Project onder de loep Stappen in de toekomst

Nieuwe wandelroutes en ecologische verbindingen

Niets minder dan een transformatie heeft er plaatsgevonden rondom Bergharen en Hernen in het land van Maas en Waal. Onder de noemer ‘Stappen in de toekomst’ zijn ecologische verbindingen en prachtige wandelroutes ontstaan. Gerard Jonkers: “Het ziet er hier echt heel anders uit dan vijftien jaar geleden.”

Tekst: Maaike Kuyvenhoven – Fotografie: Ton Rothengatter Turend door dichte bramenstruiken vangen we in Bergharen een glimp op van de dassenburcht die zich hier al eeuwen bevindt. Het zand dat zo mooi boven het maaiveld uitsteekt, leent zich perfect voor het dierenverblijf. In buitenlandse literatuur wordt het zelfs beschreven als ‘de grootste dassenburcht van West-Europa’.

De das is terug

In de jaren vijftig van de vorige eeuw was de ‘honderdholenburcht’ bijna helemaal verdwenen door de aanleg van een motorcrossbaan. Maar anno 2021 is de rust weergekeerd, en met de rust ook de das. Het is een van de vruchten van het project ‘Stappen in de toekomst’ in het oostelijke

deel van het land van Maas en Waal. Tussen pittoreske dorpjes als Hernen, Bergharen, Horssen en het historische stadje Batenburg heeft op meerdere vlakken een metamorfose plaatsgevonden. Cultuurhistorische iconen zoals kasteel Hernen, de molens Hernen en Batenburg, Ruïne Batenburg en de eendenkooi staan in een mooiere en groenere omgeving dan aan het begin van deze eeuw.

Samenwerking

In dit omvangrijke project dat grotendeels in de periode 2005-2010 is uitgevoerd, trad GLK op als regisseur. Gerard Jonkers, regiohoofd West-Gelderland: “Zo’n rol hadden we op deze schaal niet eerder gehad. Maar het was wel een logische keuze, want wij kenden de meeste belanghebbenden en beschikten mede dankzij bijdragen van verschillende partijen over de benodigde middelen. Een andere bijzonderheid was dat er vooraf geen blauwdruk lag. Alleen het doel was helder: het verbeteren van de waarden op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorie.” Voor zover er al sprake was van verschillende belangen, wist GLK die te overbruggen. Jonkers: “Er was een brede steun voor dit project en dat is altijd zo gebleven. We wilden allemaal hetzelfde: de schoonheid en duurzaamheid van dit gebied laten zien. Door samen op te trekken met boeren, inwoners en het waterschap en hun kennis te benutten, is het echt gelukt om de kracht van deze omgeving weer naar boven te halen.”

Meidoorn en kweepeer

Met het project zijn klinkende resultaten behaald. Deels door kavelruil zijn kleinere

‘Oevers zijn natuurvriendelijker gemaakt’

natuurgebieden met elkaar verbonden. Er is zo’n negen kilometer aan wandelpaden gerealiseerd. Vijftien hectare bos kwam erbij. Voormalige landbouwgronden zijn omgevormd naar kruiden- en faunarijke graslanden met hagen en boomgroepen. En oevers van watergangen zijn natuurvriendelijk gemaakt. Jonkers: “We hebben veel vruchtdragende struiken geplant zoals meidoorn, hondroos en kweepeer. Die soorten leveren voedsel aan dieren, en voor mensen zijn ze mooi om te zien. Ook de brem en wintereik groeien er weer, evenals de populier die hier vanuit landschappelijk oogpunt helemaal thuishoort. Wandelaars en mountainbikers genieten daar enorm van en zelf ben ik ook verrast hoe mooi het is geworden. Je kunt de schoonheid van het gebied nu echt op verschillende manieren beleven.”

Biologisch boeren

Door wensen en doelen integraal aan te pakken, kon zelfs een complete boerderij op de stuifduinen van Bergharen naar elders worden verplaatst. Jonkers: “De familie is gelukkig, want zij kunnen op een andere locatie verder boeren. En wij zijn blij omdat we landbouwgrond hebben omgevormd naar natuur én omdat we eeuwenoude verbindingen in het landschap hebben hersteld.” Naast de das is ook het brandrode rund teruggekeerd in het landschap: een ras dat van oudsher in het rivierengebied voorkomt. “Een van onze pachters houdt deze dieren op biologische wijze, zonder kunstmest of krachtvoer. De runderen kunnen toe met de klaver en het gras dat hier groeit. Zo hebben de prachtige natuurgraslanden rondom Bergharen, Hernen en Batenburg ook nog díe functie.”

Vlinders zoals het oranje tipje profiteren van de rijkdom aan planten

Wandelroute landgoed Hernen