Moderneenergie 9okt by Smart Media Agency AG

DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE HOOFDREDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID

MODERNE ENERGIE KLAAR VOOR DE TOEKOMST

OktOBer 2014

manOn jansen ‘Moderne energie is slimme energie’

mariken stOlk zonnne-energie gaat zonnige toekomst tegemoet

tips

zeven mogelijkheden om energie besparen

Vervoer Groen en goedkoop

Isolatie

Duurzaam de winter door

Wind

Oplossing aan de horizon

BEN WOLDRING ‘HET PERCENTAGE OVERSTAPPERS ZOU VEEL HOGER KUNNEN LIGGEN, ZEKER ALS JE KIJKT NAAR WAT ER IN HET BUITENLAND GEBEURT’

10.000+ bezoekers • 600+ exposanten • 60+ nationaliteiten •

Met conferentiesessies over: • de toekomst van de Noordzee als energiebron • dé markten voor de Nederlandse offshore maakindustrie • geopolitiek en energievoorzieningszekerheid www.offshore-energy.biz

edit Ori a l

‘moderne energie is slimme energie’

Veel leesplezier Lauréna Rutgers Project Manager

De wereld van de energie is in transitie. Duurzaam is het toverwoord. Maar waar gaat de energie van de toekomst vandaan komen? Manon Jansen, Boegbeeld topsector energie: “Moderne energie komt van duurzame én fossiele bronnen, wordt centraal én lokaal opgewekt en nationaal én internationaal gedistribueerd.”

met de overgang naar een duurzaam energiesysteem. Dit noemen we de energietransitie. Zon, wind en biomassa zijn de bronnen van de toekomst: schoon, altijd voorhanden en hernieuwbaar. Deze energietransitie schept bovendien werkgelegenheid en maakt ons minder afhankelijk van andere landen. Voor het ministerie van Economische Zaken was dit aanleiding voor energie een ‘Topsector’ in te richten. De Topsector Energie is een samenwerkingsverband van bedrijven, kennisinstellingen en overheid. Met elkaar bedenken en realiseren wij energie-innovaties die helpen bij verduurzaming en versterking van

nederland Is bezIg

04 Oplossing aan de horizon 05 Groen en goedkoop 06 Hoe komen we duurzaam de winter door? 08 Profielinterview: Ben Woldring

de energiesector. De overheid steekt er jaarlijks ongeveer 135 miljoen euro in en het bedrijfsleven draagt ongeveer hetzelfde bij. veranderen? Wat voor innovaties zijn nodig? Het oude systeem, waarin grote fossiele centrales zorgen voor ‘eenrichtingsdistributie’ naar eindgebruikers maakt plaats voor een fijnmazig decentraal netwerk waarin consumenten en bedrijven zelf energie opwekken en aan elkaar leveren. Iedereen kent inmiddels wel iemand met zonnepanelen op het dak. Deze fundamentele verandering in onze energievoorziening vergt nieuwe technieken en veranderingen in het energiesysteem; in de manier waarop we energie verdelen en verhandelen.

en WaT gaaT er dan

komt van duurzame én fossiele bronnen, wordt centraal én lokaal opgewekt en nationaal én internationaal gedistribueerd. Dat stelt hoge eisen aan de manier waarop we productie en distributie inrichten. We gaan toe naar ‘slimme’ energievoorziening. Intelligente netwerken, in vakjargon smart grids, geven voorrang aan duurzame energie, transporteren ván en náar de gebruiker, slaan energie tijdelijk op of schakelen

moderne energIe

naar reservecapaciteit als zon en wind het even laten afweten. Ook (huishoudelijke) apparaten worden steeds slimmer. Ze kunnen, geholpen door een slimme energiemeter, zichzelf aan- en uitschakelen. De afwasmachine draait dan overdag terwijl u aan het werk bent en niet ’s ochtends als de energievraag piekt en de elektriciteitsprijs het hoogst is. Moderne energie betekent dus ook dat we met informatietechnologie tot optimale afstemming van vraag en aanbod en lagere kosten voor de eindgebruiker komen. Nee, een visie die op korte termijn werkelijkheid wordt – op voorwaarde dat iedereen hier zijn schouders onder zet. Nu, niet later.

‘Zon, wind en biomassa COLOFON zijn de bronnen van de toekomst: schoon, altijd voorhanden en hernieuwbaar’

project manager: lauréna rutgers laurena.rutgers@smartmediapublishing.com productieleider: Fredrik lagergren hoofdredactie: Jerry Huinder, redactie smartmediapublishing.com tekst: Marc Hoeben, Jelmer Koers, sophie van Oostvoorn, Koos Plegt, suzanne Weijers Coverbeeld: Peter elenbaas vormgeving: coen Hospes, leon Mooijer drukkerij: Drukkerij noordHolland smart media publishing holland B.v. Prins Hendrikkade 164c, 1011 tB amsterdam. tel: +31 20 79 600 80, info.nl@smartmediapublishing.com, www.smartmediapublishing.com

Is dIT een droom?

deze specIal Moderne Energie staat vol vernieuwende vindingen op energiegebied. Een aantal daarvan komt voort uit het topsectorenbeleid. We geven die innovaties een vliegende start als we ze efficiënt weten in te passen in het energiesysteem. Dankzij een intelligent energiesysteem kan het aandeel duurzaam snel groeien, waarmee we bijdragen aan de doelen van het Nationaal Energieakkoord. Voor de Topsector is moderne energie dan ook vooral slimme energie.”

‘‘W

at is modern? Hebben we het dan over de laatste trend, of over de verre toekomst? Moderne energie betekent verder kijken dan onze neus op dit moment lang is. Olie, kolen en gas zijn nu onze voornaamste energiebronnen, zowel voor huishoudens, bedrijven en ons vervoer. Dat heeft lang gewerkt, maar kan in de toekomst niet doorgaan. Want de nadelen van fossiele energie zijn inmiddels ook bekend: de voorraden raken op, de winning is vervuilend en leidt tot te hoge CO2-uitstoot. Op termijn wordt fossiele energie hierdoor ook duurder.

OVER SMART MEDIA smart Media helpt haar klanten om merken te versterken en de verkoop van producten te stimuleren door het produceren van content die is afgestemd op de behoeften van de doelgroep.

Manon Jansen, Boegbeeld topsector energie

smart Media levert sinds 2007 content marketing-oplossingen van wereldklasse. Bel ons vandaag nog, zodat wij u meer kunnen vertellen over hoe we uw bedrijf kunnen helpen.

10 Zeven tips om energie te besparen 12 ‘Je draagt bij aan een duurzame samenleving’ 14 Zonnige energie

DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE HOOFDREDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID

Leeuwarden Groningen Harlingen Sneek Assen Den Helder Emmen Hoorn Alkmaar Amsterdam

Lelystad

Hengelo

leiden

Utrecht

Rotterdam Dordrecht Breda Middelburg

Zwolle

Arnhem

Nu heel Nederland door met uw elektrische auto In één dag heel Nederland doorrijden met uw elektrische auto? Dat kan. Allego zorgt ervoor dat bestuurders overal in Nederland eenvoudig en snel hun elektrische auto kunnen opladen. De afgelopen maanden plaatsten wij het grootste netwerk van snelladers langs en in de buurt van de snelwegen in Nederland, samen met The New Motion. U kunt uw elektrische auto nu opladen bij één van onze 32 snelladers. In 20 minuten is uw auto weer opgeladen tot 80%. Zo rijdt u zorgeloos heel Nederland door. Ons laadnetwerk blijven we uitbreiden. Op www.allego.eu/snelladers vindt u het actuele overzicht van onze snelladers. Komt u snel eens bij ons laden?

Nijmegen Tilburg Eindhoven

E-rijders willen hun auto overal en altijd zorgeloos kunnen laden. Allego maakt dit mogelijk. Samen met onder meer gemeenten en beheerders van parkeergelegenheden ontwikkelen we laadoplossingen op maat. Laden als service voor inwoners en gasten.

R Maastricht

2014_10_01 - Allego advertentie 262x130 mm.indd 1

Meer informatie? Ga naar www.allego.eu of volg ons op Twitter via @AllegoCharging.

02-10-14 15:56

ELEKTRISCH RIJDEN: MITSUBISHI MOTORS Als het gaat om elektrisch rijden, stelt Mitsubishi Motors de norm. Als enige autofabrikant met een volledig elektrisch model én een plug-in hybride SUV, kunt u met Mitsubishi Motors volledig elektrisch op weg. Voor ritten tot zo’n 140 kilometer kunt u met de i-MiEV prima uit de voeten. Voor een verre rit of reis biedt de Outlander PHEV uitkomst: elektrisch zoveel en zo vaak als u kunt maar ook op benzine als het moet. Beide Mitsubishi modellen zijn standaard geschikt voor snelladen.

• 4% bijtelling • Lease v.a. € 329,-*

• 7% bijtelling • Lease v.a. € 599,-*

De i-MiEV voor € 19.990,–

De Outlander PHEV vanaf € 39.990,–

Brandstofverbr.: 0 tot 1,9 l/100km 0 tot 44 g/km CO2-uitstoot:

Prijs incl. BPM/BTW, tenzij anders vermeld, excl. recyclingbijdrage, kosten rijklaarmaken af-Amstelveen. Afgebeeld model kan afwijken van de standaardspeciﬁcaties. De Mitsubishi Outlander PHEV wordt geleverd met 3 jaar Multigarantie/ Mitsubishi Assistance Package. *Leasen via Mobiel+ Leasing, tarief is excl. btw en brandstof, o.b.v. Operational Lease, 60 mnd, 20.000 km/jr, geldig t/m 30 september 2014. Afbeeldingen kunnen afwijken van standaard speciﬁcaties. Onder voorbehoud van drukfouten. Imp.: MMSN B.V., Amstelveen, contact@mmsn.nl. Wijzigingen voorbehouden.

beter ondernemen in een

optimaal binnenklimaat Overal waar mensen werken willen we het klimaat naar onze hand zetten. Want in een prettig werkklimaat worden betere prestaties geleverd. Met airconditioning zijn we in staat de gewenste temperatuur te creëren. Carrier is ‘s werelds grootste klimaatexpert. Als uitvinders van de airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u in elke werkomgeving de optimale oplossing te bieden. www.carrier.nl/klimaatoplossingen

turn to the experts

t oekom s t wi n dm o le ns

‘Het plaatsen van windparken en het onderhouden ervan op zee is veel duurder dan op land’ Jaap Warners

Oplossing aan de horizon In kleine groepjes of een veld vol. Op land én op zee. Windmolens nemen snel in hoeveelheid toe om zo broodnodige duurzame energie in te winnen. Tekst Koos Plegt

De bronnen van fossiele brandstoffen zijn niet onuitputtelijk en dus moet onze energiebehoefte daarnaast op een andere manier aangevuld worden. Windenergie is één van de oplossingen voor de toenemende energiebehoefte in Nederland en wordt steeds belangrijker voor de Nederlandse energieproductie. Inmiddels wordt voldoende opgewekt om een derde van alle huishoudens in Nederland van elektriciteit uit windenergie te kunnen voorzien. En ook bedrijven en gemeenten maken er steeds meer gebruik van. “Zes procent van de totale elektriciteitsbehoefte in Nederland wordt vervuld met windenergie”,

stelt Jaap Warners, voorzitter van de branchevereniging Nederlandse Wind Energie Associatie (NWEA). de hoeveelheid windenergie toenemen. Maar daartegenover trekt ook de vraag aan. De consument ziet steeds meer het belang van duurzame energievoorzieningen. De overheid erkent dit en stelt zich dan ook stevige doelstellingen: in het Energieakkoord is afgesproken dat in 2020 14 procent van alle energie duurzaam moet zijn. Wind op land moet toenemen van 2500 Megawatt naar 6000 Megawatt. Voor wind op zee is de doelstelling te groeien van 1000 naar 4450 Megawatt. Warners: “Er moet dus in korte tijd nog veel gebeuren.”

En In de toekomst zal

meer mensen de urgentie van windenergie erkennen, is het niet altijd even makkelijk om een windmolenpark neer te zetten, zo schetst Koen Haans van Witteveen+Bos, advies- en ingenieursbureau voor projecten in de sectoren water, infrastructuur, milieu en bouw.

Ondanks dat steeds

Vaak wordt gestuit op weerstand bij de omwonenden. Omwonenden ervaren vaak problemen met de landschapsvervuiling, het geluid of de slagschaduw die een windturbine teweeg brengt. Logischerwijs lijkt op zee de meest geschikte plek dus voor het plaatsen van

Warners. “Investeringen zijn noodzakelijk en op het moment wordt dit nog financieel gestimuleerd door de overheid om de energie betaalbaar te houden. Op termijn is het natuurlijk de bedoeling dat dit een volwassen markt wordt die zichzelf staande weet te houden.”

met zo min mogelijk overlast voor omwonenden.” Het is dan ook aan te raden om windmolens zoveel mogelijk te clusteren, zo is de mening van Haans. Hiermee is de overlast minimaal, en wordt de energie zo efficiënt mogelijk gegenereerd. ziet Haans als opkomende trend dat er kleine windparken geïnitieerd worden door particulieren of kleine collectieven. “Een goede ontwikkeling, omdat hiermee het draagvlak onder de omwonenden en betrokkenen van nature al groot is. Zij willen dat het project slaagt.” Ook Warners onderschrijft het belang van betrokkenheid. “Steeds vaker wordt hier bewust aandacht aan besteed bij het opzetten van een windpark. Omwonenden krijgen bijvoorbeeld direct korting op de elektriciteitsprijs of er wordt een fonds opgericht waarmee met de opbrengst maatschappelijke activiteiten gefinancierd kunnen worden.” Een duurzame win-win situatie, voor individu en maatschappij.

Naast schaalvergroting

‘Hierbij is het slim om mee te nemen in hoeverre de levenskwaliteit van omwonenden wordt beïnvloed’

kun je volgens Haans van tevoren een goede inschatting maken of het haalbaar is om op een bepaalde locatie windturbines te plaatsen. “Hierbij is het slim om mee te nemen in hoeverre de levenskwaliteit van omwonenden wordt beïnvloed.” Zo is voldoende afstand van een woonkern het antwoord op het probleem van slagschaduw en geluidsoverlast. Haans: “Ook waait het aan zee harder dan in het binnenland, wat eventueel voor meer geluid kan zorgen. Er zijn wel turbines beschikbaar die minder geluid produceren, maar deze leveren, afhankelijk van de locatie, mogelijk minder energie op. Die aspecten moet je afwegen om zoveel mogelijk rendement te kunnen halen,

Maar ook op land

Koen Haans

windturbines. Discussies over mogelijke hinder voor omwonenden spelen hier niet. “Maar het plaatsen van windparken en het onderhouden ervan op zee is veel duurder dan op land”, schetst

MEER WETEN OVER INVESTEREN IN DUURZAME ENERGIE? Kijk dan eens op duurzaaminvesteren.nl

Lees de testimonials van beleggers op de site

Keuze. Vrijblijvend aanbiedingen vergelijken. Gemak. Volledig online investeren. Controle. U bepaalt of en hoeveel u investeert. Transparantie. Toezicht door een erkende notaris.

Eenvoudig. Duurzaam. Voor iedereen.

U kent DuurzaamInvesteren.nl van o.a.: DuurzaamInvesteren heeft een vergunning als bedoeld in artikel 2:96 Wft voor het verlenen van beleggingsdiensten en staat onder toezicht van de AFM.

vervoer Trend 3 vragen aan...

Groen en goedkoop De nieuwe generatie autogebruikers kijkt steeds vaker naar het verbruik van een auto en de impact die dit heeft op het milieu. Hierbij speelt zeker een rol dat duurzamer soms ook goedkoper is. Tekst Suzanne Wijers

Autorijden heeft een grote impact op het milieu: fossiele brandstoffen raken op, de uitstoot van koolstofdioxide draagt bij aan de opwarming van de aarde en uitgestoten fijnstof kan op lokaal niveau voor gezondheidsklachten zorgen. De nieuwe generatie autogebruikers is zich hier steeds meer van bewust en gaat actief op zoek naar alternatieven, zoals het delen van een auto, carpoolen of het kiezen voor een (semi-)elektrisch voertuig. En wat blijkt? Duurzaam en goedkoop gaan in sommige gevallen prima hand in hand.

generatie meer geïnteresseerd in duurzaamheid én in hun portemonnee.” Brons doelt hiermee op de lage bijtelling voor plug-in hybride auto’s,

‘De technologie blijft zich ontwikkelen waardoor de actieradius van (semi-) elektrische auto’s zal toenemen’ Markus van Tol

waardoor het rijden van deze auto’s voor leaserijders vaak een relatief goedkope keuze is.

De technologie achter elektrische en hybride auto’s blijft zich ontwikkelen. Markus van Tol, woordvoerder van de ANWB, ziet hoe er sprongen gemaakt worden. “De technologie blijft zich ontwikkelen waardoor de actieradius van (semi-)elektrische auto’s zal toenemen.” En toekomstige innovaties spelen zich niet alleen af op het vlak van de voertuigen, maar ook op die van de laadpalen en snelladers. Van Tol: “In de toekomst zal het ongetwijfeld mogelijk worden om binnen nog kortere tijd je elektrische auto op te laden dan nu met een snellader het geval is. Zo is er bijvoorbeeld nu een technologie in ontwikkeling waarbij je een voertuig via een afdak draadloos kan opladen.” Zowel Brons als Van Tol ziet dat het aantal laadpalen en

Een manier om het milieu te ontlasten is het rijden met een (semi-)elektrische auto. Cijfers van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland laten zien dat er in ons land bijna 40.000 elektrische motorvoertuigen rijden, waarvan driekwart een semi-elektrische personenauto is, zoals de plug-in hybride. Anne Brons, directeur marketing & business development bij leasemaatschappij Alphabet, ziet dat een groeiend aantal autogebruikers geïnteresseerd is in elektrisch rijden, zeker de jongere generatie. “In de jaren ’80 was nog niemand met duurzaamheid bezig en koos iedereen voor de grootste en mooiste auto. Inmiddels is de jongere

Een andere manier waarop vooral de jongere generatie minder wil vervuilen, is door helemaal geen auto te kopen of door het delen van een auto. Brons: “De jongere generatie in de binnenstad hoeft niet per se meer een auto, want parkeermogelijkheden zijn vaak beperkt en het openbaar vervoer biedt voldoende mogelijkheden.” Bedrijven zien daarom steeds vaker dat het niet altijd nodig is om een fulltime leaseauto aan hun

‘Jongeren willen niet per se een auto; parkeermogelijkheden zijn vaak beperkt en het OV biedt voldoende mogelijkheden’ Anne Brons

medewerkers aan te bieden. Er wordt dan ook steeds vaker gebruikgemaakt van een deelauto. Dit is een auto die in het wagenpark van kantoor staat en alleen door medewerkers wordt gebruikt voor werkgerelateerde ritjes. Een deelauto wordt dus niet voor woon-werkverkeer gebruikt. Brons: “Een plug-in hybride auto is erg geschikt als deelauto, want het gaat om relatief korte afstanden. Dat is dus eigenlijk dubbel duurzaam.”

AWB ThermoElegance Advance CW3 met GRATIS klokthermostaat

Ecostat thermostatische doucheset

Nefit Proline NxT CW4

739,-

871,50

(incl. BTW)

Nu met 40,- aan gratis extra artikelen (incl. BTW)

snelladers in Nederland flink toeneemt, dus naast een toename van kwaliteit is er ook sprake van een groter aantal elektrische oplaadmogelijkheden.

(incl. BTW)

Anja van Niersen General Manager bij Allego. ■

Welke invloed heeft de realisatie van snelladers op markt van elektrisch vervoer?

“Dit is een enorme sprong voorwaarts. Reguliere laadpalen hebben namelijk al gauw een paar uur nodig, terwijl je met een snellader de auto in twintig minuten voor ongeveer tachtig procent oplaadt. Terwijl je een broodje eet, kop koffie drinkt of een broek past, laadt je auto dus op. Bedrijven met locaties dicht langs snelwegen, zoals grotere hotelketens, winkels en wegrestaurants spelen daar nu op in. Wanneer je een snellader op je terrein hebt, bied je immers onderscheidende service.” ■ Is dat niet duur? “De kosten die de locatie maakt, zijn doorgaans te verwaarlozen. Ze moeten een plek vrijmaken en zorgen dat er een kabel uit de grond komt. Vanaf daar is de laadpaal-operator verantwoordelijk voor de kosten en de technologie.” ■ Hoe kijkt u naar de toekomst?

“Ik verwacht dat de komende jaren een groot aantal auto’s met stekkers van de band zal rollen. En dan komen er natuurlijk ook weer meer snelladers, want mensen kopen geen elektrische auto als ze nergens kunnen laden. Het is een uitdaging om de juiste balans te vinden, maar met de resultaten van afgelopen jaar zijn we al heel goed op weg.”

Complete PV zonnepanelenpakketten

159,(incl. BTW)

Nu met 30,- aan gratis extra artikelen (incl. BTW)

De grootste in CV-ketels, radiatoren en sanitair Groot assortiment: verwarming, sanitair, dakbedekking en alle installatiematerialen Altijd in de buurt: 52 vestigingen in heel Nederland

0 5 JAAR

Professioneel advies: 225 deskundige medewerkers staan dagelijks voor u klaar Scherpe prijzen: alle A-merken tegen VASTE LAGE prijzen Ruime openingstijden: dagelijks van 07.00 - 18.00 uur en ook zaterdags geopend Telefonisch bestellen: via 0900 - 0231 (e0,01 p.m.) op werkdagen tot 22.00 uur Snelle levering: meestal uit voorraad, anders de volgende werkdag leverbaar Online bestellen: 150.000 artikelen op warmteservice.nl Aanbiedingen zijn geldig t/m 31-12-2014 – prijswijzigingen voorbehouden

50 JAAR

Mogelij k he d e n i s o l a t i e

‘Ten eerste is het verstandig om in ruimtes in huis die je niet gebruikt of waar je weinig bent, simpelweg de verwarming uit te laten’ Hans de la Porte

Loeiende verwarming, koude rekening De winter komt er weer aan. Tijd voor gezelligheid bij kaarslicht en feestdagen, maar natuurlijk ook van dalende temperaturen. Gevolg: een loeiende verwarming en dito rekening. Dat moet anders kunnen. Toch? Tekst Sophie van Oostvoorn

Koude voeten en een lage energierekening óf elke maand zwetend je energierekening open maken. Het is het één of het ander? Toch? Welnee, er is een scala aan manieren om energie te besparen zonder het koud te hebben. Isoleren bijvoorbeeld. En hoewel dit op de korte termijn soms wel wat kost, levert het op ten duur hartstikke veel op. Volgens Bertus Ritsma van Ritsema Isolatie Energie Advies verliezen huizen het meeste warmte door de muren, vloer en dak. Dit kan voorkomen worden door bijvoorbeeld de spouwmuur te isoleren. Vooral in huizen die voor 1980 zijn opgeleverd zijn de spouwmuren niet geïsoleerd en daardoor gaat er een hoop warmte verloren. Het isoleren van de spouwmuur is dus, zeker voor huizen gebouwd voor 1980, een goede manier om de warmte binnenshuis te houden. Het is wel een investering, maar deze heb je er na vier jaar alweer uit. “De beste oplossing is het inspuiten van de zogenaamde parels tussen de spouwmuren. Dat zijn piepschuimbolletjes en door de druk te regelen, kan je de ruimte tussen de muren mooi vullen. Het allerbeste is een lege spouw, die kun je mooi dicht maken”,

legt Ritsema uit. Dit is wel één van de duurste manieren, omdat je er natuurlijk iemand voor moet inhuren, maar het levert volgens Ritsma dan ook het meeste rendement op. Het isoleren van de vloer kan ook een goede manier zijn om het energieprobleem op te lossen, want naast dat een koude vloer oncomfortabel is, glipt ook hier veel warmte weg. Ritsma legt uit hoe dit voorkomen kan worden: “We gebruiken dan een soort schuim wat we direct op de onderkant van de vloer aanbrengen en zodra dit het oppervlak raakt, zet het uit en vormt het een isolatielaag.” Naast spouwmuurisolatie en vloerisolatie zijn andere vormen van isolatie eveneens belangrijk om energie te besparen. Dakisolatie bijvoorbeeld. Anne Ubbels van VIBA-Expo legt uit: “Je kunt je huis natuurlijk gewoon een dekentje om doen door aan de buitenkant te isoleren, maar als dit niet gaat, kun je het verschil ook maken aan de binnenkant.” Als je echt door de bomen het isoleerbos niet meer ziet, is het een idee om een kijkje

te nemen bij Viba Expo. In twee grote hallen presenteren architecten, bouwbedrijven, producenten, dienstverleners en overheidsorganisaties zich. Je kunt er workshops en lezingen

‘Het isoleren van de spouwmuur kan veel rendement opleveren, je verdient het binnen vier jaar weer terug’ Bertus Ritsema

bijwonen en rondleidingen krijgen. Anne Ubbels: “Wij richten ons op een innovatieve manier van bouwen, waarbij duurzaamheid centraal staat. Het doel is om partijen en consumenten zo goed mogelijk in te lichten over de mogelijkheden.” Ook Hans de la Porte van Vereniging Eigen Huis benadrukt het isoleren van muren, daken en vloeren belangrijk is om

energie te besparen. “Vooral vloerisolatie is belangrijk, omdat de kou die bij een slecht geïsoleerde vloer van de grond komt dan niet optrekt. Een goed geïsoleerde vloer maakt het huis ook comfortabeler.” natuurlijk andere manieren om energie te besparen tijden de winter. Stel je huis is al goed geïsoleerd, maar je wilt toch wat besparen? Hans de la Porte: “Ten eerste is het verstandig om in ruimtes in huis die je niet gebruikt of waar je weinig bent, simpelweg de verwarming uit te laten. Met deze simpele handeling kun je al 100 euro per jaar besparen.” Daarnaast weet iedereen natuurlijk dat het slim is om de verwarming een tandje lager te zetten, vooral als je zelf niet thuis bent. Alleen: dat vergeet je weleens. Gelukkig is hier een hightech oplossing voor. De la Porte: “Door middel van bediening op afstand met behulp van een smartphone kun je als je ’s avonds onverwachts niet thuis bent, gewoon de verwarming uitzetten. Want een thermostaat die afgesteld staat op tijd, springt anders gewoon aan.”

Maar er zijn

soms vergeten zijn tochtstrips, deze zijn vooral in oude huizen vaak te vinden. “Je ziet ze vaak, maar dan zijn ze oud en vergaan”, zegt De la Porte. “Een goede rubberen of duurzame tochtstrip houdt de tocht echt tegen. Dus als je tochtstrips in huis hebt, ga dan na of ze nog wel echt hun werk doen.” Daarnaast is het tenslotte belangrijk om apparaten als de Cv-ketel goed te onderhouden. “Veel mensen denken dat je een Cv-ketel alleen maar moet onderhouden omdat deze anders kapot gaat, maar wanneer je hem goed onderhoud en schoonmaakt, doet de ketel ook beter zijn werk.” En dit is natuurlijk weer terug te zien op de rekening.

Wat mensen verder

Water besparen Onze watervoorraad is geen onuitputtelijke bron. Zuinig omgaan met water is daarom van essentieel belang, voor onze portemonnee en het milieu. Op de eerste Nationale WaterSpaarders Dag begin september riepen waterleidingbedrijven en milieuorganisaties op om korter te gaan douchen. Twee minuten korter douchen scheelt al gauw 14 liter. Ook in het huishouden is vrij simpel te besparen. Zet de vaatwasser en wasmachine bijvoorbeeld alleen aan als ze ook echt vol zijn en was de auto niet met de tuinslang, maar met een emmer water en een spons. Ook het opvangen van regenwater voor bijvoorbeeld het bewateren van de planten, het dweilen van de vloer of het doorspoelen van het toilet is een vrij simpele manier om te besparen op drinkwater.

Milieuvriendelijke energiecentrale in huis Voor energiezuinig verwarmen, warm water opwekken én elektriciteit produceren is een milieuvriendelijke combiketel, zoals een HRe-ketel, de geschikte oplossing. Deze ketel verbruikt minder fossiele brandstoffen en veroorzaakt dus minder CO2-uitstoot. Het is eigenlijk een kleine energiecentrale is huis. Hoewel een dergelijke hoogrendementsketel een flinke investering is, kan het een besparing van de energierekening opleveren van 20 procent. Zeker voor mensen die veel gas verbruiken of een minder goed geïsoleerd huis hebben, is een HRe-ketel zeer geschikt. Er zijn verschillende soorten HRe-ketels verkrijgbaar. Momenteel is de HRe-ketel met een Stirling-aardgasmotor het meest ontwikkeld. Deze is voornamelijk geschikt voor woningen met een aardgasverbruik van ongeveer 2000 m3 per jaar of meer. Sommige gemeenten of provincies hanteren subsidieregelingen voor de aanschaf van een HRe-ketel.

Duurzamer wonen? Langlevejehuis.nl helpt je graag! Doe de test en ontvang persoonlijk advies. Je kunt direct aan de slag met besparen. Ga nu naar Langlevejehuis.nl en maak kans op een Quooker Fusion!

KIJK VANDAAG NOG WELK ENERGIELABEL UW WONING HEEFT! EN HOEVEEL U KUNT BESPAREN

NIE ISOLATIESUW YS VEROVER TEEM NEDERLANT D

Wilt u weten wat het energielabel van uw woning is? Kijk dan op: www.raabsrenovatiehuis.nl of www.energielabelatlas.nl. Deze websites verstrekken u nu al gratis het energielabel dat u in 2015 van de overheid krijgt. U ziet op de energielabelatlas alle woningen op één kaart. U voert uw postcode en huisnummer in waarna u het label kunt controleren en aanpassen, bijvoorbeeld als u al

SlimFix ® Deco zolderisolatie

energiebesparende maatregelen hebt genomen. U komt er dan achter wat u aan uw woning kunt doen om het label te ver-

De snelste en voordeligste manier om energie te besparen

beteren, hoeveel u kunt besparen op uw energierekening en hoeveel de aanpassingen ongeveer kosten. Uit onderzoek is gebleken dat woningen meer waard zijn en makkelijker

• Het snelst verwerkbaar = kostenbesparend, minder overlast.

verkocht worden als ze een ‘groen’ label hebben. Bij de verkoop of verhuur van een woning is de levering van het energielabel verplicht.

• Zeer eenvoudig te monteren dankzij gepatenteerde proﬁelen. • Een stootvaste witte binnenafwerking.

Voer uw pos tc in en u zie ode en huisnummer t gelijk het energielabel van uw won ing!

• Een luchtdichte aansluiting zonder extra handelingen. • Milieuvriendelijk en 100% recyclebaar.

AANNEMER

WORD MEER MET MINDER AANBIEDER WWW.RAABSREN

OVATIEHUIS.NL

< Productvideo www.zolderisoleren.nl

WWW.RAABSRENOVATIEHUIS.NL | WWW.ENERGIELABELATLAS.NL

Telegraaf_Slimfix_Deco_liggend_129x191.indd 1

11-11-13 13:25

Meer met minder! De meest moderne hardschuim spouwisolatieplaat Kingspan KOOLTHERM® K8 Spouwplaat

Traditionele isolatie

MEER DUURZAAMHEID MEER BESPAREN MEER DAGLICHT

Behoort tot de meest milieuvriendelijke producten

Het best isolerende isolatiemateriaal. Dus besparen in verbruik

Dunnere isolatie levert slankere muren op en geeft daglicht meer de ruimte

int ervie w

‘Je hebt nog een fors deel aan slapende klanten’ Steeds vaker kijkt de Nederlander of er door een simpele overstap van energieleverancier valt te bezuinigen. Toch zijn we nog veel te behoudend, vindt Ben Woldring. “En dat is echt dood- en doodzonde.” Tekst Marc Hoeben

beeld Peter Elenbaas

Klik, klik, klik. De routine is overduidelijk aanwezig. Telkens bekijkt Ben Woldring (29) wat de digitale snelweg hem te bieden heeft. Hij zit achter zijn bureau in het ouderlijk huis in Usquert, een vlek in het uiterste puntje van Groningen. Hier is het allemaal begonnen, voor het bedrijf dat inmiddels vier vestigingen heeft. Als dertienjarige bedacht Woldring de vergelijkingssite Bellen.com. Later volgden op dezelfde manier andere vergelijkingssites en groeide zijn Bencom Group uit tot een verzameling van negen ‘labels’, waaronder Gaslicht.com en Energiewereld.nl. Vooral door het werken aan de uitbouw van die laatste twee namen verdiepte Woldring zijn kennis over de ontwikkelingen op de sinds 2004 geliberaliseerde energiemarkt. Wat schiet er door je hoofd, als je denkt aan moderne energie?

“Dan gaat het om nieuwe vormen van opwekking, bijvoorbeeld door het installeren van zonnepanelen op je dak. Dan gaat het om elektrisch rijden, om de uitrol van de slimme meter.” Je bent bekend van vergelijkingssites als Energiewereld.nl en Gaslicht.com. In hoeverre heb je interesse in wat achter die wereld zit?

“Als je inzoomt op de energiemarkt zie je dat je te maken hebt met een oerwoud aan producten en tarieven. Je kunt contracten afsluiten voor een jaar, voor twee, drie, vier of zelfs vijf jaar. Dat kan met een vast tarief en met een variabel tarief. Als het variabel is, dan kan het per kwartaal of per half jaar wijzigen. Je hebt pakketten met groene stroom, je hebt normale pakketten van zogeheten grijze stroom. Je hebt mixpakketten, met geïmporteerde groene stroom, via certificaten van bijvoorbeeld waterkrachtcentrales in Zweden. Dat onderscheidt zich weer van

energie via windmolens in Nederland. Zo kan ik nog wel even doorgaan.” Hier kun je volslagen gek van worden.

“Wij willen echt de gids zijn voor de consument. We proberen het zo simpel mogelijk te doen. We zien twee doelgroepen wat betreft de bezoekers van onze sites: de satisfiers en de maximizers. De maximizers pluizen alles uit, bekijken echt alles op de site, kunnen zich uitleven door steeds verder in de details te klikken. Je ziet bijvoorbeeld het overzicht van de kosten, helemaal uitgesplitst. Je kunt kijken hoe het werkt als je zonnepanelen hebt en terug gaat leveren. Je ziet hoe de

‘Als je inzoomt op de energiemarkt: je hebt te maken met een oerwoud aan producten en tarieven’ opbouw van het product is, in biomassa, waterkracht, noem maar op. Je komt te weten of je zelf de hoogte van het voorschot nog kunt wijzigen, wat de extra diensten van de leverancier zijn. Je kunt door filmpjes een kijkje in de keuken van de leverancier krijgen.” En wat doen satisfiers ?

“Zij oriënteren zich heel kort, in de top 5 van pakketten. Zij kijken naar de euro’s en klikken snel op de button aanmelden. Dan werkt het heel eenvoudig en gaat het snel.” De energiemarkt is in 2004 vrijgegeven. Sinds die tijd is bijna de helft van Nederland een keer overgestapt.

“Vorig jaar was het een recordjaar volgens toezichthouder ACM. Stapte 13,1 procent van de huishoudens over. In 2012 12,5 procent.”

Heb jij ooit gedacht dat het zo’n vlucht zou gaan nemen?

“Nou, het betekent ook dat vorig jaar 87 procent van de huishoudens niet is veranderd. En dat is dood- en doodzonde. Het percentage overstappers zou veel hoger kunnen liggen, zeker als je kijkt naar wat er in het buitenland gebeurt. Kijk, wij zijn in 1998 begonnen met Bellen.com. Daar hebben we bij een ander product kunnen meemaken wat de liberalisering van een markt teweeg kan brengen. In 2003 begonnen we met Gaslicht.com, op basis van mailtjes met het verzoek om een site te lanceren in de geest van Bellen.com. We dachten wel dat het interessant kon gaan worden, maar er waren ook heel veel problemen. Grote energiebedrijven hadden er helemaal geen belang bij dat de markt werd opengebroken, ze konden alleen maar klanten kwijtraken. Elke nieuwkomer zou een klant afpakken. Dat was een groot verschil met de markt van de mobieltjes. Daar kreeg je steeds meer nieuwe klanten en werd de taart steeds groter. Het overstappen van energieleverancier betekende in het begin slechts een voordeel van enkele tientallen euro’s. Het was heel beperkt, nu gaat het om honderden euro’s. Het ging in het begin ook vaak mis. De politiek moest zich ermee bemoeien, gelukkig is de markt langzaam volwassen geworden en gaat het overstappen soepel. Maar die gedachte aan toen is nog lang in de hoofden van mensen blijven zitten.” Dat is nu weg?

“Die perceptie is wel weg, maar nog steeds denken sommigen dat het voordeel slechts enkele tientjes is. Als je de balans opmaakt na tien jaar liberalisering: je hebt nog een fors deel aan slapende klanten, ze laten een voordeel van honderden euro’s lopen en willen of kunnen zich niet verdiepen in de aard van de energiepakketten. Dat is opmerkelijk.”

Wat is het?

Hoe werkt het?

Vereniging Eigen Huis vecht voor een transparante energiemarkt, gezonde concurrentie en een eerlijke energierekening voor iedereen. Met de Collectieve Inkoop Energie bundelen we de kracht van consumenten en zorgen we voor een scherp aanbod en een veilige overstap. Inschrijven is vrijblijvend en het verplicht u tot niets. Hoe meer inschrijvers, hoe sterker we staan. Besluit u in te gaan op het aanbod? Wij zien er op toe dat de overstap veilig verloopt. Zo wordt besparen op uw energierekening een fluitje van een cent.

• • • •

is at nd gr ve i s b lij n ! e n ri j e e ij v l v e r hr e e e d sc h r i I n g e oo en v

Collectieve Inkoop Energie

Ook €245 besparen?

Schrijf vrijblijvend in tot en met 27 oktober via www.collectieveenergie.com Uiterlijk 9 november ontvangt u een persoonlijk aanbod U heeft tot en met 15 december om het aanbod te accepteren Accepteert u het aanbod niet? Dan hoeft u niets te doen en loopt uw huidige contract gewoon door. Dankzij ons zijn al ruim 155.000 mensen voor het eerst overgestapt en zij besparen nu gemiddeld €245,- per jaar op hun energierekening.

www.collectieveenergie.com VEH_adv_okt_2014_CIE.indd 1

03-10-14 09:18

‘Duurzaamheid vergt nadenken over de lange termijn en er hoort een politiek klimaat bij dat die lange termijn erkent’ Is het een trend dat mensen kiezen voor de groene varianten van energiepakketten?

“Een groep Nederlanders heeft echt een groen hart. Maar de groep die focust op de prijs blijft toch groter. Aan de aanbodkant is er wat dat betreft wel veel beweging.” De definitie van duurzaam of groen

Groene stroom

op laagcalorisch gas. Die angst voor Russisch gas was ongegrond.” Hoeveel mensen stappen via jullie jaarlijks over van energieleverancier?

“We hebben 2 miljoen bezoekers, enkele honderdduizenden stappen via ons over. Een vijfde tot een vierde van het totaal.”

lijkt me wel moeilijk.

“Leveranciers geven aan of de opgewekte stroom groen is. De waterkrachtcentrales in Scandinavië worden bijvoorbeeld groen genoemd. Het wordt gecontroleerd door de toezichthouders en dat levert een stroometiket op.”

Welk gevoel geeft dat?

Zijn we daar in Nederland

die tien jaar liberalisering is gebeurd?

streng in? Of gaat het er elders

“Het besef van de consument dat er een keuze is. En daarnaast: mensen gaan bewuster om met het gebruik van energie. Dat gevoel zal de komende jaren nog meer toenemen, door de slimme meter. Je kunt door een app elke dag zien wat het verbruik van een dag eerder was.”

“Ha. Dat we voorzien in een behoefte met onze informatievoorziening en dat we mensen kunnen helpen, door ze zo nauwkeurig mogelijk voor te lichten.”

Het begrip groene stroom wordt gebruikt om een onderscheid te maken met de zogeheten ‘grijze’ stroom. Fysisch gezien valt er in het elektriciteitsnet tussen beide vormen geen onderscheid te maken. Er zijn verschillende manieren waarop groene stroom kan worden opgewekt: via aardwarmte, via biomassa, via waterkracht, via windenergie of via zonnenergie. Maar groene stroom kan ook uit ouderwetse centrales komen. Daarin wordt vooral aardgas of steenkool verstookt, maar als hier een deel biomassa wordt bij gemengd, mag een deel van de elektriciteit als groene stroom worden verkocht.

Wat is het belangrijkste van wat er in

veel strenger aan toe?

“Ik heb niet het gevoel dat Nederland het braafste jongetje van de klas wil spelen. Het kan in heel Europa beter, er is nog geen sprake van een echte Europese energiemarkt. Dat zorgt voor verschillen. Zoals recent met de sluiting van een aluminiumfabriek in Delfzijl, omdat de energieprijs te hoog was. Maar als het gaat om duurzaamheid en Nederland heb ik wel het idee dat er momenteel mooie projecten lopen. Duurzaamheid vergt nadenken over de lange termijn en er hoort een politiek klimaat bij dat die lange termijn erkent. Het laatste dat je wilt, als je investeert in zonnepanelen, is dat de politieke koers verandert.”

En als het gaat om de omslag bij energiebedrijven?

“Het zijn echt commerciële bedrijven geworden, waarvoor de klanten geen nummertjes meer mogen zijn, maar waar mensen in een behoefte moeten worden voorzien. Die transformatie is nog niet voltooid, maar nog steeds bezig.”

smart Facts

Als het gaat om politiek: na de crash met MH17 werd het Russische gas opeens een issue. Hoe merkten jullie dat?

“We werden bestormd met vragen. Wij hebben zoveel mogelijk informatie verzameld en doorgegeven wat een organisatie als GasTerra vertelt. Het consumentengas hier komt voornamelijk uit Slochteren. Het Russische gas is hoogcalorisch, alle consumenten stoken

Als Ben Woldring geen vergelijkingssites had bedacht en eigenaar was geworden van Bencom Group, dan was hij? “Iets met kauwgomballen gaan doen, ha. Ik zat ze op m’n achtste langs de weg te verkopen.”

Slimme meter Het is de bedoeling dat vanaf 1 januari 2015 de zogeheten ‘slimme meter’ in zwang raakt. Netbeheerders gaan deze grootschalig aanbieden, waarbij de klant om de maand een gebruiksoverzicht ontvangt en aanvullende producten en diensten mogelijk zijn. De slimme meter kan aan een display of een app voor de smartphone worden gekoppeld. In de afgelopen jaren hebben meer dan 600.000 huishoudens een slimme meter gekregen. Uit de pilot kwamen geen zaken naar voren die een grotere uitrol in de weg stonden.

ADVERTORIAL

Wijzer met Warm Water ‘Wees wijs met water’, was een bekende slogan in de jaren tachtig. We gebruiken nu minder water dan vroeger, vooral door betere wasmachines. Maar we douchen steeds langer, en dat kost veel energie. Daarom is een oproep om slimmer en duurzaam om te gaan met warm water nog steeds nodig én nuttig, volgens Waterbedrijf Vitens.

circa zestig procent van de energierekening bepaald door het verwarmen van water’ stelt Birgitta. Dat kan slimmer én duurzamer. We weten dat één persoon gemiddeld 120 liter water per dag verbruikt en dat men gemiddeld 9 minuten onder de douche staat. Een gezin met 4 personen kan 220 euro per jaar besparen, als ze niet langer dan 5 minuten douchen.

In Nederland is geen tekort aan water. 1000 liter water kost slechts 1 euro en 10 cent. Daarom maken consumenten zich nauwelijks zorgen over hun waterverbruik. Volgens Vitens, het drinkwaterbedrijf in Utrecht, Flevoland, Gelderland, Friesland en Overijssel, is dat geen reden om achterover te leunen. ‘Als Vitens proberen wij onze klanten bewust te maken van de energie die het kost om water te verwarmen’ zegt Birgitta Kramer, manager duurzaamheid bij Vitens. ‘Bij een gemiddeld Nederlands gezin wordt

‘Als Vitens willen we onze klanten inzicht geven in hun verbruik. We zetten daarbij moderne middelen in. Zoals de Warmwaterwijzer, een handige online tool die inzicht geeft in energieverbruik in huis en hoeveel dat kost. We geven hierbij persoonlijke tips en adviezen om warm water te besparen.’ Daarnaast is Vitens actief met Waterspaarders, in samenwerking met het WNF, Unilever, the Missing Chapter Foundation en Eneco. ‘Via lesprogramma’s op school leren kinderen alles over water- en energiebesparing en

douchen ze niet langer dan 5 minuten’ vertelt Birgitta. Het drinkwaterbedrijf kijkt ook naar eigen energiebesparingen. En Vitens koopt voor 100% energie in van Nederlandse windmolens. Duurzaam water dus.

Gemiddeld waterverbruik per persoon per dag. 1,8

3,7 1,4 1,8

51,4

5,6

Totaal 119 liter

5,2

‘Op deze manier streven we ernaar de energieconsumptie en de bijbehorende CO2 uitstoot in onze bedrijfsvoering te reduceren,’ stelt Birgitta. ‘En dragen we bij aan een duurzame water- en energie huishouding van onze klanten, niet alleen vanuit noodzaak, maar ook omdat wij dit zien als onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een beter milieu begint tenslotte bij jezelf, om maar weer te eindigen met een bekende slogan uit de jaren tachtig.’

14,3

33,8 Bron, Vewin, mei 2014. 2013.

Wil je weten hoeveel water en energie jij kunt besparen, ga naar www.vitenswaterwerkers.nl/warmwaterwijzer.

OverZi Ch t ti ps

gebruIk led-lampen Een LED-lamp verbruikt veel minder energie dan andere lampen en is door zijn beperkte grootte op veel plekken inzetbaar. Een bedrijf als Google past de LED-technologie bijvoorbeeld toe om de Google Glass van licht te voorzien. In het huishouden zijn er echter ook mogelijkheden om de kleine lampjes in te zetten. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van de LED-lampjes in de gang om de vloer te verlichten. Bijkomend voordeel is dat bij brand de vluchtweg zichtbaar blijft.

Was op een lage TemperaTuur

leT op heT energIelabel

Als je al je was op 30 of 40 graden wast, bespaar je volgens de Consumentenbond al gauw dertig euro per jaar. Dankzij verbeterde wasmiddelen en machines wordt ook vuile was schoon bij lagere temperaturen. Draai wel een keer per maand een was op 60 graden om bacteriën te doden die in de wasmachine zitten. Alles schoon? Hang de was op aan de lijn in plaats van de droger te gebruiken om nog meer te besparen.

Op veel huishoudelijke apparatuur, zoals witgoed, airconditioners, verlichting en televisies staat een energielabel. De grootste energieslurpers krijgen het label D (rood), de meest zuinige apparaten krijgen het label A+++ (groen). De letter wordt toegekend op basis van het water- en/of stroomverbruik van het apparaat. Vanaf 1 september is ook elke stofzuiger die nieuw te koop is voorzien van een energielabel, waarmee een A+++ huishouden weer een stap dichterbij komt.

Zeven keer energie besparen Iedereen kent de uitspraak ‘een beter milieu begint bij jezelf’ nog wel. Jarenlang was dit dé waarheid voor veel natuurliefhebbers. Inmiddels wat minder vaak gebezigd, maar niet minder waar. nog steeds kan je zelf heel veel doen om energie te besparen. goed voor het milieu, én goed voor je portemonnee. TeksT KOOs Plegt

haal de sTekker uIT heT sTopconTacT

onTdooI de vrIezer regelmaTIg

Er is thuis bijna geen apparaat meer te vinden dat een echte uitknop heeft. Bijna altijd staan apparaten die niet gebruikt worden op een standby-stand. Als het alleen om de televisie zou gaan, zou het nog wel meevallen, maar als je alle andere apparatuur die op slaapstand staat erbij optelt, kan het stroomverbruik behoorlijk oplopen. Milieu Centraal stelt dat er 450 kilowattuur per jaar verloren gaat aan apparatuur die op standby staat. Trek die stekker eruit en bespaar tientallen euro’s per jaar.

Het is misschien niet het allerleukste werkje, maar het regelmatig ontdooien van de vriezer kan veel energieverbruik besparen. Opgehoopt ijs zorgt er namelijk voor dat er meer energie nodig is om de temperatuur in de vriezer op peil te houden. Let er daarnaast op de vriezer niet te dicht bij een radiator te plaatsen, want dit moet door het apparaat worden gecompenseerd door meer stroom te gebruiken. Als de binnentemperatuur van de vriezer -18 is, is dat overigens laag genoeg.

meTen Is WeTen De hier op deze pagina genoemde tips zullen zorgen voor een flinke energiebesparing, maar voor een optimaal resultaat kun je dit het beste zelf meten. Tegenwoordig zijn er steeds meer verschillende energiemeters en slimme thermostaten die bijhouden hoeveel energie er in een huishouden wordt verbruikt. Verwar dit overigens niet met een zogeheten ‘slimme meter’. Deze maken het mogelijk voor energieleveranciers om op afstand het energieverbruik te lezen. Netbeheerders installeren deze meters steeds vaker.

zorg voor geÏsoleerde ramen Er kan veel warmte de woning verlaten via slecht geïsoleerde ramen. Dit kan met het installeren van dubbel glas worden opgelost, maar dit is niet in elk pand haalbaar en vaak kostbaar. Een alternatief is het gebruiken van isolerende raambekleding. Uit onderzoek van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal blijkt dat als deze bekleding voor de ramen hangt, er tientallen procenten minder gas wordt verbruikt.

www.zonnelux.nl Duette® van Zonnelux. Als totaal leverancier van maatwerk raambekleding, heeft de Duette® stof een unieke honingraatstructuur, waardoor de Duette® niet alleen een trendy en decoratief product is, maar ook beschikt over functionele en energiebesparende eigenschappen. Door de isolerende eigenschappen van de stof wordt de warmteopname in de zomer gereduceerd tot wel 75% en in de koude wintermaanden kan het warmteverlies tot wel 60% gereduceerd worden. Bezoek onze site en laat u inspireren door de vele mogelijkheden! ADV TELEGRAAF.indd 1

22-09-14 09:15

NIEUW! DE MEEST WATERRESISTENTE VLOER OOIT

Trendy vloeren die tegen een stootje kunnen, dat is Quickâ&#x20AC;˘Step laminaat! ÂŽ

Geniet nu ook van de voordelen van laminaat in je badkamer of vochtige ruimtes met de nieuwe QuickStep IMPRESSIVE ULTRA: de meest waterresistente laminaatvloer ooit. Dankzij de beschermende en waterafstotende Hydroseal-laag, blijft het water liggen op het oppervlak en dringt het niet door de voegen. Nat schoonmaken was nog nooit zo gemakkelijk.

IMPRESSIVE ULTRA | IMU1857

Een stoere houtlook of elegant tegelmotief in je interieur met de voordelen van laminaat? Met Quick-Step kan het! Dankzij de brede keuze aan kleuren en stijlen vind je steevast een vloer die perfect past bij jouw persoonlijke smaak en stijl. Quick-Step laminaatvloeren hebben bovendien natuurgetrouwe structuren en voegen die perfect aansluiten bij het karakter van je vloer. Ze zijn tot in het kleinste detail afgewerkt, waardoor ze bijna niet te onderscheiden zijn van een parket- of tegelvloer. Het verzegelde oppervlak van de Quick-Step laminaatvloeren biedt een uitstekende bescherming tegen oppervlakkig vocht, zoals gemorste drankjes. Hierdoor zijn ze makkelijk schoon te houden. Bovendien zijn de Quick-Step laminaatvloeren tot 10 keer krasbestendiger dankzij de Scratch Guard-toplaag, zodat je nog langer kunt genieten van een mooie, natuurlijk ogende vloer. Ontdek wat een laminaatvloer kan doen in jouw interieur op www.quick-step.nl

CLASSIC | QSM075

EXQUISA | EXQ1552

expert p a ne l a l te rn a t i e v e n

‘Je draagt bij aan een duurzame samenleving’ Nieuwe typen energie. Leuk, maar wat heb je er nu werkelijk aan? “Fossiele brandstoffen zijn moeilijk te winnen en raken op, terwijl het oogsten van biomassa makkelijk gaat en er altijd bij kan worden geplant.” Tekst Jelmer Koers

Peter Wagener Voorzitter Dutch Heat Pump Association (DHPA)

Wat zijn de voor- en nadelen van dit type energie?

Hoe draagt de energiebron bij aan duurzaamheid?

Welke innovaties spelen er op het gebied van dit type energie?

Fokke Goudswaard Voorzitter Platform Bio-Energie

Ulco Vermeulen Voorzitter Topconsortia voor Kennis en Innovatie Gas

“Het grootste voordeel is het comfort. De warmtepomp geeft geleidelijk warmte af, waardoor er een stabiele verwarming van de ruimte plaatsvindt. Daarnaast draag je bij aan een duurzamere samenleving. Een nadeel van een warmtepomp zijn de kosten: de aanschaf van een warmtepomp is duurder dan die van een cv-ketel. Die investering verdien je wel terug in de periode daarna. De overheid heeft overigens een initiatief opgezet waarbij mensen die in duurzame energie willen investeren tegen een gunstig tarief kunnen lenen, om zo de aanschaf van duurzame energievormen te stimuleren.”

“Bio-energie zal je altijd kunnen opwekken, want planten en ander organisch materiaal groeien altijd weer aan. Ook zijn de toepassingen zeer divers. Je kan bio-energie niet alleen gebruiken om elektriciteit op te wekken, maar bijvoorbeeld ook om warmte op te wekken of autobrandstof te maken. Een ander voordeel is dat de biomassa die wordt gebruikt gemakkelijk is op te slaan. Een nadeel van bio-energie is dat er veel grond nodig is voor het verbouwen van de grondstoffen, zodat je moet oppassen dat dit niet ten koste gaat van het verbouwen van voedsel. Vaak wordt daarom alleen afval van landbouwproducten of van bossen gebruikt.”

“Het grootste voordeel van gas is dat het de meest efficiënte manier van grootschalig transport en opslag van energie biedt. De opslagcapaciteit van gas is tot duizend keer groter dan de opslag van energie in waterkracht in valmeren zoals bijvoorbeeld in de Alpen of Scandinavië wordt gedaan. Daarbij liggen de transportkosten voor aardgas tot twintig keer lager dan die voor elektriciteit. Een nadeel van gas is dat steenkool momenteel goedkoper is. Ook lijkt gas op dit moment geen goed imago te hebben.”

“Warmtepompen maken in plaats van fossiele energie gebruik van omgevingsenergie. De warmtepomp kan je zien als een omgekeerde koelkast. Een koelkast stuurt de warmte van de binnenkant naar buiten, terwijl een warmtepomp de warmte van buiten naar binnen haalt. Dit is een efficiënte manier van verwarmen en je reduceert de uitstoot van CO2, omdat er minder verbranding van fossiele brandstoffen plaatsvindt. Een warmtepomp verbruikt uiteraard wel elektriciteit, maar dankzij de opkomst van zonne- en windenergie wordt dit ook steeds duurzamer.”

“Bij het verbranden van biomassa is meer sprake van evenwicht tussen mens en natuur dan bij het verbranden van fossiele brandstoffen. Er komt net als bij het verbranden van fossiele brandstoffen CO2 vrij, maar als er weer nieuwe biomassa groeit, nemen deze planten en bomen die koolstofdioxide weer op uit de lucht. Het feit dat het mogelijk is om nieuwe bronnen te planten, draagt ook bij aan de duurzaamheid. Fossiele brandstoffen zijn moeilijk te winnen en raken op, terwijl het oogsten van biomassa makkelijk gaat en er altijd bij kan worden geplant.”

“Allereerst kan gas zelf vergroenen doordat je methaan uit biogas en biomassa kunt winnen. Verder kan het gebruik van aardgas een enorme bijdrage leveren aan het terugdringen van de CO2-uitstoot tegen relatief lage kosten. In vergelijking met een kolencentrale stoot een aardgascentrale namelijk de helft minder aan koolstofdioxide uit. Ook is aardgas een stuk schoner dan het verbranden van olie. Nieuwe vormen van duurzame energie, zoals zonne- en windenergie, hebben pieken en dalen in hun energieopbrengst. Gas is snel bij te schakelen en daarom geschikt om de Nederlandse energietoevoer stabiel te houden. De infrastructuur om gas te transporteren is al aanwezig.”

“Vroeger moest een huis aan veel eisen voldoen voordat er een warmtepomp kon worden geïnstalleerd, maar dankzij verschillende deelinnovaties is inmiddels 70 tot 80 procent van de Nederlandse woningen geschikt voor een of meerdere pompen. Dit komt ook door de opkomst van de hybride warmtepomp. Deze pomp kan naast een cv-ketel worden geplaatst, waarbij de warmtepomp gedurende 90 procent van het stookseizoen (van oktober tot april) zorgt voor het verwarmen van de woning. De cv-ketel zorgt dan voor het warm tapwater en voor verwarming in de paar weken dat het buiten écht te koud is om middels een warmtepomp warmte aan de buitenlucht te onttrekken. Dankzij de milde winters is deze periode overigens steeds korter.”

“De innovaties binnen de bio-energiebranche spelen zich af op zowel het gebied van technologie als van regelgeving. Dankzij technologische innovaties is het nu bijvoorbeeld mogelijk om energie op te wekken uit in het IJsselmeer gekweekte algen. Ook worden de ketels en vergistingsreactoren continu aangepast om de verbranding efficiënter te maken. Om bio-energie verder te laten groeien zal verbeterde regelgeving nodig zijn. Zo zijn er nu gevallen bekend waarbij landbouwgrond wordt gebruikt om palmolie te winnen, terwijl de lokale bevolking deze grond hard nodig heeft om voedsel te verbouwen. Het kan niet zo zijn dat energieopwekking ten koste gaat van de benodigde voedselproductie.”

“Er zijn tal van ontwikkelingen gaande zowel aan de productiezijde als aan de kant van de markt. Een van de belangrijkste innovaties op dit moment is power-to-gas. Hierbij wordt via een slimme omzettingstechnologie waterstofgas uit duurzame elektriciteit geproduceerd. Dat kan direct worden gebruikt of door toevoeging van kooldioxide in methaan worden omgezet. Zo ontstaat een ‘groen’ synthetisch gas dat makkelijk in het aardgasnet kan worden bijgemengd. De rol van gas zoals we die kennen is nog lang niet uitgespeeld, de voorraden zijn namelijk erg groot. Maar we moeten tegelijkertijd wel naar vernieuwing kijken.”

3 x ANDERS VERWARMEN

Wanneer de temperatuur in huis daalt, zijn we geneigd om snel de energie-intensieve CV-installatie in te schakelen. Maar tegenwoordig zijn er tal van alternatieven om het behaaglijk warm te hebben.

1. Milieuvriendelijk - pelletkachels Een moderne pelletkachel combineert de sfeer van een haard en de regelbaarheid van een CV-installatie. De kachels branden op kleine korrels van houtafval, oftewel pellets.

2. Verplaatsbaar - petroleumkachels Petroleumkachels verwarmen zonder gas, leiding of afvoer. Ze hebben een hoogmoderne brander en werken op zuivere kachelbrandstof. De eenvoudige enkelbranders hebben zelfs geen stroom nodig.

3. Energiezuinig - warmtepomp Een wandmodel airco met warmtepomp koelt in de zomer en verwarmt in de winter. Bij Qlima verzorg je de installatie grotendeels zelf. Kenmerkend zijn het hoge rendement en de fluisterstille werking.

• CO2-neutraal • Sfeervolle vlam • Hoge capaciteit

• Eenvoudig verplaatsbaar • Binnen 5 minuten warm • Laag energieverbruik

• Verwarmen en koelen • Energiezuinige Inverter-techniek • Lager energieverbruik dan HR-ketel

Meer info op Qlima.nl

Saskia en Wim van Soest stapten over naar het nieuwe verwarmen

“We genieten nu van warmte, zonder aardgas te verspillen”

Minimaal 50% minder CO2-uitstoot door halvering van het gasverbruik met de Daikin Intergas Hybride

Saskia en Wim van Soest hechten veel waarde aan comfort in huis, maar vinden het ook belangrijk om bewust om te gaan met het milieu. Niet voor niets stapten ze over op het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride. Een verwarmingssysteem dat de warmte voor een groot deel uit de buitenlucht haalt, ook als het buiten vriest. “Zelfs de meest zuinige cv-ketel verbruikt nog onnodig veel gas, een fossiele brandstof die zorgt voor veel CO 2 -uitstoot. Met de Daikin Intergas Hybride verbruiken wij nu minder dan de helft aan aardgas, omdat de warmtepomp het meeste werk doet en de cv-ketel alleen bijspringt als het echt nodig is. Wij genieten nu van het comfort en de warmte die we gewend waren met onze oude cv-ketel, maar dan zonder aardgas te verspillen. En dat is een heel prettig idee.” Kijk voor het hele verhaal op daikin.nl/ervaringen.

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

C hrOni Cl e

Zonnige energie zonnepanelen zijn milieuvriendelijk en betaalbaar. De prijs is de afgelopen vijf jaar gehalveerd. en ook als de zon niet schijnt is er voldoende licht om met zonnepanelen elektriciteit op te wekken. TeksT MarIKen stOlK van MIlIeu centraal

‘Het belangrijkste is dat de installatie van zonnepanelen correct gebeurt’

kabels nodig. Vaak produceren zonnepanelen stroom op een moment dat de eigenaar geen stroom gebruikt. Die stroom wordt dan geleverd aan het elektriciteitsnet. De energieleverancier verrekent de levering vervolgens met je elektriciteitsrekening (dat heet salderen) en daarvoor betaal je dezelfde prijs als je betaalt voor je stroom (gemiddeld 0,23 euro per kWh). Deze zogenoemde salderingsregeling blijft in ieder geval tot 2020 in stand. zonnepanelen aan Europese kwaliteitsnormen voldoen om verhandeld te mogen worden. Zonnepanelen van slechte kwaliteit worden dus niet verkocht.

verder moeTen

De laatste jaren stijgt het aantal geïnstalleerde zonnepanelen explosief. In 2012 verdrievoudigde het aantal geïnstalleerde zonnepanelen; in 2013 verdubbelde het nog eens. Mooie cijfers, maar toch hebben consumenten een slecht beeld van de aanschafkosten. Veertig procent van hen overschat deze kosten, en nog eens veertig procent schat de kosten te laag in. Een zonnepanelensysteem van 6 panelen kost, inclusief omvormer en installatie, ongeveer 2.900 euro. Milieu Centraal heeft berekend dat het rendement van een investering in zonnepanelen vergelijkbaar is met een rente van zes procent op een spaarrekening. van zonnepanelen is vaak onduidelijkheid. Hoe werkt het eigenlijk? Zonnepanelen maken elektriciteit doordat zonlicht elektrische spanning opwekt tussen de twee laagjes silicium die op een paneel zitten. Om deze spanning om te zetten naar bruikbare wisselstroom voor het elektriciteitsnet, zijn behalve panelen ook een omvormer en elektriciteits-

ook over de WerkIng

‘De laatste jaren stijgt het aantal geïnstalleerde zonnepanelen explosief’ Het belangrijkste is dat de installatie van zonnepanelen correct gebeurt. Kies dus voor een vakbekwame installateur. Het is verder slim om na te gaan welke garanties je krijgt en van wie? Krijg je garantie van de leverancier, importeur of de fabrikant? En waar is de fabrikant gevestigd? In Nederland of Europa of verder weg, in China? Garanties op de techniek gelden doorgaans vijf tot tien jaar. Let tenslotte op de garantie op de techniek van de omvormer, dit is meestal het meest kwetsbare onderdeel van de zonnepaneleninstallatie.

een zonnepanelensysteem van zes panelen kost, inclusief omvormer en installatie, ongeveer 2.900 euro.

Proteer van de kracht van de zon Direct inzicht in uw rendement met het Zonnepanelen Advies Kijk op nuon.nl/zon

Gratis oﬀerte*

Persoonlijk advies Bent u benieuwd hoeveel zonnepanelen er op uw dak passen? En wat uw rendement kan zijn? Met het persoonlijke Zonnepanelen Advies krijgt u direct antwoord op deze vragen.

Btw-TeruggaveService De btw over uw zonnepanelen kan worden teruggevraagd. In samenwerking met een partner biedt Nuon u de Btw-TeruggaveService. Dit kan u vele honderden euro’s voordeel opleveren!

Zonnepanelen 10 jaar volledige garantie op uw�zonnepanelensysteem Persoonlijk vrijblijvend advies van�experts Inclusief volledige installatie

* Aansluitend op het online Zonnepanelen Advies kunnen wij u bellen voor een gratis persoonlijke oﬀerte. Wilt u een adviseur aan huis? Dan zijn hier mogelijk kosten aan verbonden.

Schone zaak Jij tevreden, je klanten tevreden

‘Schone lucht is natuurlijk geweldig, maar moet niet ten koste gaan van m’n zaak!’ Dat zijn wij volledig met je eens. Gelukkig zijn elektrisch rijden en ondernemen een prima combinatie.

Kilometers ver Denk jij dat je meer oplaadt dan rijdt? Ondernemers rijden gemiddeld 50 kilometer per dag. Op een volle accu rijdt een gemiddelde E-bestelbus 125 km. Van hartje Utrecht naar hartje Rotterdam en terug is dus geen enkel probleem. Zonder tussendoor op te laden!

Schone zaak

Kilometers ver

Geen fijnstof, geen roet, geen CO2 en geen lawaai. Van de lagere kosten word jij vrolijk, maar elektrisch rijden zorgt ook voor een lach op het gezicht van jouw klanten. Snel, schoon en stil je spullen bezorgen of je diensten leveren; een elektrische bestelbus is méér dan een volwaardige vervanging van je ouderwetse bedrijfswagen.

e-bestelbus.nl

Voordelig vervoeren Voordelig vervoeren

Rotterdam, Utrecht, Amsterdam en de Metropoolregio Amsterdam spannen zich samen met de ANWB, het Europese programma Life+ en diverse marktpartijen in om schoner vervoer bij ondernemers in Nederland te stimuleren. Om steeds meer ondernemers elektrisch te laten rijden, is e-bestelbus.nl opgezet. Via deze site informeren we jou over de mogelijkheden en helpen we je op weg bij de aanschaf van een E-bestelbus.

Is een elektrische bestelbus duur? Een E-bestelbus is goedkoper dan een fossiele bestelbus. De overheid vindt schone lucht zo belangrijk dat er bijzonder veel fiscale voordelen en subsidies voor een elektrische bestelbus zijn. Daarbij bespaar je enorm op onderhoudskosten – je hebt geen slijtage op dynamo, startmotor, koppeling en veel minder regulier onderhoud. Tanken is ook vele malen goedkoper. De regelingen kunnen per gemeente verschillen, maar via e-bestelbus.nl helpen we je graag op de goede weg richting jouw eigen elektrische bestelbus.

Kilometers goedkoper Kilometers goedkoper

Een volle accu in plaats van een volle tank. Je rijdt voor ongeveer half geld. Geen 8 euro aan diesel, maar zo’n 4 euro aan stroom per 100 km. En je hoeft er niet eens voor naar een tankstation te rijden, want je kunt eenvoudig thuis, op je werk of bij een oplaadpunt op straat je auto opladen. Moet je tijdens een lange rit bijtanken? Verspreid over de Randstad vind je duizenden plaatsen om op te laden, waaronder tientallen snellaadpalen.

E-bestelbus is een initiatief van:

Boosting Electromobility LIFE11/ENV/NL/793

MRA elektrisch Project funded with contribution from the LIFE financial instrument of the European Union