17 minute read
Industrieel afvalwater op de radar
Water is een kostbaar goed voor de industrie. Investeren in de modernisering van bestaande zuiveringsinstallaties en het implementeren van nieuwe technieken zijn maar een deel van het duurzaamheidsbeleid. Andere activiteiten moeten ook worden aangepast.
De industrie gebruikt veel water, onder andere voor koeling, stoomproductie, schoonmaak en transport. Daarom wordt ook steeds meer ingezet op circulair watergebruik. De schaal en de mate van vervuiling van industrieel afvalwater vraagt om speci eke, innovatieve oplossingen.
Eerst en vooral werkt de industrie aan het verminderen van haar watergebruik. Minder water gebruiken betekent ook minder afvalwater produceren. “Door je eigen running te screenen, kun je meestal ook je watergebruik reduceren”, zegt Wim Cooman, milieuverantwoordelijke bij Volvo Car Gent. “Interne productieprocessen verbeteren kan soms interessanter zijn dan de uitbreiding van je waterzuivering.”
Het gebruikte water recupereren, zuiveren en het een tweede leven schenken is de volgende stap. Voor de meeste bedrijven is het economisch en praktisch voordeliger een eigen waterzuiveringsinstallatie te hebben dan belasting te moeten betalen voor lozingen op het rioolnetwerk. “Terwijl vroeger vooral grote waterverbruikers een installatie hadden, zien we nu een shift”, vertelt Dries Parmentier, researcher bij Noah Water Solutions. “Ook kleine watergebruikers willen duurzamer omgaan met water en zoeken methodes om hun watercircuit te sluiten, niet alleen voor het imago van het bedrijf, maar ook omdat door de strengere lozingseisen hun water te belastend geworden is voor de grote gemeentelijke waterzuiveringsinstallaties.”
Inzetten op hergebruik van water en terugwinning van grondsto en uit eigen afvalwater vormen dus de boodschap. Een eenduidige technologie voor zuivering van industriewater bestaat niet. “Het is altijd een beetje wikken en wegen tussen de ecologie en de economie. Bovendien is de gebruikte techniek afhankelijk van het type en de graad van vervuiling. Industrieel afvalwater wordt nauwelijks ingezet voor drinkwater, maar kan dankzij verschillende technieken hergebruikt worden als proceswater. Dat is gerecupereerd water dat perfect bruikbaar is voor het reinigen en spoelen van mengtanks in de chemische industrie bijvoorbeeld, of voor de carwash”, vervolgt Parmentier.
De Europese Commissie heeft een set van regels opgesteld, de IPPC-richtlijn (Integrated Pollution Prevention and Control) voor preventie en bestrijding van verontreiniging. Hierbij kun je BREF-documenten vinden (Best Beschikbare Techniek), waarin de milieuvriendelijkste technieken voor een bedrijf beschreven staan. “Voor ons, bij Volvo, in de verfafdeling waar het meeste water gebruikt wordt, kwam dit onder meer neer op installaties van omgekeerde osmose om water te besparen en op ultra ltratie en demineralisatie-installaties om water te kunnen hergebruiken”, aldus Cooman.
“Voor afvalwater uit de galvanisatie- en metaalindustrie, de textielsector of oude stortplaatsen is een fysicochemische zuivering het meest geschikt”, voegt Parmentier toe. “Dit is gebaseerd op de principes van elektrocoagulatie en elektrooxidatie. Eerst wordt ijzer of aluminium opgelost in het afvalwater. Dat vormt een vlok en kan als slib afgescheiden worden van het water. Dat restwater wordt dan via oxidatie behandeld. Met een sterke stroom worden zuurstof en bleekwater gevormd zodat de resterende vervuiling gaat oxideren, waardoor je gedesinfecteerd water krijgt.” Membraantechnologie en waterzuivering met actieve koolstof worden ook veel toegepast, maar zijn niet interessant voor alle sectoren. Er zijn verschillende onderzoeken opgestart rond plasmatechnologie, een extreme vorm van elektro-oxidatie en een veelbelovende techniek.
Verbeterde of geheel nieuwe technologieën hebben de afvalwaterbehandeling weer op de radar van de industrie gebracht. “Uitsluitend nieuwe technologieën implementeren is niet altijd voldoende. Dankzij big data en AI kun je ook duurzame innovatie brengen in het productieproces”, besluit Wim Cooman.
—Dries Parmentier, Noah Water Solutions
GRIJSWATERRECUPERATIE: EERST DOUCHEN, DAN DOORSPOELEN
Water is een kostbare grondstof waar we te verspillend mee omspringen. Elke keer je het toilet doorspoelt gebruik je zo’n zes liter water en toiletten in oudere huizen spoelen nog te vaak door met drinkbaar leidingwater - dat dan zomaar in de riool verdwijnt. Zonde! Cohousing Jean in Sint-Amandsberg pioniert als woongemeenschap met een recuperatiesysteem voor grijs water. Dit project werd mogelijk dankzij een fi nancieel duwtje in de rug van VLAIO, via de Blue Deal-steun voor waterbesparende investeringen.
» GEEN BRUIKBAAR WATER MEER IN DE RIOOL
In Gent doen een tiental buren van Cohousing Jean het anders: zij gebruiken grijs water om hun toiletten door te spoelen. Het is een cohousingproject dat een voor Vlaanderen unieke manier van grijswaterrecuperatie toepast. Bewoner van het cohousingproject architect Johannes T’Hooft geeft er graag een woordje uitleg. “Onze droom was om minder water te verbruiken. Grijswaterrecuperatie leek ons een perfecte oplossing. Ons studiebureau adviseerde ons om een grijswaterfi ltersysteem van GEP te plaatsen.”
“Ondanks dat we geen écht bedrijf zijn maar een vereniging van mensen die samenwonen en actief willen investeren in duurzaam watergebruik, dienden we een subsidieaanvraag in bij VLAIO voor de ‘Blue Deal waterbesparende investeringen’ – en waren dolgelukkig dat we met die steun ons project waar konden maken.”
» AMBASSADEUR VOOR GELIJKAARDIGE PROJECTEN
“Wat we in Cohousing Jean doen op vlak van hergebruik van grijs water is uniek in Vlaanderen. In geen enkel ander woonproject gebeurt grijswaterrecuperatie op zo’n manier, dus we konden ook nergens ons licht konden gaan opsteken of inspiratie halen. Een waterrecuperatiesysteem bestond al wel op grote schaal voor de industrie en grotere wooncomplexen in het buitenland, maar wij zijn het kleinste project dat grijs water wilde hergebruiken in een wooncontext. Het installeren van een recuperatiesysteem was dus een berekend risico. En succesvol. We hopen in de toekomst ook andere woonprojecten, bedrijven en ondernemingen te inspireren met onze aanpak.”
In Cohousing Jean koppelde GEP de grijswaterfi lters aan op de afl open van de douches en wastafels. Dat gefi lterde water loopt dan weer terug naar de spoelbakken van de toiletten. Cohousing Jean heeft zelf een waterexpert in huis en kreeg daarnaast steun van de UGent en GEP bij het uittekenen van het systeem. Het project wil nu ambassadeur zijn voor gelijkaardige projecten en via regelmatige kwaliteitscontroles ook een onderzoekshub worden.
» MILIEUBEWUST COHOUSINGPROJECT
Johannes T’Hooft: “Al van bij de start van ons bouwproject was het ons plan om zo zuinig mogelijk om te springen met water. Cohousen is niet goedkoper dan een individuele woning hebben, maar omdat je met meer mensen van dezelfde faciliteiten gebruik maakt, kan je door die schaalvergroting wel innovatiever te werk gaan. En dat biedt heel wat voordelen.”
» ANDERS WASSEN EN SCHOONMAKEN
Johannes T’Hooft: “Alle bewoners van onze cohousing kozen ervoor om mee in de kosten te delen. Maar ons waterrecuperatiesysteem heeft ook gevolgen, want grijs water recupereren is niet alleen fi nancieel investeren maar ook anders wassen en schoonmaken. Zo gebruikt hier niemand poetsproducten met bleekwater, en zijn alleen biologisch afbreekbare zepen en shampoos toegelaten. Je haar kleuren? Dat kan voorlopig alleen bij de kapper.”
» MAXIMAAL BEHOUD VAN HEMELWATER
Behalve grijswaterrecuperatie doen ze in Cohousing Jean ook aan maximaal behoud van hemelwater. “Alle hemelwater van de gewone daken stroomt naar een regenwaterput. Dat water besproeit de groendaken als het te droog is of zorgt voor het bewateren van de tuin. Daarna infi ltreert het rustig via een wadi in de tuin. Zo houden we het hemelwater zo lang mogelijk vast om het dan langzaam, gecontroleerd weer los te laten. Het risico op overstroming bij hevige regen is minder groot en we hebben een buffer van regenwater om de drogere zomerperiodes te overbruggen. Ook op dat vlak doen we dus aan waterbesparing.”
» KRIJG OOK STEUN OM WATER TE BESPAREN
VLAIO investeerde in dit project in het kader van duurzaam ondernemen en meer in het bijzonder voor projecten die aan waterrecuperatie doen.
Ook interesse in grijswaterrecuperatie of wil je water op een andere manier hergebruiken, zuiveren of zelfs ontzilten? Alle info via vlaio.be/BlueDeal.
We hebben allemaal wel al gehoord van de vergrijzing van de bevolking, maar de vergrijzing van het grondwater? Toch is dat een reëel probleem dat een dringende en grondige aanpak vereist.
Dat de zomers heter en droger worden, wisten we al. Dat ons grondwater tot alarmerende niveaus aan het dalen is ook. Maar dat ons grondwater ook nog eens vergrijst, dat weten weinig mensen. Toch is het helaas realiteit. “Ons kostbare ‘blauwe goud’ wordt langzaam maar zeker steeds meer bedreigd”, weet Marco van den Brand, Managing Director van HMVT, een breed milieutechnisch bedrijf dat innovatieve oplossingen zoekt en levert voor het beschermen en schoonmaken van bodems en het reinigen van grondwater. “Niet alleen door verdroging of klassieke gevallen van grondwaterverontreiniging – olie, chloor, metalen – maar ook steeds meer door di use verontreinigingen zoals medicijnresten, bestrijdingsmiddelen, nitraten/fosfaten en PFAS – een heel lastig te verwijderen sto e dat in Vlaanderen intussen ook al genoegzaam bekend is. Ook in Frankrijk en Italië zien we steeds meer vragen rond dit thema.”
Slotgracht van kasteeltje
Het goede nieuws is dat er ook steeds meer awareness ontstaat: we bese en dat ons grondwater een belangrijk goed is, maar dat het onder druk staat. Vraag is alleen hoe we dat kunnen aanpakken. “De beste oplossing is natuurlijk om het probleem bij de bron aan te pakken”, aldus Van den Brand. “Maar dat kan niet altijd (meer). Dan is er de optie om de bron te beschermen, door het vuile water of de verontreinigde waterpluimen af te vangen voordat het bijvoorbeeld een drinkwaterwingebied in loopt, en dat water vervolgens te zuiveren met behulp van natuurlijke zuiveringsprocessen. Dat noemen we constructed wetlands. In zo’n wetland stroomt het vervuilde water door een soort vijver, beplant met verschillende soorten planten. Door allerlei biologische processen rondom de wortelzone worden de chemische sto en energiezuinig of zelfs -neutraal afgebroken. Dat testen we bijvoorbeeld momenteel in de Nederijnse Plas in Utrecht. Ook leuk om weten: we hebben zelfs zo’n constructed wetland gemaakt in de slotgracht van een kasteeltje. De slotgracht is de zuivering van de grondwaterpluim geworden die onder het kasteeltje doorloopt. Zo kan een en ander in de omgeving mooi geïrrigeerd worden.”
Wat met PFAS?
Maar als PFAS zoals gezegd een lastig goedje is, hoe krijgen we dat dan uit het water? “Momenteel voeren we proeven uit om PFAS uit grondwater te halen met wilgen”, antwoordt Van den Brand. “Dit lijkt best aardig te lukken. De wilgen concentreren de PFAS in hun stammen, die dan natuurlijk wel periodiek op de juiste wijze verwerkt moeten worden. Dus in de plaats van ingewikkelde waterzuiveringsinstallaties zetten we eigenlijk in op natuurlijke afbraak, en zon- en windenergie. Dat is voor mij dé manier om met de vergrijzing van het grondwater om te gaan: de kracht van de natuur gebruiken om het probleem aan te pakken.”
Marco van den Brand
Managing Director
HMVT, wil een toonaangevende partner zijn bij het ontwikkelen en toepassen van duurzame en integrale milieutechnische oplossingen voor zuivering van bodem, water en lucht. Met zo’n 30 jaar internationale ervaring in de milieutechniek voorziet de organisatie elke klant van de best passende én meest e iciënte oplossing.
IMDC: slimme, duurzame oplossingen voor waterproblemen
Al sinds de oprichting in 1982 zijn de medewerkers van IMDC gepassioneerd door water. Eerst lag de focus op baggeradvies en het mariene milieu, nu reikt de expertise van Antwerpse bedrijf veel verder: alle natuurlijke wateren en de activiteiten die de mens in of grenzend aan dit waardevolle ecosysteem wenst te ontwikkelen.
Zeeën, estuaria en rivieren waren altijd al locaties van menselijke activiteit. Dat bleef niet zonder gevolgen. Kostbare ecosystemen gingen verloren omdat de mens niet altijd voor de meest duurzame oplossingen koos. Onze natuurlijke wateren, vitaal voor de samenleving, zijn intussen zeer kwetsbaar en moeten dan ook beschermd worden. Door de klimaatverandering, dreigen wereldwijd ook veel water-gerelateerde gevaren: zeespiegelstijgingen, overstromingen, extremer weer met lange droogte of zeer intensieve regenval.
Het is deze complexe problematiek die IMDC aanpakt, zodat water ook in de toekomst alle cruciale functies als ecosysteem kan blijven vervullen. Vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid, ondersteunen we onze klanten met geavanceerde oplossingen voor toekomstbestendige realisaties. We doen dit al jaren in nauwe samenwerking met universiteiten en onderzoeksinstellingen in binnen- en buitenland.
Een (Belgische) greep uit de enorme projectenwaaier wereldwijd, illustreert IMDC’s betrokkenheid: In het Kustvisie-project, ondersteunt IMDC de Vlaamse overheid bij de lange termijn-bescherming van onze kust. Omdat de snelheid en mate van de zeespiegelstijging moeilijk in te schatten zijn, zoeken we naar een adaptieve kustbescherming. IMDC verenigt hier alle disciplines om de beste oplossingen uit te werken. Zodat ook de kinderen van onze kleinkinderen van onze kust kunnen blijven genieten.
IMDC werkt ook rond droogte, want klimaatverandering leidt niet alleen tot watersnood en overstromingen, maar ook tot waterschaarste. Na de recente droge zomers, wil de Vlaamse Milieumaatschappij de ernst en de impact hiervan opmeten. Voor hen ontwikkelde een consortium met IMDC een droogte-instrumentarium, bestaande uit o.a. hoge resolutie droogte-kaarten om de actuele droogte in te schatten en op te volgen en, waar mogelijk, de lokale situatie te verbeteren.
Extreme watersnood en waterschaarste wisselen mekaar af. Bovendien vervult water meerdere functies en dient hetzelfde water vaak meerdere gebruikers. Effi ciënt waterbeheer is dus niet eenvoudig. Ook hier speelt IMDC een rol. Voor de Waalse waterbeheerders ontwikkelden we Orhyx, een tool voor een realtime waterwegbeheer. Deze software brengt een revolutie mee in het omgaan met toekomstige klimaatgebeurtenissen. Het ondersteunt de waterwegbeheerder in het snel en accuraat nemen van beslissingen rond de energieproductie en -verbruik, het verzekeren van de veiligheid van de omwonenden, het garanderen van de bevaarbaarheid door het controleren van waterpeilen, stromingen, etc ... Kortom, het optimaliseert de verdeling van het water doorheen het waterwegennet.
Via haar kennis en centrale positie, wil IMDC ook een interne discussie starten tussen de verschillende waterbeheerders in ons land. Infrastructuurnetwerken zijn immers onderling verbonden. Een veerkrachtig, internationaal waterbeheer is cruciaal om de klimaatverandering het hoofd te bieden. IMDC wil een gedeelde visie en proactieve samenwerking tussen de belangrijkste belanghebbenden op gang brengen.
IMDC is klaar voor de toekomstige uitdagingen en blijft zeker nog eens 40 jaar zijn klanten wereldwijd bijstaan in het duurzaam realiseren van hun waterprojecten!
Het grondwater op peil houden
Een doeltre end waterbeheer in dorpen en steden draagt bij tot een goede volksgezondheid en een schoner milieu. Dankzij verschillende initiatieven van waterberging, -bu ering en infiltratie kunnen overstromingen en watertekorten vermeden worden.
Klimaatopwarming, aanhoudende droogte, waterschaarste… De Vlaamse regering heeft in de zomer van 2020 de ‘Blue Deal’ gelanceerd, een ambitieus plan om ons watersysteem duurzamer te maken en de droogteproblematiek op een structurele manier aan te pakken. Een eerste schijf van 75 miljoen werd uitgetrokken voor grote investeringswerken om de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen te verhogen. De belangrijkste pijlers daarbij zijn: een gepaste regelgeving vanuit de openbare besturen, circulair watergebruik, landbouw en natuur als deel van de oplossing, een hogere bevoorradingszekerheid, innovatieve technologieën en sensibilisering van burgers tot het ontharden van de bodem.
Het plan beoogt ook een andere vorm van ruimtelijke ordening, namelijk verkerning: dichter bij elkaar bouwen, in dorpskernen en steden en bij knooppunten van openbaar vervoer. “Alleen nog bouwen in de reeds ingenomen ruimte tegen de bodemverharding werd in de berichtgeving betonstop genoemd”, zegt Evert Lemmens, CEO van de Tubobel Group. “Daardoor heeft beton een vrij negatieve connotatie gekregen. Als materiaal heeft beton nochtans een hele evolutie doorgemaakt: er bestaat nu een poreuze versie waardoor betonnen grondbedekking waterdoorlatend kan zijn en regenwater afgeleid kan worden naar het grondwater. Bovendien is het belangrijk om niet alle beton weg te halen, want dan gaan we inboeten aan levenskwaliteit.”
Door de klimaatverandering zullen we in de toekomst steeds meer te maken hebben met zowel wateroverlast als watertekorten. Enerzijds is er te veel water omwille van extremer weer dat overstromingen met zich meebrengt. Anderzijds is er te weinig water omwille van langere periodes van droogte. Zowel de overlast als het tekort zijn gevolgen van een gebrekkige in ltratie en te weinig bu erbekkens. Van alle regen die op land valt, verdwijnt een vierde in riolen en rivieren. Water bu eren is daarom heel belangrijk. Kortstondige bu ering kan makkelijk worden bereikt door zowel waterdoorlatend beton als grasdallen, waarbij de voegen breder zijn en opgevuld met gras of steenslag.
Op langere termijn worden gebiedsgerichte projecten en systeeminnovaties opgestart. Vlaanderen maakt middelen vrij voor onder meer de aanleg van grootschalige waterbu ers die zorgen voor reservecapaciteit en het hermeanderen van waterlopen. Ook door het weer open maken van verbindingen tussen de rivier en de zijwaterlopen kunnen hogere grondwaterstanden worden bereikt. “Opdrachtgevers kiezen sneller voor zichtbare grachten en wadi’s terwijl vroeger water via een ondergrondse kolk opgeslorpt werd naar de riolering”, merkt Evert Lemmens op. “In vele gevallen liggen de onderhoudskosten hoger, verdampt het water bij hogere temperaturen en zie je een verlies van publieke oppervlakte. Toch bestaat een oplossing die het beste van twee werelden biedt. Als een overschot aan water niet meer in de grond kan dringen en afgevoerd moet worden, kan dat via een gesloten betonnen buis, gecombineerd met een poreuze buis en een ondergrondse beek, wat vertraagde in ltratie en eventuele afvoering mogelijk maakt.”
Met de ‘Blue Deal’ slaat Vlaanderen resoluut de weg in naar structureel waterbeheer. “Beton is hierbij eerder vriend dan vijand”, besluit Evert Lemmens.
Evert Lemmens
CEO
Tubobel is een op en top familiebedrijf en marktleider in de productie van rioleringsbuizen in België. De Tubobel Group bestaat uit vijf afdelingen: Aqua, Infra, Ekotek, Natuursteen en Transport. Tubobel Aqua is gespecialiseerd in betonelementen voor de rioleringsmarkt. Tubobel Ekotek heeft jarenlange ervaring met productie van waterzuiveringssystemen, vooral voor afvalwater vermengd met olie, benzine en vetten. Het bedrijf zet in op duurzaamheid, zowel voor hun producten als hun productieprocessen.
GF Piping Systems is de specialist op het vlak van waterbehandeling, -voorziening en -transport. “Toegang tot schoon water voor alle mensen is een van onze topprioriteiten. De Clean Water Foundation financiert watervoorzieningsprojecten in landen waar de nood het hoogst is. De stichting werkt samen met ngo’s en lokale organisaties om de duurzaamheid van dergelijke projecten te waarborgen”, zegt Bart Van Bastelaere, managing director GF België en Luxemburg. “We ondersteunen hiermee meer dan 300.000 mensen in 50 landen.”
De ‘Clean Water Foundation’, die in 2002 door GF werd opgericht, zet hulpverleningsprojecten op in rurale gebieden waar de overheid weinig doet om de gemeenschappen van drinkbaar water te voorzien. “Om de duurzaamheid van de waterprojecten te verzekeren, werken we ter plaatse samen met verschillende ngo’s”, legt Van Bastelaere uit. “De bedoeling is de levensstandaard van de plaatselijke bevolking te verbeteren, op korte en lange termijn. Een mooi voorbeeld is het project in Mozambique waar gezondheidscentra in drie steden nu drinkbaar water hebben.”
En die gezondheidscentra brengen ons naadloos bij de rode draad door de GF Piping Systems strategie ‘Safe and Clean water’. “In onze duurzaamheidsdoelstellingen staat vermeld dat tegen 2025 75 procent van alle gecreëerde omzet rechtstreeks moet bijdragen aan toepassingen en oplossingen rond duurzaamheid. We hebben ons er eveneens aan verbonden dat 100 procent van alle productverbeteringen en innovaties rechtstreeks moeten bijdragen tot het verbeteren van duurzaamheid”, schetst Van Bastelaere.
Een prima voorbeeld hiervan is het zogenaamde proceswater, waarbij fabrieken waterbehandelingsinstallaties plaatsen om het water te hergebruiken in hun productieprocessen. ‘Reduce – Reuse – Revalue’ leidt tot een constante beschikbaarheid van water, wat dan weer van levensbelang is voor heel wat bedrijven. Denk bijvoorbeeld aan de voedingsindustrie: brouwerijen, groenten en aardappelverwerking. Productmatig komen we bij GF automatisch uit bij het Hycleen Automation System. Via een controlepaneel worden kleppen automatisch aangestuurd om een perfecte hydraulische balans te bekomen in het waterleidingnetwerk van ziekenhuizen, hotels, woonzorgcentra, enz. “Een systeem dat de legionellabacterie in de kiem smoort én voor een lagere energiefactuur zorgt”, schetst Van Bastelaere. “Legionella verspreidt zich bij een watertemperatuur tussen 20 en 50°C. Om ervoor te zorgen dat er bijvoorbeeld op de 12de verdieping van een hotel nog water wordt voorzien boven 50°C, worden boilers doorgaans op een temperatuur van 70°C gezet. Met het GF-systeem zorg je, naast legionellabestrijding in het waternet, voor een forse reductie in de elektriciteitsfactuur.”
GF Piping Systems is een Zwitsers bedrijf dat in 1802 werd opgericht en vestigingen heeft over de hele wereld. De wereldwijde expert in het transport van water, chemicaliën en gas gebruikt onderhoudsvrije en duurzame kunststof leidingsystemen. Duurzaamheidsdoelstellingen zitten verweven in het DNA van het bedrijf. Zo was Georg Fischer in de jaren negentig één van de eerste bedrijven die een duurzaamheidsrapport publiceerden.
