16 KLIMAATNEUTRAAL 2050
FOKUS-ONLINE.BE
Een proces(industrie) van lange adem? De procesindustrie hoeft niet per se vervuilend en energie-intensief te zijn. Daarom levert men vandaag heel wat duurzame inspanningen. Dat moet ook, aangezien ruim 95 procent van de in Europa geproduceerde producten en goederen gelinkt is aan chemie of chemische processen.
E
nerzijds is de (proces)industrie verantwoordelijk voor significante omzet en (in)directe tewerkstelling in ons land, anderzijds is de nood aan verduurzaming groot. Zo zijn de sectoren chemie, petrochemie en staal samen verantwoordelijk voor 90 procent van de Vlaamse industriële CO2-uitstoot. De ambities zijn gelukkig even groot: zo wil de Vlaamse industrie tegen 2050 klimaatneutraal worden. Belangrijkste speerpunten: biomassa als grondstof; circulair gebruik van kunststoffen via doorgedreven recyclage; transformaties van processen via elektrificatie en gebruik van waterstof; afvang en hergebruik van CO2. Doorgedreven en zelfs disruptieve innovatie zal hierbij nodig zijn. Binnen de procesindustrie tekenen zich twee grote domeinen af waarop men winst kan boeken. De energievraag van de processen enerzijds en de grondstoffen anderzijds. Pieter Nachtergaele onderzoekt met en voor chemiebedrijf Oleon het gebruik van hernieuwbare grondstoffen en energie in de chemische industrie. “Veel traditionele chemische processen hebben een hoge energievraag”, vertelt hij. “Dat maakt ze niet per se vervuilend, omdat ze hun energiemix op verschillende manieren kunnen verkrijgen. Maar de voorbije jaren heeft de sector toch vooral ingezet op energiebesparing. Met succes: Europees gezien maakt men vandaag in de sector meer producten met minder energie.” Een mooi resultaat, maar geen reden om op onze lauweren te rusten. Jan Van Havenbergh is directeur van Catalisti, de speerpuntcluster van chemie en kunststoffen die bedrijven, kennisinstellingen, universiteiten en overheid samenbrengt rond innovatie en verduurzaming. Daarnaast is Catalisti regisseur van het Moonshot-innovatieprogramma,
tegelijkertijd warmte en elektriciteit produceren”, zegt Nachtergaele. “Daarnaast kijkt men naar elektrificatie van processen, waarbij je elektriciteit uiteraard bij voorkeur uit hernieuwbare bronnen wint. Voor sommige processen is er ondertussen ook een biotechnologisch alternatief, die mildere procescondities vereisen, waardoor hun energievraag lager is.”
De chemische procesindustrie is essentieel om een duurzame ontwikkeling van onze maatschappij te garanderen. — Jan Van Havenbergh, Catalisti
geïnitieerd door de Vlaamse overheid en ondersteund door VLAIO. Dat wil de hierboven vernoemde klimaatdoelstellingen voor de chemie, petrochemie en staalindustrie tegen 2050 helpen realiseren. “Het laaghangend fruit is ondertussen geplukt”, vertelt hij. “Vooral omdat de chemiesector al decennialang werkt aan het terugdringen van zijn eigen energie- en grondstoffenverbruik. Maar ondanks de geboekte winsten blijft het doel om de efficiëntie op dat vlak verder
op te drijven, al wordt het steeds moeilijker om dat beter te doen. Vandaar dat nieuwe technologieën, producten, grondstoffen en productieprocessen nodig zijn om de nooit geziene maatschappelijke klimaat- en energieuitdaging te realiseren.” Toch blijven de opportuniteiten zich aandienen. “Zo kunnen we het gebruik van fossiele brandstoffen al sterk reduceren door het inzetten van warmtekrachtkoppelingsinstallaties die
Ook het gebruik van fossiele, klimaatbelastende grondstoffen wordt in vraag gesteld. “Hier kijken we naar alternatieven die uit biomassa worden gewonnen”, aldus Nachtergaele nog. “Zo gebruikt Oleon vandaag al koolzaadolie en zonnebloemolie. Maar ook hout en zijstromen uit de landbouw zijn een optie. Ook de koolstof die men uitstoot als CO2 tijdens industriële processen kan men terug als grondstof gebruiken.” Al van in de ontwerpfase van een product kun je nadenken over hoe het einde van de levenscyclus een tweede leven kan krijgen, of over meer procesefficiëntie. “Als geen ander bezit de chemie knowhow over moleculen en materialen, en chemische en biotechnologische processen”, aldus Van Havenbergh. “Zo kan chemische recyclage kunststofafval ontbinden tot op moleculair niveau, om zo herbruikbare grondstoffen te leveren voor de chemiesector.” “De chemische procesindustrie in Vlaanderen is essentieel om een duurzame ontwikkeling van onze maatschappij te garanderen”, besluit Van Havenbergh, “omdat de producten bijdragen aan het invullen van zowat alle maatschappelijke behoeften – van de meest elementaire tot de meest gesofisticeerde.” Door Hannes Dedeurwaerder
