ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
3
Þë³ÿ Ñòàõ³âñüêà ¯¿ íîâà êíèæêà «Verde» – îäíà ç åôåêòíèõ íîâèíîê âèäàâíèöòâà «Ñìîëîñêèï», ¿¿ ïåðøà ïðåçåíòàö³ÿ âæå â³äáóëàñü ó íàø³é êíèãàðí³. Òîæ ö³ëêîì ëîã³÷íî áóäå â öüîìó íîìåð³ ïîçíàéîìèòèñÿ ç â³ðøàìè ïîåòêè ç ¿¿ äðóãî¿ êíèæêè. Íàãàäàºìî, ùî ïîïåðåäíÿ çá³ðêà Ñòàõ³âñüêî¿ çâàëàñÿ «×åðâîí³ ÷îëîâ³÷êè», çà ÿêó âîíà é îòðèìàëà ñâîãî ÷àñó ïðåì³þ â ë³òåðàòóðíîìó êîíêóðñ³ «Ñìîëîñêèïà». îãîëîøåííÿ ïðî àáîðò, âèñíîâîê ïàòîëîãîàíàòîìà, ïäâ, ñïä, ÷ê, ââï, êêä, ññ… ² òàê â³ä ïåðøîãî ïðîë³ñêà êðèêó äî îñòàííüîãî á³ëîãî ìåòåëèêà ñìåðò³ –
×àñîñëîâ Ñëîâà – öå ñêëÿíà êàïñóëà â îêåàí³ ñâ³òó, öå í³ìá íàä ñêóëüïòóðàìè ñâÿòèõ ó íàï³âïîðîæíüîìó õðàì³, ãà÷îê àâòîáóñíî¿ ðîçìîâè, íà ÿêèé ëîâëþñü îõî÷å, êàì³íü ëàéêè, ùî çàñòðÿãຠó ñîíÿ÷íîìó ñïëåò³íí³, ñïàñüêà ìóõà ñòàðå÷îãî áóáîí³ííÿ, ï³í´-ïîí´ äîòåïó... Ñëîâà – áåç³ìåíí³ ä³òè – ïîñëóøíèêè, ùî ï³äíîñÿòü ÷àøó íàðå÷åíèì, ñïëÿòü ó ñèðîòèíöÿõ ñëîâíèê³â ³ ïðîêèäàþòüñÿ ìîêðèìè â³ä ñí³â ïðî ìàìó. Ìàíäðóþòü íà äîðîæí³õ ïîëèöÿõ ðîçìîâíèê³â, ïî âèõ³äíèõ ñ³ìåéíî ³ íàð³çíî â³äâ³äóþòü ñòàä³îíè òåçàóðóñ³â ³ òåàòðè ars poetiña. Æèâó÷è íà ñòîð³íêàõ ìåíþ, í³êîëè íå êóøòóþòü óñ³õ òèõ íà¿äê³â. Ðîçìíîæóþòüñÿ âåãåòàòèâíî: êîðåíåì ³ ëèñòêàìè. Àíãåëè. Àëå ñëîâà – öå ³ ãëèáîêà ÿìà íóæíèêà, äî ÿêî¿ âñ³ íàâ³äóþòüñÿ, ëèïê³ ìàòè äëÿ ô³çè÷íèõ âïðàâ ó ïðîñî÷åíîìó ãóìîþ ³ ëþäüìè ñïîðòçàë³, æóéêà ³ç òèëüíîãî áîêó ïàðòè, ïîë³òè÷í³ òà ðåêëàìí³ ïðîêëàìàö³¿,
Verde Íàøà çóñòð³÷ íàãàäóº äâîõ ïòàøîê, ÿê³ ö³º¿ âåñíè âïåðøå çìîâëÿþòüñÿ ðîáèòè ãí³çäî: ñïî÷àòêó çí³ÿêîâ³ëî, à ïîò³ì óñå ä³ëîâèò³øå. À ïîðÿä ïàðêàí çí³ìຠì’ÿêó ðóêàâèöþ ìîõó, ³ ìè çíàõîäèìî ñîëîìèíêè ñë³â, çåëåíèé â³òåð çàçèðຠó ¿õí³ ñåðåäèíè. Íà êðàéö³ òðîòóàðó øòîðìèòü â³ä àâòî, ìè íàìàãàºìîñü íàçâàòè êîë³ð âîäè ï³ä ìîñòîì. Âîíà ùå ñë³ïà – ìîâèòü õòîñü – ìîâ êîøåíÿ. Òè äèâèøñÿ íà äåðåâî òàê, í³áè ìàºø áðóíüêó çàì³ñòü ñåðöÿ. ß ñïîê³éí³øå – ó ìåíå íà ë³â³é íîç³ ïðîáèâàºòüñÿ ïàã³íåöü. Óæå çíàþ, êèì áóäó öüîãî ë³òà.
Íàãîòà Óñå ò³ëî òâîº – öå îáëè÷÷ÿ, òîìó ñîðîì ãåòü. Ëèïíåâîãî âå÷îðà òåïëà ìàìà ïåëåíຠë³ñ íà îñòðîâ³, ³ Äí³ïðî îãîðòຠçâ³äóñ³ëü, ïàõíå ñîñíà. Ìè ç òîáîþ íàêîâòàëèñÿ äèêèõ ãðóø. ¯õí³ ìàëåíüê³ ò³ëüöÿ ãíèþòü ï³ä íîãàìè. «ß ñàëàìàíäðà, ÷óºø, ÿ ñàëàìàíäðà», –
¹ 4 (236), êâ³òåíü, 2015 ð³ê ×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
çãîðຠñïåêà. Ó ñåðåäèí³ ÿíòàðíîãî îçåðà ìè çàâìåðëè ñîá³, ÿê äâ³ äî³ñòîðè÷í³ êîìàõè. Î, ëþäè – çíàéä³òü íàø íåçâè÷íèé ³íêëþç!
*** Çàòèøíèé öâèíòàð, àëå øòîðìîâ³ õâèë³ íàäãðîáê³â. ²ç äçåðêàëüíèì â³äîáðàæåííÿì ÷àñó: 1943–1913. Ñòàð³ äåðåâà ïåðåìàãàþòü óñå ñâîºþ òîâùåþ. Òî òàì, òî òóò âèãóëüêíå ö³êàâèé áëóêàëåöü ³ çíîâó ï³ðíå, çàïëà÷å äèòèíà, ïðîá³æèòü çîëîòèñòèé ïåñ. Âè âëîâèòå ãîëîñ åêñêóðñîâîäà, éîãî ãîäèííèêîâå öîêàííÿ. Çàõî÷åòüñÿ âçÿòèñÿ æèâ³øå çà ðóêè, ñòóïàòè ïî ìîõó äóæå íåïåâíî, áîÿ÷èñü ïðîâàëèòèñÿ. Ùîáè ïîò³ì ó çàðîñòÿõ ïëèò ïîáà÷èòè òåðàêîòîâó ñïèíêó ëèñèö³. ¯¿ õâ³ñò ìàéíå òàê ñàìî øâèäêî, ÿê ëåäü âèäèìèé ñë³ä ïîìàäè íà ñ³ð³é ÷àøö³.
Ðèãà – Êè¿â Âîä³ÿ ðóêàìè íå ÷³ïàòè! – íàïèñàíî â ñàëîí³ àâòîáóñà Ðèãà–Êè¿â. Ò³ëüêè êëàñòè òþëüïàíè äî ïîñòàìåíòó éîãî êàá³íè. Ò³ëüêè ðîáèòè íà÷åðêè ³ ã³ïñîâ³ çë³ïêè ïîãëÿä³â. Äáàéëèâà, ÿê êîâäðà, ñòþàðäåñà ïðèéìຠíàñ íà áîðòó ³ êàæå: Çàäåêëàðóéòå óñ³ ñâî¿ ñïîãàäè ïðî öåé êðàé. Á³ëüøå òðüîõ – âèâîçèòè íå ìîæíà. Ïîë³ö³ÿ ìîðàë³ îáíþõຠêîæíîãî â³â÷àðêàìè ñâîãî õàìñòâà. Çàë³çå â óñ³ ù³ëèíè. ̳é êîíòðàáàíäíèé ñïîãàä çàíèøê ì³æ ãîëîñîâèìè çâ’ÿçêàìè, ìîâ íåëåãàë ï³ä çàïàñêîþ âåëè÷åçíîãî TIR’à. Àëå êîëè í³÷, ³ ï³ä íèì øîâêîïðÿäè ôàð âèñîòóþòü ñòÿæêó äîðîãè, òî õî÷ áè ÿê â³í í³ì³â – éîãî ìîæóòü âèêðèòè. ×è ïðîòðèìàºòüñÿ â³í öèõ ê³ëüêàñîò ê³ëîìåòð³â òðàíçèòó, ùîá ïîò³ì, ÿê ìàðàôîíåöü, âïàñòè íà ñ³ðèé ïàï³ð ³ç çàïå÷àòàíèìè ñóêðîâèöåþ ãóáàìè ³ ïåðåìîæíî âèäèõíóòè áóêåò êðàºâèä³â ³ òâ³é íåâëîâèìèé çàïàõ?
Íàóêà ïî-ðàäÿíñüêè Ëåâ Õìåëüêîâñüêèé. 12 ðîê³â á³ëÿ íàóêè. – Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2014.
Ëþáîâ ÁÀÃÀÖÜÊÀ Ùî âè çíàºòå ïðî ñó÷àñíó íàóêó? ͳ, éäåòüñÿ íå ïðî ïóáë³êàö³¿ ó Ç̲ ïðî òå, õòî öüîãîð³÷ îòðèìàâ Íîáåë³âñüêó ïðåì³þ. Ùî âè çíàºòå ïðî ñó÷àñíó óêðà¿íñüêó íàóêó?
Ç
à ðàäÿíñüêèõ ÷àñ³â, ïðèì³ðîì, ó Êèºâ³ áóëî â³ää³ëåííÿ Íàóêîâî-äîñë³äíîãî ³íñòèòóòó òåõí³êî-åêîíîì³÷íèõ äîñë³äæåíü ó õ³ì³÷í³é ïðîìèñëîâîñò³, ÿêå çàéìàëîñÿ íàóêîâî-òåõí³÷íîþ ³íôîðìàö³ºþ ³ ïðîïàãàíäîþ â ö³é ãàëóç³ ³ ïîçà íåþ. Ñàìå çàâäÿêè öüîìó îðãàíó íîâèíè íàóêè ðåãóëÿðíî ç’ÿâëÿëèñÿ ó Ç̲ (àâæåæ, ñàìå ò³ íîâèíè, ÿê³ ïîâèíí³ áóëè ç’ÿâëÿòèñÿ – ïðî ðåàëüíèé ñòàí ðå÷åé íå éäåòüñÿ). Ñàìå ïðî ðîáîòó öüîãî ³íñòèòóòó íàïèñàâ Ëåâ Õìåëüêîâñüêèé, ÿêîìó ïîùàñòèëî â öüîìó çàêëàä³ ïîïðàöþâàòè ³ ïîáà÷èòè âíóòð³øíþ êóõíþ. ³äõèëèòè çàâ³ñó ðàäÿíñüêî¿ íàóêè, òàêî¿ ñêëàäíî¿ ³ íåïåðåñ³÷íî¿, à òàêîæ íåïåðåñ³÷íîãî æèòòÿ òèõ, õòî äî íå¿ ïðè÷åòíèé, âäàëîñÿ æóðíàë³ñòó, ÿêèé íàïèñàâ ñïîãàäè ïðî ñâîþ ðîáîòó ó â³ää³ëåíí³ Íàóêîâî-äîñë³äíîãî ³íñòèòóòó. Íåâåëè÷êà êíèæå÷êà ñïîãàä³â «12 ðîê³â á³ëÿ íàóêè», ùî íå òàê äàâíî âèéøëà ó ñâ³ò ó âèäàâíèöòâ³ «Ñìîëîñêèï», ìຠïîäâ³éíå çíà÷åííÿ: ç îäíîãî áîêó,
äèäàòè íàóê ³ ïîâîë³ ãîòóþòü ñâî¿ äîêòîðñüê³ äèñåðòàö³¿». Ïðè öüîìó âîíè äáàþòü ³ ïðî äèñåðòàö³þ äëÿ ñâîãî î÷³ëüíèêà. Õòî ïðàöþâàâ ó òàê³é óñòàíîâ³? Çíà÷íîþ ì³ðîþ ó øòàò³ ïåðåáóâàëè «æîðè, ëîðè ³ ñóêè»: «Æîíè Îòâºòñòâºííèõ Ðàáîòí³êîâ», «Ëþáîâíèö³ Îòâºòñòâºííèõ Ðàáîòí³êîâ» ³ «Ñëó÷àéíî Óöåëºâøèº Êàäðè». «Ó êàá³íåò³ ßðîñëàâà ªâñòàô³éîâè÷à ìîãëî ðîçì³ñòèòèñÿ ø³ñòü êàá³íåò³â Þð³ÿ ²âàíîâè÷à», – ï³äêðåñëþº àâòîð íåïîáîðíó ðàäÿíñüêó ëþáîâ äî ã³ãàíòîìàí³¿. Ïîðÿä ³ç öèì ñþæåòîì äóæå êîíòðàñòíî, ñì³øíî é âîäíî÷àñ ñóìíî âèãëÿäຠåï³çîä, êîëè ïðàö³âíèêè íàóêîâî-äîñë³äíîãî ³íñòèòóòó – êàíäèäàòè íàóê! – éäóòü íà çàâîä …êîíñåðâóâàòè çåëåíèé ãîðîøîê!
òåêñò ïðèºìíî ÷èòàòè ÿê õóäîæí³é òâ³ð – àâòîð ëåãêî ïèøå ïðî ñêëàäí³ ðå÷³; ç äðóãîãî áîêó, êíèæêà ñïîãàä³â – öå îñîáëèâèé äîêóìåíò äîáè, ùî ô³êñóº ÷åñíîòè ³ âàäè ÷àñó (àâòîð ãîâîðèòü ïðî 1970–1980-ò³ ðîêè). Ïîïðè òå, ùî êíèæêà íàçèâàºòüñÿ «12 ðîê³â á³ëÿ íàóêè», â³äóâàííÿ çàíÿòü ç ïîë³òïðîéäåòüñÿ â í³é íå ëèøå ïðî íàãðàìè. óêó ÿê òàêó, à é ïðî òàê³ ðå÷³, ÿê³ Ëåâ Õìåëüêîâñüêèé òàêîæ õàðàêòåðèçóþòü ðàäÿíñüêó ñèñðîçïîâ³äຠïðî íàóêîâ³ êîíôåòåìó â ö³ëîìó: íåñê³í÷åííà ³ âñþðåíö³¿ ³ òèõ, õòî íà íèõ âèñòóïàâ: äèñóùà áþðîêðàò³ÿ, òîòàëüíèé «Îäí³ ïðîìîâëÿëè ç âåëèêèì çàêîíòðîëü âëàäè íàä óñ³ì, ïîñò³éö³êàâëåííÿì ó âèäîáóòêó ôîñíèé äåô³öèò ïðîäóêò³â ³ ïîñò³éí³ ôàò³â, à ³íø³ äáàëè ëèøå ïðî ÷åðãè, áðàê êîíêóðåíö³¿, çàçàçíà÷åííÿ äîïîâ³ä³ ó ïðîë³çíà çàâ³ñà, îáìåæåíèé òîêîë³ êîíôåðåíö³¿ òà âêëþÖþ òà ³íø³ êíèæêè ìîæíà çàìîâèòè äîñòóï äî ³íôîðìàö³¿. Óñ³ ö³ ÷åííÿ ¿¿ ó çá³ðíèê, ÿêèé çà ó êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï» ðå÷³ àâòîð ïîêàçóº ÷åðåç òðàäèö³ºþ ìàâ áóòè âèäàÅëåêòðîííà ïîøòà: êîíêðåòí³ ñèòóàö³¿, äð³áíèö³, íèé». Âæå ìèíóëî ìàéæå knyharnia@smoloskyp.org.ua ÿê³ õàðàêòåðèçóþòü ö³ëó ï³âñòîë³òòÿ, à ÷è ñèëüíî çì³Òåëåôîí: +38 044 425 23 93 äîáó. Îñü äåÿê³ ç íèõ. íèâñÿ ï³äõ³ä äî ö³º¿ ñïðàâè Äîñë³äíèê³â â óñòàíîâ³, â Óêðà¿í³? ïðî ÿêó ïèøå Ëåâ ÕìåëüÖ³êàâî é êîëîðèòíî îïèñóº ×è çàéìàëèñÿ òàì íàóêîþ ³ êîâñüêèé, çà éîãî ñëîâàìè, àâòîð ÷èñëåíí³ â³äðÿäæåííÿ, â ïðîïàãàíäîþ? Òàê, áóâàëî, êîëè óòðèìóâàëè çàðàäè çáåðåæåííÿ ÿê³ äîâîäèëîñÿ ¿çäèòè ÿê ó ñïðàëèøàâñÿ ÷àñ ï³ñëÿ êàâè, ïåðå¿¿ ñòàòóñó ÿê íàóêîâî-äîñë³äíî¿: âàõ, òàê ³ ùîá ãðîø³ íå ïðîïàêóð³â, ïîëþâàíü íà ïðîäóêòè é «Íàñïðàâä³ íàóêè òóò ³ áëèçüêî ëè. «Ìîñêâà âèä³ëÿº ãðîø³ íà ðå÷³ ïåðøî¿ íåîáõ³äíîñò³ â ÷åðíåìàº, çàòå º ãðóïà ëþäåé, ÿê³ â³äðÿäæåííÿ, ÿê³ ñàì³ âîíè âæå ãàõ, ðîáîòè äðóæèííèêàìè, â³äìàþòü íåïîãàíó ïëàòíþ ÿê êàí-
íå âñòèãàþòü âèêîðèñòàòè äî ê³íöÿ ðîêó. Òðåáà êóäèñü ¿õàòè. ßêùî íå âèêîðèñòàºìî àñèãíóâàííÿ íà â³äðÿäæåííÿ, òî íà íàñòóïíèé ð³ê íàì âèä³ëÿòü ìåíøó ñóìó», – êàçàëî íà÷àëüñòâî, ³ äîâîäèëîñÿ ¿õàòè. Êíèæêà ì³ñòèòü ÷èìàëî æâàâèõ ³ êîëîðèòíèõ ðîçïîâ³äåé ³ç ð³çíèõ êóòî÷ê³â áåçêðàéîãî Ðàäÿíñüêîãî Ñîþçó. À ùå ç êíèæêè, îêð³ì æèòòÿ á³ëÿ íàóêè, ìîæíà ä³çíàòèñÿ ïðî êîíòðàáàíäó ³ â³äêàòè â Ðàäÿíñüêîìó Ñîþç³, ãðîøîâ³ ïðå쳿, ÿê³ íàñïðàâä³ âèïèñóâàëè íà âèïèâêó äëÿ òèõ, õòî ö³ ïðå쳿 âèïèñóâàâ; à ùå ïðî òå, ÿê êîëåêòèâ ðîçïîä³ëÿâ ñëîâà ñêîðáîòè íà ïîõîðîíè, «ïðèéîìí³ äí³», êîï³þâàëüíó ìàøèíó, ÿêó êîíòðîëþâàëî ÊÄÁ ³ ÿêà ëåãàëüíî ïðàöþâàëà íà Àìåðèêó, ³ çâè÷àéíî æ ïðî öåíçóðó: «…Íà ñòîðîæ³ ñòîÿëà öåíçóðà. Àäæå â ÑÐÑÐ íå áóëî æîäíèõ êàòàñòðîô, íå áóëî àëêîãîë³ê³â ³ íàðêîìàí³â, íå áóëî ïñèõ³÷íî õâîðèõ ³ ë³êàðåíü äëÿ íèõ. Ìè æèëè â îòî÷åíí³ ÷èñëåííèõ çàáîðîí ÿê ó ðàéñüêîìó ñàäó, âèãëÿäàþ÷è, ÷è íå âèäíî ùå ñÿéâà êîìóí³çìó íà äàëåêîìó îá𳿻. ² âñå öå Ëåâ Õìåëüêîâñüêèé çãàäóº ç ãóìîðîì, ³ðîí³ºþ, îïîâ³äàþ÷è æèâîþ ìîâîþ ³ç õàðàêòåðíèì òîä³øí³ì «ñëåíãîì». Ùî ö³êàâî, êíèæêà íå ëèøå äຠäîñèòü ïîâíó êàðòèíó ñòàíó òîä³øíüî¿ íàóêîâî¿ ñôåðè, à é äຠçìîãó ñó÷àñíèì ÷èòà÷àì ïåðåêîíàòèñÿ, ùî çà ê³ëüêà äåñÿòê³â ðîê³â, íà æàëü, íå òàê óæå é áàãàòî çì³íèëîñÿ…
ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
¹ 4 (236), êâ³òåíü, 2015 ð³ê
4
×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
Íå êàçêà, à ðåàëüí³ñòü Îëåêñ³é ×óïà. Êàçêè ìîãî áîìáîñõîâèùà. – Õàðê³â: Êíèæêîâèé Êëóá «Êëóá ѳìåéíîãî Äîçâ³ëëÿ», 2015 Ó ñâî¿é ïåðåäìîâ³ Ñîô³ÿ ÀíäÍàñòàñ³ÿ ªÂÄÎÊÈÌÎÂÀ ðóõîâè÷ çàçíà÷èëà: «×óïà âîäèòü åêñêóðñ³þ öèì ñâî¿ì âíóòð³øí³ì Äîíáàñîì, äåë³êàòåðøà ÿñêðàâà êíèæêà íî íàìàãàþ÷èñü íå ïîðóøèòè 2015-ãî ðîêó, ïðî ÿêó ïèòèøó ñïîêîþ ïåðñîíàæ³â». Ðîñàòèìóòü ³ ãîâîðèòèìóòü, äî ÿêî¿ ìàí êîíñåðâóº ì³êðîêîñìîñè ïîâåðòàòèìóòüñÿ ë³òåðàòóðí³ îãñóñ³ä³â-àëêîãîë³ê³â ³ç ïåðøîãî ëÿäà÷³ âîñåíè, âèçíà÷àþ÷è ïîâåðõó, ãëóõî¿ áàáö³ ç äðóãîãî, óñï³øí³ ë³òåðàòóðí³ ïðîåêòè ïèñüìåííèêà ³ç òðåòüîãî, êâ³òðîêó, äî ÿêî¿ çâåðòàòèìóòüñÿ êàðêè ³ç ÷åòâåðòîãî é óñ³õ ³íøèõ. ÷èòà÷³, â³ä÷óâàþ÷è ïîòðåáó ñîÒóò á³ëüø³ñòü âïðèòóë ç³òêíåòüö³îêóëüòóðíîãî ä³àëîãó – ðîìàí ñÿ ç³ ñòåðåîòèïàìè é øóêàòèìå Îëåêñ³ÿ ×óïè «Êàçêè ìîãî áî쫳íàêøîñò³» ó ãåðîÿõ, àäæå âîíè áîñõîâèùà». Ïîåò, ïðîçà¿ê òà ç Äîíáàñó, îäíàê ¿¿ íåìàº. Àí³ ïåðåêëàäà÷ ðîäîì ³ç Ìà곿âêè, àâòîð, àí³ ïåðñîíàæ³ íå ìèñëÿòü Îëåêñ³é ×óïà íàïèñàâ êíèæêó ñåáå ÿêèìèñü â³ä³ðâàíèìè ÷è ïðî ñâî¿õ ñóñ³ä³â ïî áóäèíêó, ïðî âèðâàíèìè ç óêðà¿íñüêîãî æèòòèõ, ³ç êèì éîìó äîâîäèëîñÿ òÿ (íà ìîìåíò ïèñàííÿ òåêñò³â – ä³ëèòè ñï³ëüíèé ïðîñò³ð ïîíàä æèòòÿ ìèðíîãî é ñïîê³éíîãî, ÷âåðòü ñòîë³òòÿ, ³ç ÿêèìè â³í ð³ñ îäíàê ³ç ëåãêèì ïåðåä÷óòòÿì òà âèðîñòàâ. Õòî äëÿ íàñ ñóñ³äè? íåñïîêîþ ïîïåðåäó). ϳñëÿìîâà Ìè ïîì³÷àºìî öèõ ëþäåé? Âîíè â³ä àâòîðà íå ðîçêðèâຠäëÿ íàñ âàæëèâ³ äëÿ íàñ ó ïîâñÿêäåííîòàºìíèöþ ïîäàëüøî¿ äîë³ óñ³õ ìó æèòò³? Íå êîæåí ïèñüìåííèê æèòåë³â áóäèíêó, àäæå â³í ñàì ìîæå íàâàæèòèñÿ ïåðåñòóïèòè ³ç íèìè ïîïðîùàâñÿ, é âîíè, ÿê ìåæó é ïèñàòè ïðî òèõ, õòî ³ñíóº ñâ³äêè äîáè òà ïèñüìåííèöüêîïîðó÷, ³ç êèì äîâîäèòüñÿ çóñòð³ãî çðîñòàííÿ, çàñòèãëè íà ñòî÷àòèñÿ âïðèòóë, àëå äëÿ Îëåêñ³ÿ ð³íêàõ. Ìè íå çíàºìî ÿê³ âîíè ×óïè òàêèé äîñâ³ä ñòàâ ÷èìîñü ççîâí³, ïî÷àñòè íå ï³äîçðþºìî á³ëüøèì – â³í ïðîæèâ ç³ ñâî¿ìè í³÷îãî ïðî ¿õí³é òî÷íèé â³ê, ãåðîÿìè ìàéæå óñå æèòòÿ.
Ï
Âàëåð³é ×åðåäíè÷åíêî Ïðî ô³ëàòåë³þ âñ³ì. Äëÿ þíàöòâà é ä³òåé, ñïàäêîºìö³â ô³ëàòåë³ñòè÷íèõ êîëåêö³é
ñïðàâæí³ ³ìåíà, á³îãðàô³¿, àëå íàéâàæëèâ³øå: ìè íå çíàºìî íàïåâíå, ÿêîþ ìîâîþ âîíè ðîçìîâëÿþòü ì³æ ñîáîþ. Ó ðîìàí³ ×óïè éäåòüñÿ íå ëèøå ïðî íåìîæëèâ³ñòü ïî÷óòè ìîâó, àëå ïîäåêóäè é ìîâëåííÿ. Àâòîð íå çàñòîñîâóº ñóðæèê ÿê çàñ³á, îäíàê äîçâîëÿº ãåðîÿì ëàÿòèñÿ, ÿêùî öå íåîáõ³äíî. Æàíðîâå âèçíà÷åííÿ «ðîìàí» äëÿ òâîðó «Êàçêè ìîãî áîìáîñõîâèùà» – óìîâíå, àäæå éäåòüñÿ ïðî îêðåì³ îïîâ³äàííÿ, ÿê³ ïðîæèâàþòü ³íäèâ³äóàëüí³ æèòòÿ â îäèí ³ òîé ñàìèé ÷àñ, íà îäí³é ³ ò³é æå òåðèòîð³¿. Ñòðîêàò³ñòü îáðàç³â äຠçìîãó êîæíîìó çíàéòè ó êíèæö³ «ñâîþ» ³ñòîð³þ, àäæå îïîâ³äü íå ìຠîäí³º¿ ë³í³¿, ïîñë³äîâíîãî ñþæåòó, éäåòüñÿ ïðî «êàçêè» îêðåìèõ êâàðòèð, çëåòè òà ïàä³ííÿ äîëü, ñïðîáè âèð³øèòè êîíôë³êòí³ ñèòóàö³¿ òà ïîðîçóì³òèñÿ. гçíîøåðñòí³ñòü ïåðñîíàæ³â ðîìàíó äèâóº, àäæå ñåðåä íèõ: ñóñ³äèàëêîãîë³êè, äëÿ ÿêèõ íåâ³äîìî, ÷è º ùîñü âàæëèâ³øå çà ãîð³ëêó é ïîâàãó; äâîº òîâàðèø³â Ìàõìåä ³ Ðàøèä, ÿê³ ãîòóâàëè õèòðèé ïëàí ïåðåâåçåííÿ ñâî¿õ ïî-
Ìèõàéëî ³ Êëèìåíò³ÿ Äèìèä Êàì³ííÿ Ìàéäàíó
áðàòèì³â â Óêðà¿íó, ç³ ñêóïîâóâàííÿì çåìë³ é çàâåäåííÿì ëàðüê³â ³ ðîçóì³ëè, ùî óêðà¿íö³ íå íàäòî ö³íóþòü òå, ùî ìàþòü, òîìó ïîòð³áíî êîðèñòàòèñÿ ³ç ñèòóàö³¿; ïðèâèä í³ìöÿ, êîòðèé ìåøêຠó áóäèíêó ùå ç ÷àñ³â Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿; ãëóõà áàáóñÿ Êëàâà, ÿêà íàìàãàºòüñÿ äîñòóêàòèñÿ äî ñåðöÿ êàïîñíîãî âíóêà, áåðêóò³âåöü Áåìá³, êîòðèé óñâ³äîìëþº âëàñí³ ïîìèëêè… Òóò íàìàãàþòüñÿ ïîðîçóì³òèñÿ áàáóñÿ, ÿêà ïðàãíå â³ä÷óòè ìîëîä³ñòü âíó÷êè, é îíóêà, êîòðà í³êîëè íå ñïðèéìàëà áàáóñþ òà ¿¿ ïîãëÿä³â íà æèòòÿ, â÷èòåëüêà Îëüãà Ìèêèò³âíà, ÿêà ãîòîâà ãîäèíàìè é ãîäèíàìè ïåðåïîâ³äàòè ñâî¿ ³ñòîð³¿, íàâ³òü ÿêùî ñëóõàòè ¿õ äîâåäåòüñÿ äâîì íåïèòóùèì ³ ÷åìíèì ñàíòåõí³êàì, ñâ³äîì³ «ïàöàí÷èêè», ÿê³ âèð³øèëè, ùî ïîòð³áíî ùîñü çì³íèòè ó ì³ñò³, é ñêèíóëè Ëåí³íà… Íàñê³ëüêè ãëèáîêî ïóñêຠíàñ ×óïà ó ñâîþ ðåàëüí³ñòü, ùî â³í äîçâîëÿº ä³çíàòèñÿ ïðî ñâî¿õ ïåðñîíàæ³â? Çàâæäè çàëèøàºòüñÿ çðîçóì³ëèì ³ î÷åâèäíèì ºäèíå – íîìåð ïîâåðõó ³ êâàðòèðè, ó ÿêèõ ìåøêàþòü ãåðî¿. «Êàçêè ìîãî áîìáîñõîâèùà» – öå äðóãèé ðîìàí ó ÿêîìó ïðèâ’ÿçêà äî ðåã³îíó çàëèøàºòüñÿ
óìîâíîþ, àäæå ×óï³ éäåòüñÿ ïåðåäîâñ³ì ïðî õàðàêòåðè ïåðñîíàæ³â. Îäíàê ó öüîìó òåêñò³, òàê ñàìî ÿê ³ ó ïîïåðåäíüîìó ðîìàí³ «Áîìæ³ Äîíáàñó», Îëåêñ³é ×óïà äຠâ³äïîâ³äü íà çàïèòàííÿ âóñòàìè òèõ, õòî ïåðåáóâຠíà Äîíå÷÷èí³ ó òîìó ñîö³îêóëüòóðíîìó êîíòåêñò³: ùî ïîòð³áíî Äîíáàñó? ×îãî éîìó íå âèñòà÷àº? Äîíå÷÷èíà – öå ðåã³îí ³ç ³íàêøèìè ëþäüìè, äóìêàìè ó ãîëîâàõ öèõ ëþäåé, ³ç â³äì³ííèìè ïîãëÿäàìè íà æèòòÿ ³ ïîòðåáàìè? Òâîðè ïèñüìåííèêà âàæëèâ³ äëÿ íàñ ñüîãîäí³, àäæå âîíè ìîæóòü äîïîìîãòè â³äøóêàòè â³äïîâ³ä³ íà çàïèòàííÿ ïðî ñèòóàö³þ, ÿêà ñêëàëàñü ó êðà¿í³, çáàãíóòè: äå âëàäà é «³íøà» Óêðà¿íà íå ÷óëè ïîòðåá Ñõîäó. Òóò ïîíîâîìó àêòóàëüíèìè ñòàþòü ³ òåêñòè Ñåðã³ÿ Æàäàíà, ó â³ðøàõ ÿêîãî Äîíáàñ íàâåñí³ òîíå â òóìàí³, à Êàñòðî «âåäå ïàðòèçàí³â êð³çü òóìàíí³ ãðèáí³ ïëàíòàö³¿ äî Àçîâñüêîãî ìîðÿ», ãåðî¿, ÿê³ âèõîäÿòü ³ç øàõò íà ïîâåðõíþ é ãîòîâ³ çàõèùàòè ñâîþ çåìëþ é ³äåþ, ñâî¿ ³äåàëè òà ñïîãàäè, ùå, òàê³ äîðîã³ ïàì’ÿò³, ðàäÿíñüê³ ïåðåæèòêè. Îäíàê, íà â³äì³íó â³ä Æàäàíà, ×óïà íå ðîìàíòèçóº ñâ³é êðàé, â³í äèâèòüñÿ íà íüîãî õîëîäíèì ïîãëÿäîì.
Íàòàë³ÿ Êðóòåíêî
Âàñèëü Ñòóñ Ôåíîìåí äîáè (ñõîäæåííÿ íà Ãîëãîôó ñëàâè)
ªëèçàâåòà ßðîñëàâíà – êîðîëåâà äâîõ äåðæàâ
Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2015. – 112 ñ. Ö³íà: 75,00 ãðí.
Ëüâ³â: Ñâ³÷àäî, 2014. – 280 ñ. Ö³íà: 303,00 ãðí.
Êè¿â: ÒΠ«Âèäàâíèöòâî «Êë³î», 2015. – 104 ñ. Ö³íà: 51,00 ãðí.
Êè¿â: Ëèá³äü, 2015. – 168 ñ. Ö³íà: 142,00 ãðí.
Ïåðøèé óêðà¿íñüêèé ïîñ³áíèê ³ç êîëåêö³îíóâàííÿ ïîøòîâèõ ìàðîê. Âèäàííÿ ñêëàäàºòüñÿ ç òðüîõ ÷àñòèí: ³ñòîðè÷íî¿, ïðèêëàäíî¿ òà ³íôîðìàòèâíî¿. ̳ñöÿìè ïðàöÿ ñõîæà íà ìåìóàðè, îñê³ëüêè àâòîð áóâ î÷åâèäöåì ä³ÿëüíîñò³ âïëèâîâèõ àêòèâ³ñò³â Àñîö³àö³¿ ô³ëàòåë³ñò³â Óêðà¿íè é â³äïîâ³äàëüíèõ ïðàö³âíèê³â ïîøòè â ñêëàäíèé ïåð³îä ñòàíîâëåííÿ ñó÷àñíî¿ íàö³îíàëüíî¿ ïîøòîâî¿ ìàðêè é çàãàëîì ô³ëàòå볿.
Öÿ êíèæêà – ñïðîáà îòöÿ Ìèõàéëà Äèìèäà ³ éîãî äîíüêè Êëèìåíò³¿, àêòèâíèõ ó÷àñíèê³â Ðåâîëþö³¿, ç³áðàòè ïîçíà÷åíå âïðîäîâæ Ìàéäàíó êàì³ííÿ. Êîæíà ñïîâ³äü, Ñâÿòà ˳òóðã³ÿ, ðîçìîâà, â÷èíîê, ñïîãëÿäàííÿ, êîæåí ðîçïà÷ ³ çàêëèê – öå êàì³íü, ç ÿêîãî ïîáóäîâàíà êíèæêà. Àëüáîì «Êàì³ííÿ Ìàéäàíó» – öå ïîãëÿä ó ìèíóëå, ÿêèé ìຠñòàòè ïî÷àòêîì ìàéáóòíüîãî, øëÿõåòíîãî, ñèëüíîãî, ìèðíîãî.
Êíèãà «Ôåíîìåí äîáè» íàïèñàíà â 1970– 1971 pp. Óïðîäîâæ äâîõ äåñÿòèë³òü ðóêîïèñ ¿¿ ïðîëåæàâ â àðõ³âàõ ÊÄÁ. Öå êíèãà ëþáîâ³ ³ áîëþ. Ç ãëèáîêèì ïðîíèêíåííÿì ó òàêå âèäàòíå ³ òðàã³÷íå ÿâèùå óêðà¿íñüêî¿ ë³òåðàòóðè, ÿê Ïàâëî Òè÷èíà. Àëå öå êíèãà íå ëèøå ïðî Òè÷èíó – âîíà ïðî òðàãåä³þ ëþäèíè â óìîâàõ òîòàë³òàðíîãî ðåæèìó, ïðî çãóáíó ä³þ êàçàðìîâîãî ñîö³àë³çìó íà êóëüòóðó, äóõîâí³ñòü íàðîäó.
Á³îãðàô³þ ªëèçàâåòè, äî÷êè êíÿçÿ ßðîñëàâà Ìóäðîãî, ÿêà ñòàëà êîðîëåâîþ Íîðâå㳿 ³ Äàí³¿, ñôîðìóâàëè íå äîêóìåíòè, à ³ñëàíäñüê³ ñàãè. Äîòðèìóþ÷èñü ³ñòîðè÷íî¿ êàíâè, àâòîðêà ïðîïîíóº çàõîïëèâó âåðñ³þ æèòòºâèõ çëåò³â ³ äðàì òèòóëîâàíî¿ êèÿíêè. Âèäàííÿ ðÿñíî ³ëþñòðîâàíå òâîðàìè óêðà¿íñüêèõ ³ çàêîðäîííèõ ìèòö³â. Äëÿ øèðîêîãî çàãàëó.
Àíäð³é Êóðêîâ
Âàñèëü Ñòåôàíèê
Äåí³åë ʳç
Ñòðîí´ Äæåðåì³
Ãðà ó â³äð³çàíèé ïàëåöü / ïåð. ç ðîñ. Â. Ì. Âåðõîâíÿ
ÌÀÉÑÒÅÐ: âèáðàíå
Êâ³òè äëÿ Åëäæåðíîíà / ïåð. ç àíãë. ³êòîðà Øîâêóíà
Êàí³êóëè ç áëèçíÿòàìè
Õàðê³â: Ôîë³î, 2014. – 537 ñ. Ö³íà: 70,00 ãðí.
²âàíî-Ôðàíê³âñüê: ˳ëåÿ ÍÂ, 2014. – 160 ñ. Ö³íà: 51,00 ãðí.
Õàðê³â: Êíèæêîâèé Êëóá «Êëóá ѳìåéíîãî Äîçâ³ëëÿ», 2015. – 304 ñ. Ö³íà: 52,00 ãðí.
1997 ð³ê... Ó Êèºâ³ íà äàõó áóä³âë³ ÑÁÓ çíàéäåíî òðóï. Óñòàíîâèòè îñîáó çàãèáëîãî âèÿâèëîñÿ íåñêëàäíî: öå â³äñòàâíèé ãåíåðàë, ðàäíèê ïðåçèäåíòà ç ïèòàíü îáîðîíè Áðîíèöüêèé. Àëå îñü ùî ö³êàâî: ó òðóïà ÷îìóñü â³äð³çàíèé âåëèêèé ïàëåöü íà ïðàâ³é ðóö³... Ðîçñë³äóâàòè öþ íåçâè÷àéíó ñïðàâó äîðó÷åíî ìîëîäîìó ëåéòåíàíòó ì³ë³ö³¿ ³êòîðó Ñëóöüêîìó. Ç ÷àñîì â³í ïî÷èíຠðîçóì³òè, ùî âòÿãíóòèé ó òàºìíó ³ æîðñòîêó ãðó ñïåöñëóæá...
Ö³ºþ êíèæêîþ ïî÷èíàºòüñÿ ñåð³ÿ «Ìàéñòðè óêðà¿íñüêî¿ ïðîçè».  í³é ïëàíóºòüñÿ âèäàòè äåñÿòü óêðà¿íñüêèõ êëàñèê³â ³ äåñÿòü ñó÷àñíèõ óêðà¿íñüêèõ àâòîð³â. Òàêà ñåð³ÿ ïîâèííà äîïîìîãòè ÷èòà÷àì øâèäêî îïàíóâàòè óêðà¿íñüêèé ë³òåðàòóðíèé ïðîñò³ð ³ íàçàâæäè çàëèøèòèñÿ â íüîìó. À ïðî Âàñèëÿ Ñòåôàíèêà ÿê ÿñêðàâîãî ïðåäñòàâíèêà åêñïðåñ³îí³çìó â óêðà¿íñüê³é ë³òåðàòóð³ ñâ³ä÷àòü éîãî íàéêðàù³ íîâåëè, ùî ââ³éøëè äî ö³º¿ êíèæêè.
Íåîäíîðàçîâî åêðàí³çîâàíèé ðîìàí, ÿêèé çäîáóâ íàéïðåñòèæí³ø³ ë³òåðàòóðí³ ïðå쳿. ²ñòîð³ÿ, ÿêà çâîðóøóº òà çìóøóº çàìèñëèòèñÿ... Ðîçóìîâî â³äñòàëèé ×àðë³ Ãîðäîí ïîãîäæóºòüñÿ íà ðèçèêîâàíèé íàóêîâèé åêñïåðèìåíò – ïîíàä óñå â³í ì𳺠ñòàòè ðîçóìíèì. ϳñëÿ íàäñêëàäíî¿ îïåðàö³¿ íà ìîçêó éîãî ³íòåëåêò ä³éñíî ñòຠáëèñêàâè÷íèì. Àëå í³õòî íå ì³ã ïåðåäáà÷èòè, ÿê³ íàñë³äêè ñïðè÷èíèòü öåé äîñë³ä...
Ëüâ³â: Âèäàâíèöòâî Ñòàðîãî Ëåâà, 2014. – 192 ñ. Ö³íà: 44,00 ãðí.
À ÷è çíàºòå âè, õòî òàêà Âàñèëèíà-Êàïóñòèíà? À ÿêèé ñòîñóíîê ìຠ÷óáàòèé ê³íü äî êóð÷àò? À õòî ïåðåìîæå â äâîáî¿ – êîçà ÷è âåëåòåíñüêèé ïåñ? À ÿê ãîòóâàòè êðîëèê³â äî êðîëÿ÷èõ ïåðåãîí³â? ͳ? Ùî æ, òîä³ ìåðù³é áåð³òüñÿ ÷èòàòè íîâó êíèæêó ïðî ïðèãîäè ͳêîëàñà òà éîãî íåâãàìîâíî¿ ñ³ìåéêè.
Ö³ òà áàãàòî ³íøèõ êíèæîê óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ ìîæíà ïðèäáàòè ó êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï» çà àäðåñîþ: Êè¿â, âóëèöÿ Ìåæèã³ðñüêà, 21 (ïîðó÷ ç³ ñòàíö³ºþ ìåòðî «Êîíòðàêòîâà ïëîùà») Áóäåìî âäÿ÷í³ Âàì çà íàä³ñëàíó ³íôîðìàö³þ ïðî ïî䳿 ãðîìàäñüêî-ïîë³òè÷íîãî òà êóëüòóðíîãî æèòòÿ ìîëîä³ Äóìêè àâòîð³â ïóáë³êàö³é ó «Ñìîëîñêèï³ Óêðà¿íè» íå çàâæäè çá³ãàþòüñÿ ç òî÷êîþ çîðó ðåäàêö³¿ «Ñìîëîñêèï Óêðà¿íè» Ùîì³ñÿ÷íèé ÷àñîïèñ òâîð÷î¿ ìîëîä³ Óêðà¿íè Çàñíîâíèê – âèäàâíèöòâî «Ñìîëîñêèï» Ñâ³äîöòâî ïðî ðåºñòðàö³þ Ê ¹ 2032 â³ä 17.06.96 ð.
Ãîëîâà ðåäêîëå㳿: Îëåã Êîöàðåâ Ðåäàêö³éíà êîëåã³ÿ: Ïåòðî Âîçíþê, Ðîñòèñëàâ Ñåìê³â
Àäðåñà ðåäàêö³¿: Âèäàâíèöòâî «Ñìîëîñêèï» 04071, Êè¿â, âóë. Ìåæèã³ðñüêà, 21 (044) 425-23-93 ³ ôàêñ: (044) 463-78-52
E-mail: mbf.smoloskyp@gmail.com, http://www.smoloskyp.org.ua E-mail êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï»: knyharnia@smoloskyp.org.ua
³ääðóêîâàíî â ÒΠÏÊ «²íòåðåêñïðåñäðóê» ì. Êè¿â, âóë. ѳ쒿 Ñîñí³íèõ, 3 Çàìîâëåííÿ ¹ Òèðàæ 1500 ïðèì.