Een proces(industrie) van lange adem?

De procesindustrie hoeft niet per se vervuilend en energie-intensief te zijn. Daarom levert men vandaag heel wat duurzame inspanningen. Dat moet ook, aangezien ruim 95 procent van de in Europa geproduceerde producten en goederen gelinkt is aan chemie of chemische processen.

Enerzijds is de (proces)industrie verantwoordelijk voor significante omzet en (in)directe tewerkstelling in ons land, anderzijds is de nood aan verduurzaming groot. Zo zijn de sectoren chemie, petrochemie en staal samen verantwoordelijk voor 90 procent van de Vlaamse industriële CO2-uitstoot. De ambities zijn gelukkig even groot: zo wil de Vlaamse industrie tegen 2050 klimaatneutraal worden. Belangrijkste speerpunten: biomassa als grondstof; circulair gebruik van kunststoffen via doorgedreven recyclage; transformaties van processen via elektrificatie en gebruik van waterstof; afvang en hergebruik van CO2. Doorgedreven en zelfs disruptieve innovatie zal hierbij nodig zijn.

Binnen de procesindustrie tekenen zich twee grote domeinen af waarop men winst kan boeken. De energievraag van de processen enerzijds en de grondstoffen anderzijds. Pieter Nachtergaele onderzoekt met en voor chemiebedrijf Oleon het gebruik van hernieuwbare grondstoffen en energie in de chemische industrie. “Veel traditionele chemische processen hebben een hoge energievraag”, vertelt hij. “Dat maakt ze niet per se vervuilend, omdat ze hun energiemix op verschillende manieren kunnen verkrijgen. Maar de voorbije jaren heeft de sector toch vooral ingezet op energiebesparing. Met succes: Europees gezien maakt men vandaag in de sector meer producten met minder energie.”

Een mooi resultaat, maar geen reden om op onze lauweren te rusten. Jan Van Havenbergh is directeur van Catalisti, de speerpuntcluster van chemie en kunststoffen die bedrijven, kennisinstellingen, universiteiten en overheid samenbrengt rond innovatie en verduurzaming. Daarnaast is Catalisti regisseur van het Moonshot-innovatieprogramma, geïnitieerd door de Vlaamse overheid en ondersteund door VLAIO. Dat wil de hierboven vernoemde klimaatdoelstellingen voor de chemie, petrochemie en staalindustrie tegen 2050 helpen realiseren.

“Het laaghangend fruit is ondertussen geplukt”, vertelt hij. “Vooral omdat de chemiesector al decennialang werkt aan het terugdringen van zijn eigen energie- en grondstoffenverbruik. Maar ondanks de geboekte winsten blijft het doel om de efficiëntie op dat vlak verder op te drijven, al wordt het steeds moeilijker om dat beter te doen. Vandaar dat nieuwe technologieën, producten, grondstoffen en productieprocessen nodig zijn om de nooit geziene maatschappelijke klimaat- en energieuitdaging te realiseren.”

Toch blijven de opportuniteiten zich aandienen. “Zo kunnen we het gebruik van fossiele brandstoffen al sterk reduceren door het inzetten van warmtekrachtkoppelingsinstallaties die tegelijkertijd warmte en elektriciteit produceren”, zegt Nachtergaele. “Daarnaast kijkt men naar elektrificatie van processen, waarbij je elektriciteit uiteraard bij voorkeur uit hernieuwbare bronnen wint. Voor sommige processen is er ondertussen ook een biotechnologisch alternatief, die mildere procescondities vereisen, waardoor hun energievraag lager is.”

Ook het gebruik van fossiele, klimaatbelastende grondstoffen wordt in vraag gesteld. “Hier kijken we naar alternatieven die uit biomassa worden gewonnen”, aldus Nachtergaele nog. “Zo gebruikt Oleon vandaag al koolzaadolie en zonnebloemolie. Maar ook hout en zijstromen uit de landbouw zijn een optie. Ook de koolstof die men uitstoot als CO2 tijdens industriële processen kan men terug als grondstof gebruiken.”

Al van in de ontwerpfase van een product kun je nadenken over hoe het einde van de levenscyclus een tweede leven kan krijgen, of over meer procesefficiëntie. “Als geen ander bezit de chemie knowhow over moleculen en materialen, en chemische en biotechnologische processen”, aldus Van Havenbergh. “Zo kan chemische recyclage kunststofafval ontbinden tot op moleculair niveau, om zo herbruikbare grondstoffen te leveren voor de chemiesector.”

“De chemische procesindustrie in Vlaanderen is essentieel om een duurzame ontwikkeling van onze maatschappij te garanderen”, besluit Van Havenbergh, “omdat de producten bijdragen aan het invullen van zowat alle maatschappelijke behoeften – van de meest elementaire tot de meest gesofisticeerde.”

De chemische procesindustrie is essentieel om een duurzame ontwikkeling van onze maatschappij te garanderen.

— Jan Van Havenbergh, Catalisti

Circulair produceren is vooral samenwerken

In zo goed als alle takken van de samenleving valt er steeds een link met chemie te vinden. Deze chemie wordt vaak geassocieerd met zware en vervuilende producten die belastend zijn voor de planeet. Toch focussen heel wat bedrijven tijdens het productieproces op circulariteit.

“Om onze chemische producten zo zuiver mogelijk te maken beletten we in de eerste plaats dat onzuiverheden hun toegang tot het product kunnen vinden. Aan de hand van hoge kwaliteitseisen en bewuste materiaalkeuzes in de processen kunnen we voorkomen dat er bijvoorbeeld minuscule deeltjes ijzer, chroom of nikkel mee verwerkt zouden worden. Door deze elementen te vrijwaren uit onze chemische producten gaan we milieuvriendelijk te werk”, zegt David Engelen, algemeen directeur van PVS Chemicals Belgium. De uitstoot op zijn beurt, wordt dankzij een ingenieus gaswassysteem geneutraliseerd zodat er geen vervuilende impact is op de naburige omgeving.

“Bij de verbranding van zwavel wordt zwaveldioxide gevormd die op haar beurt in de reactor geconverteerd wordt tot zwaveltrioxide. Dit zwaveltrioxide wordt dan gebruikt om verschillende eindproducten te vervaardigen. Het niet omgezette zwaveldioxide wordt tijdens dit proces opgevangen om weer maximaal om te zetten in een ander eindproduct. Daarbovenop wordt de warmte die tijdens dit hele proces vrijkomt, omgezet in stoom en onder andere gebruikt voor de verwarming van grondstoffen, luchtstromen en gebouwen”, verduidelijkt Engelen. We spreken hier van energie-integratie. De opgevangen warmte wordt zowel intern als extern gebruikt. “Door deze methode werken we bij PVS op CO2-negatieve manier, er worden namelijk nergens fossiele brandstoffen ingezet, wat het milieu enkel maar ten goede komt”, zegt Engelen.

Circulair werken is ook vooral samenwerken. Zowel de producent als de afnemer kunnen zich inzetten in het bekomen van een circulaire industrie. “Een goed voorbeeld van een circulaire samenwerking is de wisselwerking tussen PVS en Proviron. PVS produceert zwavelzuur waar zwaveltrioxide in opgelost zit. Deze vloeibare materie wordt met een vrachtwagen geleverd tot bij Proviron, waar zij op hun beurt het zwaveltrioxide eruit onttrekken. Dan keert de vrachtwagen met de vloeistof terug waarmee vervolgens opnieuw geproduceerd wordt. Er gaat enerzijds niets verloren en zwaveltrioxide vervoeren in een vloeistof is veel minder gevaarlijk dan als gas”, aldus Engelen. Samenwerken is essentieel, en dat kan ook ondergronds. “Nu verdelen we de stoom die we tijdens de productie maken reeds aan een naburig gelegen bedrijf, maar dit zou nog op een veel grotere schaal mogelijk zijn. Aan de hand van een gezamenlijk warmtenetwerk zouden bedrijven en zelfs woonwijken beroep kunnen doen op de warmte die door de aangesloten bedrijven wordt opgewekt. Met deze wisselwerking zou er niets verloren gaan en kan alle warmte zo efficiënt mogelijk ingezet worden”, zegt Engelen, die benadrukt dat er momenteel al met enkele partners een circulaire samenwerking bestaat, en dat die samenwerking zal enkel maar groeien.

Bij PVS werken we op CO2-negatieve manier, er worden namelijk nergens fossiele brandstoffen ingezet.

David Engelen

Algemeen directeur

PVS Chemicals Belgium NV is gevestigd in de haven van Gent en is onderdeel van de Amerikaanse PVS Chemicals groep. PVS Chemicals Belgium is gespecialiseerd in zwavelchemie en focust zich daarbij vooral op nicheoplossingen met een hoge zuiverheidsgraad. De Belgische tak bestaat uit 40 werknemers en resulteert jaarlijks een verkoop van 20 tot 25 miljoen euro. Door het zwavel makkelijk te kunnen omzetten naar verschillende producten staat PVS Chemicals Belgium erg gekend voor haar flexibiliteit en sterke affiniteit ten opzichte van elke klant.

KANEKA BELGIUM NV maakt deel uit van de Japanse Kaneka groep, een technologiegedreven multinational en wereldspeler op vlak van macromoleculaire- en fermentatietechnologie.

Opgedeeld in drie verschillende productie-eenheden ontwikkelen en produceren we in onze vestiging in Westerlo hoogtechnologische componenten voor functionele- en geschuimde kunststoftoepassingen voor de EMEA-markt. Onze hal abrikaten vinden hun weg naar tal van alledaagse toepassingen. We leveren in een B2B omgeving naar nationale en internationale klanten binnen een groot aantal industrieën, zoals automotive, bouw, transport, gezondheidszorg, verpakking, doe-het-zelf, sport en vrije tijd.

Innovatie leidt tot groei en duurzaamheid.

www.kaneka.be/careers

• Kaneka MS polymeren worden ingezet als het actieve basisbestanddeel voor hoogwaardige elastische lijm- en voegkitten en coatings. • Daarnaast produceren we ook polymeermaterialen (“impact modi ers”) die de slagvastheid, glans en weerbestendigheid van kunststo en verbeteren. • Onze verschuimde polyethyleen- en propyleendeeltjes vormen onze derde productlijn. Omdat ze licht, vormvast, erg schokbestendig én recycleerbaar zijn, kennen ze vele toepassingen in de automobiel-, verpakkings- en residentiële sector. • Bij Kaneka is het onze passie om grenzen te verleggen van wat technologisch mogelijk is en zo een duurzame toekomst na te streven. Met ons Green Planet™ Project Team ontwikkelen we in Westerlo mee aan de toekomst van Kaneka’s bio-gebaseerde en biologisch afbreekbare polymeren. Dankzij doorgedreven investeringen in R&D en onze continue focus op innovatie, duurzaamheid en veiligheid zijn we al bijna 50 jaar stevig verankerd in de Vlaamse chemiecluster en het economische landschap.

De sleutel om te blijven groeien, ligt bij onze medewerkers. Daarom zoeken we voortdurend

nieuw talent om ons team te versterken.

We kunnen dus heel wat troeven uitspelen. Zeker niet onbelangrijk is dat je in een vlot bereikbare en levrije omgeving werkt!

Spontane sollicitaties zijn altijd welkom!