Interview: Wim De Waele, The Beacon

Wim De Waele ‘Als stad moet je durven zeggen waar je over twintig jaar wilt staan’

Gentenaar Wim De Waele is geen onbekende in de Internet of Things (IoT)-wereld. Als voorzitter van de raad van bestuur van de Antwerpse innovatiehub The Beacon, en vroegere algemeen directeur van het onderzoekscentrum iMinds, heeft hij een bijzondere kijk op wat een smart city is en hoe die kan uitgroeien tot een echte stad van de toekomst.

Door Evelien Jansen Beeld Sandra Mermans

Als reactie op de eerste vraag of Antwerpen of Gent vandaag het dichtste bij het model van een moderne stad staat, moet Wim De Waele eens smakelijk lachen. “Het is in ieder geval zeker niet Brussel.”

Bestaat er een eenvoudig model om te bepalen wat een moderne stad is? “Ik dacht van wel, maar de coronacrisis heeft een aantal overtuigingen die ik vroeger had stevig onderuitgehaald. De stad van de toekomst springt bijvoorbeeld maar beter voorzichtig om met een grote concentratie mensen op een relatief kleine oppervlakte. In een moderne stad wil je blijven, in welke levensfase je je ook bevindt. Vandaag zien we echter dat corona de rush naar de buitenwijken enorm versnelde, vooral in de Verenigde Staten.”

Wat houdt die rush precies in? “Mijn ouders kwamen uit de stad, maar trokken naar de rand op het moment dat ze kinderen kregen. Ik ben dus in een nog vrij landelijke gemeente opgegroeid. Van zodra ik afstudeerde, trok ik meteen opnieuw naar het centrum van de stad. Want daar gebeurde naar mijn gevoel het leven. Toch maakte ik later toen ik zelf kinderen kreeg exact dezelfde beweging. Nu de kinderen het huis uit zijn, woon ik opnieuw in de stadskern. Dit is een typische beweging die veel mensen nog altijd maken.”

En die beweging strookt niet met het idee van een moderne stad? “Afhankelijk van de fase in je leven en de behoefte die je hebt, vinden velen nog altijd dat een stad meer of minder geschikt is voor hen. Een twintiger die net afgestudeerd is heeft andere behoeften dan een gezin met kinderen of iemand die met pensioen gaat. Een stad moet erin slagen om altijd aan ieders behoefte tegemoet te komen zodat niemand er wegtrekt. Dat is vandaag nog niet het geval. Een moderne stad moet dus voldoende ontspanningsmogelijkheden bieden, en een gezond leefcomfort in de vorm van veel groen, een vlotte mobiliteit, veel werkgelegenheid... Enkel wanneer al die zaken op elkaar afgestemd zijn, zal de vlucht naar de groene stadsrand afremmen. Het concept van de 15-minutenstad – waar alles letterlijk binnen het kwartier binnen handbereik is – is nu nog een droom voor velen.” juridisch gevoerd en iets te weinig technologisch. Technologie kan ten goede en ten kwade worden gebruikt en het bewustzijn daarover moet verhoogd worden.”

Kan technologie oplossingen bieden? “Technologie alléén gaat de zaken niet oplossen. Een leefbare moderne stad is meer dan een smart city. De uitdaging moet multidisciplinair worden aangepakt, waarbij er naast technologie gefocust wordt op stedenbouw, architectuur en andere langetermijnaspecten.”

Welke thema’s zijn er dan nog belangrijk? “De drie grootste uitdagingen voor een leefbare moderne stad zijn mobiliteit, veiligheid en pollutie. En die worden best op een geïntegreerde manier aangepakt. Hoeveel verkeer laat je toe, wat voor soort verkeer kies je? Allemaal belangrijke keuzes voor beleidsmakers. En voor diezelfde beleidsmakers is het dan weer belangrijk dat ze hun beslissingen zo communiceren dat ze niet te belerend of controlerend overkomen. Vind je die balans niet, dan krijg je verzuring onder de bevolking, wat de leefbaarheid niet ten goede komt. Een voorbeeld op vlak van mobiliteit: ik ben een groot voorstander om het verkeer uit de stadskern te weren. Dat betekent dat je soms zult moeten omrijden om tot je bestemming te kunnen komen. In plaats van ook bewoners te straffen met zo’n algemene regel, kan er slimme technologie zoals camera’s met nummerplaatherkenning ingezet worden om gepersonaliseerde trajecten mogelijk te maken. Zo kreunt het centrum niet onder doorgaand verkeer, maar kunnen bewoners in functie van hun individuele noden toch vlot op hun bestemming geraken.”

Veiligheid heeft bijna altijd met controle te maken. Hoe pak je dit slim aan? “Niemand heeft graag een ‘bigbrothergevoel’, er moeten dus duidelijke afspraken gemaakt worden over wat er bijvoorbeeld met de data van de vele camera’s in het straatbeeld gebeurt, zodat je privacy gerespecteerd wordt. Als je weet dat de beelden van de camera’s die je op straat in de gaten houden enkel voor welbepaalde doeleinden worden gebruikt, zoals je persoonlijke veiligheid, is dat een heel ander gegeven dan de situatie waarin we ons vandaag soms bevinden, waarbij we geen idee hebben waar de data naartoe gaan. Ook hier kan slimme technologie hulp bieden, zodat persoonlijk datamanagement bijvoorbeeld opnieuw in de handen van de burger komt. Jammer genoeg wordt het privacydebat vandaag iets te veel Naar wie kijk jij op als we het over dit thema hebben? “Ik kijk enorm op naar Mariana Mazzucato, een Italiaans-Amerikaanse econoom. Haar visie is dat je grote doelen moet durven stellen als maatschappij rond thema’s als mobiliteit en klimaat. Mission driven capitalism heet dat. Vanuit die doelstelling kun je bedrijven motiveren om gericht actie te nemen. In 2014 vroeg ik haar voor een keynote op onze conferentie en toen kreeg haar boodschap nog geen politieke weerklank. Politici keken te afwachtend naar de bedrijfswereld en verwachtten dat de markt het wel zou oplossen. Nu zie je een mentaliteitswijziging, onder andere als reactie op Trump en als gevolg van de COVID-19-crisis. Objectieven definiëren die je als maatschappij naar een hoger niveau tillen – klimaatneutraliteit of iedereen gratis onderwijs, ik zeg maar wat – geeft een duidelijk gezamenlijk doel en dat werkt motiverend, ook voor technologen. Als maatschappij of stad moet je durven zeggen waar je over twintig jaar wilt staan. Zo kun je gericht naar een doel toe werken. Dat vergt enorm veel moed want de ROI op korte termijn is eerder beperkt. En daar wringt net het schoentje in ons politiek systeem. Als er iedere vier jaar iemand anders aan de macht komt, is het moeilijk om aan langetermijndoelstellingen vast te houden.”

Smart Fact.

Als je niet in de IoT-wereld was terechtgekomen wat was je dan geworden? “Ik heb lang getwijfeld om geschiedenis te gaan studeren en ik wou stiekem journalist of schrijver worden. Ik ben eigenlijk een beetje per ongeluk in de wereld van de technologie terechtgekomen. Maar ik heb er mijn weg gevonden en stel vast dat er ook voor oplossingen van de toekomst nog vele antwoorden liggen in de lessen van het verleden.” Het fundament van de 15-minutenstad Het idee van de 15-minutenstad of -wijk betekent dat bewoners op 15 minuten wandelen of fietsen alle essentiële functies vinden: winkels, kantoren, scholen, gezondheidszorg, sport, cultuur en ontspanning. De 3 D’s van de stadsplanning (Density, Diversity, Design) vormen de pijlers van de 15-minutenstad, waarbij elke D een noodzakelijk onderdeel is. Zonder dichtheid worden de afstanden te groot, zonder mix van functies zijn niet alle voorzieningen aanwezig en zonder goed ontwerp van de openbare ruimte krijg je geen voetgangervriendelijke stad.

The Beacon werkt aan de stad van morgen The Beacon is een innovatiehub aan de Sint-Pietersvliet in Antwerpen. Hier komen start-ups, scale-ups en toponderzoekers samen om sterke IoT-oplossingen te ontwikkelen voor industrie, logistiek en smart city’s. Dankzij unieke samenwerkingen wordt hier aan de stad van morgen gebouwd. Zo slaan de toponderzoekers van Universiteit Antwerpen en imec – met expertise in onder andere IoT, cloud computing, artificial intelligence en 5G – bijvoorbeeld bruggen tussen smart city-onderzoek en -toepassingen.

EVBox: de elektrische revolutie die niet te stoppen is

Onze toekomst zal er een zijn waarin duurzaamheid en mobiliteit hand in hand gaan. Dat biedt enorme kansen. EVBox begeleidt bedrijven in de elektrificatie van hun wagenpark. “Wij bieden zowel de hardware en dus de laadpalen, maar evengoed de software en voorzien ook in onderhoud en aanvullende dienstverlening. Bij ons kan je dus terecht voor het totaalpakket”, vertelt Joke van der Eerden, Regional Director Benelux bij EVBox. “We denken altijd op maat van de klant. We houden steeds rekening met de bestaande businessmodellen en bedrijfscultuur.” Het groeipotentieel van deze markt kan onmogelijk onderschat worden. EVBox werd opgericht in 2010 en is ondertussen actief in meer dan 70 landen. Het bedrijf kende de afgelopen jaren een exponentiële groei in zijn activiteiten. “Daarbij heeft covid er in de voorbije maanden voor gezorgd dat we bewuster zijn gaan nadenken over duurzaamheid. We zitten daarom echt op een tipping point”, aldus van der Eerden.

In België wordt dat enorme momentum heel duidelijk versterkt door de recent genomen fiscale maatregelen. “Het wetsvoorstel van federaal minister van Financiën Vincent van Peteghem zal vanaf 1 september van dit jaar effectief zijn en loopt tot 2026. In die periode gaat de wereld in België echt veranderen”, gaat van der Eerden verder.

De samenstelling van het Belgische wagenpark vormt hierbij net een voordeel. “Het grote aantal bedrijfswagens vergemakkelijkt de elektrificatie. Een werkgever heeft een veel grotere slagkracht. De zin om deel te nemen aan de vernieuwing is momenteel heel groot in België. Dat mogen meemaken, is fantastisch”, besluit van der Eerden.