Fokus Wonder Women

Wonder Women

Jeny Bonsenge

“Als een vrouw besluit om het klassieke pad van ‘huisje, tuintje, boompje, kindje’ niet te volgen, is dat voor mij een teken van moed”

“Meer vrouwen dan mannen sterven aan een hartaanval.

Dat moet veranderen”

Gendersensitieve zorg is nog te vaak een blinde vlek, waardoor vrouwen niet altijd de medische zorg krijgen die ze nodig hebben. Via campagnes, een podcast én een boek zet vrouwenvereniging Rebelle vzw zich in voor gendergelijkheid. "De westerse geneeskunde is er lang van uitgegaan dat vrouwen gewoon kleine mannen zijn, maar dan met borsten en andere genitaliën."

De veelbekeken Pano-reportage over endometriose, die onlangs op Eén werd uitgezonden, toonde aan dat één op de tien vrouwen lijdt aan endometriose, een chronische ziekte waarbij hormoongevoelig weefsel buiten de baarmoeder groeit. “De aandoening is allerminst zeldzaam, maar toch moeten vrouwen 7 tot 10 jaar wachten op een diagnose", vertelt Lien Willaert van Rebelle vzw, een maatschappijkritische vereniging die streeft naar gendergelijkheid. "Medisch onderzoek naar ziektes die vooral vrouwen treffen, kampt met een historische achterstand omdat er vanuit de traditionele geneeskunde altijd minder interesse is geweest in die aandoeningen.

De westerse geneeskunde is er veel te lang van uitgegaan dat vrouwen gewoon kleine mannen zijn, maar dan met borsten en andere genitaliën. We zijn wel degelijk anders. Ons spier-vetpercentage, immuunsysteem, hormonen en metabolisme: allemaal factoren die een invloed hebben op diagnoses en behandelingen.”

Rebelle Openhartig

Ook bij hart- en vaatziekten wordt er nog steeds te weinig onderzoek gedaan naar klachten bij vrouwen, waardoor meer vrouwen sterven aan een hartaanval. "Mannen hebben vaak een 'Hollywood'hartaanval: druk op de borst, pijn in de linkerarm. Vrouwen hebben zogenaamd 'atypische' symptomen. Zij kunnen misselijk en duizelig worden, hebben pijn in de rug, de kaak en de bovenbuik", legt Lien uit. "Maar hoe atypisch zijn die symptomen als de helft van de wereldbevolking ze heeft? Gelukkig is er beterschap op komst. Voor onze podcast ‘Rebelle Openhartig’ spraken we

onlangs met cardioloog Pedro Brugada. Hij voegde aan zijn laatste boek een hoofdstuk toe over het vrouwenhart."

Rebelle vzw wil gendergelijkheid in de zorg op de kaart zetten door aan beleidsbeïnvloeding te doen, en zo de spelregels op structureel niveau te veranderen, maar ook door zorginstellingen- en opleidingen wakker te schudden. “Zo zetten we nu een samenwerking op met de VUB", stelt Lien.

Seks anders bekeken

Rebelle vzw kaart maatschappelijk hete hangijzers aan, en niet alleen in de zorg. Om vrouwen ook in hun seksualiteit te empoweren, brachten ze het Goed Genoeg-seksboek uit, met tekeningen van cartoonist Studio Stoutpoep. “Vrouwelijke seksualiteitsbeleving komt zeer zelden op een neutrale manier aan bod. Vaak gaat het om ideaalbeelden: vrouwen die altijd zin hebben, perfecte lijven... Seks vertrekt nog heel vaak vanuit een mannelijk heteroperspectief. Dat stereotiepe beeld dat seks pas seks is als er penetratie aan te pas komt, mag echt wel op de schop. In het boek vieren we vrouwelijke seksualiteit en seksuele gelijkheid: partners die helder communiceren, zonder filters, stigma’s of verplichtingen.”

Meer info over het boek, de podcast en andere Rebelle-activiteiten op www.rebelle-vzw.be

En plots werd het donker

Jaarlijks kampen ongeveer 53.000 Vlamingen met een burn-out. Die ziekte is niet alleen een slag in het gezicht van het individu zelf, maar ook van de maatschappij. Hoe vang je de eerste alarmsignalen op? Wat kan je doen om een burn-out te voorkomen, en hoe geraak je er weer bovenop?

Ella Daeleman (30) woont in Mechelen. Ze heeft een zoontje van drie en is freelance copywriter. “Ik heb een fijn leven”, zegt ze lachend. “Al was dat ooit even anders.”

Wanneer je lichaam stop zegt

Ella werd een tijd geleden overvallen door een burn-out: “Plots werd alles donker; of zo voelde het op dat moment toch. Ik begon hysterisch te huilen en kon niet meer stoppen. Bij de huisarts vulde ik vragenlijsten in. Kort daarop kreeg ik de diagnose van burn-out. Aanvankelijk was het een opluchting, want ik mocht eindelijk stoppen. Maar toen begon het hersteltraject. Ik moest mijn opdrachten stopzetten, en leren rusten. Het probleem ging verder dan werk. Ik kon moeilijk hulp vragen en als jonge moeder kon ik de balans tussen werk en gezin niet vinden. Ik was geïsoleerd en had weinig sociaal contact. Mijn geduld was op, ik was angstig, mijn reacties waren vaak overdreven en ik kon nog amper eten. Ik had het gevoel

Lees

met je eigen gezelschap 15 Interview

alsof ik op een sneltrein zat die bleef doorrazen. Tot mijn lichaam een noodstop maakte”, getuigt Ella.

Voor Mien Gheysens (34) is het verhaal van Ella niet nieuw. Als ondernemersstrateeg begeleidt ze ondernemerskoppels bij het balanceren tussen de relatie, het bedrijf en een gezond leven. Met haar jarenlange ervaring als burn-outcoach richt Mien zich ook op het voorkomen van burn-out bij ondernemers.

Druk van de maatschappij

“Burn-out is een vorm van fysieke en/of mentale uitputting, waarbij de bijnieren onvoldoende energie aanmaken. Het is dus niet alleen een psychologisch probleem. Symptomen variëren van energiegebrek, moeite met uit bed komen, of een gevoel dat het licht uit is”, legt Mien uit. “In tegenstelling tot de algemene perceptie, is een burn-out niet altijd gelinkt aan werk. Een burn-out ontstaat wanneer behoeften op emotioneel, relationeel of financieel vlak niet voldaan worden. Ook het gebrek aan veiligheid en maatschappelijke verwachtingen kunnen bijdragen aan een burn-out. Vrouwen ervaren vaker een burn-out door de druk van zorgtaken, werk en gezin. In een samenleving die gedomineerd wordt door mannelijke energie kiezen vrouwen vaker voor carrière boven hun eigen pad. Het is belangrijk om voor jezelf authentieke keuzes te maken.”

25 Het geheim van succesvolle vrouwen? Durf te geloven

Door Ciara Reid

In tegenstelling tot de algemene perceptie, is een burn-out niet altijd gelinkt aan werk.

— MIEN GHEYSENS

“Vaak krijgen mensen met een burn-out het advies om te rusten en te stoppen met werken. Maar dat is niet altijd evident, zeker voor zelfstandigen”, zegt Mien. “Erkenning is de eerste stap naar herstel. Identificeer onevenwichten tussen je leven en je waarden en maak kleine, impactvolle veranderingen. Kijk wat op dat moment het grootste hefboomeffect heeft. Voedende zorg is essentieel om je veerkracht te verhogen. Dit kan op diverse vlakken. Fysiek door gezonde voeding, beweging, slaap en ademhalingsoefeningen. Mentaal door te focussen op wat wel lukt. Emotioneel door dankbaarheid uit te spreken en bewust aandacht te besteden aan positieve gevoelens en activiteiten die vreugde brengen. Tot slot spelen ook sociale connecties en relaties een belangrijke rol. In sommige gevallen wordt er te lang gewacht met opnieuw te gaan werken. Een job kan net purpose geven, al moet er wel een balans gevonden worden tussen belasting en rust”, vertelt Mien.

Ella heeft wel een lange pauze van werk genomen, om een ander levenspad uit te tekenen. “Ik zag het als een kans om me te herpakken en heb ingrijpende veranderingen doorgevoerd. Mijn eerste prioriteit was leren rusten en hulp vragen. Ik ging regelmatig naar een therapeut, deed familieopstellingen, ademhalingsoefeningen en hypnose. Ik raadpleegde ook een holistische arts en las veel. Na lang nadenken besloot ik mijn relatie te beëindigen en een nieuwe woning te zoeken. Pas na een jaar ben ik opnieuw beginnen te werken. Het is belangrijk om voldoende te rusten en zelfzorg te prioriteren, anders kom je in een vicieuze cirkel terecht”, benadrukt ze.

Van ‘wandelend hoofd’ naar welzijn

“Wees waakzaam voor signalen, en neem ze serieus”, zegt Mien. “Veel mensen voelen een burn-out aankomen, maar handelen er niet naar.” Daarnaast raadt Mien ook aan om proactief rustmomenten in te plannen. “Houd voor ogen wat voor jou belangrijk is en probeer dat maximaal in te vullen”, vertelt ze.

Daar is Ella het mee eens. “Voed jezelf niet alleen met gezond eten, maar ook met activiteiten. Meditatie en schrijven in mijn journal helpen mij om naar binnen te keren. Daarnaast zijn ook uitlaatkleppen zoals creativiteit, sport, beweging en vriendschap belangrijk. Neem voldoende rust en gun jezelf dutjes. Voorheen kwam ik altijd als laatste, maar je kunt pas geven aan anderen wanneer je zelf voldaan bent”, zegt Ella. “Dankzij mijn burn-out heb ik enkele belangrijke lessen geleerd, zoals niet beschaamd zijn om (financiële) hulp te vragen. Ik weet nu ook dat het oké is om te huilen en emoties te voelen; dat helpt immers bij emotionele regulatie. Bovendien leef ik niet langer om te werken; werk is nu een fijn onderdeel van mijn leven, naast andere vervullende aspecten. Een therapeut is ook bijzonder waardevol, zelfs als het niet acuut is.”

Hoewel het een heel moeilijke periode was, heeft Ella veel geleerd uit haar burn-out. “Voor mijn burn-out was ik een wandelend hoofd; nu voel ik tenminste wat er in mijn lijf speelt en kan ik welzijn vooropstellen. Hoewel ik nog steeds donkere dagen heb, ben ik nu beter in staat om ermee om te gaan”, besluit Ella. 

Wil je meer leren over Ella’s zoektocht naar haar eigen pad? Neem dan een kijkje op haar website: www.elladaeleman.be

Ben je een ondernemer en wil je bouwen aan een bedrijf dat bij jou als ondernemer past, dat niet ten koste gaat van je gezondheid of relatie? Bekijk dan de website van Mien Gheysens: www.miengheysens.be

Even de wereld vergeten? Kom langs bij wellness

Thermen Katara

Relax, de wereld kan even wachten. Een dagje naar de sauna verricht wonderen voor je lichaam en geest. Het maakt je huid stralend en zacht, ontspant je spieren en helpt bij het afvoeren van gifstoffen. En het is ook nog eens een geweldige manier om stress te verminderen na een drukke dag.

Thermen Katara wordt weleens de ‘vergeet-wellness’ genoemd, omdat je hier met een vol hoofd aankomt dat na een warm welkom volledig leegloopt alsof het een ballonnetje was. Geniet van binnen- en buitensauna’s, zwem- en dompelbaden en jacuzzi’s, maar ook heerlijke ligbedden en een bruisende bistro. De hele wereld komt samen in Thermen Katara dankzij opgietsessies in Finse of Thaise sauna’s en Afrikaanse en Arabische massages. Zin in extra verwennerij? Boek dan een lichaams- of gelaatsverzorging. Eigenaar Nancy Goossens heeft er haar levensmissie van gemaakt om een plek te creëren waar je helemaal tot rust komt.

De kracht van vrouwen

“Ik geloof in de kracht van vrouwen. Na drie jaar in het buitenland door te brengen ben ik teruggekeerd naar België. Het was een fantastische ervaring, een kans om mezelf in de wereld te ontdekken en onafhankelijkheid te ervaren. Toch was ik blij toen ik terug in België was: ik had een gezondheidsprobleem dat mijn leven veranderde, en ik moest mijn prioriteiten heroverwegen. Het was niet makkelijk en eiste een zware tol van me. Maar toen ik naar andere vrouwen keek en zag wat zij konden, dacht ik ‘dan kan ik het ook’. Ik ben een andere richting ingeslagen en heb me gestort op wellness.”

Bij Thermen Katara draait het allemaal om het helpen van mensen bij het ontspannen en tot rust komen. “Ik doe dit al 36 jaar en ben er nog steeds erg blij mee. Ik ben helemaal vanaf nul begonnen. Uiteindelijk moet je zelf de stap nemen en de sprong wagen en ik ben er trots op dat ik als vrouw iets moois bereikt heb”, getuigt ze. “Het gaat erom je eigen ervaringen en ideeën naar voren te brengen, je eigen kracht te vinden en te gebruiken. Vrouwen kunnen ongelooflijk sterk zijn, net als mannen. Het draait allemaal om het vasthouden van een positieve houding.”

Even weg van de wereld

Iedereen kan iets geweldigs van het leven maken, maar je moet het durven. “Veel mensen laten zich beïnvloeden door wat anderen vinden dat ze moeten doen, en zijn daarom bang om een nieuwe stap te nemen of een beetje pit in hun huidige job of leven te brengen. Maar uiteindelijk ben jij degene die beslist over jouw leven en hoe je je dagen invult”, aldus Nancy. “Het is belangrijk om iets te doen waar je van houdt, om er iets moois van te maken. Als vrouw kan ik bevestigen dat dit niet altijd makkelijk is. Wij zijn zorgbeestjes en dragen graag zorg voor anderen. De wereld is echter in de goede zin geëvolueerd zodat we ook ons eigen ding kunnen doen.” Gelukkig zijn er om die zorgen te verlichten en vergeten genoeg middelen beschikbaar bij Thermen Katara. Selfcare in een relatie

Het is belangrijk dat vrouwen voor zichzelf blijven zorgen, ook als ze een relatie hebben, benadrukt Nancy. “Het doet me veel deugd wanneer vrouwen op zichzelf ons komen bezoeken. We moeten onszelf niet verwaarlozen, maar juist blijven investeren in ons welzijn, zowel innerlijk als uiterlijk, ook al heb je een partner. We moeten ons blijven inzetten voor een gelukkige relatie, en dat vereist moeite van beide kanten. Ik vind het fijn om te zien dat steeds meer mensen aandacht besteden aan zelfzorg, zowel mentaal als fysiek. In de wereld van wellness zie ik mensen die naar ons komen om te ontspannen en aandacht te besteden aan zichzelf. Dat is iets heel moois.”

“Ik hoop dat dit een boodschap van hoop en empowerment uitdraagt, voor vrouwen én mannen, jonge én rijpere mensen. Besef vooral dat op durf geen leeftijd staat. We kunnen allemaal iets moois maken van ons leven”, sluit Nancy krachtig af.

Nancy Goossens CEO

De wereld ontdekken: solo maar niet alleen

Soloreizen is niet louter een trend. Gedreven door avontuur en persoonlijke ontwikkeling willen steeds meer vrouwen de wereld ontdekken, vaak in hun eentje. Reisblogger Caroline Muller en Zina Bencheikh, managing director van een reisorganisatie, delen hun beste tips over bestemmingen, voorbereiding en onderdompeling in lokale culturen.

Caroline Muller (36), @veggiewayfairer op Instagram, is een voltijdse reisblogger en fotograaf met een achtergrond in Chinees en marketing. Dankzij haar Nieuw-Zeelandse achtergrond reist ze al van jongs af aan de wereld rond. Haar eerste soloreis naar China na het middelbaar markeerde het begin van een levenslange passie voor solo travel.

Bij Intrepid - in België vertegenwoordigd door Joker - zijn ongeveer de helft van de klanten soloreizigers, waarvan bijna 70% vrouwen. De leeftijd varieert, van twintigers die hun eerste solo-avontuur beleven tot vrouwen die net met pensioen zijn gegaan of van wie de kinderen het huis uit zijn. Intrepid biedt reizen op maat van vrouwen en met specifieke maatregelen, gaande van veiligheidstips tot diverse groepsactiviteiten. Zina Bencheikh, managing director voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika, benadrukt het belang en de transformatieve impact van soloreizen.

Een gewaarschuwde vrouw is er twee waard

“Er zijn maar weinig bestemmingen die ‘vrouwonvriendelijk’ zijn, al moet je als vrouw wel meer op je hoede zijn dan een man. Dit is geen teken van zwakte, maar als vrouw moeten we het spel simpelweg met andere regels spelen. Laat je niet wijsmaken dat vrouwen niet alleen kunnen reizen; misogynie hoort niet thuis anno 2024”, aldus Caroline.

“Het is doorgaans makkelijker om te reizen in landen waarvan je de taal spreekt. Zo kun je hulp vragen en het vergemakkelijkt reizen met openbaar vervoer. Europa is een goede start voor de eerste soloreis”, vervolgt Caroline. “Maar je kunt ook onbekend terrein verkennen. Informeer je op voorhand over je bestemming en gebruik je gezond verstand: pronk niet met dure spullen, wees voorzichtig in afgelegen gebieden en let op je drankje tijdens het uitgaan.” Technologie maakt het ook makkelijker om te reizen. “Ik koop altijd een lokale simkaart met 4G, zodat ik overal toegang heb tot Google Maps of Google Translate. Met een eSIM kun je tot acht simkaarten activeren op je iPhone zonder een fysieke kaart te kopen. Uit voorzorg neem ik ook altijd twee kredietkaarten mee, voor het geval mijn tas wordt gestolen”, zegt Caroline.

“Bij Intrepid werken we met mensen die deel uitmaken van lokale gemeenschappen. Dit helpt ons om de omstandigheden te monitoren en veilige bestemmingen te selecteren”, zegt Zina. “Daarnaast is zelf op onderzoek gaan naar je bestemming essentieel voor een veilige en fijne reis. Op onze website delen we tips zodat mensen zich kunnen voorbereiden.”

Ook Caroline adviseert om je te verdiepen in de culturele normen van je reisbestemming. “Voor vertrek

Door Ciara Reid

lees ik me grondig in, van culturele faux-pas tot dresscodes. Op blogs van andere reizigers vind je vaak nuttige info”, raadt ze aan.

Cultuur, verbinding en empowerment

Soloreizen gaat verder dan avontuur; het draagt bij aan persoonlijke groei en empowerment. “Ik ben van nature erg nieuwsgierig en kom graag in contact met verschillende mensen om hun cultuur en tradities te ontdekken. Tijdens mijn soloreis door Zuid-Amerika verbleef ik aanvankelijk in hostels. Ik trok er met medereizigers op uit en genoot ‘s avonds van het nachtleven. Naarmate mijn taalvaardigheid verbeterde, deed ik vaker aan couchsurfing - overnachten bij lokale mensen - zodat ik de plaatselijke cultuur beter kon opnemen. Op die manier kon ik ook plekken ontdekken die anders voor soloreizigers ontoegankelijk zijn. In 2019 reisde ik naar Iran, ondanks bezwaren van mijn ouders. Deze reis is mijn mooiste tot nu toe. Ik ontmoette een vriendin, verkende samen twee weken lang het prachtige land, had openhartige gesprekken met locals en hield er goede vrienden aan over. Het was heel bijzonder om te ervaren hoe ik werd opgenomen door de lokale gemeenschap”, vertelt Caroline.

“In 2018 lanceerden we Women’s Expeditions om traditionele toerismebarrières te doorbreken en een dieper begrip van vrouwenculturen te bevorderen”, vertelt Zina. “De Women’s Expeditions zijn ontworpen voor vrouwelijke reizigers en bieden een veilige omgeving en diepgaande inzichten in vrouwenculturen wereldwijd. De Women’s Expeditions omvatten landen als Marokko, India, Turkije en Pakistan en worden geleid door vrouwelijke gidsen. We werken samen met lokale vrouwen die de aandacht vestigen op traditionele gebruiken, door vrouwen geleide ondernemingen en sociale projecten. Bijvoorbeeld, in Nepal kunnen reizigers tijd doorbrengen met boeddhistische nonnen in een volledig vrouwelijk klooster dat patriarchale boeddhistische tradities uitdaagt. Vrouwelijke soloreizigers voelen zich vaak comfortabeler in deze exclusief vrouwelijke groepen, waar ze nieuwe ervaringen kunnen delen en vriendschappen sluiten met gelijkgestemde vrouwen”, besluit Zina. “Daarnaast gebruiken we ook online gemeenschappen en sociale media om soloreizigers te helpen ervaringen te delen en inzichten te verwerven.”

“Wat tips voor reisbestemmingen betreft: elk land heeft iets moois te bieden”, zegt Caroline. “Dit voorjaar wil ik graag hiken in Oman, een prachtig land en een paradijs voor natuurliefhebbers. Deze zomer overweeg ik een budgetvriendelijke roadtrip door Albanië, voor de perfecte mix tussen bergen en strand. En in het najaar hoop ik de Kilimanjaro in Tanzania te bedwingen, wat een spannend solo-avontuur belooft te worden.” 

Op de blog van Caroline Muller, www.veggiewayfarer.com vind je heel wat reisadvies en tips voor leuke bestemmingen.

Via Joker kan je groepsreizen van Intrepid Travel boeken. Ze organiseren Engelstalige rondreizen in kleine internationale groepen over de hele wereld. www.joker.be

We staan in contact met lokale gemeenschappen. Dit helpt ons om omstandigheden te monitoren en veilige bestemmingen te selecteren.

— ZINA BENCHEIKH INTREPID

Verwen jezelf op een verblijf in Thermae Palace met extra chocolaatjes en sprankelende cava.

Gebruik de promotiecode “Treat yourself” en geniet van een luxueus verblijf waarbij alle zintuigen geprikkeld worden.

In de gevangenis wegens verzet

Portretten van sterke Russische vrouwen

Vrouwen in verzet

24 februari 2022 Rusland begint zijn oorlog tegen Oekraïne Iedereen weet wat dat betekent Dood en vernieling Je leeft als vrouw in Rusland Wat doe je? De oorlog ondergaan, of je verzetten?

Dappere vrouwen kiezen voor verzet Ze laten hun stem horen Ze worden vervolgd door het regime van president Poetin Ze worden veroordeeld tot gevangenisstraffen Zijn ze daarmee het zwijgen opgelegd?

De zachte kracht

Svetlana Oetkina is medeoprichtster van De Zachte Kracht, een vrouwencollectief dat respect, democratie en menselijkheid centraal stelt Twee dagen voor de inval in Oekraïne werd het collectief opgericht

Svetlana: ‘Poetin staat voor macht van bovenaf, ver doorgedreven controle door de veiligheidsdiensten en harde represailles tegen opposanten De Zachte Kracht is voor transparantie, eerlijke rechtspraak en opbouw van goede relaties van onderuit. Enkele leden protesteerden openlijk tegen de oorlog in buurland Oekraïne en schreven berichten over aanvallen van het Russisch leger op burgerdoelwitten ’

Dag en nacht in de weer

8 vrouwen van De Zachte Kracht zitten ondertussen in de gevangenis Ze krijgen onredelijk hoge gevangenisstraffen Svetlana is samen met de andere vrouwen van deze nieuwe beweging dag en nacht in de weer om hen en andere politieke gevangen te ondersteunen en internationale aandacht te vragen

House of Compassion

Vorig jaar was Svetlana in Brussel en ontdekte ze House of Compassion in de Begijnhofkerk

Ze was onder de indruk van deze bijzondere plek in onze hoofdstad, waar het verzet van mensen tegen onrecht al 40 jaar een gezicht krijgt Hier wilde ze de sterke Russische vrouwen die kiezen voor verzet tonen, hun boodschap én het lot dat ze ondergaan

Vandaag is het zover. House of Compassion ontvangt de Russische verzetsgevangenen 15 portretten van sterke Russische vrouwen in gevangenschap doen je even stilstaan bij hun lot en dat van zovele anderen. Je leert hun verhaal én het verdrukkende systeem van president Poetin kennen

Cartoon van Alexandra Skochilenko, Ze verving in een lokale supermarkt prijskaartjes met de dodentol van de oorlog Hiervoor kreeg ze 10 jaar gevangenisstraf

Ontmoet Svetlana

Steun de verzetsvrouwen

Op 20 maart komt Svetlana

Oetkina naar Brussel Die avond om 20 uur is ze te gast in House of Compassion Ze vertelt over het werk van de Zachte Kracht, en hoe ze hun vriendinnnen in de gevangenis steunen Ook de moeder van Alexandra Skochilenko kan je dan ontmoeten

Jij kan deze Russische verzetsvrouwen steunen, door een kaartje met een persoonlijke boodschap te sturen In de kerk liggen kaartjes klaar. Ook online kan je via de QR-code hieronder een kaartje sturen

Bezoek de expo (tot 30 april)

House of Compassion

Begijnhofplein 1 in Brussel

di-vr van 11-17 u en zo van 14-17 u

Ontmoet Svetlana

House of Compassion - 20 maart - 20 u

Steun deze sterke vrouwen

Stuur een kaartje

Je vindt ze op de expo

Stuur online via deze code

“Eindelijk had mijn pijn een naam”

Maart is Endometriose Awareness Maand, een belangrijk initiatief om bewustwording te creëren rond deze mysterieuze gynaecologische aandoening. Simona Turla (40) is een van de vele vrouwen die dagelijks vecht tegen de pijn. Maar valt er dan niets aan te doen? Osteopaat MSc. Colette Peeters wil vrouwen met endometriose helpen.

“Endometriose is een chronische systeemaandoening met ontstekingen. Hierbij groeien en hechten vreemde cellen of weefsels, vergelijkbaar met het baarmoederslijmvlies (endometrium) maar die geen baarmoederslijmvliescellen zijn, zich buiten de baarmoederholte op verschillende plaatsen in het lichaam, zoals in het kleine bekken, de buik- of borstholte. Dokters zijn het nog altijd niet eens over de oorsprong en de oorzaak van endometriose”, legt osteopaat Colette Peeters uit.

Minstens een op de negen vrouwen en personen geboren met het vrouwelijke geslacht lijdt aan endometriose. “Ik heb al duizenden patiënten ondersteund om de

aandoening beter te begrijpen en hen te helpen bij chronische pijnklachten”, vertelt Colette.

Die pijn kan dan ook ondraaglijk worden.

“Endometriose heeft een grote impact op mijn leven”, getuigt Simona. “Vooral tijdens mijn menstruatie, wanneer de pijn mij aan mijn bed gekluisterd houdt.”

Een ziekte met vele gezichten

Veelvoorkomende klachten zijn bekkenpijn, pijnlijke menstruatie of stoelgang, staartbeenpijn, maagdarmklachten, vermoeidheid, pijn bij geslachtsgemeenschap en infertiliteit. “Aanvankelijk kampte ik met hevige menstruatiekrampen en bekkenpijn. Na verloop van tijd werd de pijn intenser en de klachten meer uiteenlopend. Naast vermoeidheid, spijsverteringsproblemen en pijn tijdens seks, kamp ik ook met angsten en depressie, omdat ik niet weet hoe de ziekte zal evolueren”, zegt Simona.

Een lange en eenzame weg

“Het duurt gemiddeld acht tot twaalf jaar, en soms wel dertig jaar, voordat patiënten een diagnose krijgen”,

Door Ciara Reid

Bij een brede waaier aan klachten moet er meteen een alarmbel afgaan.

— COLETTE PEETERS OSTEOPAAT

zegt Colette. “Aanvankelijk was ik opgelucht”, vertelt Simona. “Mijn pijn kreeg eindelijk een naam. Maar tegelijkertijd was ik gefrustreerd over de lange diagnoseperiode en angstig over de toekomst.”

“Diverse factoren dragen bij aan de trage diagnose”, legt Colette uit. “Ten eerste komen patiënten, door de diverse klachten, vaak bij verschillende zorgverleners terecht, gaande van huisarts tot gynaecoloog, seksuoloog of psycholoog. Ook krijgen ze geregeld een verkeerde diagnose zoals gynaecologische problemen, spastische darmen of CVS. Ten tweede zijn sommige vormen van endometriose moeilijk vast te stellen via een echo of MRI. Bepaalde types zijn wel te zien op een abdominale MRI, maar in veel gevallen is een officiële diagnose enkel mogelijk na een kijkoperatie (laparoscopie) en weefselonderzoek (histologie) via een biopsie. Ook door inwendige technieken (vaginaal en anaal) kunnen we endometriose zoals noduli (endometriose knobbels) in het kleine bekken of de vagina vaststellen, alsook een verlies aan beweeglijkheid van verschillende ligamenten en organen zoals bijvoorbeeld de baarmoeder en darm.

Een derde reden is dat veel symptomen zich in de taboesfeer bevinden. Praten over pijnlijke menstruatie, ontlasting of seks blijft moeilijk. Tot slot leven we in een maatschappij waarbij pijnlijke maandstonden genormaliseerd worden en vrouwen vaak de boodschap krijgen om niet te veel te zeuren.” Simona getuigt: “Aanvankelijk minimaliseerden artsen mijn symptomen. Het was een eenzaam en pijnlijk traject en ik voelde me vaak onbegrepen. Ook nu ik de diagnose heb, moet ik ijveren voor een correcte behandeling.”

Behandeling

Van endometriose kan je niet genezen. Colette probeert dus vooral de symptomen draaglijker te maken. Omdat de aandoening er bij elke persoon anders uitziet, pleit de osteopaat voor een aanpak op

maat van de patiënt. “Behandelplannen omvatten voornamelijk hormoontherapie, pijnstilling, osteopathie, levensstijladvies en chirurgie. Dankzij anticonceptie en/of pijnstillers kunnen patiënten soms verder zonder operatie; al dan niet in combinatie met osteopathie. Maar medicatie kan negatieve bijwerkingen hebben. In veel gevallen kunnen osteopathie en een gezonde levensstijl patiënten zonder pijnstillers of hormonen een relatief beter leven geven. Met zachte, interne osteopathische technieken kunnen we de beweeglijkheid van de fibrotische structuren en verklevingen verbeteren en zo de levenskwaliteit van patiënten verhogen. Ook na een chirurgische ingreep waarbij de endometriosespots en noduli zo veel mogelijk weggenomen zijn, blijven veel patiënten chronische pijn en onvruchtbaarheid ervaren. Ook dan kan osteopathie helpen om beweeglijkheid in de buikholte en het kleine bekken te brengen”, vertelt Colette.

Simona heeft verschillende aanpakken geprobeerd. “Ik heb veel pistes bewandeld: van medicatie tot alternatieve therapieën. Daarnaast eet ik gezonder, beweeg ik meer en beperk ik stress. Hoewel therapie, meditatie, en contact met lotgenoten steun en verlichting bieden, nemen ze de symptomen niet volledig weg”, zegt Simona.

Meer dan pijnlijke maandstonden

Maar hoe weet je of je endometriose hebt? “Bij een brede waaier aan klachten moet er meteen een alarmbel afgaan”, zegt Colette. “Er moet meer awareness komen, zowel bij medische zorgverleners als bij het brede publiek, zodat patiënten hulp (durven te) zoeken en sneller geholpen worden. Een vroege diagnose is cruciaal om chronische pijn en onvruchtbaarheid zo veel mogelijk te voorkomen”, besluit ze.

“Endometriose gaat verder dan pijnlijke maandstonden”, benadrukt Simona. “Het is een complexe, chronische aandoening die je hele leven beïnvloedt. Ik wil de bewustwording over de ernst van deze aandoening vergroten en ijveren voor beter onderzoek en behandelingen. Artsen moeten patiënten serieus nemen. Alleen dan kunnen we hopen op betere zorg en een betere toekomst voor mensen met endometriose”, besluit Simona. 

Heb je een vermoeden van endometriose? Op de website van Colette Peeters vind je heel wat informatie terug.

www.osteopaatcolette.be

Het belang van me-time

Ga vaker op stap met je eigen gezelschap

Tijd nemen voor jezelf is een noodzakelijk oplaadmoment midden in een wirwar van prikkels en altijd maar moeten, moeten, moeten. Hoe leer je schaarse metimemomenten vermenigvuldigen en comfortabel te zijn met jezelf?

Me-time definieert zich zo simpel als alleen zijn met enkel je gedachten als gezelschap. Sommigen vinden dat ietwat beangstigend, anderen verwelkomen het met open armen. Fleur van Groningen, auteur van ‘Voelen zonder filter’ en cartooniste, ziet het vooral als een kans om haar batterij op te laden: “Dat lukt als ik alleen ben of bij iemand bij wie ik me goed voel. Het is belangrijk om je eigen gezelschap niet te schuwen. Me-time is ook een goed gesprek voeren met jezelf, zien wat er in je omgaat en dat goed doorvoelen.”

Geen diepgaande duiding van het concept zonder de omkadering van zelfzorg. “Me-time is geen luxe, maar fundamenteel, een investering in zelfzorg”, definieert Veerle Dobbelaere. “We moeten af van het idee dat het onderaan ons prioriteitenlijstje hoort te staan en dat je er veel tijd voor moet vrijmaken”, aldus de actrice, lifecoach en oprichter van de Ademruimte Academie. “Het kan zo simpel en laagdrempelig zijn als slechts één minuut per dag vrijhouden. Dat kan 60 seconden in de verte staren of gewoon ademhalen zijn. Kleine stapjes maken het grote verschil.”

Me-time tools

Starten doe je dus met intenties zetten, maar daarna volgt wel de uitvoering. Daar loopt het vaak nog wat stroef. “Ik mediteer een uur per dag, behalve als het druk is. Dan mediteer ik twee uur”, citeert Veerle een oud zen-gezegde. “Dat vat goed samen wat het eigenlijk moet zijn. Ons brein

werkt ook minder efficiënt als het in stressmodus is. Het is dus heel belangrijk om regelmatig stil te staan en tot jezelf te komen. Daar heb je vele methodieken en tools voor.” Fleur gaat bijvoorbeeld op zoek naar ontprikkeling in de natuur. “Ik ben ook graag creatief bezig, ik schilder en ik schrijf, en ik mediteer. Of ik lees mooie romans, echt voeding voor de ziel.” Ze vergelijkt series bingen en door Instagram scrollen dan weer met fastfood voor de ziel. “Eens een hamburger eten is geen ramp, maar het is geen volwaardige maaltijd. Het mag niet je enige soort me-time zijn. Daar kun je van leeglopen. Maar je moet het dus niet te allen tijde vermijden. Soms kan het deugd doen om eventjes te vluchten. En een arthousefilm vraagt nu eenmaal meer inspanning dan een realityserie kijken.”

Een andere reden waarom mensen die mij-momentjes niet gewoon grijpen, is het schuldgevoel dat er vaak bij komt kijken. Dat ervaarde ook Fleur: “Ik moest leren om het mezelf te gunnen. Als kind cijferde ik me vaak weg, onder meer door de familiesituatie waarin ik opgroeide, en paste me continu aan. Dan leer je niet om te voelen wat je behoeften zijn en er rekening mee te houden. Vroeger had ik veel last van schuldgevoel als ik me niet nuttig maakte voor anderen. Veel mensen ervaren dat. We worden ook niet echt aangemoedigd om aan zelfzorg te doen.”

Dat vloeit voort uit een zekere maatschappelijke druk: tijd voor jezelf nemen is zogezegd non-prioritair wanneer je een gezin

Door Ellen Van Hoegaerden

hebt om voor te zorgen, bovenop alle verwachtingen op het werk of school. “De grootste misvatting is dat zelfzorg egoïstisch is”, aldus Veerle. “Helemaal niet. Het is een kwestie van eerst voor jezelf zorgen zodat je dat vervolgens voor een ander kunt.” Daar is Fleur het volmondig mee eens. “Als je jezelf op een verhoogje zet, kun je op den duur ook niets meer aan anderen geven. Maar als jij je goed voelt, dan straalt dat af op iedereen in je omgeving.”

Geen rust zonder grenzen

Het effectiefste zelfzorgmiddel? Dat is grenzen stellen, een proces met veel vallen en opstaan. Veerle: “Tijdens onze opvoeding leerden we nooit echt hoe grenzen te stellen, wel om te zwijgen en flink te zijn. Bovendien denken we al snel dat iemand boos of teleurgesteld zal zijn als we nee zeggen: we denken te vaak in de plaats van een ander. Maar dat kunnen we niet.” Bewustzijn is hier een belangrijk sleutelwoord: hoe ontdek ik waar ik gelukkig van word, wanneer ik eigenlijk nee wil zeggen en hoe comfortabel te zijn met mezelf? “Ons lichaam geeft eigenlijk altijd aan wanneer je iets wel of niet wilt. Luister ernaar, voel waar de spanning zit en durf luidop aan te geven wat je noden zijn.”

“Ik moet daar nog elke dag bewust mee bezig zijn”, vertelt Fleur over haar eigen leerproces. “Toen ik vroeger overprikkeld was – waar ik als hoogsensitief persoon extra op moet letten – schaamde ik mij en verwerkte ik dat alleen. Ondertussen vind ik het fijn om grenzen aan te geven. Je maakt er een soort van psychologische cocon van, een safe space. Na jaren van overprikkeling en de ‘slechtste versie’ van jezelf zijn – huilerig, angstig, zenuwachtig – komt dan plots die easy going persoon tevoorschijn van wie je niet eens wist dat ze bestond.”

En wat is er leuker dan rond te hangen met die versie? Neem jezelf eens op date en geniet van je eigen gezelschap. Fleur: “Mensen maken zich ten onrechte zorgen over bijvoorbeeld alleen op restaurant of naar de cinema gaan. Andere mensen zijn vooral met zichzelf bezig, niet met jou. In eigen gezelschap kun je bovendien doen wat je wilt. Het is eigenlijk opnieuw een beetje kindzijn. En een extra tip: plan je zelfzorgmomenten in voor je andere afspraken maakt.”

Een goede balans in termen van verbinding is wel belangrijk, vult Veerle aan: “We zijn biologisch gezien gemaakt om te verbinden. Dat verlangen hoef je niet te bevechten. Als je niet goed alleen kunt zijn, begin dan niet met een soloreis. Ga wandelen of een koffie drinken. Begin ook hier klein en kijk achteraf wat dat met je deed.” Want, zo vatten beiden het samen, emoties zijn de beste leermeesters in termen van waar jij uiteindelijk nood aan hebt. 

Het is fijn om grenzen aan te geven. Je maakt er een soort psychologische cocon van, een safe space.

— FLEUR VAN GRONINGEN AUTEUR

Jennifer Bonsenge

“Je moet niet op je lauweren rusten na één succes, je moet ervoor gaan”

Door Célia Berlemont

Foto’s • Kevin Lerich

Interview

Op slechts 30-jarige leeftijd is Jennifer Mboyo Bonsenge, alias @Jenybsg op Instagram, veel meer dan alleen een danseres. Soms is ze choreograaf voor Aya Nakamura, dan weer directrice van haar eigen dansschool of movement director voor reclamecampagnes. Deze wonder woman beleefde haar grote doorbraak in 2019 op sociale media. Wij vertellen haar verhaal.

Laten we even terug in de tijd gaan! Het begon allemaal met een dansvideo, kun je ons daar meer over vertellen?

Jennifer Bonsenge: “In 2019 ontdekte het grote publiek mij in een video met een choreografie op het Congolese lied ‘La Katangaise’, samen met mijn leerlinge Anaé Romyns, destijds negen jaar oud. Dankzij het vrolijke karakter, inclusiviteit en culturele uitwisseling ging de choreografie viraal en wist die miljoenen kijkers te bereiken, wat ons van Sint-Jans-Molenbeek naar de set van de Amerikaanse tv-show ‘The Ellen DeGeneres Show’ in Los Angeles bracht. Ik had nooit durven dromen van zo’n impact, het was waanzinnig.”

Voor de lezers die ‘La Katangaise’ niet kennen, waar staat die Congolese dans voor die jou op de kaart zette?

“’La Katangaise’ gaat over een vrouw die door iedereen begeerd wordt omdat ze zo mooi is. Mijn interpretatie van deze dans draait om openheid en vrijheid. Ze klapt in haar handen, is zelfverzekerd en niet bang voor de blik van anderen. Ze heeft plezier en dat deelt ze ook. Deze dans heeft enorm veel invloed gehad op mijn carrière, omdat mensen verrast waren door de culturele diepgang. Ik heb een verborgen culturele traditie in de spotlight gezet, die niet te linken is aan urban culture.”

Aan de basis van deze virale video staat een uniek duo, kun je ons meer vertellen over de relatie die je hebt met Anaé?

“Anaé is een klein meisje dat ik beschouw als familie. Ze is mijn leerling. In die tijd postte en danste ik al met haar op sociale media. We zien elkaar graag en dat is zichtbaar. Met haar is alles spontaan. Ik denk dat mensen getuige waren van deze verbondenheid en dat maakt het succesverhaal des te mooier. Onze choreografie werd gedragen door een positieve emotie. Uiteindelijk werd deze dans het bewijs van een unieke verbintenis en de kracht van een verrassend duo dat benadrukt dat liefde geen kleur kent. Op een bepaalde manier werd de dans geadoreerd als pure kunst.”

Ik ben de eerste in mijn familie die zich op financieel vlak geen zorgen moet maken, en dat nog wel dankzij een artistieke carrière.

Hoe was je passage in de show van de beroemde talkshowhost Ellen DeGeneres?

“Het was gewoon ongelooflijk! Anaé en haar familie hadden nog nooit gevlogen, dus dit avontuur naar de VS was meer dan gedenkwaardig. Ik was 24 en nam een hele familie mee naar het onbekende. Ik was enorm met hen begaan en zorgde voor een goede communicatie, aangezien ik naar het Engels moest vertalen. Het was een emotionele reis die nog maar het begin was van de zeer intense media-aandacht bij onze terugkeer.”

We zijn nu vijf jaar later. Wat is jouw kijk op dit succes: a once in a lifetime experience of de eerste bouwsteen van een groter avontuur ?

“De eerste steen van een groter bouwwerk. Ik heb fouten gemaakt die mijn imago hebben aangetast. Intussen heb ik geleerd hoe de muziekindustrie werkt en hoe ik mijn imago moet beschermen. Plotseling was ik een wereldwijd fenomeen in de danswereld. Dan moet je een manager onder de arm nemen en jezelf opnieuw uitvinden. Mijn familie komt uit Molenbeek en heeft altijd bescheiden geleefd. Ik ben de eerste in mijn familie die zich op financieel vlak geen zorgen moet maken, en dat nog wel dankzij een artistieke carrière, wat voor velen een risicovolle gok is. Ik had geen mentor. Mijn succes is een lange reeks van kleine stappen, van ‘eerste keren’ en nieuwe ervaringen. In de afgelopen vijf jaar heb ik zelfstandig het klappen van de zweep geleerd, stap voor stap. Ik was erg naïef, maar ik heb nergens spijt van, want ik had het niet anders kunnen leren. Door risico’s te nemen kun je internationaal je grenzen verleggen. Je kunt niet na één succesmoment rusten, je moet doorgaan. De sleutels tot succes zijn vastberadenheid, motivatie en hard werken.”

Je hebt je twee miljoen volgers op Instagram en je moment in de spotlights gebruikt als springplank naar een veelzijdige carrière. Zie je jezelf eerder als danseres of als choreografe?

“Ik zal altijd een danseres zijn. Maar de competitiedrang die me eerst dreef is tegenwoordig niet meer zo sterk aanwezig. Afgelopen jaar heeft mijn rol als choreografe 80% van mijn tijd in beslag genomen. Ik heb zo 10 maanden gereisd en opdrachten aanvaard in België, Frankrijk, Nederland en Afrika. Gaandeweg heb ik kunnen profiteren van mijn moment of fame in 2019, en nu werk ik aan choreografieën voor internationaal gerenommeerde artiesten zoals Aya Nakamura, Burna Boy en Fally Ipupa. Dit jaar is gestart op hetzelfde elan, met nog meer choreografieën en opdrachten als movement director voor verschillende reclamecampagnes.”

Liggen er andere projecten in het verschiet waarin je gelooft?

“Oh zeker! Een van mijn prioriteiten is om mijn geloofwaardigheid in de danswereld in te zetten voor de

Wij zijn een verrassend duo dat bewijst dat liefde geen kleur kent.

ontwikkeling van de artistieke cultuur in Afrika. Ik wil een sterk nalatenschap achterlaten en bijdragen aan iets groters, zoals een kunstschool oprichten die authentieke artiesten voortbrengt, of ze nu van dansen, zingen of schilderen houden. Het idee is om een platform te creëren dat kansen biedt. Het equivalent van een agentschap, dat opleidt, diploma’s uitreikt en werkkansen biedt in de artistieke wereld. De interesse in Afrikaanse dans groeit, maar Afrikaanse dansers profiteren nog niet van deze opleving. Europa is niet het enige paradijs.”

Welk advies zou je geven aan jonge kunstenaars die hopen op hetzelfde succes via sociale media?

“Luister niet zomaar naar iedereen. Werk hard. Het is een strijd tussen jou en jezelf. Het beroep van danser wordt geassocieerd met puur vertier en niets meer, terwijl een danser bovenal een atleet is. Er heersen veel labels en misverstanden over wat een danser is. Dit moet je weten. Je moet je ertegen wapenen en bereid zijn om hard te werken. Wat bekendheid betreft: het is waar dat sociale media vandaag de dag een geweldige etalage zijn die je moet weten te gebruiken. Maar let op, influencer is

een ander beroep. Content creëren en het publiek visueel raken is een pluspunt, maar het is niet de kern van het beroep van danser. Als je er talent voor hebt, zet dat dan in. Maar denk niet dat alleen sociale media je naar de top zullen brengen. Het aantal volgers weerspiegelt niet de kwaliteit van je werk. In de danswereld zijn wedstrijden en competities ook essentieel. Sociale media zijn niet de enige manier. Bekendheid kan je ook verwerven via mond-tot-mondreclame of door een artiest die een ander talent wil promoten via zijn netwerk. Wat je hulplijn ook mag zijn, werk is de sleutel.”

Hoe kan je als artiest blijven boeien?

“De Katangaise is een van mijn bekendste choreografieën, maar ik heb sindsdien nog veel meer gedaan! Succes behouden komt ook door hard werken. De jongeren van vijf jaar geleden kennen mij, de ‘nieuwe jongeren’ niet, dus het is cruciaal om jezelf continu te vernieuwen. Het is een moeilijke en ondankbare taak. In deze snel evoluerende wereld is relevant blijven een taak die er nooit op zit. Men gaat heel snel over op iets anders en je mag niet vergeten worden.”

Je wordt op straat herkend, zelfs buiten de landsgrenzen. Wat doet het met jou om beschouwd te orden als een sterk vrouwelijk rolmodel?

“Het is een eer. Ik voel me trots en nederig tegelijk, want soms vergeet je met de tijd wat je allemaal al hebt bereikt. Hoewel ik in het heden leef, raakt het me als ik terugkijk op de afgelopen vijf jaar. Elke stap van deze reis heeft betekenis gehad en heeft dat nog steeds.

Als vrouw is de sociale druk enorm. Als kunstenaar is dat evenzeer het geval omdat je passie niet als een haalbaar

Smart Fact.

Als je geen danseres en choreografe was, welke job zou je dan doen?

“Ik zou taalleerkracht zijn aan het Koninklijk Atheneum van Oudergem en leerlingen van de eerste graad Nederlands en Engels leren. Dat is wat ik twee jaar gedaan heb, tot 2019. Ik ben altijd geïntrigeerd geweest door de jeugd, door hun zorgeloosheid. Contact met jongeren is een deel van wie ik ben, ook al heeft mijn leven een andere, creatieve wending genomen, waar ik elke dag dankbaar voor ben!”

Mijn succes komt voort uit een lange reeks kleine stappen.

beroep wordt gezien. Voor mij is het essentieel om dag na dag te groeien zonder een kalender te volgen die anderen mij opdringen. Ik ben 30 jaar oud, ik kom uit de Afrikaanse cultuur, ik ben danseres, choreografe en ik heb geen kinderen. Elk van deze feiten is het resultaat van mijn keuzes, van mijn ambitie. Wanneer een vrouw besluit om het klassieke pad van ‘huisje, tuintje, boompje, kindje’ niet te volgen, is dat voor mij een echt teken van moed. Je moet durven tegen de stroom in te gaan en je innerlijke vuur te volgen zonder je zorgen te maken over wat anderen zeggen. Door de eerste te zijn, kan je misschien andere jonge vrouwen inspireren om hun dromen waar te maken. In het leven moet je trouw blijven aan jezelf en dat met het hart op de juiste plaats. Laten we trots zijn op onszelf. Mijn passie is mijn carrière!” 

BELGIAN DESIGN & QUALITY PRODUCT

Working women: hoe vind je je plek in het bedrijfsleven?

Door Valérie Kinzounza

Een plek vinden in het bedrijfsleven of als vrouwelijke ondernemer doorbreken, blijft vandaag de dag een uitdagend pad. Het is de hoogste tijd om de situatie van vrouwen op de werkvloer onder de loep te nemen: hoe is de professionele situatie van vrouwen in België geëvolueerd? En wat moet er nog gebeuren?

Volgens Véronique De Baets, woordvoerster van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, “is de situatie op de arbeidsmarkt de afgelopen twintig jaar enorm veranderd. In 2003 was het arbeidsparticipatiepercentage van vrouwen 52% en vandaag is dat 63%. Ook het opleidingsniveau is veranderd, aangezien er nu meer vrouwen dan mannen afstuderen.”

Hoewel er reden is tot vreugde vanwege de grote vooruitgang op verschillende niveaus, blijven we toch geconfronteerd met hardnekkige verschillen. De loonkloof tussen mannen en vrouwen neemt weliswaar elk jaar iets af, - momenteel verdienen vrouwen 8% minder dan mannen - maar is nog steeds aanwezig. “Een van de grootste ongelijkheden is dat meer dan vier op de tien vrouwelijke werknemers deeltijds werken, terwijl dit slechts voor een op de tien mannen geldt. Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor de loopbaanontwikkeling, - het beruchte glazen plafondmaar ook voor het feit dat die vrouwen minder verdienen

en dus afhankelijker zijn van een partner. Dit heeft ook gevolgen voor hun pensioen (een verschil van 26% tussen mannen en vrouwen!)”, vervolgt Véronique.

Vrouwen niet genoeg bevoordeeld

België heeft echter uitstekende, uitgebreide wetgeving die dezelfde rechten voor mannen en vrouwen garandeert en de strijd tegen discriminatie en de loonkloof goed reguleert. Wat dus vaak in de weg staat, is een kwestie van gedrag. Naast de wetgeving is het dus nog steeds nodig om de diepgewortelde discriminatie die in de mentaliteit verankerd zit, verder te veranderen.

Naast de kwestie van deeltijdwerk, dat meestal geen vrije keuze is omdat er geen oplossingen zijn om het gezinsleven anders te organiseren, worden vrouwen ook geconfronteerd met andere hindernissen: ze werken voornamelijk in sectoren (zorg, diensten, retail...) waar geen hoge lonen te rapen vallen. Het zijn ook vaak vrouwen die, door te veel op zich te nemen, getroffen worden door een burn-out. Vooral omdat “de verdeling van taken in het privéleven niet meer vooruitgaat”, legt Véronique uit, terwijl zij wijst op de rol van mannen en vaders in de privésfeer. “We moeten hun betrokkenheid thuis versterken, want dat zal zeker een effect hebben op het professionele plaatje.”

De cruciale rol van bedrijven

Hoe kunnen we vrouwen meer waarderen op de werkvloer en hen in staat stellen hun carrière volledig uit te bouwen? Bedrijven hebben een cruciale rol te spelen. “We moeten gendergelijkheid overal in de organisatie bevorderen, beleid op het gebied van diversiteit, inclusie en gelijke lonen invoeren”, pleit Emna Everard, oprichtster en CEO van Kazidomi. “In de bedrijfscultuur moeten we ook vrouwen stimuleren en ondersteunen in leiderschapsrollen, want hoe meer vrouwelijke leiders, hoe meer anderen geïnspireerd raken. Het is een positieve cirkel. Tot slot is het ook super belangrijk om de balans tussen privé en werk te ondersteunen door flexibele werktijden en thuiswerk in te voeren.”

Véronique benadrukt ook dat een ‘oudervriendelijke’ sfeer heel belangrijk is. “Er is veel werk aan de winkel voor bedrijven! Ik denk bijvoorbeeld aan glijdende uren voor ouders, statussen en lage lonen te herbekijken of toegang tot ouderschapsverlof te vergemakkelijken, vooral voor mannen. Tegenwoordig is het nog steeds moeilijk voor een vader om aan zijn werkgever te zeggen dat hij woensdagmiddag vrij wil nemen om voor zijn kinderen te zorgen, omdat de verwachtingen ten opzichte van een man anders zijn... Hier zien we dat we op een soort plateau komen met belemmeringen. Dit vereist inspanningen van zowel mannen als werkgevers om over te schakelen naar een nieuwe mentaliteit.”

Mentaliteitsswitch

We komen dus altijd terug op een verouderde mentaliteit, en voortdurende maatschappelijke stereotypen. Want ook vandaag de dag “worden te weinig moeder-ondernemers en jonge vrouwelijke ondernemers belicht. Het is dus noodzakelijk om dit alles te blijven stimuleren om vrouwen te laten zien dat het mogelijk is, dat ze ambitie moeten hebben, dat ze zelfvertrouwen moeten hebben. De weinige projecten die vandaag door vrouwen worden gecreëerd, zijn nog te vaak kleinschalige projecten omdat we onszelf grenzen opleggen, bang zijn om te investeren, te groeien, aan te nemen...”

Emna is het ermee eens dat er te weinig vrouwelijke rolmodellen naar voor worden geschoven. “Het is moeilijker voor een vrouw, en nog moeilijker voor een moeder, om zichzelf in de rol van ondernemer te plaatsen.” Toch heeft het feit dat ze een vrouw is, haar ook veel kansen gegeven: “Of het nu gaat om journalisten die een vrouw naar voren wilden schuiven, om fondsen die moesten investeren in bedrijven opgericht door vrouwen, om partners... aangezien we met weinig zijn, worden we zo toch een beetje in de schijnwerpers gezet.” 

Het is moeilijker voor een vrouw, en nog meer voor een moeder, om zichzelf in de rol van ondernemer te plaatsen.

— EMNA EVERARD KAZIDOMI

ONDERNEEM IN SCHOONHEID BIJ YVES ROCHER

Laten we elkaar leren kennen!

• Bent u net zo gepassioneerd door verkoop als door management?

Deelt u onze waarden en commitments?

Kunt u uren over cosmetica praten?

Wilt u uw eigen bedrijf opstarten, maar met de steun van een groot merk?

Solliciteer op franchise-benelux@yrnet.com

Info en voorwaarden op www.yves-rocher.be/nl/franchise

Op het spoor van succes

TUC RAIL, een Belgisch ingenieursbureau gespecialiseerd in spoorwegtechnologie en -infrastructuur, is een sleutelspeler op het gebied van duurzame mobiliteit. Met honderden nationale en internationale projecten op zijn naam, blinkt dit bedrijf al meer dan 30 jaar uit door zijn expertise en multidisciplinaire aanpak.

Anne-Cécile Roks, Senior Construction Contract Manager bij TUC RAIL, belichaamt de toewijding en vastberadenheid die nodig zijn om uit te blinken in het veld van spoorwegengineering. Met meer dan 13 jaar ervaring binnen het bedrijf speelt Anne-Cécile een sleutelrol op de werven, met name voor de projecten van het Gewestelijk Expresnet (GEN) die de zachte mobiliteit rond Brussel moeten verbeteren.

De roeping van Anne-Cécile

Met een achtergrond in burgerlijke bouwkunde heeft Anne-Cécile altijd gedroomd van deze carrière: “Van jongs af aan ben ik gepassioneerd door burgerlijke bouwkunde, grootschalige projecten en

constructies zoals bruggen en tunnels. Mijn carrièrekeuze was vanzelfsprekend.” Ze ziet de aanwezigheid van vrouwen in de bouwsector als een vanzelfsprekend en zeer positief fenomeen, dat het verouderde beeld van een exclusief mannelijk domein trotseert. “Ongeacht het beroepsveld is succes uitsluitend gebaseerd op vaardigheden en motivatie. Bij TUC RAIL wordt geen onderscheid gemaakt op basis van geslacht. Aan het einde van een vergadering beseften we onlangs dat we met enkel vrouwen rond de tafel zaten die TUC RAIL vertegenwoordigden. Zo zie je maar, het tij kan snel keren!”

Voor Anne-Cécile is elk project bij TUC RAIL uniek, met eigen diverse uitdagingen qua omvang of technische complexiteit. Maar naast haar professionele successen, zijn het vooral de bewonderende blikken van haar kinderen die haar het meeste voldoening geven. De trots en het enthousiasme die ze tonen voor haar job brengen het beste van haar werk- en privéleven samen. “Mijn driejarige zoon is wel teleurgesteld dat ik de kraan niet bestuur”, grapt ze.

Een carrière op maat

TUC RAIL is voor het vijfde jaar op rij bekroond als Top Employer. Die titel heeft het bedrijf te danken aan een menselijke cultuur die professionele groei promoot, bijvoorbeeld met innovatieve opleidingsprogramma’s zoals de ‘Digital Academy’. De flexibiliteitsaanpak, zoals glijdende werkuren en telewerk, draagt bij aan een gunstige werkomgeving. Bovendien maakt het cafetariaplan het mogelijk voor medewerkers om hun bonus om te zetten in andere voordelen, zoals extra vakantiedagen of vakantiekampen voor kinderen.

De professionele ambities van Anne-Cécile zijn duidelijk: “Ik zal blijven vooruitgaan in mijn carrière, gemotiveerd door de uitdagingen en projecten die me boeien. Het feit dat onze sector meer en meer vrouwen verwelkomt, toont aan dat vaardigheden belangrijker zijn dan geslacht. Ons doel is om bruggen te bouwen, geen barrières. Ik heb me nooit laten beïnvloeden door de mannelijke dominantie in de bouwsector. Ik weet wat ik graag doe, dus doe ik wat ik graag doe”, besluit ze.

Het geheim van succesvolle vrouwen? Durf te geloven in jezelf

Er zijn van die persoonlijkheden bij wie alles lijkt te lukken. Of dat is in ieder geval de indruk die ze wekken met het beeld dat ze uitstralen. Ze weten hun hobby om te zetten in een job, halen zowel uit hun privéleven als uit hun werk voldoening, stralen constant en inspireren anderen... Wat is hun geheim eigenlijk?

Met sociale media is de manier waarop succesvolle vrouwen in de schijnwerpers staan veranderd. Het is nu eenvoudig om vrouwen die ‘succesvol’ zijn te volgen in hun leven, carrière, ontwikkeling en projecten. Het criterium voor succes lijkt tegenwoordig ook flexibeler, weg van traditionele normen. Vooral omdat de arbeidsmarkt de afgelopen jaren aanzienlijk is veranderd. Via een carrièreswitch, de schoolbanken, of zelfs een eigen onderneming volgen veel vrouwen de lokroep van een job die ze met passie doen.

Ongeacht het domein of het niveau van hun succes, wijzen alle voorbeelden in dezelfde richting: vrouwen die succesvol zijn, hebben natuurlijk hard gewerkt, maar bovenal hebben ze kansen gegrepen. Met andere woorden, ze geloofden in zichzelf... zelfs als het moeilijk was. “Elke dag heeft zijn uitdagingen”, legt Émilie Duchêne uit, oprichter van het merk Thea Jewelry, coach en ondernemer. “Ik ben een brandweervrouw die elke dag branden blust! Het is moeilijk om te verkopen, te overleven, een frisse blik te hebben, te presteren. Niet elke dag is succesvol, maar ik werk hard en wat er gebeurt, gebeurt niet zomaar magisch.”

De sleutels tot succes

Bestaan er dan recepten voor succesvol ondernemen? Wat je zeker nodig hebt, zijn deze vijf sleutelelementen:

• Betekenis geven aan wat je doet

Harmonie vinden tussen wat je graag doet, wat je wilt doen en wat je aan anderen wilt bijdragen, is het allerbelangrijkste. Als je voldoening haalt uit wat je doet, werk je beter en behaal je betere resultaten.

• Een sterke positie innemen

Met een vechtersmentaliteit en een gezonde dosis optimisme vind je oplossingen in plaats van je te laten ontmoedigen, en blijf je altijd gericht op je doel. Een goede organisatie is ook essentieel.

• Positieve energie

Werk mag niet uitputtend zijn, integendeel, het moet energie geven! Het is belangrijk om een balans te vinden tussen plezier, werk en prestatie, zonder jezelf te vergeten. “Mijn drijfveer is mijn energie”, legt Émilie uit. “Vooruitgaan, in teamverband werken, handelen, genieten, leven aan 100 kilometer per uur en toch tijd vinden voor mezelf, mijn familie, mijn kinderen, mijn huis. Als dat goed werkt, dan gaat de rest vanzelf.”

Door Valérie Kinzounza

• Investeren in de juiste tools

Wat werkt om bekendheid te krijgen? Veel dingen! “Sociale media, nieuwsbrieven en slimme marketing. Ook niet onbelangrijk: koffie drinken met mensen, je project belichamen, het woord voeren, je project verdedigen, je ‘waarom’ vinden, je waarden delen en vooral weten en begrijpen wat je kunt veranderen in het leven van mensen door je project. Er is niet één magische tool!”

• Goede connecties maken

Om vooruit te komen, is er niets beters dan een netwerk van goede mensen om je heen, om samen uitdagingen aan te gaan, te brainstormen, elkaar te helpen en samen te groeien.

Zoals Émilie samenvat: “Het begint met een idee. Creëer een kleine, motiverende werkfamilie die goed bij je past, die dezelfde waarden heeft als jij en definieer duidelijk wie wat doet. Vervolgens moet je manieren vinden om van start te gaan zonder al te veel geld, actie ondernemen ook als de omstandigheden niet perfect zijn en dan stap voor stap steeds beter worden. En vooral, luister naar je hart, je intuïtie, en ga ervoor. Als het project niet aanslaat, is het daarom geen mislukking, het is een leermoment. We hebben dingen gedaan, dingen geleerd.”

Zelfvertrouwen hebben en zich engageren

Het beste van jezelf geven, betrokken zijn, maar ook bereid zijn risico’s te nemen, zijn essentiële elementen op weg naar succes. Om in het onbekende te springen, moet je natuurlijk je angsten overwinnen. “En als het niet lukt? En als ik besef dat ik het mis heb? Ik ben bang dat ik niet capabel ben...” Onze angsten en interne blokkades belemmeren ons of voorkomen dat we onze doelen bereiken. We moeten leren om met onze angsten om te gaan en erdoorheen te gaan. Hiervoor is er maar één tegengif: handelen. Actie ondernemen leidt tot een dubbel positief resultaat: je ontwikkelt nieuwe vaardigheden, krachten en kwaliteiten, en je versterkt je eigenwaarde en zelfvertrouwen.

Émilie herinnert er ons terecht aan: “Ik heb niet altijd zelfvertrouwen, maar ik boost het door kinesiologiesessies, massages, veel sport om mijn hoofd leeg te maken... Zelfvertrouwen moet je opbouwen. Vaak voel ik me waardeloos, maar de volgende dag gaat het weer beter. Op een dag ben je Madonna, de volgende dag ben je niemand, maar dat is het leven van een ondernemer, je moet het omarmen!” 

Dress for success

Kleding is een belangrijk statussymbool. Hoewel kleren weleens worden beschuldigd van oppervlakkig te zijn, zeggen ze heel veel over ons.

“Je kledingkeuze is heel belangrijk, omdat in de maatschappij waarin we leven, het beeld een belangrijke rol speelt”, legt Antoinette Joiret uit, imagecoach (@revelez_votre_potentiel op Instagram). Zij leert actieve vrouwen hoe ze een impactvol beeld kunnen creëren en moedigt hen allereerst aan “hun eigen beeld te heroverwegen. Want als we ons goed voelen en voor onszelf zorgen, creëren we een positief aura dat terugkaatst.”

Veel vrouwen zijn bang voor het oordeel van anderen. “En toch, als we comfortabel zijn in onze kleren, als ze onze persoonlijkheid vertegenwoordigen, dan zijn we niet langer bang.” Hoe we bewegen, hoe we staan, onze non-verbale communicatie... dit alles speelt mee in het beeld dat we naar anderen uitstralen. En kleding, als een soort pantser, geeft kracht en draagt bij aan een goede indruk. “We schatten iemand die goed voor zichzelf zorgt immers hoger in, vooral op het werk.”

“Inclusie is een werkwoord”

De CEO van Randstad Group België, Annic Bosmans, is een vrouw en in het hoge management is vijftig procent vrouw. Het glazen plafond waar zo vaak over gesproken wordt, is bij de hrdienstverlener al lang doorbroken.

“Wat je gender, culturele achtergrond of seksuele geaardheid ook is, iedereen is welkom binnen onze organisatie. Een inclusieve, diverse werkvloer is de beste garantie op succes”, vertelt Tine Tytgat, hrdirecteur bij Randstad Group. Dit heeft onder andere met psychologische veiligheid te maken, legt zij uit: “Als een medewerker zijn of haar afkomst of aard moet verbergen of zich voortdurend moet aanpassen, gaat er een hoop energie verloren.”

Alhoewel de hr-dienstverlener, met 2.200 medewerkers in België, al goed scoort op het gebied van diversiteit op de werkvloer, moet dit volgens Tytgat zeker niet als vanzelfsprekendheid gezien worden. “Als je niet actief met inclusie bezig bent, sluit je onbewust mogelijk toch mensen uit. Inclusie is een werkwoord. Je moet er aan blijven werken.”

En dat nemen ze bij Randstad Group letterlijk. Op kwartaalbasis houdt het een anonieme werknemersbevraging waarmee het continu de vinger aan de pols houdt. “Doordat we identificatievragen stellen rond bijvoorbeeld zorglast, seksuele geaardheid, culturele achtergrond en leeftijd hebben we beter in kaart hoe divers onze organisatie is en kunnen we beter inspelen op de noden van bepaalde doelgroepen”, klink het.

Zo weet het bedrijf ook of het inclusiebeleid goed zit voor elke specifieke doelgroep en kan er waar nodig bijgestuurd worden. “Zo hebben medewerkers met gehoorproblemen op basis van feedback uit de employee engagement survey recent nog een ander type headset kunnen aanvragen op maat van hun noden”, klinkt het bij Karen Vandenweghe, HR EDI&B Lead bij Randstad Group.

Verder toetst de hr-dienstverlener zijn dresscode bijvoorbeeld continu af aan de maatschappelijke realiteit. “We hebben aandacht voor een professionele uitstraling én alle facetten van diversiteit, met een inclusieve dresscode-policy als resultaat”, vertelt Vandenweghe. Zo is het dragen van een hoofddoek, hetgeen in veel maatschappelijke discussies blijft voorkomen, voor het bedrijf al lang geen issue meer. “Ook niet in het contact met onze klanten”, benadrukt Tine Tytgat. “Sterker nog: wij zien hierin een soort van maatschappelijke rol waarbij wij inclusie ook elders op de werkplaats willen introduceren als gemeengoed.

In dat kader was Randstad ook een van de eerste bedrijven dat vacatures publiceerde op het platform Hijabis At Work. Op dit recent gepubliceerde platform kunnen werkgevers die diversiteit belangrijk vinden, in contact komen met getalenteerde mensen die ervoor kiezen om een hoofddoek te dragen. “Wij willen dat iedereen zijn beste zelf kan zijn”, klinkt het tot besluit.

Van mama tot manager:

“Je inzet is niet vanzelfsprekend”

Het gezinsleven wordt nog te vaak gezien als een obstakel voor professionele ontplooiing, vooral voor vrouwen. Het evenwicht tussen werk en privéleven blijft vandaag de dag voor velen ongrijpbaar.

Het is niet altijd eenvoudig om tegelijkertijd een veeleisende carrière en een leven als moeder te combineren. Schuldgevoelens, gebrek aan tijd, stress... Het blijft een behoorlijke uitdaging voor alle werkende ouders. De balans tussen werk en gezin lijkt eerder een compromis dan een kant-en-klare formule!

Hoe vind je een betere balans?

“Het doel is natuurlijk niet om een perfect stabiel leven te bereiken, maar eerder om een balans te vinden die aan jouw persoonlijke en professionele behoeften voldoet”, legt psycholoog Céline Lejeune uit. Om een idee te krijgen van deze balans, hebben we Marion Schoutteten gevraagd hoe zij haar professionele en persoonlijke leven combineert. Marion, 33 jaar oud, is oprichter van het kledingmerk Orta Store, leidt een bedrijf met 30 medewerkers en is moeder van de driejarige Marceau. Haar man Gauthier overleefde op drie jaar tijd drie keer kanker, en ze moest deze emotionele rollercoaster doorgaan terwijl haar bedrijf

spectaculair groeide en ze alleenstaande moeder was tijdens de ziekenhuisopnames van Gauthier. Haar advies is dan ook van onschatbare waarde.

Organiseren

Kinderen, boodschappen, koken, huishoudelijke taken: tussen het werk en de takenlijst thuis kan de druk vaak hoog zijn. “Voor mij is de sleutel organisatie”, aldus Marion. “Ik heb een notitieboekje waarin ik wekelijkse doelen stel. Ik noteer alles, plan alles, en ik heb een overzicht van de komende drie maanden in mijn agenda waardoor ik een volledig beeld heb van wat ik moet doen. Ik plan ook mijn weekends ver van tevoren. Het kost me misschien drie uur op een zondagochtend om dit te doen, maar daarna is alles vastgelegd en hoef ik er niet meer aan te denken.” Je dagen organiseren, prioriteitenlijsten of weekplanningen helpen om tijd te besparen en stress te vermijden.

Tijd voor jezelf nemen

“Je moet weten wat jou goed doet. Ik heb geleerd dat tijd nemen voor mezelf betekent dat ik tijd doorbreng met mijn vriendinnen, dat is wat me helpt te ontspannen”, weet Marion. Een tv-serie kijken, een boek lezen, sporten... neem de tijd om een moment op de dag, zelfs al is het maar kort, helemaal voor jezelf te hebben.

Door Valérie Kinzounza

Vraag hulp

“Durf hulp te vragen als het niet goed gaat. En aarzel niet om een WhatsApp-groep te maken met andere ouders of vrienden, om tips te delen rond opvang of kleding, maar ook om samen qualitytime met de kinderen door te brengen: in plaats van alleen met je kinderen naar de speeltuin te gaan, stel je voor om samen te gaan.” Een advies dat ook gedeeld wordt door Céline: “Communiceer, zowel op het werk als thuis, over het feit dat je het moeilijk hebt, om zo de beste oplossingen te vinden.” En maak gebruik van je vrienden: “Omringd zijn, dat heeft me gered”, benadrukt Marion. “Tijdens Gauthiers ziekenhuisopnames hebben mijn vriendinnen me gedragen, geholpen en aan het lachen gebracht... Lachen is helend!”

Tijd besparen

Doe morgen niet wat je vandaag al kan doen. Kortom, alles wat je nu al kan voorbereiden om later tijd te besparen, mag je niet laten liggen. “Ik maak de lunchbox al klaar en leg de kleding de avond ervoor klaar. Ik dek ’s avonds ook al de ontbijttafel”, verklapt Marion.

Kwaliteit boven kwantiteit

Céline: “Focus op mooie momenten delen, in plaats van je schuldig te voelen omdat je niet genoeg tijd met je familie doorbrengt. Wanneer je samen bent met je familie, wees dan 100% aanwezig en geniet van het moment.” Marion voegt eraan toe: “We ontbijten elke ochtend samen, zelfs al is het snel snel. En we eindigen de dag altijd met echte qualitytime met Marceau, door samen een bordspel te spelen.”

Nee durven te zeggen

“Durf nee te zeggen op het werk of tegen vrienden wanneer dat nodig is en stel grenzen. Door duidelijke grenzen te stellen, behoud je je energie en voorkom je het gevoel van uitputting dat kan ontstaan door te veel betrokkenheid in een van de twee omgevingen”, legt Céline uit.

Jezelf beter leren kennen

“Ik heb geleerd mezelf te kennen. Met de ziekte van mijn man heb ik drie jaar lang heel weinig vragen gesteld, ik was in ‘warrior’-modus. Ik had kunnen stoppen met werken, maar mijn job was essentieel voor mij. De sleutel was om te realiseren wat goed voor mij is: actie ondernemen. Ik moet actief zijn, ik stel nooit uit. Ik leg mezelf geen druk op uit schuldgevoel, maar ik geef mezelf wel kleine schopjes om vooruit te komen”, deelt Marion.

Focus op de mooie momenten, in plaats van je schuldig te voelen omdat je niet genoeg tijd met je familie doorbrengt.

— CÉLINE LEJEUNE PSYCHOLOOG

Accepteren dat imperfecties deel uitmaken van het leven is ook heilzaam: “Niemand is perfect. We doen wat we kunnen”, vervolgt Marion. “Mensen wennen eraan dat je het aankan, ze vinden je werk vanzelfsprekend. ‘Je bent moeder, iedereen doet dit, dat is normaal.’ Maar nee! Bravo dat je het doet! Geef ook jezelf een duim: ik heb geleerd mezelf te complimenteren! En dan moet je veel afstand nemen van de situatie. Dat mensen advies geven is één ding, maar je moet je niets aantrekken van het oordeel van anderen. We leggen onszelf al genoeg druk op met al die vragen die we onszelf stellen als vrouw en moeder.” 

 Tochtvrij, isolerend en winddicht

 Veilig afsluitbaar tegen inbraak

 Stil, geruisloos. Geen klapgeluid.

uniek en duurzaam design

-25% Klaar om te feesten tijdens de lente?

op een artikel naar keuze

Geldig tot 31/05/2024

Korting geldig op 1 artikel naar keuze op vertoon van deze pagina.

Geldig tot 31/05/2024 met de code 20213. Eenmalig geldig in een boetiek, op damart.be, per telefoon of per post. Niet cumuleerbaar met andere kortingen of promoties die op hetzelfde moment lopen. Niet geldig bij aankoop van een gift card. Niet omruilbaar in speciën.