 43 95 108 41 78 49 53

29 34 36 89 40 49 29 54 52 105 136 56 28 111 74 62 54 92 71 33 92 103 49 97 55

Erenler Fakılar Göynükören Habeşli Hasırlı İnciğez Kadıoğlu Kanlıabat Karaçam Karayazıcılar Kasaplar Kınık Kızacık Kurt Kuz Laçin Örenbaşı Pınarözü Saraydurak Sarıyonca Sarpunalınca Selhattin Sinantekke Şenlik Şeyhbali Tekkekızıllar Ulamış Yazıbelen Yazıhisar Bucak toplamı

10 124 113 347 165 107 93 250 129 60 160 253 116 129 287 236 211 91 64 139 64 116 105 119 136 195 91 248 240 7.665

6 58 51 170 80 51 48 120 68 25 74 119 64 69 142 125 94 44 35 65 33 60 61 55 65 92 40 132 121 3.804

4 66 62 177 85 56 45 130 61 35 86 134 52 60 145 111 117 47 29 74 31 56 44 64 71 103 51 116 119 3.861

İlçe toplamı

13.042

6.384

6.658

Kastamonu ilinde göl örneğine yalnız bu ilçede rastlamak mümkün. Kasaplar ve Bozkoca gölleri yanında Cide'den denize dökülen Devrekâni Çayından da bahsetmek gerekir. İlçe tahıl üretiminde oldukça önemlidir. Sebze ve meyve üretimi yanında hayvancılık özellikle hindi besiciliği vardır. Dokuma, Devrekâni bezi, çadır bezi, tarakçılık, tuğla ve kiremit yapımı artık tarihe karışmıştır. İlçeye hindi, banduma ve cırık yemeğe gitmemiz gerekir.

Krom manganez, amyant ve kurşun rezervlerinin bulunduğu 54

Devrekâni ilçesinden 1990 yılında Şeydiler bucağı ilçe olarak ayrılmıştır.

2013 yılı sonunda 5 377 şehir nüfusu, 13 042 ilçe nüfusu olan Devrekâni’de Beyler Barajının hizmete girmesi verim artışına sebep olmuş Eski bir yerleşim yeri olan Devrekani höyük ve harabeleri, han ve hamamları, çeşme ve camileri ile arkeolojik yönden zengin bir yerleşim yeridir.

Devrekâni İlçesinden Görüntü-Tarım ve Hayvancılık Festivali

İsmail Bey Camisi, Devrekani merkezinde ve İsmailbey mahallesindedir. İsmailbey tarafından yaptırılmıştır. Çayırcık Hamamı Devrekani’nin 3 kilometre batısındaki çayırcık köyünde moloz taşından harçla yapılmıştır. Günümüzde harap vaziyetteki hamam asırlardan beri halk tarafından “Gelin Hamamı” olarak anılmaktadır. Bu ismin kaynağı burada yapılmış olan meşhur düğündür. Şapka inkılabını gerçekleştiren Atatürk İnebolu dönüşünde Kastamonu Milletvekili Mehmet Fuat Bey tarafından çiftliğine davet edilmiştir. Devrekani o yıllarda Kastamonu Merkez ilçeye bağlı bir bucaktır. İlçe pazarının Pazar günü olması nedeniyle çevre il ve ilçelerden gelenlerin çok olması ilçe de Pazar günleri-nin hareketli geçmesine sebep olmaktadır.

55

DOĞANYURT

Şehir Nüfusu

Doğanyurt İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 1 272 963

970

Akçabel Aşağımescit Baldıran Başköy Belyaka Boğazcık Çakırlı Danışman Demirci Denizbükü Denizgörülen Düz

356 172 277 146 152 116 218 192 224 71 236 182

175 88 141 71 70 54 104 96 108 36 115 94

181 84 136 75 82 62 114 96 116 35 121 88

Düzağaç Gökçe

681 265

357 121

324 144

56

Kastamonu ilinin en kuzey noktası olan Kerempe Burnu'nun bulunduğu ilçe Doğanyurt'tur. İnebolu'ya bağlı bucak merkezi iken 1990 yılında ilçe olmuştur. Kurulduğunda belediyesi de bulunmayan Doğanyurt 1990 sayımında Türkiye'nin en küçük nüfuslu ilçe merkezi olma özelliğini taşımıştır. Denizden içerde yer alan ilçe merkezinin rakımı 15 metredir. 25 köyün bağlı bulunduğu ilçenin toplam alanı ise 234 km² dir. Çok dağlık ve engebeli olan ilçe topraklarında zengin ormanlar yer alır. Tarımın çok az yapılabildiği alanda sebze, meyve ve mısır yetiştirilir. Arıcılık oldukça gelişmiştir. Orman ve hayvancılık yanında balıkçılık geçim kaynağıdır.

Karadeniz sahil otobanının tamamlanması temiz, insan eli değmemiş doğa ve denizi ile Doğanyurt sevenlerine daha kolay kavuşmayı beklemektedir.

2013 yılı Aralık ayı sonuda şehir nüfusunun 1 271 ilçe nüfusunun 6 756 olduğu görülmektedir.

Karadeniz sahilindeki İlçemizin doğusunda, İnebolu, batısında, Cide, güneybatısında, Şenpazar, güneyinde, Azdavay İlçeleri yer almaktadır. İlçemiz Cumhuriyet öncesinde 1846 tarihinde Hoşalay adı ile bilinen bucak teşkilatı, aynı sene denizden gelen korsanlarla savaşmak için Karakol teşkilatı kurulmuştur.

Cumhuriyetin ilanından sonra Hoşalay olan ismi, Meset olarak, 1962 yılında çıkarılan kanunla da Doğaanyurt olarak değiştirilmiştir.

1990 yılına kadar bucak teşkilatı devam etmiştir. Bucak teşkilatının kaldırılması ile yeniden köy statüsüne geçen İlçemiz 9 Mayıs 1990 tarihinde çıkarılan Kanun ile ilçe olmuştur. Eylül 1990 tarihinde ilçe olarak faaliyete geçmiştir. İlçe Batı Karadeniz Bölgesinde sahil kesiminde kurulmuş olup.

Arazi dağlık ve engebelidir. Ormanlık ve dağlık bir bölge olması sebebiyle bir çok derelerin oluşturduğu Meset Çayı İlçe merkezinden geçmektedir. Bu çay daha sonra Karadeniz’e birleşmektedir.

Sıcaklık genellikle kışın –5 santigrat derece, yazın en sıcak 30 santigrat derecedir.

Sahil kesiminden hemen yükselmeye başlayan dağ silsilesi kıs mevsiminin soğuk etkisinin İlçe merkezine tesirini 58

engellemektedir.Kışları yağışlı,yazları sıcak ve kurak geçmektedir. İlçemiz İl Merkezine İnebolu İlçesi üzerinden 121 km. mesafededir.

Doğanyurt

İlçe merkezindeki Balıkçı Barınağı içinde deniz kenarındaki Meset kalesinin kalıntıları ve izleri görülebilmektedir. İlçemize bağlı köylerde eski yerleşim birimlerinden olup, kalıntılarından fazla bir şey kalmamıştır. İlçemiz sahilde yer alması nedeni ile Turizm için tabii güzellikler ile doludur. Yeşille mavinin iç içe yaşandığı, orman ile denizin yan yana birleştiği eşsiz doğa manzarası bulunmaktadır.

Yeterince konaklama tesisi ihtiyacı giderildiğinde turizme açılmaması için sebep bulunmamaktadır. Doğal güzelliklerin bozulmadan tabii halde kaldığı ender yerlerden bulunmaktadır. Hafta sonları için ailelerin rahatlıkla gelip piknik yapabilecekleri çay bahçeleri ve mesire alanları bulunmasına rağmen Kastamonu ve çevre ilçelerde çok fazla bilinmemektedir. Doğanyurt’un yeterince tanıtılamaması nedeni ile diğer sahil ilçelerimizle aynı özellikleri taşımasına rağmen çok fazla bilinmemektedir. İlçemizin yeterince tanındıktan sonra Kastamonu’nun hatta Karadeniz bölgesinin en önemli turistik bölgelerinden biri olmaya adaydır.

59

Doğanyurt’ta ev örnekleri

HANÖNÜ Şehir Nüfusu

Hanönü İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 1933 1635 1482

Akçasu Bağdere Bölükyazı Çakırçay Çaybaşı Demircimüezzin Gökbelen Gökçeağaç Halkabük Hocavakıf Kavak Kayabaşı Küreçayı Sarıalan Sirke Yeniboyundurcak Yenice Yeniköy Yılanlı

59 124 108 107 186 81 166 163 65 127 112 101 165 96 110 97 89 104 85

Yukarıçakırçay

34 60

27 63 62 51 89 40 83 67 36 72 57 48 79 46 53 51 48 55 44

32 61 46 56 97 41 83 96 29 55 55 53 86 50 57 46 41 49 41

14

20

Hanönü’nde Han Harabeleri- Gökırmak

İlçemiz yerleşim yeri olarak Kızılırmak’ın bir kolu olan Gökırmak Vadisi üzerinde kurulmuştur. Hanönü ismini İlçemizde bulunan tarihi Han’dan almıştır.30 Aralık 1988 tarihinde Hanönü ismiyle belediye kurulması uygun görülmüştür.

20 Mayıs 1990 tarihinde Hanönü İlçe teşkilatı kurulmuştur.

62

Kastamonu İlinde İlk Hizmete açılan İlköğretim Yatılı Bölge Okulu Kastamonu Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu

Uzun süre Kastamonu Merkezine bağlı bucak merkezi olan İhsangâzi Mergüze olarak da bilinir. 1987 yılında ilçe olduğunda bu hizmeti yapabilecek en hazırlıklı ilçe olarak kendini göstermiştir. Bir kısım topraklarının Ilgaz zirvelerine yaklaştığı yerde, bir kısım toprakları yayla özelliğinde olup tahıl üretimine elverişlidir.

Kastamonu Üniversitesine bağlı İhsangazi Meslek Yüksek Okulu ilçeye hareket getirecektir. 1968’e kadar Mergüze adı ile tanınan yerleşim yeri, aynı tarihte hem belediye olmuş, hem de Araç’tan ayrılarak Merkez İlçeye bağlanmıştır.

Kastamonu Üniversitesine bağlı İhsangazi Meslek Yüksek Okulu ilçeye hareket getirmiştir. İhsangazi ilçesi Ilgaz dağlarının kuzey eteklerinde kurulmuştur. Kastamonu ilinin Çankırı ile sınırını oluşturmaktadır.

Güneyinde Çankırı ili Ilgaz ilçesi bulunmakta ve Ilgaz dağlarının zirvesi doğal sınır olarak iki ili ayırmaktadır. İlçeye bağlı köylerin büyük bir kısmı dağların eteklerinde ormanlarla kaplı alanlarda kurulmuş olduğundan bu kesimde kalan yerleşim alanlarında tarıma elverişli alanlar kısıtlı ve sulanabilir tarım arazisi yok denecek kadar azdır. Köyler ve küçük çaplı yerleşim alanları ormanla iç içedir. Ilgaz dağı eteklerinde oluşan akarsuları birleşerek oluşturduğu Ilgaz Çayı İlçe merkezinden geçerek Araç ilçesi istikametine akmaktadır.

Sipahiler mahallesi Dere sokak sınırları içinde yol kenarından yaklaşık 150 m içerde ağaçlarla kaplı bir tepede bulunmaktadır.Köylüler tarafından Gavur Evi olarak adlandırılmaktadır. İhsangazi-İncigez yolu üzerinde yolun sağ tarafında tarla 2

içinde büyükçe bir kayanın içinde oyulmuştur. Uzaktan bakıldığında kaya mezarı olduğu anlaşılmaz.

Camii'nin ilk yapılış tarihi ve yaptıranı bilinmemektedir. IlgazAhlat Köyünde Külliyesi bulunan Benli Sultan Hazretleri ile Hoca Saadettin Efendinin dost ve postnişin olmasından dolayı 16. yüzyılda Nakşibendi Dergâhı olarak kurulduğu kana-ati bulunmaktadır.

Avlu giriş kapısının sağ tarafında çeşme bulunmaktadır. Taş süslemeli olarak yapılmış ve üstteki üçgen taş oymanın iç tarafında tarafında 1209 H. tarihi okunmaktadır. Camii önündeki çeşme ile caminin 200 m. uzağında çıkan ve asa suyu olarak adlandırılan suyun şifalı olduğu kabul edilmektedir. Şu anki yerleşim alanında 1940 lı yıllarda güvenlik ve asayiş için bir karakol yapıldığı bilinmektedir İlçemiz Orman yönünden zengin olması nedeniyle evler genellikle ahşap ve büyük aileleri kapsayacak şekilde yapılmıştır.

Kültür etkinlikleri yönünden her yaz bal ve hayvancılık festivali düzenlenmektedir. Turizm açısından kış turizmine yönelik avcılık yapmaya müsait alanlar bulunmaktadır. İlçemizde ekonomik hayat tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.Son yıllarda tekstil üretimi yapan özel sektöre ait iki küçük Tekstil atölyesi kurulmuş ve üretim faaliyetleri devam etmekte olup yaklaşık 100 kişi bu alanda istihdam edilmiştir.İlçede nakliye, taşıma , orman ve tarımsal amaçlı kooperatifler mevcuttur.Sanayi sitesi sadece bölgesel amaçlı ihtiyaçları karşılayacak kadar gelişmiş üretim anlamında bir getirisi yoktur. Sadece onarım ve mahalli ihtiyaçlara cevap verecek şekilde ekipman üretimi yapılmaktadır.Süt ve süt ürünleri değerlendiren peynir fabrikası ve süt toplama merkezi mevcuttur. İlçenin ekonomisi tarım hayvancılık ile orman ürünlerine bağlıdır. İlçe esnafından oluşan küçük çapta bir sanayi alanı bulunmakla birlikte iki adet tekstil atölyesi faaliyetini sürdürmektedir. İlçemizde 55026 dekar kuru tarım alanı ile 9600 dekar sulu tarım alanı bulunmaktadır. İlçenin merkez nüfusu 31 Aralık 2013 de 3 117, köylerin nüfusu 2 867 olmak üzere genel toplam nüfusu 5 984’dür. İlçemiz ekonomik açıdan fazla bir zenginliğe sahip olmadığından özellikle genç nüfus iş bulmak amacıyla büyük şehirlere göç etmektedir.

3

İhsangazi İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013

Şehir Nüfusu Akkaya

3 117

1 635

1 482

85

39

46

137 46

59 22

78 24

Belençal

93

43

50

Bozarmut

68

36

32

Çatalyazı

146

72

74

Çiçekpınar

130

60

70

Dağyolu

92

43

49

Enbiya

172

76

96

Görpe Haydarlar

158 343

85 177

73 166

Hocahacip

154

71

83

İnciğez

146

70

76

Kapaklı

72

33

39

Kayapınar

53

23

30

Kızıleller

154

78

76

Koçcuğaz

180

87

93

Obruk Örencik

227 70

111 32

116 38

Sarıpınar

181

81

100

33

17

16

Akkirpi Bedirgeriş

Sepetçioğlu Sünlük

44

25

19

Yarışlar

83

40

43

Bucak toplamı

2.867

1.380

1.487

İlçe toplamı İlçe Toplamı

5.984 5.963

3.015 3.055

2.969 2.908

İhsangazi’de Siyez Bulguru

4

İnebolu Halkevi

Bir zamanların önemli deniz taşımacılık merkezi, bir başka zamanda turizm alanı bir başka devirde Küre'nin bucağı. İnebolu 1868 yılında ilçe olur. Deniz kenarında yer alan bu istiklâl madalyalı ilçemizin 81 köyü vardır. İlçenin alanı ise 363 km2 dir.

Evrenye gibi deniz taşımacılığında söz sahibi olan İnebolu, halk oyunları ve müziğinde güzel örneklerin de sahibidir.

Bir zamanlar tütün ve ketenin ekildiği, keten tohumundan bezir yağının elde edildiği yaşantıyı bulmak mümkün değil, Patatesin çokça yetiştirildiği İnebolu'da sebze ve meyve üretimi de görülür, dokumacılık yanında, orman zenginliği, balıkçılık gelir kaynaklarıdır.

Küre piritlerinin taşıma merkezi olan ilçe topraklarında krom ve Manganez rezervleri de vardır. Şehir merkezinin 2013 sonunda 9 466, ilçenin 22 841 nüfusu vardır. İnebolu Limanı, Karadeniz kıyısını boydan boya geçecek olan sahil otobanı, Azerbaycan’dan Samsun’a taşınan doğalgaz ve petrol hatları, İnebolu’da oluşturulacak gümrük kapısı projelerinin gerçekleşmesi ve Ankara-Kastamonu-İnebolu 6

yolunun da standartlara uydurulması gerekmektedir. Atatürk Yolu ya da Kurtuluş yolu gibi isimlerle yapılması beklenen bu karayolu Ankara’nın da denize ulaşacağı en kısa güzergâh olacaktır.

Hayal gibi görünen bu hizmetler tamamlandığında Kastamonu’nun göç sorunu da belli ölçüde halledilme imkânı bulacaktır.

Ormandaki kestane ağaçları çevrelerine gelir sağlarlar. İnebolu’da kömürde döner tadılabilir.

2007 yılında fiilen hizmete giren Kastamonu Üniversitesine bağlı İnebolu Su Ürünleri Fakültesi ilçeye ayrı üstünlük sağlayacaktır.

Kuşbakışı İnebolu

İnebolu’nun tarihi ev sayısı 300’den fazladır. Bu evler Yüksek Anıtlar Kurulu tarafından koruma altına alınmıştır. Evler aşı boyalı, genellikle iki veya üç katlı olup bahçeli ve yeşilliktir. İnebolu tarihin her safhasında yoğun bir ticaret merkezi olmuş ve liman kenti olması münasebeti ile de Anadolu’nun İstanbul’a ve diğer Karadeniz ülkelerine açılmasında çok önemli bir yer edinmiştir. İnebolu’nun gerek sosyo-ekonomik durumu, gerekse coğrafi yapısı onu Türk İstiklalinin mihenk taşı olmaya aday kılmıştır.

7

Küre İlçesinde üretilen Bakır ve Pirit Madeni İnebolu Limanı’ndan yurdun çeşitli yerlerine ve yurtdışına sevk edilmektedir.

Bunun dışında İnebolu Liman’ından şeker ihracatı ve odun ithalatı yapılmaktadır. İnebolu Limanı şu anda 6000-7000 grostonluk gemilere hizmet vermektedir. İnaatı devam eden limanın yapımı tamamlandığında 15000-20000-Grostonluk gemilerin limana girmesi mümkün olacaktır. Böylece İnebolu ithalat ve ihracatta daha etkin bir rol üstlenecektir. İnebolu masmavi denizine sırtını dayamış, yeşilin her tonuna hakim muhteşem doğa görünümü ile şanlı tarihi ile görünmeye değer. Lezzetli mahalli yemekleriyle, balı, kestanesi, fındığı, böğürtleni ve çeşitli deniz ürünleriyle, ucuz Otel-Motel-Pansiyon ve eğlence tesisleriyle hayranlık uyandırmaktadır. İnebolu “Güneşin Denizden doğup, yine Denize battığı” tek İlçedir. Yaz aylarında Güneş’in Denizden doğuşuna tanık olacak, Karadeniz’in masmavi sularında serinleyecek, güzel bir günün ardından Güneşin denize batışını ve bu sırada oluşan “Yakamoz”ları seyredebilecek; akşam sahil boyunca müzikli çay bahçelerinde eğlenecek, aile ve çocuk parklarında gezinti yapılabilecek şirin bir İlçedir.

Ekonomi genel olarak tarım, hayvancılık ve orman ürünlerine dayalıdır. Ekonomik geri kalmışlık nedeniyle ilçeden büyük oranda göç vardır. Çalışabilir nüfus oranı sürekli olarak azalmaktadır.

Son yıllarda tekstil üretimi yapan özel sektöre ait iki küçük Tekstil atölyesi kurulmuş ve üretim faaliyetleri devam etmekte olup yaklaşık 200 kişi bu alanda istihdam edilmiştir. İlçede nakliye, taşıma , orman ve tarımsal amaçlı kooperatifler mevcuttur. Sanayi sitesi sadece bölgesel amaçlı ihtiyaçları karşılayacak kadar gelişmiş üretim anlamında bir getirisi yoktur. Sadece onarım ve mahalli ihtiyaçlara cevap verecek şekilde ekipman üretimi yapılmaktadır.

Süt ve süt ürünleri değerlendiren peynir fabrikası ve süt toplama merkezi mevcuttur.

Kurtuluş Savaşı sırasında silah, cephane ve mühimmat Anadolu’ya İnebolu üzerinden ulaştırılmıştır. İnebolu cepheye uzanan en yakın liman şehriydi.

8

Şehir Nüfusu Akçay Akgüney Akkonak Aktaş Alaca Aşağıçaylı Atabeyli Ayvaköy Ayvat Başköy Bayıralan Belen Belence Belören Beyler Çamdalı Çamlıca Çaydüzü Çaykıyı Çiçekyazı Çubuk Deliktaş Deresökü Dibek Dikili Doğanören Durupınar Erenyolu Erkekarpa Esenyurt Evrenye Göçkün Gökbel Gökçevre Güde Güneşli Hacıibrahim Hacımehmet

İnebolu İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 9 466 5 018 4 448 86 290 165 74 68 180 305 54 67 84 143 103 123 60 65 54 59 94 73 193 55 72 103 288 332 123 121 264 331 52 289 511 79 191 48 99 57 204

38 141 80 31 30 90 142 26 30 37 72 46 66 29 24 29 30 43 29 94 26 37 47 139 160 53 63 130 153 29 144 249 42 93 25 53 27 91 9

48 149 85 43 38 90 163 28 37 47 71 57 57 31 41 25 29 51 44 99 29 35 56 149 172 70 58 134 178 23 145 262 37 98 23 46 30 113

Hamitköy Hayrioğlu Hürmetli İkiyaka İkizler Kabalar Kabalarsökü Karabey Karşıyaka Kayaelması Keloğlu Korupınar Köroğlu Köseköy Kuzluk Musaköy Örtülü Özbaşı Özlüce Sakalar Salıcıoğlu Soğukpınar Sökü Şamalı Şamaoğlu Şeyhömer Taşburun Taşoluk Toklukaya Uğrak Uluköy Uluyol Üçevler Üçlüce Yakaboyu Yamaç Yaztepe Yeşilöz Yolüstü Yukarıçaylı Yukarıköy

265 61 209 135 37 590 375 107 63 18 17 583 92 38 298 576 149 25 237 155 84 194 27 95 26 396 116 153 395 376 107 45 36 84 350 54 137 262 130 168 305

128 26 99 66 20 296 179 52 37 9 8 289 42 15 139 277 76 15 112 75 42 96 14 46 17 194 52 70 199 190 50 24 17 39 224 26 63 119 58 80 146 10

137 35 110 69 17 294 196 55 26 9 9 294 50 23 159 299 73 10 125 80 42 98 13 49 9 202 64 83 196 186 57 21 19 45 126 28 74 143 72 88 159

Yunusköy Yuvacık Bucak toplamı

213 33 13.375

103 13 6.510

110 20 6.865

İlçe toplamı

22.841

11.528

11.313

Kışla önünde donan Seydilerli Şerife Bacı o kutsal emaneti buradan almıştır.

Mustafa Kemal cephede, “Gözüm Sakarya’da, Dumlupınar’da, Kulağım İnebolu’da” diyerek İnebolu’ya önem vermiş ve İnebolu’nun bu destansı mücadelesi 11 Şubat 1924 tarihinde TBMM nin çıkarttığı 66 Numaralı Kanunla “Beyaz Şeritli” istiklal madalyası ile ödüllendirilmiştir.

Atatürk 23 Ağustos 1925’te Kastamonu’ya gelmiştir.

Burada İnebolu heyetini kabul etmiş ve yapılan davet üzerine 25 Ağustos 1925 Salı günü Kastamonu’dan İnebolu’ya hareket etmiştir.İnebolu Türk Ocağında Tarihi Şapka Nutkunu söylemiştir. İlçemizin şeref ve kahramanlık günü olan 09 Haziran her yıl büyük bir coşkunlukla kutlanmaktadır. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün önce İstiklal Madalyası ve Beratı ile taltif ettiği kayıkla kağnının mucizeler yarattığı beldemiz İnebolu’ya bir gün için gelip 3 gün onurlandırdığı Şapka ve Kıyafet İnkılabı’nın ilk Nutkunu söylediği “Bu serpuşun adına şapka denir.” dediği 25-28 Ağustos tarihleri arasında her yıl törenler yapılmaktadır.

Bugün İnebolu’da arkeolojik olarak, harabe halinde kale kalıntıları mevcuttur. Bu kalıntılar Boyranaltı Mahallesindedir. Bu kale dış ve iç olarak iki kısma ayrılır. Dış Kalenin doğu duvarı, İnebolu çayının üzerinden geçip Abaş Tepesi’ni de içine alarak Avara Mahallesine kadar uzanmaktadır Diğer bir Kale ise; İlçenin güneyinde ve oldukça yüksekte bulunan, bugünkü adıyla Geriş Tepesi’ndedir. Buradaki düzlüklerde hangi tarihlerde yapıldığı kesin bilinemeyen büyük bir Manastır vardır. Çevresinde bir çok misafirhane ve dükkanların bulunduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır.

11

İkizçiler İmralı Karadonu Karaman Kayadibi Kesepınar Koyunkırtık Kozköy Kösreli Köstekçiler Sarpun Sipahiler Taşpınar Topçu Uzunöz Bucak toplamı

77 79 57 134 240 126 65 44 114 101 59 101 49 256 125 3.632

İlçe toplamı

6.792

35 32 30 61 122 64 33 22 55 50 32 51 24 136 53 1.805 3.451

42 47 27 73 118 62 32 22 59 51 27 50 25 120 72 1.827 3.341

Bir zamanların Karadeniz sahilindeki geniş yerleşim alanlarının idari merkezi olan Küre 1926 yılında ilçe olmuştur. Bu tarih, Atatürk'ün Kastamonu ziyaretlerinde verdiği sözün yerine getirilmesidir. Eskiden beri işletilmekte olan Pirit madenini son yıllarda yenilenen teleferik hattına rağmen karayolu ile İnebolu'ya taşınır.

950 metre rakımdaki ilçenin 34 köyü vardır. İlçenin toplam alanı ise 464 Km2 dir. İmrenler Çayı belli başlı akarsudur.

31 Aralık 2013 tarihi tespitlerine göre ilçe merkezinde 3 160 ilçe genelinde ise 6 792 kişi yaşamaktadır.

Pirit yanında bakır, demir, kömür rezervlerinin bulunduğu Küre ilçe merkezi iki defa büyük yangın geçirmiştir. Kastamonu ilçeleri içinde yamaçta yer alan tek ilçe merkezidir.

Bir zamanlar Küre'de de keten yetiştiriciliği, bezir yağı üretimi ve dokumacılık gelişmişken şimdi unutulmuştur.

Son yıllarda Belediye Başkanlığınca başlatılan kilim dokumacılığı ilçeye istihdam alanı sağlarken tanıtıma da yardımcı olmuştur.

Ecevit Geçidi, meşhur ecevit çorbası, mantı yapımı ve Küre böreği çevrede bilinen özellikleridir.

13

1800 yıllarına kadar işletilen maden bu tarihten sonra uzun süre kapalı kalmış,1955 tarihinde yeniden işletmeye açılmıştır.

Küre Türkiye’nin Karadeniz bölgesinin batı bölümünde olup, Kastamonu iline bağlıdır. Ankara’ya 312 km uzaklıkta yurdumuzun önemli büyük bakır, istihsal bölgesidir. İl merkezine 59 km., Karadeniz’e 30 km.dir. yükseltisi 950 m.dir. Küre ilçesi dağlık, ormanlık engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Kendi adını alan Küreİsfendiyar dağları ilçeyi baştan başa kat eder.

Küre’nin tarihi, ilk çağın derinliklerine kadar uzanmakta, bu devirlere ait buluntular, çeşitli uygarlıkların bu topraklar üzerinden geçtiğini gösterir. Özellikle Doğanlar Kalesi MÖ 1100-700 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde egemenlik kurmuş olan Paflagonyalılar devrine aittir.

Paflagonyalılar Friglerin bir kolu olup bu bölgeye kendi adlarını vermiş. O zamandan beri Kastamonu ve yöresine Paflagonya denilmektedir. Küre’de bulunan maden tünel ve araçların Roma madencilerinin kullandığı boyut ve biçimde yapıldığı ifade edilmektedir. Küre, uzun süre Bizans Egemenliği altında kaldıktan sonra sırasıyla Çobanoğulları, İsfendiyar-oğulları ve Candaroğulları dönemlerini yaşamıştır.1460 yılında Osmanlı İmparatorluğuna katılmıştır.

Kürenin en mamur, gelişmiş ve canlı devrinin 1300-1500 tarihleri arası özellikle Fatih devri olduğu söylenir. Bu devirde maden büyük çapta işletilmiş kasaba bir çok eserle süslenmiştir. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethettiğinde kullandığı topların bakırları Küre’den getirilmiştir. İki milyon ton tutarındaki maden cürufları yapılan kazılarda bulunan künk su boruları madenin o çağlardan bu yana kullanıldığının göstergesidir. Bu gün hala İstanbul’un fethinde kullanılan topların üzerinde Küre-i Nühas adı okunmaktadır.Küre-i Nühas kasabanın Türk-İslam çağındaki ismidir. Kelime anlamı “Bakır Ocağı”dır.

Kurtuluş savaşında Kastamonu ve çevresinin çok büyük emekleri ve şerefli bir yeri vardır. Aynı ilin evlatları olan Küreliler de bu savaşa aynı inanç ve fedakarlıklarla ve Küre Müdafaayı Hukuk Cemiyetini kurmuşlardır.

Kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra Atatürk’ün yaptığı inkılapları benimseyen ve destekleyen yerlerden birisi de Küre 14

olmuştur. Şapka devrimi sırasında 25 Ağustos 1925 günü Atatürk Küre’yi ziyaret etmiş ve Küre halkı tarafından coşkuyla karşılanmıştır.

Akabinde de Atatürk tarafından Küre 1926 yılında ilçe haline getirilmiştir.

Küre özellikle doğal güzellikleri bakımından turizm açısından değer taşıyan bir ilçedir. Küre- İsfendiyar Dağları tepe ve dağlarını kaplayan ormanların görüntüsü ve Alp’lere benzeyen güzelliği ile turizmde hak ettiği yere henüz gelememiştir.Çam, kayın ve köknar ormanlarının arasında yer alan mesire yerlerinin eğlenmenin dinlenmenin ötesinde sağlık yönünden de büyük yararları vardır.

Kürenin turizm açısından başka bir yönü de dağlarının avcılık için çok elverişli olmasıdır. Domuz, tavşan, keklik, üveyik başlıca av hayvanları olup ayrıca dere ve çaylarında tatlı su balıkları avlanabilmektedir.

Küre denince akla ilk gelen yerlerden birisi de Ecevit’tir. Bu yerin önemi Küre- İsfendiyar dağlarının 1275 m. yüksekliğindeki Ecevit geçidinin başına kurulmasından ileri gelmektedir. Ayrıca tarihi Ecevit çorbasını da, harikulade bir doğal güzelliğe ve lezzete sahiptir.İlçemize 12 km uzaklıktaki Belören Köyü, Köylere Hizmet Götürme Birliği’nce tüm altyapı çalışmaları tamamlanıp yine Birlikçe köyde kır evi ve bungalov evler yapılarak kır ve yayla turizmine hitap edecek hale dönüştürülmüştür. Olağanüstü manzarası ve dinlendirici ortamıyla görülmeğe değer bir köşemizdir.

Küre’nin en eski yapılarından olan Hoca Akşemseddin Camii MS. 1400'lü yıllarda Hoca Akşemsettin tarafından yapılmıştır.

15

Bu camimiz gerek mimarisi, gerek akustiği, kapısı ve minberindeki ağaç işlemeleriyle meraklılarının mutlaka görmesi gereken tarihi bir eserdir.

Küre’de halen bilin-mekte olan başlıca türbeler Baki Sultan, Fırıncık, Elifde-de, Gürnek, Battalgazi, Ulu-hacı, Nurullah efendi, Kesik-baş ve Kızılkara türbeleridir.

Doğanlar Kalesi, M.Ö. 1100-700’lü yıllarda yapıldı-ğı tahmin edilen birbirine birleşik üç kaleden oluşan resimde görüldüğü üzere 120 basamaklı gözetleme kulesi olarak kullanılan bölümün batısında iki kale varlığı ile birlikte günümüze kadar ulaşmış ancak bakımsız ve ilgisizlik nedeniyle harabe şeklinde durmaktadır. Eski ismiyle Doğdular Kalesi olarak bilinen harika yapının günümüz turizmine kazandırılması için çevre yollarının etrafında bulunan kürüzlüklerin temizlenmesi ile ziyarete açılmayı beklemektedir.

Küre’de bakır ve pirit cevherleri önemli madenlerdir.

Bu madenler Etibakır AŞ. tarafından işletilmektedir. Maden yıkama ve kırma fabrikaları bulunmaktadır. Küre ve çevresindeki halkın büyük çoğunluğu bu fabrikalarda çalışmaktadır.

Küre ilçesinin %65’ ini kaplayan ormanlardaki hakim ağaç türü, sırasıyla köknar, kayın ve çamdır.

16

PINARBAŞI

17

Pınarbaşı’nda Valla Kanyonu

Pınarbaşı’nda Su Değirmeni-Ilıca Şelalesi

1987 yılında Azdavay İlçesinin bucağı iken bağımsız ilçe olan Pınarbaşı'nın 30 köyü vardır. 650 metre rakımda yer alan ilçe merkezinde, ilçe olduktan sonra belediye teşkilatı kurulmuştur. İlçede hayvancılık ve orman işçiliği önemli geçim kaynağıdır.

2013 yılı sonunda ilçe merkezinde 2435, ilçe genelinde ise 6 231 kişinin yaşadığı tespit edilmiştir.

Pınarbaşı ilçesinden de her gün İstanbul seferleri düzenlenen otobüslerin varlığını söylediğimizde göçün hızını ifade etmeğe lüzum kalmayacağına inanıyoruz.

Maden kömür yataklarının bu ilçe sınırları içinde de bulunduğu bilinmektedir. Azdavay çevresinin giyimi olan ve Kastamonu halk oyunlarında görülen kadın kıyafetlerini burada da görmek mümkündür, İlçenin alanı 523 km² dir. İlçede hazır giyim atölyeleri istihdam problemini çözmüştür.

Kanyonlar, Ilgarini Mağarası ve Ilıca Şelalesi Pınarbaşı’nı ziyaret edecekleri ağırlamaya hazırdır.

Her yıl Suğla Yaylası’nda yapılmakta olan Kültür Festivali ilçe dışındaki bütün Pınarbaşılıların toplanmasını sağlamaktadır.

18

doğallığı ve yaşlığı, alanın büyüklüğü, zengin biyolojik çeşitliliği, bünyesinde barındırdığı av ve yaban hayatının zenginliği ile tanınan Küre Dağları; Dünya Koruma Vakfının belirlediği Avrupa’nın acil korunması gereken yüz orman alanından birisi ve Türkiye’nin “Dünyaya armağanı “ olarak uluslar arası kamu oyuna sunulmuştur. Küre Dağları Mili Parkı Kastamonu ile Bartın arasında kalan 34 bin hektarlık bir bölgeyi kapsamaktadır.

Küre Dağlarında gezerken dikkati çeken en önemli özelliklerden biride bitki örtüsünün zenginliği her türlü ağaç çeşidi ile birlikte bölgede yaklaşık binin üzerinde bitki türü bulunmaktadır. İlk baharda düzlükler çiçek toplulukları ile donanıyor.

Dünyanın en sıcak 10 noktasından biri olarak da ilan edilen Küre Dağları Milli Parkı av ve yaban hayatı açısından da büyük önem taşıyor. Türkiye’de yaşayan 130 memeli türünden 40’ına ev sahipliği yapıyor.

Ilgarini Mağarası İlçe merkezine 36 km, Şelale 12 km.dir. Şelalenin bulunduğu Ilıca Köyü içerisinde Bizanslılardan kalma bir hamam mevcuttur. Hamamın yaz ve kış su ısısı 23 C’dir.

Adeta terk edilmişliğin kaderine dayanamayan tarihi Paşa Konağı; restore edilerek turizmin hizmetine sunulmuştur. İlçede ve Ilıca’da Belediye ve özel sektörce çalıştırılan konaklama yerleri vardır. İlçemiz Karafasıl köyü sınırları içerisinde bulunan ve yaya olarak yarım saatlik bir süre ile ulaşılabilen buzluk mağarası da dikit ve sarkıtları ile günü birlik gezilip görmeye değer yerlerimizdendir.

20

Pınarbaşı Ilıca Şelalesi

Pınarbaşı İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 Şehir Nüfusu 2 435 1203 1230 Aşağıaktaş Başköy Boğazkaya Çavuşköy Çengel Demirtaş Dizdarlı Esentepe Günberi Hocalar Ilıca Kalaycı

93 131 43 131 96 116 175 96 25 131 61 58

42 65 21 63 51 64 89 48 14 62 34 30 21

51 66 22 68 45 52 86 48 11 69 27 28

Kapancı Karacaören Karafasıl Kayabükü Kerte Kurtlugelik Mirahor Muratbaşı Savaş Sümenler Urva Uzla Üyükören Yamanlar Yukarıaktaş Bucak toplamı

212 208 133 224 175 108 157 106 111 297 144 166 197 328 74

110 102 68 112 99 54 78 57 53 144 73 85 101 160 35

102 106 65 112 76 54 79 49 58 153 71 81 96 168 39

3.796

1.914

1.882

İlçe toplamı

6.231

3.119

3.112

22

Önce İnebolu’ya bağlı olan Seydiler,1926’da Küre’ye,1944 yılında Devrekâni’ye bağlı bucak merkezi iken 1990 yılında ilçe olmuştur. İlçe merkezinin 31 Aralık 2013 tespitlerinde 2 565, ilçe gelinin ise 4 109 kişiyi barındırdığı görülmüştür.

Belediye Başkanlığınca kurulan organize sanayi bölgesinde yatırımcıların üretime dönük çalışmaları devam etmektedir.

Seydiler’de Süt İşleyen Tesis-Şehir Merkezi

Şehir Nüfusu

Köyler ve Nüfusları 31 Aralık 2013 2 565 1 281

1 284

Çerçiler Çırdak

50 84

25 41

25 43

Çiğilerik Emreler

98 150

52 83

46 67

24

Ercek İmrenler İncesu Karaçavuş Kepez Mancılık Odabaşı Sabuncular Şalgam Üyük Yolyaka Bucak toplamı İlçe toplamı

88 71 85 87 72 148 120 189 130 95 77 1.544

42 38 42 42 37 75 59 92 60 46 37 771

46 33 43 45 35 73 61 97 70 49 40 773

4.109

2.052

2.057

Cumhuriyet döneminden önce Seydiler'in yerleşim yeri "İpek Yolu” tabir edilen yol üzerinde bulunması nedeniyle konaklama mekanları yapılmıştır.

Hanlar, deve hanları, hamamlar inşa edilmiştir. Karayolu taşımacılığı ilerleyip deniz yolu taşımacılığı duraklayınca; İnebolu Limanı önemini yitirmiş, İpek Yolu da önemini kaybetmiştir.Burada inşa edilen kervan-saraylar, deve hanları ve hamamlar zamanla kullanılmadığından yıpranarak yıkılmıştır.

Kurtuluş Savaşı'nda eli silah tutanların cephede olduğu sıralarda İnebolu'ya çıkarılan silah ve cephanelerin Kastamonu üzerinden Ankara'ya ulaştırılmasında yaşlı erkeklerle kadın-larımızın da insanüstü çalışmaları olmuş, tarihe geçmişlerdir. Bu tarihe geçen kadınlarımızdan biri de Seydilerli Şehit Şerife Bacı'dır. Şerife Bacı 1921 yılının çetin kış şartlarının hüküm sürdüğü Aralık ayında sırtında çocuğu, önünde kağnısı ile İnebolu’dan Kastamonu'ya cephane taşırken, Kastamo-nu Kışlası önüne kadar gelmiş, mermileri ve çocuğunu korumak uğruna donarak şehit olmuştur.

Atatürk, 23 Ağustos 1925 tarihinde Kastamonu'da Şapka İnkılabını gerçekleştirdikten sonra 25 Ağustos günü İnebolu'ya geçerken Seydiler'e uğrayarak bir bardak ayran içmiş, Seydilerlileri onurlandırmıştır. Her yıl 25 Ağustos günü Seydiler'de törenler yapılarak Atatürk’ün gelişi kutlanır.

25

Seydiler: Batı Karadeniz Bölgesinde Kastamonu İli sınırları içinde olup, doğusunda Devrekani, güneybatısında Daday, kuzey batısında Ağlı, kuzeyinde Küre ve güneyinde Merkez ilçe ile çevrilidir. İlçenin en önemli geçim kaynağını hayvancılıktır. Eskiden beri sığır besiciliği önemli bir sektör olmuş, her yıl yaklaşık 2200 besi hayvanı ilçe dışına pazarlanmaktadır. Besiciliğin yanında son yıllarda süt fiyatlarındaki artışlar süt inekçiliğinin önem kazanmasına neden olmuştur İlçemizde Organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Organize sanayi İnebolu Kastamonu yolu üzerinde kuruludur. Toplam alanı 1088.000 M2 olup, Sanayide kullanılacak parsel sayısı 47 adettir.

Parsellerin tamamı satılmıştır. Su anda iki tana fabrika üretimine başlamış dokuz tane fabrika inşaatı farklı aşamalardadır. Tam faaliyete geçtiğinde 2000 – 2500 kişiye istihdam alanı yaratılacaktır

Banduma- Ekşili Pilav-Atatürk ve Şehit Şerife Bacı Anıtı- Kastamonu Valiliği

26

Şenpazar Aşıklı Köyünde Şimşir Kaşığı Yapımı -Şenpazar’da Kadın Kıyafeti

28

Şehir Nüfusu

Köyler ve Nüfusları 31 Aralık 2013 1 636 821 815

Alancık Aşıklı Aybasan Az.Kalaycı Başçavuş Büyükmutlu Celallı Dağlı Demirkaya Dereköy Dördül Edeler Furuncuk Gürleyik Gürpelit Harmangeriş Himmet Küçükmutlu Salman Sefer Tepecik Uzunyol Yarımca Bucak toplamı

79 85 309 133 60 107 161 50 148 74 167 578 22 75 268 133 209 305 45 224 70 78 65 3.445

44 39 148 71 31 59 80 28 78 41 81 282 9 38 150 64 109 151 23 123 32 35 31 1.747

35 46 161 62 29 48 81 22 70 33 86 296 13 37 118 69 100 154 22 101 38 43 34 1.698

İlçe toplamı

5.081

2.568

2.513

Cide İlçesinden ayrılarak 23 köyü ile bağımsız ilçe olan Şenpazar'ın ilçe merkezindeki rakım 500 metredir. 250 km² lik alandaki ilçe İstanbul’la sıkı ilişki içindedir. Bu ilçemizden de çok sayıda İstanbul otobüsünün kalktığını görürüz. 2013 sonunda ilçe merkezinde 1636, ilçe genelinde 5081 nüfus tespit edilmiştir.

Maden kömürü rezervlerinin de uzandığı ilçenin kirazı meşhurdur. Cırık adı verilen tatlısı da tadılmaya, dağ kestanesi satın alınmaya değer ürünüdür.

Yüzey şekillerini çok engebeli olduğu ilçe topraklarında tarım alanları çok az, ormanlar ise verimlidir. 1 944 şehir nüfusu, köylerdeki nüfusla birlikte 5 699 olmaktadır.

29

Şehribani, Şarabani, Şarbana isimlerini kullanan yerleşim yerinin adı,1968 de Şenpazar olarak kesinleşmiştir.1954 tarihinde bucak olan Şenpazar 1974’de belediye,1987 ‘de de ilçe olarak kaymakamla tanışmıştır.

Cide yolunun tamamlanarak hizmete açılması ile ilçe hem Cide’de denize,hem de İl’e ulaşımı kolaylaşmış bu da ilçeye hareket getirmiştir. İlçede 23 köy muhtarlığı ve 7 mahalle muhtarlığı vardır. İlçede iş sahaları ve sanayi kuruluşları olmadığından, arazi de tarım için işlemesi zor bir yapıya sahip olduğundan ilçemizden sürekli dışarıya göç olmaktadır. Halen ilçede çoğunlukla yaşlı nüfus bulunmakta, emekliler gelip yerleşmektedir.

Şenpazar’da Şelale-Kanyon

30

İlçe merkezinden geçen Şenpazar Çayı bu ormanlara düşen yağışın bir kısmını Karadeniz’e taşımakta, ancak zaman zaman ilçe merkezini tehdit edebilmektedir. Bu akarsu üzerinde bulunan ve ilk kez 1997 senesinin Mayıs ayında Atlas ekibince geçilebilen Şehriban Kanyonu hala daha gizemini korumakta, dik yamaçlarının bazı yerlerde birbirine bir metre kadar yaklaştığı söylenmektedir. İlçemizin her yeri doğal bir park görünümündedir. Zaten bir kısım ormanlarımız Küre Dağları Milli Parkı sınırları içinde kalmaktadır. İlçemizin içme suyunun da temin edildiği ve Gürleyik Çayının kaynağını oluşturan Değirmenbaşı Suyu ilçeden 6 km uzakta doğal kaynaktır. Suyun kaynağı ve çevresi doğal yapısıyla görülmeye değer yerlerdir.

Bir diğer doğal su kaynağı olan Fabrika Deresi Suyu ise yine ilçemizin doğal kaynaklarından biridir. Bu su üzerinde alabalık tesisleri kurulu olup bu tesislerden ilçemiz faydalandığı gibi İstanbul’a da pazarlama yapılmaktadır.

Kış mevsiminde ilçe sakinleri hayvanlarıyla meşgul olmaktadır.

Bazı köylerimizde ise, yerel el sanatı olan kaşık yapımı ve sepet örme işçiliği görülür.

Dağlı Kuylucu adıyla anılan çok geniş bir çukur alan Dağcılık ve Mağara turizmi için görülmeye ve gizemini çözmeye değer yerdir.

400 metre derinliğinde , normal olarak inilmesi mümkün olmayan duvarları kaya ve taş aralarında ağaçların bulunduğu Kuylucu’nun dibinden su kaynağı bulunduğu ve buradan çıkan suyun yine aynı çukurun dibinden yerin altına doğru süzüldüğü söylenmektedir. .Baragöz Yaylası ilçenin 5 km doğusunda ilçeyi kuş bakışı gören Hasan Tepesi üzerinde doğal mesire yeridir. Kızılcasu, Atalanı, Isırganlı, Karacakaya ormanları içerisinde değişik türde ağaç ve yabani hayvanların bulunduğu tabii park olarak varlığını devam ettirmektedirler.

31

Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisi Tavan Süslemeleri- Beylikler Dönemi Ahşap Mimari

32

Paflagonya'nın başkenti. En eski yerleşim yeri, Pom-peipolis haberlerinin bulunduğu ilçe.

1868 yılında ilçe olan Taşköprü'ye halen 126 köy bağlıdır.

550 metre rakımda bulunan ilçe merkezi ile birlikte toplam alanı 1687 Km² lik alanı ile en büyük ilçemizdir. İlçede çeşitli dönemlere ait tarihi eserler ve kalıntılar vardır. 1892 ve 1927 yıllarında yangın geçirmiş olan ilçenin ortasından Gökırmak geçer. Çevresine hayat veren bu akarsu kendir, şeker pancarı, sarımsak yanında çeşitli sebze ve meyve yetiştiriciliğine imkân verir. Şehir Nüfusu Abay Abdalhasan Afşar Akçakese Akdeğirmen Akdoğan Akdoğantekke Akseki Alamabatak Alamakayış Alamaşişli Alasökü Alatarla Alibeşe Alisaray Armutlu Arslanlı Aşağıçayırcık Aşağıçit Aşağıemerce Aşağışehirören Ayvalı Badembekdemir Bademci Bekdemirekşi Bekirli Bey Boyundurcak

Köyler ve Nüfusları 31 Aralık 2013 16 189 7 811 230 67 230 175 333 205 261 106 131 138 178 49 1.239 160 122 132 94 233 136 217 86 500 134 217 260 116 346 384

34

107 33 108 93 156 94 123 51 62 69 89 24 612 71 60 70 45 117 66 100 45 247 72 99 120 60 178 167

8 369 123 34 122 82 177 111 138 55 69 69 89 25 627 89 62 62 49 116 70 117 41 253 62 118 140 56 168 217

Bozarmut Böcü Bük Celep Çambaşı Çaycevher Çaykirpi Çaylaklar Çekiç Çetmi Çevik Çiftkıran Çiftlik Çit Çoroğlu Çördük Dağbelören Dere Derebeysibey Derekaraağaç Dilek Donalar Doymuş Duruca Erik Ersil Esenlik Eskiatça Eskioğlu Garipşah Gündoğdu Güneykalınkese Hacıali Hamzaoğlu Hasanlı Hoca İmamoğlu İncesu Kabalar Kadı Kapaklı

205 150 267 201 119 377 173 126 79 755 100 152 157 249 204 389 108 154 177 62 38 368 119 238 112 377 281 144 60 135 50 104 47 303 48 75 131 240 109 75 117

104 67 132 97 66 177 84 63 35 368 49 77 74 124 95 174 56 82 83 40 17 181 63 117 58 180 127 75 31 71 22 52 22 148 23 37 72 115 52 36 62 35

101 83 135 104 53 200 89 63 44 387 51 75 83 125 109 215 52 72 94 22 21 187 56 121 54 197 154 69 29 64 28 52 25 155 25 38 59 125 57 39 55

Karacakaya

157

71

86

Karacaoğlu Karadedeoğlu Karapürçek Karnıaçık Karşı Kayadibi Kayapınar Kaygınca Kese Kılıçlı Kıran Kırha Kızılcaören Kızılcaörhen Kızılkese Kirazcık Koçanlı Kornapa Köçekli Kuyluş Kuzkalınkese Küçüksü Masatlar Obrucak Olukbaşı Orta Ortaöz Oymaağaçseki Ömerli Örhen Örhenli Paşa Pirahmetli Samanlıören Sarıkavak Sarıseki Sarpun Şahinçatı Şehirören Taşçılar

150 51 293 188 360 176 62 240 103 107 207 224 227 193 73 55 153 258 202 90 75 229 218 173 220 291 43 118 200 146 107 180 178 178 98 115 113 52 61 69

73 24 147 95 174 96 29 117 47 53 99 111 109 88 37 29 71 133 95 41 35 108 104 87 102 145 23 52 108 78 53 91 88 86 53 62 59 21 29 30

77 27 146 93 186 80 33 123 56 54 108 113 118 105 36 26 82 125 107 49 40 121 114 86 118 146 20 66 92 68 54 89 90 92 45 53 54 31 32 39

36

Tavukçuoğlu Tekeoğlu Tepedelik Tokaş Urgancı Uzunkavak Vakıfbelören Yavuç Yavuçkuyucağı Yazıhamit Yeniler Yeşilyurt Yoğunoluk Yukarıçayırcık Yukarıemerce Yukarışehirören Bucak toplamı

55 228 165 63 231 399 216 341 187 214 113 145 101 219 204 52 23.220

29 110 88 28 108 198 104 152 88 114 59 68 52 85 94 23 11.299

İlçe toplamı

39.400

19.110

26 118 77 35 123 201 112 189 99 100 54 77 49 134 110 29 11.921 20.290

Tarihi Taşköprü

Taşköprü püryanı, taş ekmeği tadılmağa değer ürünleri iken, urgan bükümü, dokuma, arıcılık da gelir ve geçim kaynağıdır. Çeşitli sebze ve meyve üretimi yanında dünyaca ünlü sarımsak üretimi Taşköprü’nün ismini duyuran diğer bir özelliğidir.

37

Azalan ve yok olma tehlikesi içindeki kendir üretimi, özelleştirilen sigara kâğıdı fabrikalarının yanında hazır giyim atölyesi tarımdaki çoğunluk istihdama yardımcı olmaktadır.

Her yıl Eylül ayının ilk haftasında düzenlenen sarımsak ve kültür festivali çok renkli ve yoğun faaliyetlerle kutlanmaktadır.

Festival kutlamalarındaki bu başarı Taşköprü Belediyesi’nin şehir alt yapısını tamamlamasıyla üst noktaya ulaşmıştır.

16 180 şehir nüfusu, 126 köyde yaşayan vatandaşlarla birlikte 39 400 e ulaşmakta olup Tosya ilçe merkezinden sonra en büyük ilçe merkezimiz özelliğindedir. (2013 sonu tespiti) İlçeye adını veren köprü 1366 tarihinde Celalettin Bayezit adına yapılmıştır.

Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Kastamonu İli’ne bağlı bir ilçe olan Taşköprü, kuzeyde Çatalzeytin ve Türkeli, güneyde Tosya, doğuda Hanönü ve Boyabat ilçeleri, batıda da Kastamonu Merkez ilçe ve Devrekâni ile çevrilidir.Kastamonu’nun doğu kesiminde yer alan ilçenin kuzey, doğu ve güneyi dağlık alanlarla kaplıdır. İç kesimi ise orta yükseklikteki dalgalı düzlüklerden oluşmaktadır. Kuzey kesimini Küre (İsfendiyar) Dağları, güney kesimini de Ilgaz Dağı’nın kuzeydoğu uzantıları kaplar. Çangal Dağı (1.585 m.), doğusundaki Elek Dağı (1.540 m.), güneybatısındaki Kiraz Dağı (1.465 m.), güneyindeki Saraycık Dağı (1.350 m.), batısındaki Obrucuk Dağı (900 m.) ilçenin en önemli yükseltileridir. İlçe yakınlarında, Hanönü ilçesinde tabanı genişleyen Gökırmak Vadisi’ndeki düzlükler ilçenin başlıca tarım alanıdır. İlçe topraklarından kaynaklanan suları, Kızılırmak’ın kollarından olan Gökırmak toplar. Ilgaz Dağının kuzey yamaçlarında doğup, ilçe toprakları içerisinde Gökırmak’a katılan başlıca akarsular Akkaya Çayı ile Karadere ve Uludere’dir. İlçenin ekonomisi tarım, orman ve hayvancılığa dayalıdır.

Yetiştirilen başlıca ürünler şeker pancarı, buğday, elma, kendir, patates, arpa, soğan, sarımsak, az miktarda da armut, erik ve baklagiller yetiştirilmektedir. İlçenin alçak kesimlerinde sığır, manda, dağlık kesimlerde de koyun yetiştirilir. İlçede kamu kuruluşlarına ait Taşköprü Kendir Sanayii Müessesesi tesisleri Kastamonu Üniversitesine devredilirken, Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikası özelleştirilmiştir.

38

İlçenin İlkçağ tarihi ile ilgili kesin bilgi bulunmamakla beraber, M.Ö. 1100-700 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde Paflagonyalıların egemenlik kurdukları bilinmektedir. Paflagonya’nın sınırları içerisinde yer aldığı yöre, Hititler, Frigyalılar, Kimmerler ve Lidayalıların egemenliğine yaşamış, M.Ö.IV.yüzyılda Perslerin eline geçmiştir. İlçeye adını veren taşköprü, Gökırmak üzerinde ve ilçe girişinde bulunmaktadır. 68,5 mt. uzunluğunda ve yedi gözlü tarihi köprünün bu gün altı gözü açık olup, 1366 yılında Yağmur Bey’in oğlu Ali Bey tarafından Kastamonu Emiri Adil Bey’in oğlu Celalettin Bayezıt (Kötürüm Bayezıt) adına yaptırılmıştır.

Taşköprü Romalılar zamanında M.S.1,2,3. üncü yüzyıllarda çok haşmetli bir şehirdi. Zımbıllı Tepesi Akrapol olarak kullanılıyordu.

Eyalet valisinin sarayı, mabet ve ileri gelenlerin evleri burada idi.

Seymenli mesire yeri, İlçeye 22 Km. uzaklıkta, Taşköprü-Çiftlik Köyü yolu üzerinde, ormanla kaplı, soğuk suyu, eğlence ve yemek yeme yerleri bulunan bir dinlenme yeridir.

Kabalar, Küçüksu ve Sakız Göletleri; sulama amaçlı yapılan bu göletler, çevrelerindeki orman ve yeşilliklerle mesire yerleri olarak kullanılmaktadır.

Taşköprü’nün 13 değişik yerinde 70 civarında tümülüs tespit edilmiştir. Bu tümülüsler içlerinde eski çağlara ait tarihi kalıntılar barındırmakta ve kazı çalışmaları ile gün ışığına çıkarılmayı beklemektedir.

Kalekapı Kaya Mezarı, Taşköprü’ye 17 Km. mesafede, Donalar köyünde bulunan müstakil ve yüksek bir kaya üzerine oyulmuştur. Alınlığında kartal, arslan, boğa ve öküz kabartmaları bulunmaktadır.

39

Taşköprü’nün Dünyaca Meşhur Ürünü Sarımsak-Kuyu Kebabı-Kebap Kuyusu

TOSYA Diğer ilçelerimizin pek çoğu gibi Tosya'da 1868 yılında ilçe özelliğinde görülür. Yavuz Sultan Selim'in Doğu Seferine giderken Tosya'dan geçtiği sanılmaktadır. İlçe çevresinde tarihi eserler ve kalıntılar vardır 850 metre yükseklikteki ilçeye 53 köy bağlıdır. 1260 Km² alana sahip ilçe topraklarından geçen Devrez'de buraya hayat verir.

1943 yılında büyük bir deprem geçiren ilçenin topraklarında mermer ve linyit kömürü bulunmaktadır.

40

Devrez Vadisinde çeltik, çeşitli sebze ve meyveler, tahıllar yanında bağcılık görülür. “Tosya pirinci” yörenin isim yapmış ürünüdür. İlçe ticarette, marangozlukta, dokuma sanayinde, bıçak yapımında, önemli mesafeler kat etmiştir.

Dipsiz Göl

“Tosya kesesi”, “Tosya kuşağı” tanınmış dokuma türleridir.

Tela dokumacılığında Tosya önemli yer tutar. İlçedeki 500 civarındaki tezgahta tela dokunmaktadır.

Zengin folklorik yapıya sahip ilçede çocuk oyunları, ramazan eğlenceleri, yöre kıyafetleri, keşkek, isimleri hatırlatılmaya değer özellikleridir. Şehircilik açısından örnek çalışma yapan en büyük ilçemiz Tosya’nın 2013 sonu tespitlerine göre şehir nüfusu 28 131, ilçe nüfusu ise 40 528 dir. .

41

Tosya’dan Bir Görüntü Tosya’nın Meşhur Pirinci

Tosya’da Belediyenin kuruluşu 1864. Ağaç sanayisinde ün yapan İlçe’de 700 civarında atölyede üretim yapılmaktadır. Tela üretimi ile 1500’lü yıllarda tanışan ilçe, günümüzde 3,5 milyon metre yıllık üretime ulaşmıştır. İlçemiz, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Yakın tarihe kadar çeşitli azınlıklarla beraber yaşamış olması sebebiyle; kendi içine kapanık, gelenek ve göreneklerine sıkı bir şekilde bağlı bir yaşantı ve kültür yapısı ortaya çıkarmış, İlçemizde halkın sosyal yaşantısında “bağ Kültürü”nün önemli bir yeri vardır.

Halkın büyük bir kısmı baharın gelmesi ile beraber bağlara gidip “gümele” adı verilen ahşap iki katlı bağ evlerine yerleşmektedir.

Buralarda son bahara kadar hem bağ işlerini yapıp kışlık erzakını temin etmekte, hem de şehrin gürültüsünden uzak, huzurlu bir yaz dönemi geçirmektedirler. İlçe sınırlarında bulunan Üçoluklar, Dipsizgöl, Yeşilgöl, Çukurhan, Kösençayırı gibi dinlenme ve mesire yerleri yaz aylarının gelmesi ile sosyal yaşantıyı hareketlendirmektedir.

43

akşamları başlar. Çarşamba kına günü, Perşembe gelin alma günü, Cuma duvak günüdür. Özellikle düğünde gelin ve damat kendi aralarında “helasa” denilen bir oyunla eğlenirler. Bu oyun gelin ya da damadın bir sandalyeye oturup, etrafında halka olan arkadaşlarının maniler söyleyip sandalyeyi havaya kaldırıpindirmesinden oluşur. Diğer bir yöresel düğünde “sünnet düğünü” dür. Perşembe günü başlar, Cuma günü sona erer. Perşembe günü davetlilere Tosya Pilavı ikram edilir. Cuma günü “helva topu” yapılır.

Tosya’nın kendine özgü değişik yemekleri vardır. Bunlardın en önemlisi düğünde, bayramda, cenaze evinde sabah öğle ve akşam her öğünde ana yemek olan pirinçten yapılan “Tosya Pilavı” dır.

Hemen ardından Ramazan boyunca iftarda her gün yenen fırında “caba “ denilen toprak kaselerde pişirilen yarma buğdaydan yapılan “keşkek” yemeği gelir. Bunun yanında tarhana çorbası, toyga aşı, erişte, lop, kaha, bişi, bazlama. kül çöreği, cevizli tarhana, mıhlama, serme, kaygana, güveç, kabak ve lahana saçalaması, gavur pancarı sayılabilecek diğer yöresel yemeklerdir. Tatlı olarak da pekmezli un helvası. çekme helva, taş kadayıf, kızılcık reçeli, elma ve erik pelverdesi sayılabilir. Kış yiyeceği olarak da turşu, kurutulmuş sebze, pekmez, salca, yaş ve kuru tahrana hazırlanmaktadır. İlçemizin geçim kaynakları arasında tarım ve hayvancılığın önemli bir yeri vardır. Özellikle sulu tarıma dayanan pirinç üretimi ilçemizi yurt çapında bir marka olarak önemli bir yere getirmiştir.

Yukarı Ova ve Aşağı Ova bölgelerinde “sarıkılcık, akçeltik, maratelli, groski, liba, yaşar ” çeşitleri ile “Tosya Pirinci” üretimine devam edilmektedir. Bu ovalarda yılda 8.000 ton ürün alınmaktadır..

Tarım arazilerinin %30’u sulanabilmektedir. Geri kalan %70’i sulanamayan (kıraç) arazidir.

Hayvan yetiştiriciliği de Tosya ilçemizde önemli geçim kaynağıdır.

Tosya İlçesi Köy Nüfusları 31 Aralık 2013 Şehir Nüfusu

Ahmetoğlu Akbük Akseki Aşağıberçin Aşağıdikmen

28 131

101 760 132 167 120

13 796

45 361 61 73 51 45

14 342

56 399 71 94 69

Aşağıkayı Bayat Bürnük Çakırlar Çaybaşı Çaykapı Çeltikçi Çepni Çevlik Çifter Çukurköy Dağardı Dağçatağı Dedem Ekincik Ermelik

436 255 161 50 345 164 109 285 240 224 201 301 131 110 493 207

190 121 81 22 156 85 48 141 114 109 99 144 61 53 255 84

246 134 80 28 189 79 61 144 126 115 102 157 70 57 238 123

Gökçeöz Gökomuz Gövrecik İncebel Karabey Karasapaça Kargın Kayaönü Keçeli Kınık Kızılca Kilkuyu Kösen Kuşçular Küçükkızılca Küçüksekiler Mısmılağaç Musaköy Ortalıca Özboyu Sapaca Sekiler Sevinçören Sofular Suluca

305 191 229 70 558 102 222 248 81 109 95 236 152 220 52 151 38 65 930 138 292 439 95 150 955

141 90 117 34 283 45 102 109 40 51 52 111 77 101 19 70 20 33 418 67 144 215 42 76 469

164 101 112 36 275 57 120 139 41 58 43 125 75 119 33 81 18 32 512 71 148 224 53 74 486

46

Şarakman Yağcılar Yenidoğan Yukarıberçin Yukarıdikmen Yukarıkayı Zincirlikuyu Bucak toplamı

41 215 544 105 71 150 149 12.390

17 98 253 53 32 74 71 5.878

24 117 291 52 39 76 78 6.512

İlçe toplamı

40.528

19.674

20.854

47

50

KASTAMONU’NUN TARİHİ Kastamonu şehri ve çevresi ile ilgili olarak tarihi kaynaklarda, ansiklopedilerde farklı bilgiler bulunmaktadır. "Kastamonu" kelimesi için de değişik görüşler vardır.

Bir zamanlar coğrafyacıların "Kastamoniya" olarak kullandıkları kelimeyi İbn - i Batuta "Kastamon" olarak kullanılırken, IX ve X. yüzyıl arasında Avrupalıların "Kastamboli" olarak kullandıklarını görüyoruz.

Osmanlı eserlerinde "Kastamoni" olarak yer alan kelime Cumhuriyet Döneminde "Kastamonu" olarak bu günkü şeklini almıştır.

"Kastamonu" kelimesinin geçmişi ve menşei ile ilgili olarak şu iddialar vardır.

1) İlk çağ beldesi anlamında "Germancopolis" kelimesinin zamanla değişerek bu günkü hale geldiği ile ilgili iddianın geçerliliği zayıftır.

2) Kosta - Pol (Kosta'nın şehri) iddisanın da tutarlılığı bulunmamaktadır.

3) M. Ö. 1300 yıllarında Hititler tarafından mağlûp edilen Gas veya Gasga hâkimiyetinden zamanla Gas Tumanna Kastamonu kelimesinin oluştuğu iddiası kuvvet kazanmaktadır.

4) Diğer bir iddia ise, Bizans Hanedanı Kommenlerin isminden Kastra - Komnen (Komnenlerin Kalesi) kelimelerinin zaman, içinde ve telaffuz değişiklikleri ile Kastamonu'ya dönüştüğüdür.

5) 'Kastın neydi Moni?" Efsane olarak yıllardır anlatılan bu olayın Kastamonu adının menşei olamayacağı açıktır.

Bütün bu iddiaları doğrulayacak veya destekleyecek sağlam ipuçları bulunmamaktadır. Üstelik ilk ve orta çağlarda bu isme de rastlanmamaktadır. Ancak Bizans dönemi ve Türklerin Anadolu’ya akınlarının başladığı yıllarda Kastamonu sahneye çıkmaktadır.

Kastamonu ve yöresinde eski dönemlere ait pek çok eser ve kalıntı bulunmasına karşılık Strabon'un bahsettiği Paflagonya (Pophlagania) ve Pompeipolis Kastamonu ile doğrudan ilgili değildir. Paflagonya; Kastamonu, Çankırı, Sinop illeri ile Samsun, Bolu, Zonguldak illerinin bir bölümünün yer aldığı bölgeye verilen isimdir.

Paflagonya'nın en önemli merkezlerinden olan Pompeipolis’in bu günkü Taşköprü ilçe merkezinin yanındaki Hımbıllı (Zımbıllı) Tepe'de M.S. ilk yüzyıllarda önemli bir ticaret ve ilim merkezi, aynı zamanda 51

yörenin başkenti olduğunu görüyoruz. Yine bu dönemde önemli bir merkez olarak görülen Timotinis, Araç ilçesi yakınlarında bulunmaktadır Kastamonu çevresinde: M.Ö. 2.000 1.300 Yıllarında Gaska veya Gaslar, M.Ö. 1.300-1.200 Yıllarında Hititler.

M.Ö. 1.200 - 700 yıllarında Frigler, M.Ö. 700 - ? Sonrasında Kimmerler, M.Ö. 560 - ? Yıllarında Lidyalılar M.Ö. 547 - 332 yıllarında İranlılar M.Ö. 332 - ? Sonrasında Yunanlılar M.Ö. 301 - 279 Bağımsız bir dönem olarak M.Ö. 279 - ? Sonrası Pontus M.Ö. ? - M.S. 395 Romalılar M.S. 395 -1076 Bizanslar hâkimiyeti görülür.

M.S. 1076- 1461 Beylikler Dönemi M.S. 1461-1423 Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı hâkimiyetinde, saldırı ve işgal görmeyen Kastamonu 1832 yılında Tosya, Kastamonu. Devrekâni, Taşköprü çevresinde Araçlı Tahmiscioğlu Hacı Mustafa'nın başarısızlıkla sonuçlanan isyanına sahne olmuştur.

1572 -1573 tarihli büyük nüfus ve vergi tahriri defterinde; şehirde 46 mahalle 1069 hane olduğu verilirken 1900 yılı başlarında, 1919 dükkân, 45 mağaza, 15 hamam bulunduğu, üryana eriği, misket elmasının meşhurluğu, bakırcılık sanatının ileri düzeyde olduğu görülmektedir.

52

20. yüzyıl başında Osmanlı Devleti ard arda savaşlara giriyordu. Trablusgarp, Balkan ve 1. Dünya Savaşı. Kastamonu, savaş alanının dışında kalmasına rağmen bu savaşlara gönderdiği binlerce evlâdının dönüşünü görememiştir. 1911 yılında başlayan

savaşlara gidenler, ardı ardına cepheye koşmak zorunda kalmışlardır.

Son vatan topraklarının savunulmasıdır amaç. Ama bu savaşların hemen hiç biri sevindirici sonuç getirmemiş, geride babasız binlerce evlât bırakmıştır. Savaştan dönebilenler ya sakat kalmışlar, ya da yıllarca savaş bitkinliğinden kendilerine gelememişlerdir. Mondros Ateşkesinin imzalanması sonucu savaş bir an bitmiş gibi görünmüşse de asıl mücadele bundan sonra başlayacaktır. Son mücadeledir bu!

"Ya istiklâl, ya ölüm!" işte bu savaşta Kastamonu'nun alacağı görev çok kutsal ve önemlidir, işgal dışında kalan bir kaç bölgeden biri olan Kastamonu hem cephane yolu, cephane nakliyecisi, hem de cephanenin kahramanı, emanetçisi olma zorundadır.

1937 yılında Kastamonu

Kurtuluş Savaşı'nda kendine düşen görevin bilincinde olan yöre halkı, eli silah tutanları cepheye uğurlarken, bir taraftan da cephe gerisi hizmete koşacaktır. Kadını erkeği, genci, ihtiyarı bu görevde yer almıştır. Kara, yağmura, tipiye rağmen, Dalgaya, soğuğa rağmen, İnebolu’ya gemilerle gelen cephane sandallara, oradan da kıyıya. Depolardan kağnı arabalarına Günlerce dağ aşa, çay geçe devam ediyor yolculuk. İnebolu - Küre - Şeydiler Kastamonu - Çankırı hattıdır ki, gerçek İstiklâl Savaşını kazanmıştır.

53

Millî Mücadelenin başlatılmasında ve mücadeleye karşı halkın destek olmasında Kastamonu önderlik görevini yerine getirmiştir. Cemiyetlerin kurulması, mitinglerin yapılması, özellikle ilk kadın mitinginin gerçekleştirilmesi, Mehmet Akif Bey'in Kastamonu'da kaldığı sürede yaptığı çalışmalar ve Nasrullah Camii'nde yaptıkları konuşmalar önemli olaylardandır. 12 Mart 1921’de resmen İstiklâl Marşı olarak kabul edilen şiirin ilk defa - Kastamonu Açıksöz Gazetesinde yayınlanması da bir başka özelliktir. Bu çalışmaların sonucudur ki Kastamonu Kurtuluş Savaşımızda en çok şehit veren iller arasında üçüncü sırada yer almıştır. 1988 Kastamonulu için 1983'de "Şehitler Anıtı" yapılmıştır.

İstiklâl Savaşımızın başarı simgesi, Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, büyük önder Mustafa Kemal Atatürk 23-31 Ağustos 1925 tarihleri arasında Kastamonu'yu ziyaret ederek, cephede olduğu kadar cephe gerisinde insanüstü gayret ve kahramanlık göstererek bu savaşın başarıya ulaşmasında inkâr edilemez hizmet veren İnebolulu, Küreli, Seydilerli, Devrekânili,Taşköprülü ve Dadaylılara, kısaca tüm Kastamonululara takdirlerini açıkça ifade etmişlerdir. Bunun kalıcı bir belgesi olarak da Şapka ve Kıyafet İnkılâbı'nı Kastamonu'da Kastamonulularla gerçek-leştirmişlerdir. Bu gezide; Atatürk, 23 Ağustos 1925 54

tarihinde Çankırı üzerinden Kastamonu'ya gelmiş ve 24 Ağustos gününü burada geçirmiştir. 25 Ağustosta Şeydiler ve Küre'ye uğrayarak İnebolu’ya gitmiş, meşhur Şapka Nutku'nu 27 Ağustos 1925 günü bura da söylemiştir. 28 Ağustos’ta Küre ve Devrekâni’yi 29 Ağustos’ta Taşköprü'yü, 30 Ağustos’ta da Daday'ı ziyaret etmiş ve 31 Ağustos 1925 tarihinde de Kastamonu'dan ayrılmıştır. İstiklâl Savaşında kadını erkeği; çoluk çocuğu ile Kastamonuluların verdiği mücadele, 1990 yılında tamamlanan Atatürk ve Şehit Şerife Bacı Anıtı'nda abideleştirilmiştir. Zira Kurtuluş Savaşı’nda en çok şehit veren üç ilden biri de Kastamonu’dur.

Prof. Tankut Ökten tarafından yapılan Atatürk ve Şehit Şerife Bacı Anıtı yedi bölümden oluşmaktadır. Şehit Şerife Bacı, öküzler, kağnı arabası ve mermiler üstünde oturan çocuk birinci; mermi taşıyanlar ikinci grubu oluşturmaktadır. Şehit asker, ağıt yakan ana ayrı bir grup olarak düşünülmüşken, Kuvay-ı Milliye, milis kuvvetleri, yaralı asker bir diğer grubu oluşturmuştur. Baltayla mücadele eden Türk kadınının yanında, şapka ve kıyafet inkılâbı, modern Türk askeri, işçisi, kadın hâkim, üniversiteli gençler bir başka grubu temsil etmektedir.

Atatürk'ün, "Ey yükselen yeni nesil Cumhuriyeti biz kurduk, onu yaşatacak sizlersiniz." "Bir Türk Dünyaya bedeldir.", "Dünyada hiç bir milletin kadını, ben Anadolu kadınından daha fazla çalıştım, Milletimi halâsa ve zafere getirmekte Anadolu kadını kadar himmet gösterdim diyemez." vecizeleri abidenin yedinci grubunu oluşturmaktadır.

Kastamonu Kışlası

55

Kastamonu'daki önemli olaylar: 1 - 1668 Kastamonu'da büyük deprem 2 - 1866 Araç'ta belediye kurulması 3 - 1873 İnebolu'nun ilçe olması 4 - 1875 Cide'de belediye kurulması 5 -21 Şubat 1921 İstiklâl Marşı'nın Kastamonu Açıksöz Gazetesi’nde yayınlanması 6-1924 Küre'de yangın 7- 23 Ağustos-31 Ağustos 1925 Atatürk’ün Kastamonu ziyaretleri.

8- 1926 Küre'nin ilçe olması 9- 1927 Taşköprü'de yangın 10- 30 Ekim - 1 Kasım 1943 Tosya ve Kastamonu'da deprem 11-1944 Devrekâni’nin ilçe olması 12-1945 Abana'nın ilçe olması 13-1946 Azdavay'ın ilçe olması 14-1953 Bozkurt'un ilçe olması 15 -1954 Çatalzeytin'in ilçe olması 16-14 Mart 1954 Askeri Kışla binasının yanması (1915'de yapılmıştır) 17- 1969 Abana'nın yeniden ilçe olması 18- 1987 İhsangazi - Pınarbaşı - Şenpazar ilçe olmaları 19- 1990 Ağlı - Doğanyurt - Hanönü-Seydiler'in ilçe olmaları 20- 2006 Kastamonu Üniversitesi’nin Kurulması.

56

Atatürk’ün Kastamonu Ziyaretleri 25 Ağustos 1925

57

Kuşbakışı Kastamonu Kalesi- Nasrullah Camisi Tavan İşçiliği

58

Ahşap Oymacılığı El Sanatları Müdürlüğü Konakları İllerimizin ,İlçe, Belediye, Köy 2013 Nüfus Bilgileri (31 Aralık2013)

59

İl ve ilçe merkezleri Province and district centers

Toplam Total

İl Provinces

2012

2013

2012

2013

Toplam-Total

75 627 384

76 667 864

58 448 431

70 034 413

Adana

2 125 635

2 149 260

1 886 624

2 149 260

Adıyaman

595 261

597 184

365 381

373 183

Afyonkarahisar

703 948

707 123

377 845

396 621

Ağrı

552 404

551 177

292 525

294 705

Amasya

322 283

321 977

211 474

215 997

Ankara

4 965 542

5 045 083

4 842 136

5 045 083

Antalya

2 092 537

2 158 265

1 492 674

2 158 265

Artvin

167 082

169 334

93 673

94 316

Aydın

1 006 541

1 020 957

611 846

1 020 957

Balıkesir

1 160 731

1 162 761

711 743

1 162 761

Bilecik

204 116

208 888

154 952

160 798

Bingöl

262 507

265 514

150 166

150 556

Bitlis

337 253

337 156

182 939

184 454

Bolu

281 080

283 496

181 613

190 276

Burdur

254 341

257 267

157 690

165 970

Bursa

2 688 171

2 740 970

2 402 012

2 740 970

Çanakkale

493 691

502 328

278 055

288 770

Çankırı

184 406

190 909

115 415

119 476

Çorum

529 975

532 080

365 526

369 163

Denizli

950 557

963 464

670 812

963 464

Diyarbakır

1 592 167

1 607 437

1 155 258

1 607 437

Edirne

399 708

398 582

276 579

279 508

Elazığ

562 703

568 239

418 991

406 131

Erzincan

217 886

219 996

129 439

126 120

Erzurum

778 195

766 729

509 474

766 729

60

Eskişehir

789 750

799 724

710 830

799 724

Gaziantep

1 799 558

1 844 438

1 604 933

1 844 438

Giresun

419 555

425 007

248 957

251 811

Gümüşhane

135 216

141 412

67 514

70 667

Hakkari

279 982

273 041

156 109

149 217

Hatay

1 483 674

1 503 066

742 590

1 503 066

Isparta

416 663

417 774

283 459

289 203

Mersin

1 682 848

1 705 774

1 327 870

1 705 774

İstanbul

13 854 740

14 160 467

13 710 512

14 160 467

İzmir

4 005 459

4 061 074

3 661 930

4 061 074

Kars

304 821

300 874

131 235

129 458

Kastamonu

359 808

368 093

202 006

207 045

Kayseri

1 274 968

1 295 355

1 116 393

1 295 355

Kırklareli

341 218

340 559

232 154

232 309

Kırşehir

221 209

223 498

161 978

165 717

Kocaeli

1 634 691

1 676 202

1 527 407

1 676 202

Konya

2 052 281

2 079 225

1 563 863

2 079 225

Kütahya

573 421

572 059

375 267

382 126

Malatya

762 366

762 538

504 793

762 538

Manisa

1 346 162

1 359 463

904 513

1 359 463

Kahramanmaraş

1 063 174

1 075 706

675 589

1 075 706

Mardin

773 026

779 738

458 112

779 738

Muğla

851 145

866 665

373 937

866 665

Muş

413 260

412 553

154 472

156 411

Nevşehir

285 190

285 460

162 228

168 771

Niğde

340 270

343 658

173 480

182 097

Ordu

741 371

731 452

423 295

731 452

Rize

324 152

328 205

207 631

204 194

Sakarya

902 267

917 373

680 637

917 373

Samsun

1 251 722

1 261 810

840 399

1 261 810

Siirt

310 879

314 153

191 703

193 282

Sinop

201 311

204 568

109 787

109 864

61

Sivas

623 535

623 824

428 426

439 564

Tekirdağ

852 321

874 475

589 049

874 475

Tokat

613 990

598 708

358 494

358 155

Trabzon

757 898

758 237

426 882

758 237

Tunceli

86 276

85 428

57 737

53 388

Şanlıurfa

1 762 075

1 801 980

975 455

1 801 980

Uşak

342 269

346 508

233 659

238 563

Van

1 051 975

1 070 113

548 717

1 070 113

Yozgat

453 211

444 211

266 090

264 470

Zonguldak

606 527

601 567

287 305

355 771

Aksaray

379 915

382 806

236 177

239 740

Bayburt

75 797

75 620

40 564

40 836

Karaman

235 424

237 939

165 564

168 686

Kırıkkale

274 727

274 658

232 959

231 831

Batman

534 205

547 581

399 042

420 833

Şırnak

466 982

475 255

298 929

296 790

Bartın

188 436

189 139

68 151

72 995

Ardahan

106 643

102 782

37 522

36 214

Iğdır

190 409

190 424

101 483

102 154

Yalova

211 799

220 122

149 421

155 016

Karabük

225 145

230 251

172 945

172 756

Kilis

124 320

128 586

88 934

93 640

Osmaniye

492 135

498 981

363 067

374 867

Düzce

346 493

351 509

201 434

210 127

Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü 29 Ocak 2014 bilgilerinden alınmıştır.

62

Yurdumuza Komşu Ülkelerin Yüzölçümleri, Başkentleri Sınır Uzunluğumuz ve Nüfusları 1. BULGARİSTAN: Yüz ölçümü 110 994 km2’dir.

Başkenti Sofya Sınır uzunluğumuz 269 km Nüfusu 9 005 000’dir.

2. YUNANİSTAN: Batı komşumuz Yüz ölçümü 131 990 km2’dir.

Başkenti Atina Sınır uzunluğumuz 212 km Ülkenin nüfusu 10 665 989’dur.

3. SURİYE: Güney komşumuz Yüz ölçümü 185 180 km2’dir.

Başkenti Şam Sınır uzunluğumuz 877 km Ülkenin nüfusu 16 729 000’dur.

4. IRAK: Türkiye’nin güneydoğu komşumuz. 435 052 km2 Başkenti Bağdat Sınır uzunluğumuz 331 km Ülkenin nüfusu 22 000 000 civarıdır.

5. İRAN: Yüzölçümü 1 648 195 km2 Başkenti Tahran Sınır Uzunluğumuz 454 km Ülkenin nüfusu 72 000 000 6. AZERBAYCAN – NAHCİVAN: Yüz ölçümü 86 600 km2 (Nahcivan 5 500 km) Başkenti Bakü Sınır uzunluğumuz 18 km Ülkenim nüfusu 7 500 000 7. ERMENİSTAN: Doğu komşumuz Yüzölçümü 29 800 km2 Başkenti Erivan Sınır uzunluğumuz 316 km Ermenistan’ın nüfusu 4 000 000 8.GÜRCİSTAN: Kuzeydoğu komşumuz Yüzölçümü 69 700 km2 Başkenti Tiflis Sınır uzunluğumuz 276 km Ülkenin nüfusu 4 693 892 63

Ata Erdoğdu, 1948’de Kastamonu — Daday ilçesi Dereköy’de doğdu. İlkokulu köyünde tamamladıktan sonra girdiği Göl Öğretmen Okulu’ndan 1967’de ilkokul öğretmeni olarak mezun oldu. Şenpazar Gürleyik Köyü’ndeki bir yıllık öğretmenliğin ardından vatani göreve gitti. Mardin-Midyat ve Azdavay Gültepe Köyü’ndeki ilkokul öğretmen-liklerinden sonra 1971 yılında girdiği Eğitim Enstitüsü sınavını kazanınca Konya Selçuk Eğitim Enstitüsü’nde okumaya başladı. 1974’de Kastamonu Merkez Ortaokulu’na Sosyal Bilgiler öğretmeni, daha sonra da müdür yardımcısı olarak görevlendirildi.

Okuldan, 1982’de Milli Eğitim Müdür Yardımcısı olarak ayrıldı. 15 yıla yaklaşan Milli Eğitim’deki görevi emekli olacağı 1996 yılına kadar devam etti. 1993-1994 yıllarında İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne vekalet etti.

Voleybol ajanlığı, masa tenisi milli hakemliği, voleybol bölge hakemliği yaparak spora hizmette bulundu. Bulunduğu görev gereği çok sayıda kültürel yarışma organize etti. Göznuru Küçük Sanat Kooperatifini kurarak yöneticiliğinde, Kastamonu Kalkınma Vakfı Yönetim Kurulunda görev aldı. Kastamonu folkloruna olan ilgisi bu konuda inceleme ve derleme yapmasına sebep oldu. Valilikçe oluşturulan komisyon ve ekiplerde görevlendirildi. 1982’li yıllarda halkoyunlarında başlayan gelişmelere katkıda bulundu.

1996 yılındaki emeklilik sonrası Valiliğe bağlı hizmet veren Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı İş Atölyesi’nde yöneticiliğe getirildi. Bu fırsatı değerlendirerek Kastamonu El Dokumacılığını yeniden başlatıp üç yılda 120 tezgâhlık üretim ağı oluşturdu. 1999 yılında Türkiye Diyanet Vakfı Kastamonu Kız Öğrenci Yurdu yöneticiliğinde görev aldı. 2005 yılında bu görevden ayrılan Erdoğdu, 2006–2007 yıllarında Kıbrıs’ta ikamet etti. 3 Ekim 2010 tarihinde yapılan “Karayılan’ı Anma ve 1. Davul Şenliği”ni Kastamonu Kültür ve Sanat Derneği aracılığı ile gerçekleştirdi.

Evli, iki çocuk, iki torun sahibi olan Erdoğdu, Kastamonu Folkloru isimli iki ciltlik eserinin üçüncü baskısını, Kastamonu El Dokuması adı ile hazırlanan kitabın da basımı 2008 de yaptı. “İlimiz Kastamonu ve Karadeniz Bölgesi” isimli bu kaynak kitap Kastamonu Belediye Başkanlığınca ikinci baskısı 2007 de yapılarak değerlen-dirilmişti. Güncelleştirilen bu kitabı üçüncü baskıya hazırladı.

64

Kaynaklar Kitabın yazılmasında kaynakların belli başlıları aşağıya çıkarılmıştır.

Daha geniş bilgi için bu kaynaklardan yararlanılabilir.

Büyük Atlas, Remzi Kitapevi, İnkılâp Kitapevi Devlet İstatistik Enstitüsü, 1990 Genel Nüfus Sayımı Türkiye İstatistik Kurumu, 2009 ADNKS D.S.İ 23. Bölge Müdürlüğü Arşivi Erdoğdu, Ata, Kastamonu Folkloru 1 Kastamonu 1991 Gökoğlu, Ahmet, Paflogonya Kastamonu 1952 İlköğretim Programı, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi Kastamonu İl Yıllığı 1973 Meydan Larussa Meteoroloji Genel Müdürlüğü Arşivi Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü, Planlama Şubesi-2000 Sosyal Bilgiler 4. Sınıf Milli Eğitim Basımevi 1999 Tarım İl Müdürlüğü Arşivi Ticaret ve Sanayi Müdürlüğü Arşivi Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu, Tebliğler, Kastamonu, 1988 Turistik Kastamonu İhsan Ozanoğlu 1958 Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası Bülteni 2004 Yaman, Talat Mümtaz, Kastamonu Tarihi, 1935

65

Ata ERDOĞDU’nun Kitapları; ________________________________________________________1KASTAMONU FOLKLORU 1 Güncellenmiş, ilaveli olarak 4. baskıya hazırlanmıştır.

2- KASTAMONU FOLKLORU 2 Güncellenmiş, ilaveli olarak 4. baskıya hazırlanmıştır.

3- İLİMİZ KASTAMONU VE KARADENİZ BÖLGESİ (İlimiz KASTAMONU) Güncellenmiş, ilaveli olarak 4. baskısı yapılmıştır.

4- KIBRIS’TA İKİ YIL 2012 yılında baskısı yapılmıştır.

5- AMCAMIN GÖZYAŞLARI 2012 yılında baskısı yapılmıştır.

6- KASTAMONU DAVUL KÜLTÜRÜ VE KARAYILAN 2012 yılında baskısı yapılmıştır.

7- KASTAMONU EL DOKUMACILIĞI (Kastamonu DOKUMA KÜLTÜRÜ) Güncellenmiş ilaveli olarak 2. baskıya hazırlanmıştır.

Ata ERDOĞDU’nun Hazırlığı Devam Eden Çalışmaları YOL DURAKLARI (Hanlar, Hancılar, Yolcular) KASTAMONU ÇEVRESİNDE OYUN VE EĞLENCELER 100 YILLIK KASTAMONU BASINIDAN HABERLER ( 1878 -1978 )

66