De Bron WR 2011 nr 76

DE BRON

V O O R N AT U U R & M I L I E U VA N I J Z E R T O T L E I E

Dossier: ColoColofon De Bron vzw Secretariaat + documentatiecentrum De Blankaart, Iepersteenweg 56, 8600.

Woumen. Tel. 051 54 52 44.

E-mail: info@debron.be - Website: www.debron.be Openingsuren Elke dag van 9.00 u. tot 16.00 u.

Tussen Kerst en Nieuwjaar: gesloten.

De Bron: Driemaandelijks natuur- en milieutijdschrift.

Verschijnt elke seizoenswisseling.

Vacature: vrijwilligers gezocht

Balie- en onthaalmedewerker in VBC De Otter Natuurpunt IJzervallei verzorgt tijdens de week, weekends en feestdagen het onthaal in het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter in Diksmuide.

Artikels De auteurs dragen de volle verantwoordelijkheid voor de inhoud van hun teksten.

Overname van teksten of illustraties uit De Bron mag, mits vooraf de verantwoordelijke uitgever te contacteren.

Vermeld steeds duidelijk DE BRON! Abonnementen Door lid te worden van één van de deelverenigingen van De Bron vzw en het vermelde minimumbedrag te storten voor de vereniging van je voorkeur of door €8,50 te storten op rek.

068-2122666-42, met vermelding: ‘Abonnement De Bron’. Zie blz. 47.

Redactie Sofie Butaye - Rudy Claeys - Piet Hardeman - Marc Kino Guido Quaghebeur - Lieven Stubbe - Guido Vandenbroucke Erwin Verfaillie.

Eindredactie Lieven Stubbe.

Lay-out Sofie Butaye.

Oplage 2400 exemplaren.

Werkten mee aan dit nummer Pepijn Boeraeve - Klaas Bogaert - Sofie Butaye - Johan Carette - Yvan Cauwenberg - Rudy Claeys - Niko Deleu - Cien De Roo Valentijn Despeghel - Marc Espeel - Gilles De Vooght - Olivier Dochy - Kristof Goemaere - Mario Goes - Piet Hardeman - Marc Kino - Tom Linster - Klaar Meulebrouck - Guido Quaghebeur - Norbert Roothaert - Johan Seys - José Spetebroodt - Stef Spruytte - Lieven Stubbe - Ann Top - Guido Vandenbroucke Wim Vandenbroucke - Paul Vandenbulcke - Willy Veraverbeke - Erwin Verfaillie - Maarten Willems - Dirk Wybo.

Verantwoordelijke uitgever Rudy Claeys, Mlk. Haiglaan 75, 8900 Ieper.

Druk De Bron is gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Drukkerij Pattyn, Handelstraat 17, 8630 Veurne.

Wat verwachten we van een onthaalmedewerker?

• je verwelkomt de bezoekers met een warme glimlach, • je informeert hen over het natuurgebied, de tentoonstelling en de activiteiten in het bezoekerscentrum, • je informeert hen over Natuurpunt, • je verkoopt brochures, wandel- en fietsfolders en houdt dit administratief goed bij Wij bieden onze vrijwilligers: • een gedegen opleiding • een toffe werksfeer • werk in een mooi kasteel midden in het prachtige natuurgebied de Blankaart • leuke sociale contacten Zoeken we jou?

• ben je geduldig, flexibel, sociaal en vriendelijk?

• bied je mensen graag een oplossing aan?

• beschik je over vrije tijd in de week of het weekend?

Natuurpunt De Blankaart Iepersteenweg 56 • 8600 WOUMEN 051-54 52 44 • deblankaart@natuurpunt.be

Kerkebeek Haringe De Kerkebeek vloeit langs de kerk van Haringe, vervoegt de Beetjesbeek en komt zo in de IJzer terecht. De opname toont de beek met mooie knotbomen en struiken, langs het hooilandje in eigendom van Natuurpunt. In de verte wenkt de kerk van Roesbrugge.

Grachten en beken vormen van nature uit de basis voor een goede huishouding van ons oppervlaktewater. Ze vormen een verfijnd netwerk waarlangs het neerslagwater de weg naar zee vindt. Kleine en grote beken vormen bovendien belangrijke lijnen waarlangs diverse soorten planten en dieren hun weg in het landschap vinden. Daarbij spelen goede oevervegetaties en beekbegeleidende bomen en houtkanten een grote rol.

Heel wat kleine en grotere diersoorten gebruiken grachten en beken voor hun dagelijkse verplaatsingen of als migratieweg. Deze landschapslijnen vormen immers een structurerend, essentieel onderdeel binnen ons steeds veranderende landschap.

Behoud en deskundig, liefst natuurvriendelijk, beheer van grachten en beken is en blijft dan ook essentieel voor de diversiteit en natuurkwaliteit binnen ons werkgebied.

Tekst en foto: Guido Quaghebeur

DE BRON 02

Edito door voorzitter Guido Vandenbroucke Ten paleize Eind oktober werden Trees en ik namens de vele vrijwilligers van Natuurpunt de Bron ten paleize ontvangen. Voor een herfstconcert en een receptie. De koning en de koningin wilden hiermee in het kader van het Europese jaar van de vrijwilliger, hun dankbaarheid betuigen aan de vele vrijwilligers te lande die elk op hun manier een belangrijke bijdrage leveren voor een betere samenleving. We mochten met vertegenwoordigers van de meest uiteenlopende organisaties samen met de koninklijke familie het glas heffen in de Spiegelzaal, die zaal waarvan luster en plafond door Jan Fabre met de groene pantsers van de Thaise juweelkever zijn bedekt. Die koninklijke geste moet ons allen deugd doen. In een nog niet zo lang vervlogen tijd konden mensen die zich engageerden binnen de natuurverenigingen meestal niet rekenen op een koninklijk onthaal. Tijden veranderen, geesten verruimen. Maar best zo.

Toen ik in die luisterrijke zaal champagne stond te drinken en het kunstwerk van Jan Fabre bewonderde, probeerde ik me voor te stellen wat ik de koning zou vertellen over het engagement van onze vrijwilligers. Ik wou de koning vertellen over de vele uren die vrijwilligers bezig zijn met het beheer van de natuurgebieden, met het rondleiden van bezoekers, met het tellen van vogels, planten, insecten, amfibieën; het schrijven van folders en brochures om de mensen kennis te laten maken en vooral van de natuur te laten genieten. Ik wou de koning vertellen over de vele organisaties en besturen waarin we vertegenwoordigd zijn en de vele vergaderingen die we moeten volgen. Vergaderingen waar we een constructieve inbreng kunnen doen en vergaderingen waar we er alleen maar zijn voor de schijn.

Ik zou de koning bijvoorbeeld uitgebreid kunnen vertellen over de werking van de regionale landschappen. Een regionaal landschap is een streek met een eigen identiteit en met belangrijke natuur- en landschapswaarden. In onze streek zijn er twee: Regionaal Landschap IJzer en Polder en Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels. Een regionaal landschap wordt bestuurd door vertegenwoordigers van de verschillende besturen (gemeente, provincie, Vlaams gewest) en van de landbouworganisaties, natuurverenigingen, jagersgroeperingen.

De verschillende besturen brengen financiële middelen bijeen en er worden activiteiten ontwikkeld rond duurzame streekontwikkeling op basis van de actuele en potentiële kwaliteiten van de natuur, het landschap en de streekidentiteit. Op zich een prachtig instrument: binnen een regio werken alle administraties, gemeentebesturen, vertegenwoordigers van landbouworganisaties, natuurverenigingen en jagers samen voor het herstel en de versterking van het landschap. Een breder draagvlak voor een beleid kan je je niet indenken. Maar helaas, zo werkt het niet. De subsidiërende overheden, zowel het provinciebestuur, de Vlaamse landmaatschappij, als het Agentschap voor Natuur en Bos en de administratie Ruimte en Erfgoed slagen er niet in de handen in elkaar te slaan en blijven binnen de werking van het regionale landschap zichzelf profileren, hun eigen regels opleggen, hun eigen plannen uitvoeren; willen autonoom beslissen over de besteding van de middelen die ze inbrengen, zodat de meerwaarde die het RLS zou moeten bieden grotendeels gehypothekeerd wordt door een gebrek aan flexibiliteit en door bureaucratische betutteling. Op de jongste vergadering van de raad van bestuur vroeg ik me dan ook af wat wij als vertegenwoordigers van de natuurverenigingen daar nog in hemelsnaam zitten te doen. Een schijnbestuur in stand houden?

Nochtans is er echt nood aan een echte samenwerking, aan een breed gedragen visie over een toekomstplan voor ons landschap. Terwijl er binnenskamers gediscussieerd wordt over welke administratie waar wel en waar geen bomen en struiken mag planten; terwijl er gekibbeld wordt over wie welke veldkapel met welke middelen zal restaureren, worden er buiten houtkanten gekapt, poelen gedempt en waardevolle beekvalleien opgevuld…

“Sire,” had ik willen zeggen, “Ik denk dat u ook niet graag uw tijd zit te verdoen met onnodig vergaderen.

Wel Sire, wil u dan, als u straks nog eens Elio, Wouter, Bruno, Alexander, Kris of Bart ten paleize ontvangt, uw politieke gasten vragen dat ze dringend de overheidsadministraties vereenvoudigen en dat ze hun diensten echt eens leren om samen te werken. Vertel ze dat ze daarmee heel wat kunnen besparen op hun begroting. Ze zullen het heel graag horen.”

Inhoud 02 03 04 05

05 06 07 08 10 12

15 16 17 18

19

21

22 23

27

27 28 30

32 34 36 37 38 40 41 41 42 43 44 47

colofon edito + inhoud publiciteit Natuurpunt en de Bron: handen in elkaar een pionier op bezoek uw steun in 2012?

10 jaar Natuurpunt slijmerds van het bos publiciteit grondverzet voor meer natuur: • Kemmelberg • Breemeersen • De 3 Mussen monumentale linden toch geveld publiciteit nieuwe wijn RLWH start Plan Kamsalamander op Overzicht Ieperse Amfibieënacties Nieuwe paddenoverzetters gezocht publiciteit wandel mee met De Bron: tussen Lo en Stavele natuur.natuurgids IJzer - en Handzamevallei West-Vlaamse natuurstudiedag Vogelhappening 29 januari 2012 Visbestand Heidebeek, Douvebeek, Reutelbeek, Polygonebeek publiciteit Dag van de Natuur 2011: foto’s publiciteit Team-ervaringen in de natuur de waterral en het baardmannetje publiciteit steppenkiekendief roofvogeltelling 2012 publiciteit SOS reptiel activiteitenkalender colofon

DE BRON

DE BRON DE DEBRON BRONP03 03

MARC en BERT OSTYN TUINARCHITECTUUR Ronsevaalstraat 5 8958 LOKER HEUVELLAND T: 057 44 59 85 - GSM: 0472 66 25 68

Ontwerp - Aanleg - Onderhoud

W&M. Debergh Dodepaardestr. 58 8600 Keiem T 051 50 12 04 www.dischhof.be De Keiemse Witten Keiems Bloempje Roomijs - Keiemtaler - Keiemnaer

Vakantiehuisje en gastenkamers met ontbijt Groene charme-oase op flank van de Rodeberg

De Pleute Mireille Pynaert

Hellegatstraat 8 - 8954 Westouter 0477 68 66 00 info@depleute.be -www.depleute.be

De Baene-Jengember Zuidlaan 3a 8970 Poperinge Tel. 057/33 55 09 Fax 057/33 73 06

Tiberghein Luc Poelkapellestraat 87 8920 LANGEMARK T/F: 057 48 50 96

Email: thalfweghe@hotmail.com

Eigen ontwerp en uitvoering Onderhoud van tuinen Snoeien van fruitbomen

FAUNA LEROY Westvleterendorp 16, WESTVLETEREN Tel.: (00 32) (0)57 40 00 47, Fax: 057 40 14 49 E-mail: fauna.leroy@belgacom.net Open elke dag van 9-12 u. en 14-19 u.

Gesloten donderdag, zondagnamiddag en feestdagen Grote keus aan kanaries, parkieten, neerhofdieren, ...

FORTIS-BANK LOKER Dikkebusstraat 158 8958 LOKER Tel.: 057 45 21 40 Fax: 057 45 21 48 loker@fortis.com

DE BRON 04

Natuurpunt en De Bron slaan de handen in elkaar Na een jarenlange samenwerking is De Bron een volwaardige regionale afdeling van Natuurpunt geworden. Op onze laatste algemene vergadering werd met eenparigheid van stemmen besloten de statuten van de Bron vzw in die zin aan te passen.

Voortaan vormen we met zijn allen “Natuurpunt De Bron vzw”. bloedweizwam

De Bron vzw had al jaren een ‘associatieovereenkomst’ met Natuurpunt vzw, de grootste natuurbeschermingsorganisatie in Vlaanderen. Dat betekende dat De Bron in de praktijk eigenlijk al de regionale werking van Natuurpunt verzorgde tussen IJzer en Leie.

Alle leden van Natuurpunt in die regio krijgen vier maal per jaar De Bron in de brievenbus.

Nu hebben we beslist om ons volledig onder de grote koepel van Natuurpunt te scharen.

We worden dus een officiële regionale afdeling van Natuurpunt, maar behouden als vzw wel ons onafhankelijk vzw-statuut.

Wij kunnen met De Bron voortaan rekenen op de ondersteuning van een professioneel sterk uitgebouwde ‘moedervereniging’, die op alle bestuursniveaus invloed heeft. En wij promoten als regionaal bekende en erkende vereniging de werking van Natuurpunt. Dit is een ‘win-winsituatie’ voor beide partijen. Wij blijven ook de officiële werkgever van Sofie Butaye en beschikken daarvoor over eigen middelen. Sofie krijgt nu een professionele omkadering vanuit Natuurpunt en werkt op de Blankaart samen in team met Yvan Cauwenberg, de nieuwe medewerker van

Natuurpunt in het bezoekerscentrum de Otter.

Door die nauwe samenwerking zal de werking van De Bron ook in de verre toekomst verzekerd blijven. In tijden van crisis en forse besparingen is het goed en ook noodzakelijk dat gelijkgezinden de krachten bundelen om samen nog meer te kunnen doen.

Guido Vandenbroucke

Een pionier op bezoek!

Enkele weken geleden was Edgar Kesteloot te gast op de Blankaart. Edgar Kesteloot (1922) was al vóór de Tweede Wereldoorlog bezig met natuuronderzoek in de Ieperse regio en bracht op die manier ook de meest waardevolle en meest kwetsbare gebieden onder de aandacht. Hij leerde natuurbeschermers en wetenschappers o.a. de waardevolle flora van de Ieperse vesten, het Heuvelland en de IJzervallei kennen. Hij deed er in die periode heel wat floristisch onderzoek en wist de meest zeldzame planten groeien: goudveil op de Sulferberg, spekwortel in de Broekelzen, eenbes op de flanken van de Kemmelberg, …

Kesteloot was één van de mensen die de familie Kempynck, meer dan 55 jaar geleden, kon overtuigen om de uitzonderlijke natuurwaarden van de Blankaart te gaan beschermen en die daarmee aan de basis ligt van het natuurgebied de Blankaart.

Kesteloot werd later o.a. directeur van het KBIN (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen) en voorzitter van de Belgische Natuur- en Vogelreservaten (nu Natuurpunt).

Kesteloot is bij velen ook nog bekend van het RTBF-natuurprogramma Le Jardin Extraor-

dinaire dat hij destijds presenteerde. In 2002 verleende de Koning hem de titel van Baron.

Edgar Kesteloot wordt straks negentig jaar en is één van de pioniers van het natuurbehoud in Vlaanderen. Zijn bezoek aan onze streek was zowel voor hem als voor ons een opsteker. We ontmoetten een energierijke, fijngevoelige en dankbare man die met veel genoegdoening terugkijkt op wat hij ooit heeft in gang gezet, en wat door vele anderen die hem volgden is gerealiseerd: natuurbehoud, natuurontwikkeling en landschapszorg in een regio waar het niet vanzelfsprekend was.

Tekst: Guido Vandenbroucke, Foto’s: Sofie Butaye

DE BRON 05

uw steun, ook in 2012?

Gun de natuur een nieuwjaarskado!

In ons overvol Vlaanderen blijft maar weinig ruimte meer voor echte natuur. Daarom maakt Natuurpunt elke dag werk van meer en betere natuur, voor iedereen. Dit kan niet zonder de nodige middelen, ook wanneer de overheid de subsidiekraan stilaan dichtdraait. Gelukkig geeft ons toenemend aantal leden ons meer ademruimte én een groter maatschappelijk draagvlak. Alleen daarom al is je lidmaatschap zo belangrijk.

Blijf Natuurpunt steunen en meteen ook de natuurgebieden in je buurt. Binnen de regio van De Bron werken 4 afdelingen hard aan de realisatie en uitbreiding van boeiende natuurprojecten. Is dat geen nieuwjaarskadootje waard? Dat kan best in de vorm van een gift.

De Broekelzen © Stef Spruytte

Stort nog vóór eind 2011 uw bijdrage op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met vermelding ‘project xxxx’ (het project kies je zelf, zie verder) Elke eurocent gaat naar één van onze natuurprojecten. Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar en geven dus recht op een flinke belastingsvermindering. Het fiscaal attest wordt u toegestuurd in april 2012.

© Bieke Quaghebeur

Zoë wil de natuur ontdekken.

En jij?

NP IJzervallei, Project De Blankaart project 5501 De voorbije jaren heeft Natuurpunt IJzervallei zware inspanningen gedaan om van de Blankaart de natuurparel van de IJzervallei te maken. De Blankaart is een natuurgebied geworden waar het heerlijk vertoeven is; waar je kan wandelen met familie en vrienden en waar je in alle stilte kan genieten van de rijke natuur. Met het nieuwe plankenpad, de fluisterboot, de vogelkijktoren, het Blankaartwandelpad doorheen de broeken maken we natuurbeleving voor iedereen mogelijk.

NP Wervik Project De Leiemeersen: project 5544 Wervik is niet echt verwend met natuur.

Toch kreeg Natuurpunt Wervik in 2008 de kans om een grasland van 1,25 ha aan

te kopen in de Leiemeersen. Een van de allerlaatste stukjes authentieke meersen dat in zijn oude glorie hersteld wordt.

NP Poperinge Project Heidebeek: project 5572 Ook in Poperinge werkte Natuurpunt hard om eigen natuurgebiedjes aan te kopen.

Via het aankoopproject ‘Plan Geelgors’ krijgt echte natuurontwikkeling opnieuw kansen in de valleien van de Heidebeek (Haringe – Watou) en de IJzer (Roesbrugge – Haringe). In dit kleinschalig landschap is de geelgors sterk bedreigd als broedvogel. De Vlonder wil de vallei herwaarderen, de bestaande toestand behouden en waar nodig stukken herinrichten. Een project waar diverse partners aan meewerken.

NP Westland • Project ‘Bronnen van het

Heuvelland: project 3599 In 20 jaar tijd zijn de natuurgebieden in Heuvelland enorm toegenomen. Dit dankzij de unieke samenwerking tussen diverse instanties. Natuurpunt is er één van. Op vandaag is Natuurpunt de eigenaar en beheerder van méér dan 88 ha echt waardevolle en kwetsbare natuur in Ieper en Heuvelland. En we werken er hard aan om er nog meer prachtige natuur te beveiligen en te ontwikkelen en open te stellen voor jullie waar mogelijk!

Natuurpunt De Bron en Natuurpunt danken je om je steun. We kijken ernaar uit om je ook in 2012 te mogen begroeten in één van onze prachtige natuurparels!

DE BRON 06

Nieuwe brochure 10 jaar ‘Natuur voor Iedereen’ 10 jaar Natuurpunt, een missie! van Ieper De geslaagde Groene Krans In december 2001, precies 10 jaar geleden, besloten Natuurreservaten VZW en De Wielewaal VZW, de twee grote Vlaamse natuurverenigingen, om samen te werken. De nieuwe vereniging ‘Natuurpunt VZW’ was geboren. De missie klonk kort en krachtig: “Meer Natuur voor Iedereen in Vlaanderen”.

Nu, 10 jaar later, kunnen we vaststellen dat Natuurpunt zijn gedurfde missie op een voorbeeldige wijze wist waar te maken. Dit was enkel mogelijk dankzij de enorme inzet van een gemotiveerde ploeg professionele medewerkers die zich gesteund en gedreven wisten door een nog veel grotere groep van trouwe, actieve vrijwilligers.

Natuurpunt wil dan ook ter gelegenheid van dit eerste jubileum, een welgemeend “dank je wel” zeggen aan alle medewerkers, professionelen én vrijwilligers, alle partners en sponsors die dit enorme resultaat mogelijk (blijven) maken!

‘Natuur beschermen’ betekent: verwerven én goed beheren!

Overal in Vlaanderen kon Natuurpunt vele natuurgebieden veilig stellen. 10 jaar geleden beschermden Natuurreservaten en De Wielewaal samen 10.000 ha natuur, nu is dit 18.200 ha. De beste manier om natuur te beschermen gebeurt door gebieden aan te kopen.

Tot de grotere aankopen behoren onder meer Averbode Bos & Heide, Lovenhoek, Tienbunderbos en Stappersven. In ons werkgebied steken de aankopen voor het natuurreservaat De Blankaart er met kop en schouders boven uit: 203 ha sedert 2001. In dezelfde periode werd in de rest van ons werkgebied ongeveer 25 ha verworven.

Natuurpunt heeft zich de voorbije periode ongetwijfeld ontwikkeld tot een ervaren expert in het goede beheer van de natuurgebieden binnen Vlaanderen. Daarvoor doet de vereniging enerzijds beroep op duizenden vrijwilligers, anderzijds op het bedrijf ‘ Natuur- en Landschapszorg’. In dat sociaal economiebedrijf zijn momenteel 224 werkkrachten actief. Verder werkt Natuurpunt samen met bijna 600 landbouwers voor het beheren van 3.233 ha (vooral) graslanden.

Last but not least kan Natuurpunt rekenen op de deskundige inzet van diverse kuddes grote grazers, intussen meer dan 700 stuks.

Mee genieten en natuur leren kennen Natuurpunt wist haar engagement om te werken aan “Natuur voor Iedereen” zeker te

honoreren. Jaarlijks bezoeken vele honderdduizenden mensen de meer dan 500 natuurgebieden in heel Vlaanderen. Om de toegankelijkheid, ontsluiting en belevingswaarde van de natuurgebieden te vergroten, werden meer dan 1.700 infoborden geplaatst, honderden gebiedsfolders gedrukt, meer dan 50 vogelkijkhutten en –wanden gebouwd en 17 bezoekerscentra ingericht om iedereen die dit wil van de natuur te laten genieten.

Natuurpunt zorgt ook voor vorming inzake natuur, milieu en landschap. Het merendeel van die vormingen worden verzorgd door eigen vrijwilligers. Op 10 jaar tijd werden 40.000 vormingsuren gepresteerd in 13.000 lessen.

De nationale en lokale studiewerkgroepen leveren een grote bijdrage om de biodiversiteit in kaart te brengen. Zowat 10.000 vrijwilligers werken hieraan mee. De bijzonder succesvolle online toepassing ‘waarnemingen.be’ vereenvoudigt het studiewerk enorm en vergemakkelijkt de communicatie naar een breder publiek. Dit resulteerde op korte tijd in een dataset van liefst 4 miljoen waarnemingen van 12.000 soorten. Dat is met voorsprong de grootste recente databank voor biodiversiteit in Vlaanderen!

Natuurpunt: een belangrijke belangengroep Bij de fusie telde de nieuwe vereniging 47.608 gezinnen, vandaag zijn er 88.000 gezinnen aangesloten bij Natuurpunt. 3000 lokale bestuursleden van afdelingen, kernen, werkgroepen en beheerteams vormen de ruggengraat van de vereniging. Publiekscampagnes rond biodiversiteit zoals “Vogels Voeren & Beloeren”, “Vlinder Mee”, … betrekken een groot publiek en halen regelmatig de media. Meer dan 600.000 mensen bezochten de website van Natuurpunt.

Tijdens de afgelopen jaren bewees

Natuurpunt dat ze voor het behoud van natuur en landschap in Vlaanderen op een constructieve manier kan samenwerken met beleidverantwoordelijken én met andere maatschappelijke doelgroepen. Een treffend voorbeeld hiervan is de overeenkomst die Natuurpunt afsloot met de Boerenbond over de aanpassing van de nulbemesting. Maar ook de inzet in het Scheldedossier, met het geactualiseerde SIGMA-plan als gevolg, blijft niet onopgemerkt. Of de samenwerking met het Antwerps Havenbedrijf rond NATURA 2000, een aanpak die op Europees vlak als baanbrekend voorbeeld geldt.

Met de blik op Europa en de wereld Natuurpunt werkt op federaal niveau samen met de Franstalige collega’s van Natagora.

Natuurpunt en Natagora hebben een gemeenschappelijk doel op het vlak van de samenwerking met nationale sponsors, grote publiekscampagnes, natuurinformatie en de internationale werking met BirdLife International en Eurosite.

Om de ecologische rijkdom te beschermen, riep de Europese Unie het Natura 2000netwerk in het leven. Dit wordt financieel ondersteund met LIFE+. Dat weefsel van Speciale Beschermingszones vormt de hoeksteen van het Europese natuurbeleid, waar Natuurpunt met meer dan 20 LIFE-projecten uitvoerig aan deelneemt.

De voorbije tien jaar waren erg succesvol voor Natuurpunt. Daartegenover staat echter dat de natuur het in Vlaanderen moeilijk blijft hebben. Een sterk Natuurpunt is dus ook de volgende jaren meer dan nodig om die trend te keren.

En daar gaan we samen onze schouders onder zetten!

Tekst: Natuurpunt VZW i.s.m. redactie De Bron

DE BRON 07

Geen dier, geen plant, geen zwam, wat is het dan?

Slijmerds van het bos Heksenboter, ijsvingertje, netwatje, draadwatje, kalknetje, netpluimpje, kelkpluisje. Nog nooit van gehoord? Spelewoordjes uit het brein van een fantast? Toch zijn het levende organismen die in onze omgeving voorkomen. Ze leven meestal verborgen, in dood hout op de bosbodem of op rottend gras.

Maak kennis met de organismen van het vijfde rijk: de slijmzwammen of Myxomycota. bloedweizwam

Het Rijk der Protisten Slijmzwammen of Myxomycota behoren niet tot het rijk der zwammen, hoewel hun naam dit laat vermoeden. Ze worden geklasseerd binnen een apart rijk: het rijk der ‘Protisten’. Dit rijk bevindt zich ergens tussen het dieren- en het zwammenrijk in.

Toch worden slijmzwammen meestal bestudeerd door mycologen, de wetenschappers die zich bezighouden met zwammen.

Slijmzwammen zijn saprofyten: organismen die leven op en van dood plantaardig materiaal. Ze leven ook van micro-organismen, zoals schimmels en bacteriën. Ze vormen echter geen zwamdraden, zoals paddenstoelen. Daarom worden ze niet tot de zwammen gerekend.

Uit de ontkiemende sporen van de slijmzwammen ontstaan protoplasten: eencellige organismen die omgeven zijn door een celwand. Die gedragen zich als myxo-amoeben of zweepdiertjes. Deze eencellige ‘wezentjes’ verenigen zich tot een soort slijmerige klodder, het zogenaamde plasmodium.

Het plasmodium bestaat dus uit een massa van door en in elkaar gevloeide eencelligen.

Heel bijzonder is wel dat dit plasmodium zich (langzaam) kan verplaatsen over de voedingsbodem waar de slijmzwam op (en van) leeft. Uit dit plasmodium ontwikkelen zich ten slotte vruchtlichamen waarin de sporen worden gevormd. In dit stadium doet de slijmzwam weer denken aan echte zwammen.

licht. Deze eigenschappen zou men ooit kunnen aanwenden bij het ontwikkelen van een volledige biologische robot!

Dergelijke ‘plasmorobot’ zou bijvoorbeeld spontaan de kortste route tussen verschillende punten kunnen vinden. Slijmzwammen zijn immers erg goed in het kiezen van de snelste weg tussen twee voedselbronnen. Ze zouden dus uitstekend hulp kunnen bieden om de kortste en snelste weg tussen grote steden in een bepaald gebied te berekenen. Dat ontdekte men tijdens een proefopstelling, waarbij op een harde ondergrond havervlokken werden gelegd op de plaats waar zich, volgens de kaart, grote steden bevinden. Het reliëf en de natuurlijke hindernissen waren op schaalmodel uitgewerkt. Men entte een slijmzwam op één van de vlokken. Die ging zich op de snelst mogelijke manier verplaatsen naar de andere vlokken. Zo kreeg men een goed inzicht over de meest efficiënte wijze om de steden met elkaar te verbinden.

Vroeger werden sommige soorten slijmzwammen gebruikt als verfstof. Van heksenboter maakte men een gele kleurstof en van de bloedweizwam een rode verf.

Het zijn ook goede indicators om bodemvervuiling te meten. Ze nemen namelijk opvallend veel metalen op. Zo kunnen ze tot 240 keer meer zink bevatten dan de omgeving. Ook koper en cadmium worden in het organisme opgeslagen. Dat biedt

mogelijkheden bij de sanering van bodems die met zware metalen vervuild zijn!

In warmere streken kunnen sommige slijmzwammen grotere oppervlakten inpalmen, tot een paar vierkante meter. In Texas zorgde dat ooit voor paniek. De mensen dachten dat er een alien, een soort buitenaards wezen, was neergestreken.

De brandweer werd opgeroepen om het wezen te bestrijden. De bewegende slijmklodder werd weggespoten maar groeide nog en zwol zelfs op.

Onrust alom, tot er een paddenstoelenkenner ter plaatse kwam. Die herkende het vreemde organisme als een slijmzwam.

Soortenrijkdom Onze meest bekende slijmzwam is de heksenboter of runbloem (Fuligo septica), die behoort tot de kalkkussens. Heksenboter vormt tijdens het plasmodiumstadium een opvallende gele klodder.

Die klodder beweegt zich voort op de bosbodem en voedt zich met micro-organismen. Wanneer het plasmodium een vlies vormt en verhardt, worden de sporen gevormd.

Vroeger dacht men dat heksenboter het braaksel was van heksen die terugkwamen van een orgie, waar ze zich buitensporig hadden gedragen en te veel giftige drankjes hadden genuttigd. In Zweden vertelde men dat heksen en trollen ’s nachts de koeien molken en na het karnen met de boter knoeiden. In het Engels wordt heksenboter

Slijmzwammen zijn op zich niet zo zeldzaam. Je kan ze het hele jaar vinden, veelal op vochtige plaatsen. Je gaat ze best zoeken op vermolmd hout, snoeihout, dorre bladeren en in compost.

Van robot over kleurstof tot alien Slijmzwammen zijn uitgesproken nuttig omdat ze meehelpen aan het composteringsproces: de afbraak van (dood) plantenmateriaal tot nieuwe voedingsstoffen. Maar ze hebben nog heel wat meer in hun mars.

Engelse onderzoekers ontdekten dat slijmzwammen specifieke eigenschappen bezitten: ze reageren op bepaalde chemische stoffen en op

heksenboter

DE BRON 08

rossig buiskussentje

gezin Heugebaert - Terrierre bloedweizwam (boomwrat)

witkopglinsterkopje

Op 4 en 5

trouwens “Trollbutter” genoemd.

Groot kalkschuim (Mucilago crustacea) is eerst roomkleurig en wordt later wit. Deze slijmzwam bezit een koraalachtige structuur met een kalkhoudende korst. Wanneer de sporen zich ontwikkelen wordt een zwarte verkleuring zichtbaar. Het is een slijmzwam die leeft als saprofyt op grashalmen en stengels.

De volgende soorten zijn saprofyten die leven op dood hout, schors of op andere plantenresten.

De vruchtlichamen van het lang netwatje (Acryria obvelata) vormen een buitenwand met een fijn- of grofmazig bleekgeel tot okerkleurig netwerk. Ze groeien in dichte groepjes. Zeer mooi om te zien!

Leuk voor macrofotografen Het ijsvingertje (Ceratomyxa fruticulosa) vind je zowel op dood loofhout als naaldhout. De sporen worden gevormd op steeltjes die al dan niet vertakt zijn. Ze worden 1 mm tot 1 cm hoog. Het zijn kleine doorschijnende zuiltjes die later wit of geel worden. Ze groeien alleen of in groepjes.

Het vruchtlichaampje van het peervormig draadwatje (Trichia decipiens) bezit zittende of gesteelde sporendragers. Ze groeien in kleine of grote groepen bijeen en vormen glanzende peervormige roodbruine druifjes. groot kalkschuim

peervormig draadwatje

lang netwatje

Het fopdraadwatje (Trichia varia) herken je aan de korte cilindrischgesteelde vruchtlichaampjes die geelbruin zijn.

is een vrij zeldzame maar opvallende soort, waarvan het plasmodium prachtig oranje, roze of oranjerood kleurt.

Bloedweizwam (Lycogala epidendrum) behoort tot de boomwratten. De vruchtlichamen zijn kussenvormig of kegelvormig en kleuren roze tot grijs. Het plasmodium is roze tot rozerood met een oranje melkachtige inhoud. Daarna wordt het grijs met schubbetjes. De sporen worden verspreid via de regen. Ze krijgen ook wel eens de prettige naam ‘blotebilletjeszwam’.

Ook niet zo algemeen is het witpootglinsterkopje (Diachea leucopodia), dat minder op hout maar vooral op allerlei plantenresten groeit, ook op stengels van kruiden. De vruchtlichamen zijn wit gesteeld en zo’n 0,7 tot 2 mm hoog. De kopjes zijn donkerbruin en cilindrisch of kegelvormig.

Het rossig buiskussentje (Tubifera ferruginosa) ijsvingertje

Ga ook eens op zoek naar deze kleine wondere organismen. Ze zijn, mits een kleine inspanning, overal te vinden, vooral op afval en rottend fopdraadwatje

DE BRON 09

GERDY’S MUSIC SHOP

Clyttesteenweg 1 | 8970 Reningelst T 0471 44 29 49 | F 057 33 91 26 e.boutton@scarlet.be

Kobe brengt op een vernieuwende en creatieve manier zijn eigen idee over de traditionele keuken ‘innovatie, product, traditie, seizoen’ Wulvestraat 1, Zwarte Molen, 8951 Dranouter T 057 44 55 67

Verkoop, verhuur, herstellingen, fabricatie Klank en licht Herstellen is beter dan recycleren!

Bij een ervaren technieker kopen is altijd goedkoper!

Ieperstraat 49 8940 Geluwe 056 51 73 71

www.gerdysmusicshop.be

Groot- & kleinhandel

dagverse groenten & fruit

Krombeekseweg 60 Poperinge 057 334041 www.tfruithuis.be

KALUT

Het is hier zalig ontwaken www.bloggen.be/kalut

Oude Veurnestraat 75b 8900 Ieper tel. +32(0)57 20 02 11 open: maandag tot vrijdag fax. +32(0)57 20 03 77 9 tot 12 & 14.30 tot 18u. flashtravel@busmail.net zaterdag 9.30 tot 12 & 14.30 tot 17.30 u. www.flashtravel.be woensdagnamiddag gesloten

Oestenstraat 6 8951 HEUVELLAND kalut@telenet.be 057 445140 - 0499 990600

Bio-bedrijf

HEBBEN VAN DRIESSCHE Singel 8 8970 Poperinge tel. 057/33 71 08 nicolevandriessche@hotmail.com Biologische groenten, fruit, zuivel, brood vegetarische producten basisvoeding

* Openingsuren:

- dinsdag: 8.30 u.- 12.30 u.

14.00 u. - 19.00 u.

- zaterdag: 8.30 u. - 12.30 u.

14.00 u.-17.00 u. uitgebreid gamma biologische basisproducten

DE BRON 10

Nieuw: Paddenstoelenwerkgroep De Bron van start De deelverenigingen van De Bron hebben de laatste jaren al heel wat activiteiten georganiseerd rond paddenstoelen en zwammen, van wandelingen tot en met cursussen. De Bron vzw heeft daarom beslist om naast alle al bestaande werkgroepen een nieuwe werkgroep op te richten: een heuse paddenstoelenwerkgroep. Ann Top is de coördinator en Rudy Claeys is de deskundige. Iedereen die interesse heeft om mee te werken of die deze uiterst boeiende organismen een warm hart toedraagt, is welkom om de werkgroep te helpen opbouwen. Stuur een e-mail naar info@debron.be of naar ann.top@skynet.be. We houden je op de hoogte van onze (toekomstige) activiteiten!

hout. Bossen waar veel houtstapels een tijd blijven liggen zijn bijzonder interessant voor het vinden van slijmzwammen. In onze regio wordt het provinciaal domein De Palingbeek door de specialisten geroemd als een paradijs voor deze vreemde organismen. Je neemt best een loepje mee om ze van dichtbij te bewonderen.

Zo gaat de wonderlijke wereld van het ‘Rijk der Protisten’ voor je open! En opnieuw wordt weer eens bewezen dat dood hout véél leven brengt in het bos!

Bronnen: Paddenstoelenencyclopedie – Gerrit J. Keizer Paddenstoelen, schimmels en slijmzwammen van Vlaanderen – Hans Vermeulen www.scientas.nl www.wegenforum.nl

Tekst: Rudy Claeys Paddenstoelenwerkgroep kleverige aardtong © rc

De mysterieuze zwammenwereld zette Krist Calmeyn, Marc Kino, Jacques Vanderhaeghe en Frederik Foulon aan om samen met Ann Top en mezelf de Paddenstoelenwerkgroep De Bron te helpen opbouwen.

Onze eerste officiële activiteit van de nieuwe paddenstoelenwerkgroep is ondertussen een feit. We determineerden op 12 november maar liefst 60 soorten in het Palingbeek domein en het Molenbos. Door de nog relatief warme naherfst bloeiden nog heel wat soorten iets later dan normaal. Koning vorst had nog steeds zijn intrede niet gemaakt.

Zo vonden we nog berkenboleten, vliegenzwammen, witte en zwarte kluifzwammen, honingzwammen enz.. De mooiste vondst was de gekraagde aardster Geastrum triplex aan de rand van het Molenbos en de gegordelde gordijnzwam Cortinarius trivialis. We hadden zelfs een rode lijstsoort, de kleverige aardtong Geoglossum glutinosum op een Engels kerkhof, naast heel wat zwarte wasplaten en enkele sneeuwzwammetjes.

Ann Top telde de dag erop zomaar een 20-tal soorten in het Vijverpark van Lange-

gekraagde aardster © rc

mark-Poelkapelle. Een ervan bleek het Papegaaizwammetje Hygrocybe psittacina te zijn, een mooie waarneming voor schraal grasland.

Ook onze oproep tot waarnemingen van paddenstoelen in de vorige Bron werd beantwoord.

We kregen enkele mooie waarnemingen binnen van Marc Van Kemmel uit Poperinge, Wim Vandenbroucke uit Beveren, Krist Calmeyn vanuit de golf in Hollebeke en van Lieven Stubbe vanuit de Vestingen te Ieper. Het is vaak moeilijk om met een foto een goeie determinatie te doen, maar toch deze resultaten.

In de tuin van Wim werden een grote groep vruchtlichamen gevonden van de Paarse schijnridderzwam Lepsita nuda. Krist vond op het golfterrein heel wat soorten waarvan de spitse knotszwam Clavaria falcata opviel.

Lieven stuurde wat foto’s door van de niet zeldzame zwavelzwam Laetiporus sulphureus, een parasiet op wilgen langs de oever van de Majoorgracht. Opvallend was het eigenaardig gevormde vruchtlichaam dat deed denken aan een tros bananen.

Tekst: Rudy Claeys Foto’s: Ann Top, Wim V andenbroucke, Rudy Claeys Paddenstoelenwerkgroep paarse schijnridderzwam ©wv

papegaaizwammetje © at

DE BRON 11

Grondverzet voor meer natuur Natuurontwikkeling vergt soms stevig grondverzet: werken waarbij de kraan of de bulldozer letterlijk bergen werk verzetten. In ons werkgebied werd er de voorbije maanden en weken nogal wat kraanwerk verzet om nieuwe poelen te graven of bestaande maar dichtgeslibde of verlande poelen en sloten te herstellen.

De ingrepen zelf ogen steeds agressief en destructief, maar na enkele maanden heelt de vegetatie de wonden van de ingreep en kan het leven in de nieuwe of opgeknapte watergebiedjes zich vestigen of herstellen. herstel beekvallei

Nieuwe poelen rond de Kemmelberg Ook in het zuiden van de Westhoek werd er kranig werk geleverd. Binnen het provinciedomein De Kemmelberg werden, in de buurt van de befaamde heuvel zelf, een aantal waterbiotopen ingericht. Enerzijds werd er een bestaande, min of meer verlande poel hersteld, anderzijds werden twee nieuwe veedrinkpoelen uitgegraven.

Dank zij het droge, uitzonderlijk zachte najaar dat we mochten beleven, waren de omstandigheden uitzonderlijk goed om de graafmachines op het terrein te rollen. Daardoor konden de vele graafwerken worden uitgevoerd zonder veel schade aan te richten aan de doorgaans nochtans erg kwetsbare bodem op de hellingen.

Nieuwe poel

nieuwe poel omgeving Kemmelberg

In de Lokerstraat werd een valleitje hersteld en een nieuwe poel gegraven. Een andere poel aan de overkant van de weg werd grondig ontslibd en afgerasterd. Deze poel staat bekend als een prima leefgebied voor de vinpootsalamander. Die hoort samen met de kamsalamander tot onze meest zeldzame soorten. De vinpoot komt in onze streek enkel voor in kleine poelen op de flanken van het heuvellandschap.

Er werd ook gewerkt in het prachtige Warandepark, dat sinds 2009 door de provincie beheerd wordt. Daardoor maakt het Kemmelse kasteelpark nu effectief deel uit van het provinciedomein De Kemmelberg. De poelen in de Warande staan al lang bekend als ideale biotopen voor vrijwel alle amfibieĂŤn uit de regio. Hier werden een nieuwe poel gegraven en een bestaande poel hersteld. Ook het centrale wandelpad doorheen het parkgebied zal hersteld worden.

verlande vinpootpoel werd hersteld

Tekst en foto’s: Erwin Verfaillie Info: Provinciebestuur West-Vlaanderen, dienst domeinen, Boeverbos, 8200 Brugge

DE BRON 12

e

Zegen of nachtmerrie voor de Wervikse Leiemeersen?

Seine-Scheldeproject de kamsalamander, alias ‘grote waterdrake’ © ss nieuwe plannen langs de Leie © mk zicht op de 2 nieuwe poelen in natuurgebied De Breemeersen © jc

Meer ruimte voor de ‘grote waterdrake’ in de Breemeersen In ons erkend Natuurpuntreservaat De Breemeersen (23 ha) in Nieuwkerke (Heuvelland) werden op 17 september 2011 twee nieuwe amfibieënpoelen gegraven nabij de ‘Tombepoel’. Deze oude poel ligt bij de Kruistombe in de Eikelstraat. De Kruistombe herdenkt de moord op 3 geestelijken in de woelige geuzentijd. Deze poel is al lang gekend als een bastion van de kamsalamander, in de volksmond gekend als de ‘grote waterdrake’. Ook alpenwatersalamander, kleine watersalamander en groene kikker komen er voor, evenals verschillende soorten libellen.

Daarnaast groeien en bloeien er interessante planten als valse voszegge, aardbeiklaver, waterweegbree, tandzaad, torkruid, waterranonkel en hoornblad.

Uit de grondige inventarisatie (2008) van de 12 resterende veedrinkpoelen in de Breemeersen bleek de Tombepoel de enige waar nog kamsalamander voorkwam. Veel poelen in de vlakte van de Breemeersen staan tijdens natte perioden met elkaar in verbinding en bevatten meestal stekelbaars. Dit vraatzuchtig visje vermindert de overlevingskansen van de jonge kamsalamanderlarven.

De kamsalamander geniet speciale bescherming als habitatrichtlijnsoort. Als er iets misgaat met die ene populatie in de Tombepoel, dan is het afgelopen met de kamsalamander in de Breemeersen. Om dit risico te milderen gingen het Agentschap Natuur en Bos en vzw Natuurpunt Beheer akkoord om de twee nieuwe poelen te graven op telkens ongeveer 100 meter van de Tombepoel. Beide liggen in de onmiddellijke omgeving van een houtkant die de verbinding vormt met de Tombepoel.

Deze houtkanten zijn niet alleen belangrijk als verbindingslint, maar ook als overwinteringsbiotoop voor salamanders. Door deze zeer gunstige ligging zullen deze nieuwe poelen

waarschijnlijk snel gekoloniseerd worden door de kamsalamander en andere interessante dieren of planten.

Tijdens de winterperiode worden er ook meer dan twee kilometer nieuwe afrasteringen geplaatst om het gebied in grotere begrazingsblokken in te delen. Deze blokken worden via een jaarlijkse gebruiksovereenkomst beheerd als weiland of hooiland door de plaatselijke landbouwers. Zij kunnen de gronden van Natuurpunt gratis gebruiken, mits geen gebruik van meststoffen of sproeistoffen. Zo zullen deze kleigronden langzaam maar zeker verschralen en krijgen meer en meer soorten een kans om zich te vestigen.

Op enkele plaatsen wordt deze nieuwe afrastering op voldoende afstand van de perceelsgrens geplaatst, zodat er nieuwe houtkanten, knotbomen of groepjes struiken kunnen aangeplant worden. Op andere plaatsen blijft het raster op enkele meters van de gracht af, zodat de bestaande riet- en zeggevegetaties zich kunnen uitbreiden.

Door al deze inrichtingswerken zullen de Breemeersen meer en meer evolueren naar een extensief landbouwlandschap met kleine landschapselementen, waar zowel natuur als landbouw een toekomst hebben!

Tekst en foto’s: Johan Carette, Stef Spruytte

graven van poel, de aanvang © jc

de tweede afgewerkte poel met op de achtergrond het Klein Westhof in de verte © jc

DE BRON 13

Pilootproject ‘De 3 Mussen ‘ van start

Eikendreven leiden (opnieuw) naar Samen met het Regionaal Landschap IJzer & Polder planten de gemeenten Houthulst en Langemark-Poelkapelle sinds enkele jaren zomereiken aan langs de dreven en wegen die leiden naar het bos van Houthulst. Waarom worden daar nu opnieuw bomen aangeplant?

Daar is een goede reden voor. We duiken hiervoor even terug in de tijd.

Groenebosdreef (Houthulst) © vd

Pilootproject ‘De 3 Mussen’ van start Eind oktober 2011 startte het Regionaal Landschap IJzer & Polder met de graafwerken voor het pilootproject ‘De 3 Mussen’ in het westelijke deel van de Handzamevallei. In het poldergebied worden enkele kilometers grachten, poelen en waterstructuren hersteld ten voordele van landbouw én natuur. Dit vogelrichtlijngebied strekt zich uit tussen Diksmuide, Beerst en Vladslo en omvat ongeveer 750 hectare waardevolle polderweilanden.

Het project geniet 50.000 euro steun van de Vlaamse overheid, via het Agentschap voor Natuur en Bos. Tijdens het voorjaar van 2010 werden de polderweiden door het RLIJP grondig geïn-

ventariseerd. Daaruit bleek dat heel wat grachten, poelen en afwateringslaantjes volledig dichtgeslibd waren. Hierdoor kwamen de afwatering en de waterbevoorrading voor het vee in het gedrang. Daarnaast zijn deze grachten en poelen belangrijke leefgebieden voor heel wat amfibieën en vinden typische oeverplanten er een laatste groeiplaats. De bedreigde kamsalamander en de zeldzame zwanenbloem komen hier nog voor!

Er werd een actieplan ontworpen om zoveel mogelijk waterelementen zowel in functie van de landbouw als van de natuur te herstellen. Het project werd positief onthaald op de gemeenteraad, in de landbouw- en in de milieuraad van Diksmuide. Na onderhandelingen met landbouwers en eigenaars tijdens

de eerste helft van 2011, kon het graafwerk in oktober beginnen. De samenwerking met de landbouwers gebeurt op vrijwillige basis: de interesse was meteen groot. Een nieuw bewijs dat positieve samenwerking tussen landbouw en landschapszorg echt werkt. Tijdens de eerste fase werden op 15 weidepercelen (samen 53 ha) 8,5 kilometer dichtgeslibde grachten geruimd, 2,5 kilometer afwateringslaantjes hergraven, 37 verlande poelen hersteld. Er worden ook nog 2.100 nieuwe kastanjehouten weidepalen geplaatst.

Voor meer info over het pilootproject De 3 Mussen kan men terecht bij de landschapsanimator van het Regionaal Landschap IJzer & Polder: Valentijn Despeghel, 0477 64 06 59, valentijn@rlijp.be Tekst en foto’s: Valentijn Despeghel

geruimde koegracht 1 m breed en 75 cm diep

trappelzones werden gespaard

geruimde wedding (poel aan een gracht)

tijdens de graafwerken werd deze boomstronk boven gehaald

DE BRON 14

Monumentale linden op Britse begraafplaats toch geveld Kroniek van een verloren veldslag, niet van een verloren oorlog…

In de vorige De Bron (jg 19, nr 75, blz. 43) hield Ann Top, medewerker van Natuurpunt Westland en de Plantenwerkgroep, en warm pleidooi om de monumentale, bijna honderdjarige lindebomen op de beschermde begraafplaats Sint-Julien Dressing Station Cemetery te Langemark-Poelkapelle te redden. Toen was er nog hoop dat de beslissing van de Commonwealth War Graves Commission (CGWC) om deze schitterende bomen te vellen, kon herroepen worden. Helaas, begin december 2011 brulden kettingzagen de bijnaeeuwelingen brutaal tegen de grond.

Toch hebben de intense contacten met CGWC iets teweeg gebracht. Er zijn afspraken gemaakt om in de toekomst meer samenspraak en samenwerking te organiseren. Een verloren veldslag hoeft nog geen verloren oorlog te betekenen.

• September 2011: Overleg CWGC met Ruimte & Erfgoed en ANB omtrent de waardebepaling van bomen, groeninrichtingsplan bij herinrichting en globaal beheerplan voor de begraafplaatsen binnen onze provincie.

Het relaas van acht bewogen maanden: • Mei 2011: Protestactie van buurtbewoners tegen de vergunning die de provincie verleende om de bijna eeuwenoude lindebomen te vellen op de beschermde begraafplaats Sint-Julien Dressing Station Cemetery te Langemark-Poelkapelle.

• Oktober 2011: tweede West-Vlaams bijensymposium met voorstelling van de initiatieven van verschillende partners voor bescherming van honingbijen, solitaire bijen en hommels. Natuurpunt geeft er de lezing “Bij-zonder-landschap”.

• Juni 2011: Natuurpunt Westland vraagt CWGC naar een concreet herinrichtingsplan en een overleg, gezien de adviezen vanuit het agentschap Ruimte & Erfgoed geenszins eenduidig zijn. Ook werd geen advies verleend vanuit standpunt natuurbehoud, ondanks de vele provinciale acties inzake biodiversiteit, zie bijvoorbeeld het project rond bescherming van bijen.

• September 2011: CWGC organiseert “Tree Seminar” in Ieper , waar Natuurpunt en Bomen Beter Beheer op uitnodiging van CWGC ook aan deelnemen. Mededeling van CWGC dat kappen van bomen op Sint-Julien Dressing Station Cemetery uitgesteld wordt tot begin volgend jaar.

linde voor kapbeurt

• Oktober 2011: vraag vanuit CWGC aan Natuurpunt naar wetgeving inzake bescherming vleermuizen. Natuurpunt bezorgt de CWGC en de provincie een evaluatie van het Tree Seminar en bijensymposium. Hierbij geeft Natuurpunt aan dat het opstellen van een beheersvisie voor de begraafplaatsen een ernstige opdracht is die tijd en geld vergt. Het opstellen ervan dient gezien binnen een grotere structuur met diverse groene ruimten waarbij overleg met betrokkenen onontbeerlijk is. Er dient gezocht naar een evenwicht van de beheermaatregelen, gericht op de mens (cultuur, historiek, veiligheid), de natuur (biodiversiteit, meerwaarde duurzame boomsoorten die ‘oud’ kunnen worden) en het milieu (beperking bestrijdingsmiddelen en productie groenafval).

“Harmonisch groenbeheer” met verschillende

monumentale linden

samenwerkingsverbanden kunnen stap-voorstap leiden tot een evenwichtig beheerplan van de begraafplaatsen in de provincie. Natuurpunt gaf mee hieraan te willen meewerken. We verwijzen hierbij naar de affiche van de Dag van de Natuur 2011: een boom met het silhouet van een 100-jarige linde, samengesteld uit duizenden handen die samenwerken voor natuur in de buurt. De gelijkenis met de bomen op de begraafplaats is treffend. Geen reactie hierop van de CWGC , noch van de provincie.

• 14 november 2011: Natuurpunt draagt buurtbewoners voor als kandidaat voor de driejaarlijkse Milieuprijs binnen de gemeente Langemark-Poelkapelle omwille van hun streven naar een duurzame oplossing voor het beheer van de beschermde begraafplaats Dressing Station Cemetery door overleg tussen de betrokkenen.

Zij schreven hiertoe zelfs een brief naar Prince Charles. Ook Engelse bezoekers toonden sympathie voor hun inzet en schreven de CWGC in Engeland aan met vraag tot behoud van de bomen.

• 23 november - 6 december 2011: het is dan toch zover: de oude linden worden geveld …

Natuurpunt vraagt CWGC om een concreet herwaarderingsplan, de toegepaste methode om aanwezigheid van vleermuizen in te schat-

linde tijdens kapbeurt

DE BRON 15

domus

natuuruitstappen

een thuis voor interieurdecoratie

WOONWINKEL Raamdecoratie - Woningtextiel Gedekte tafel - Keukengerei Geschenken

Garage l’ Avenir Roland & Pascal Verhaeghe

Mk. Haiglaan 112 8900 IEPER T 057 20 01 48 F 057 21 69 60 www.nissan-lavenir.be info@nissan-lavenir.be

CASSELSTRAAT 62 - 64 POPERINGE TEL. 057 33 49 24 domus@compaqnet.be

zakenkantoor nv De Moor Verzekeringsmakelaar en bankagent MK. Frenchlaan 14 - 8900 Ieper www.nvdemoor.be

www.dewandelaar.be

Ieperstraat 75, 8970 Poperinge

Dieet-, natuur- en biologische voeding Deken De Bolaan 135 8970 Poperinge 057 33 20 02 bucolica@skynet.be

‘t landhuis Molenhof Lijstermolendreef 4 - 8954 Westouter tel. 057 44 44 77 - www.molenhof.be maandag, dinsdag & woensdag gesloten

DE DE BRON BRON 16 16

Nieuwe natuur Dossier: Titelin onze streek (2)

taxusbes

Van graaswei tot wastine: nieuw natuurbeheer in open terreinen Na de verwerving van een stuk grond als natuurgebied moet beslist worden over de aanpak, de inrichting en het beheer van het nieuwe terrein. Gezien de beperkte oppervlaktes van de meeste nieuwe natuurterreinen zijn de keuzes of mogelijke combinaties beperkt.

Binnen beheerwerkgroepen of tijdens de opmaak van beheerplannen wordt dan ook vaak ferm gediscussieerd, want ‘kiezen is verliezen’. In het vorige nummer gingen we dieper in op de keuze voor bos. In deze bijdrage komen mogelijke ontwikkelingen binnen open, niet-beboste (of te bebossen) gebieden aan bod: graasweiden en hooilanden, poelen, wastines. ten en kopie van verleende vergunning voor de geplande werkzaamheden aan de beschermde historische bouwwerken. Een ultieme poging om alsnog de zilverlinde te behouden, gezien deze niet expliciet vermeld stond in de kapvergunning, werd verworpen door bouwinspectie.

Naschrift Dat deze prachtige, echt monumentale bomen moeten wijken voor grafzerken die gemakkelijk en zonder machtiging kunnen verplaatst worden, wekt alleen maar onbegrip op bij ieder die met dit dossier begaan is. CWGC beweert over een bijzondere overeenkomst te beschikken met ‘België’ betreffende het beheer van de begraafplaatsen en bereid te zijn tot een toelichting hieromtrent in kader van een samenwerking.

Ondanks de sterke ontgoocheling in dit dossier werd hierop ingegaan, omwille van de vele andere begraafplaatsen die belangrijke groengebieden vormen binnen ons overwegend agrarische landschap. Uit een verkennend gesprek met CWGC en met Ruimte & Erfgoed is gebleken dat CWGC een buitenbeentje is en zal blijven, maar dat er de goodwill is om stap-voor-stap te komen tot evenwichtige beheerplannen voor hun begraafplaatsen. Een eerste stap is het betrekken van de omwonenden en Natuurpunt bij de keuze en locatie voor 6 nieuwe bomen op Sint-Julien Dressing Station.

CWGC verklaarde zich verder ook bereid om ter compensatie van de monumentale bomen, en naar analogie met het compensatiesysteem in Duitsland en Nederland, extra bomen te leveren om op een andere locatie in Langemark een “vredesbos” mee te helpen aanleggen. Voor 2

Reukgras profiteert bij het verdwijnen van het Italiaans raaigras.

andere begraafplaatsen in de Steenbeekvallei mag Natuurpunt, als pilootproject, suggesties doen voor een natuur- en milieuvriendelijker beheer ervan.

Voor de oorlogssite Hill 60 in Zillebeke, waar minder strikte vormvereisten gelden, wordt aan Natuurpunt voorgesteld om een inrichting- en beheerplan op te stellen. (n.v.d.r.: Hill 60 is eigendom van de federale dienst der domeinen) Tenslotte nog dit: het net opgestarte GRUPIeperboog is op beleidsniveau hét geschikte instrument voor de verankering van de beheervisie van de begraafplaatsen van de CWGC binnen het plangebied. Natuurpunt zal dit blijven opvolgen.

Tekst: Ann Top, Plantenwerkgroep Foto’s: Willy Veraverbeke en Ann Top

Onze nieuwe wijn voor de eindejaarsfeesten Op vraag van heel wat leden trok De Bron terug naar de wijnboer, op zoek naar een goede, kwaliteitsvolle wijn die vol smaakt in de mond, maar ook ons natuurfonds volmondig spijst.

Na veel wikken en wegen, proeven en herproeven, hakten onze gedreven wijndegusteurs de knoop door. We stellen u dan ook graag onze nieuwe wijnkeuze voor: een rode en een witte wijn van het vermaarde “Château Pech-Latt”, erkend als “Corbières Crus Signés”. Deze topwijnen zijn in stock en kunnen op eenvoudige vraag via het secretariaat geleverd worden.

De eerste wijnstokken van het Château Pech-Latt werden al rond 784 geplant door de monniken van de abdij van LAGRASSE, gesticht door Karel de Grote. Lagrasse ligt in de driehoek Carcassonne, Narbonne en Perpignan.

Het wijnkasteel Pech-Latt is nu een domein van 325 ha waarvan ongeveer 100 ha wijnstokken, voor 95% AOC Corbières (Appellation d’Origine Contrôlée).

De wijngaarden van Pech-Latt liggen gevat in een kring van heuvels aan de voet van, het Alaric-gebergte. Deze hoge heuvels vormen een uitzonderlijke klimatologische bescherming. De wijngaarden vormen een ‘terroir’ met verschillende bodems en ligging naar de zon. De wijngaarden bestaan uit 43% Carignandruiven, 30% Zwarte Grenache, 17% Syrah en 10% Mourvèdre.

De wijn van Château Pech-Latt is een product van de biologische landbouw. De wil om te zorgen voor een evenwichtig natuurlijk en gezond milieu ligt aan de basis van deze keuze. Organische meststoffen worden in beperkte mate gebruikt. Insecticiden en scheikundige onkruidbestrijders worden volledig geweerd.

De druiven worden manueel geplukt. De vinificatie gebeurt op traditionele wijze. De wijn rijpt in eikenhouten vaten. Regelmatige controle

staat borg voor een harmonieuze wijnbereiding. Alle wijn wordt op het domein gebotteld.

De kostprijs werd zeer democratisch gehouden: echt waar voor uw centen, met een bonus streeknatuur erboven op: 1 fles: € 12 / 3 flessen: € 33 / 6 flessen: € 60 / 12 flessen: € 115

RODE WIJN Château Pech-Latt

Corbières 2009 Appellation Corbières Contrôlée Gemaakt van de druiven Mourvèdre, Syrah, Grenache noir en Carignan. Is krachtig met een fruitig en kruidig aroma. Kan gerust nog wat blijven liggen: 4 tot 6 jaar. 2009 is een uitstekend wijnjaar!

WITTE WIJN Château Pech-Latt

Corbières 2009 Appellation Corbières Contrôlée Gemaakt van de druiven Marsanne en Vermentino. Mooi gele kleur met een ronde en frisse smaak. Kan gerust nog wat blijven liggen: 2 tot 3 jaar.

2009 is een uitstekend wijnjaar.

DE BRON 17

RLWH start ‘Plan Kamsalamander’ op

“Hulp voor inventarisaties zeer welkom!”

Dit najaar gaf het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels (RLWH) het startschot voor de realisatie van het ‘Plan Kamsalamander’. Hiervoor kan het RLWH een beroep doen op werkmiddelen die via het ANB ter beschikking gesteld worden. In Ieper maakten Natuurpunt Westland, de Milieuraad en de dienst Milieueducatie en Landschapszorg een tijdje geleden al een vrij gedetailleerd plan op om in het Ieperse meer geschikte biotopen in te richten voor de kamsalamander en andere bewoners van kleinschalige landschapselementen: poelen en sloten, bosjes en houtkanten, hooilanden en ruigtes. Hier en daar werden en worden al concrete acties gerealiseerd.

Hoe kwam je ertoe om een toch wel zware opdracht als dit ‘Actieplan Kamsalamander’ aan te gaan?

Jasper Delva: “Ik deed als bachelorstudent aan het Katho Roeselare al heel wat ervaring op rond landschappelijk veld- en studiewerk in de streek, onder meer tijdens mijn stage bij de Ieperse dienst Milieueducatie en Landschapszorg. Dankzij de goede ervaringen tijdens die stage en de daaruit gegroeide contacten, bood het RLWH mij de mogelijkheid om, als eindwerk, het Actieplan Kamsalamander op te stellen, en op te volgen in mijn stage tijdens het laatste studiejaar.”

Waarom eigenlijk een actieplan voor de kamsalamander?

Jasper Delva: “Biodiversiteit krijgt meer en meer aandacht binnen het natuurbehoud, vooral het behoud van bedreigde planten- en diersoorten. Denk maar aan de “instandhoudingsdoelstellingen”, de fameuze IHD’s van het Agentschap voor Natuur en Bos. Daarom worden er alsmaar meer inspanningen geleverd om populaties van belangrijke, bedreigde soorten te beschermen en indien mogelijk uit te breiden.

In de zuidelijke Westhoek en zeker in het gebied van het RLWH (Ieper, Poperinge, Heuvelland, Mesen, Zonnebeke en Veteren) komen nog opmerkelijk veel populaties kamsalamander voor. Samen met de Antwerpse Kempen bezit de streek wellicht de grootste concentratie van ons land.

Vroeger kwamen kamsalamanders in nog ruimere aantallen voor, maar doordat de algemene kwaliteit van onze natuur, zeker buiten de goed beheerde natuur- en groengebieden, er blijft op achteruitgaan, komt deze kritische soort in steeds kleinere aantallen voor. Naast de verminderde milieukwaliteiten van het landschap is zeker ook de geïsoleerde ligging van goede poelen en geschikte winterbiotopen een belangrijke oorzaak van de achteruitgang.

Kamsalamanders hebben als voortplantingsbiotoop en ook als zomerbiotoop voldoende poelen nodig die dicht bij elkaar liggen. Afstanden van 250 meter tot maximaal 700 meter vormen geen probleem.

Niet alleen op nationaal vlak is men bezig

met het beschermen van onze bestaande populaties, maar ook op Europees vlak wordt hieraan gewerkt, onder meer via Natura 2000, habitatrichtlijnen en dergelijke.”

Wat zijn de krachtlijnen van het actieplan?

Jasper Delva: “Door het actieplan moeten de bestaande populaties beter beschermd worden en zich in de toekomst kunnen uitbreiden. Dit betekent dat potentiële leefgebieden (opnieuw) geschikt gemaakt moeten worden. De maatregelen zullen zich zowel richten op de voortplantingsbiotopen, de poelen en kleine vijvers, als op de landbiotopen die vanaf de nazomer wordt opgezocht. Zo willen we een basis creëren voor meer overlevingskansen en voor een verbeterd voortplantingssucces van de kamsalamander.

Het concrete doel is dus dubbel: er moeten meer interessante poelen ingericht worden, en die moeten via ecologische ‘stapstenen’ met elkaar verbonden worden om zo een volledig netwerk te vormen.

Deze stapstenen bestaan uit kleinschalige landschapselementen waarlangs de kamsalamanders naar andere poelen kunnen migreren.

Het is dus mijn opdracht om uit te zoeken waar best nieuwe poelen kunnen ingericht worden en welke beheer- of inrichtingsplannen moeten opgesteld worden om betere of nieuwe KLE’s te ontwikkelen.

Rapper gezegd dan gedaan! Hoe ga je dit in de praktijk aanpakken?

Jasper Delva: Vooral tussen 2000 en 2005, maar ook in de voorbije 5 jaar, werden binnen het RLWH vele poelen geïnventariseerd door enthousiaste vrijwilligers. Daardoor is er al veel informatie voorhanden. We weten dus min of meer waar de kamsalamander nog voorkomt. Bovendien werden in Ieper al vele concrete mogelijkheden voor een Plan Kamsalamander opgelijst en beschreven, sommige zelfs al uitgevoerd.

Al deze gegevens willen we gericht aanvullen met nieuwe inventarisaties. Het werkgebied is echter te groot om die klus alleen, binnen mijn stageperiode, te kunnen klaren. Daarom doe ik hierbij graag een oproep om de hulp te krijgen van de ervaren vrijwilligers die in

het verleden hebben meegewerkt. Natuurlijk zijn ook nieuwe medewerkers méér dan welkom.

Verklaar je nader!

Jasper Delva: Van de vrijwilligers wordt verwacht dat ze de poelen in het voorjaar van 2012 inventariseren aan de hand van opgestelde fiches. Ik verwerk dan alle gegevens en gebruik ze als basis om een netwerk van poelen en gebieden uit te tekenen.

Wie wil meewerken, kiest zelf zijn te inventariseren poelen. Wie zich aangesproken voelt, kan mij steeds contacteren. We zullen ons project ook toelichten tijdens de startvergadering van de Ieperse paddenoverzetacties, op zaterdag 17 januari 2012 in het Bezoekerscentrum De Palingbeek.

We hopen op een vlotte samenwerking en zullen natuurlijk zoveel mogelijk communiceren over de concrete acties en plannen.

De Bron wenst Jasper alle succes toe met zijn opdracht. Contact en info: jasper.delva@ student.katho.be ; gsm: 0470 36 76 60.

Binnen RLWH volgen Dirk Cuvelier en Korneel Clarysse het project op. Info en contact: dirk. cuvelier@rlwh.be; korneel.clarysse@rlwh.be; 057 230 850.

Tekst: Lieven Stubbe, met dank aan Jasper Delva. Foto’s: Ann Topm Stef Spruytte en Rudy Claeys

kamsalamander© rc

DE BRON 18

Overzicht Ieperse amfibieënacties 1999-2011 zonder overzetacties wordt het een ravage!

Elk winternummer van De Bron houdt altijd weer een streepje lente in zich. Wie zich echt om de natuur bekommert, kent dat wel: vanaf de allereerste lentekriebels komt de jaarlijkse amfibieëntrek er aan. En dus ook de acties om padden, salamanders en andere kouwe kikkers veilig over de autoweg te helpen. emmertje vol

Wanneer de avondtemperatuur vanaf begin februari, een milde 7-8°C haalt en het bovendien wat vochtig is, voelen de eerste amfibieën het al jeuken. Ze ontwaken uit hun winterslaap, scharrelen zich vanonder hun schuilplaats tevoorschijn, en trekken naar de poelen om er voor nageslacht te zorgen. De trekperiode begint soms reeds in de eerste week van februari, de hoofdperiode valt tussen half en eind maart, met rond 20 maart steevast enkele super-trekavonden.

De ervaring leert wel dat de salamanders er meestal vroeger bij zijn. De meesten maken de overtocht reeds in de loop van februari tot begin maart. En eens de trek op gang gekomen, houdt zelfs lichte nachtvorst ze niet meer tegen.

Gevaarlijke oversteek Wanneer de trektocht van de dieren over een autoweg leidt, wordt die lentetrip doodsgevaarlijk.

Jaarlijks sneuvelen vele honderden padden, salamanders en kikkers op pad naar hun paaipoel. Daarom organiseren enkele kerngroepen van geëngageerde vrijwilligers, veelal in samenwerking met gemeentediensten, reeds vele jaren lokale beschermingsacties. Het doel: zoveel mogelijk amfibieën op drukke oversteekplaatsen veilig overzetten.

Op diverse plaatsen in Heuvelland, Ieper, Poperinge, Vleteren en Wervik, worden overzetinstallaties geplaatst op plaatsen waar de amfibieëntrek massaal is en vele honderden tot een paar duizend (!) dieren op pad trekken,. Vrijwilligers verzamelen er de dieren, en zetten ze over nabij hun uitverkoren poel of vijver.

De acties starten tussen begin en half februari, en duren in de regel tot 31 maart. In sommige jaren, wanneer vanwege een lange en droge winter de trek pas laat op gang kwam, gaat de actie nog een weekje door.

Op plaatsen met druk salamanderverkeer, zoals in Hollebeke, wordt reeds begin februari met de actie begonnen. Toch komen we soms net te laat, en is de grootmacht van salaman-

ders al doorgetrokken nog voor de installaties er staan.

De Ieperse milieueducatieve dienst organiseert reeds van begin de jaren ’90, samen met een trouwe ploeg vrijwilligers, acties op de belangrijkste oversteekplaatsen in het Ieperse: te Hollebeke (omgeving Kasteelhoekstraat), Vlamertinge (t.h.v. Kasteelpark), en Elverdinge, (Sint-Pietersstraat en Gasthuisstraat langs en doorheen de Galgebossen). Sedert 2003 kwam er een nieuwe en erg belangrijke site bij: de Hommelhofstraat, langsheen de Oude Vaart. Dank zij de plaatsing van een lange (600 m, aan weerszijden!) beschermingsinstallatie wordt er een flinke populatie van méér dan 1.000 amfibieën beschermd. De dieren trekken er naar de Oude Vaart IeperKomen en/of naar de mooie, laaggelegen en natte weilanden.

Gemiddeld per jaar overgezet: 6.194 padden, 743 salamanders Wat leveren die jarenlang volgehouden acties nu eigenlijk op? Meten is weten, alhoewel het cijfermateriaal over amfibieëntrek-acties vrij grillig is, sterk afhankelijk van wisselende omstandigheden. We maakten een (grafisch) overzicht op van alle acties in het Ieperse sedert 1999.

In het Ieperse waren er 4 actieplaatsen in 1999, dit groeide naar 7 in 2011. Dat verklaart de duidelijke toename van de aantallen vanaf 2005.

Het jaargemiddelde over de hele periode 1999-2011 bedraagt 6.194 overgezette padden, maar voor de periode 2005-2011 groeit dit naar 8.541 overgezette padden.

Het jaargemiddelde voor de salamanders (alle soorten samen) over de 13 jaar bedraagt 742,7. Per jaar treden wel grote verschillen op: een bescheiden resultaat van 356 in 2007 tot een spectaculair maximum van maar liefst 1.364 in 2003.

Die hoogte- en laagtepunten hebben zeker te maken met het grillige trekgedrag van de salamanders, en het feit dat ze veel minder opvallen dan trekkende padden of kikkers.

Het aantal in het boerenjaar 2003 komt vrijwel volledig op conto van de Kasteelhoekstraat in Hollebeke, waar de omgeving van ons natuurreservaat De Katteputten een echt paradijs voor salamanders werd. Op deze plaats valt de terugval van het aantal padden op in 2002, 2003 en 2004. De oorzaak daarvan was het agressieve hakselbeheer langs de spoorbermen, waar ongetwijfeld honderden padden sneuvelden.

Het aantal kikkers vertoont een vrij stabiel

DE BRON 19

Duitse bunker in De Katteputten wordt vleermuizenverblijf Natuurpunt Westland in actie

beeld, met gemiddeld 94 bruine kikkers en 20 groene kikkers per jaar. Ook hier groeide het aantal tussen 2005 en 2011 gevoelig dank zij de bijkomende actieplaatsen: per jaar 122 bruine kikkers en 31 groene kikkers.

Natuurlijk spelen de weersomstandigheden een hoofdrol bij het succes van de acties. Dat geldt voor elke soort. In jaren dat er na een periode van aanhoudende droge vorst, plots zachte en vochtige driedaagse aanbreekt, ontploft de trek. Dan kunnen er per avond en per plaats vele honderden dieren overgezet worden. Trouwe medewerkers weten dat, en zijn dan ook vaak met versterking op post, waardoor het aantal geredde én getelde dieren flink oploopt.

Onderzoek toont ook aan dat vele amfibieën zich niet jaarlijks voortplanten, wellicht ook afhankelijk van het winterweer. Tijdens een kwakkelwinter, met zachte temperaturen, ontwaken de dieren wel eens. Daardoor verbruiken ze energie die ze later niet meer aan de voortplanting kunnen besteden. Ook dat verklaart de wisselende aantallen.

Mét vangstinstallatie: tot 5,5 % slachtoffers Het echte effect van de overzetacties weerspiegelt zich uiteraard best aan het aantal door het verkeer doodgereden padden dat op de actieplaatsen werden geteld. We kunnen die in Ieper goed vergelijken met actieplaatsen waar amfibieën worden overgezet zonder installatie. De cijfers zijn verbijsterend.

Over de 13 jaar tellen we in Ieper 6.194 doodgereden padden, dat betekent 6,16% van het totaal aantal getelde padden (levende en dode dieren samen).

Van 1999 tot 2008 werden 56.180 levende en 3.279 dode padden geteld, samen 59.459. Dit betekent dat gemiddeld 5,5% van de populaties jaarlijks sneuvelde. Uit de grafieken blijkt duidelijk dat dit verliespercentage door de natuurlijke aangroei wordt gecompenseerd.

Het aantal dode dieren steeg wel opvallend tijdens de voorbije drie jaar: 2009, 2010, 2011.

Het aantal verliezen tussen 2009 en 2011 bedraagt jaarlijks 668,3. Dat maakt 7,6% van het totaal aantal (levende en dode) dieren uit. Een stijging met 2,1% !

Dat komt omdat er vanaf 2009 langs 2 wegen zonder vanginstallaties amfibieën werden overgezet én ook geteld: de Tulpenlaan en het Bijlanderpad. Beide bevinden zich langs de Oude Vaart., de cijfers van het Bijlanderpad werden in het overzicht wel samengevoegd met de Hommelhofstraat (waar wel een installatie staat) aan de andere zijde van de Vaart.

Vlamertinge: duurzaam herstel van bijna verdwenen populatie!

Uit de cijfers blijkt dat de Hospitaalstraat in Vlamertinge, ter hoogte van het kasteelpark, een van de veiligste oversteekplaatsen geworden is. Vòòr 1999 was dat wel even anders.

Door de jaarlijkse ravage op de weg dreigde de populatie hier volledig uitgeroeid te worden. Vanaf 1999 worden nu beide zijden van de weg door gaasdraad afgezet.

Dank zij de trouwe inzet van de lokale medewerkers én het feit dat de trekzone vrijwel beperkt blijft tot het afgesloten deel, zijn de resultaten er prima. In Vlamertinge bedraagt de jaarlijkse sterfte nu nog amper 3,85 % van het gemiddelde aantal getelde dieren per jaar.

bruine kikkers © od

DE BRON 20

Bovendien valt uit de grafiek duidelijk te lezen dat de populatie padden zich spectaculair herstelde na het begin van de acties. In 1999 begonnen we met amper 292 dieren, 7 jaar later, telden we een record van 3.032 ! Daarna stabiliseerden de aantallen zich rond de 1.500 trekkende dieren per jaar. De totale populatie telt dus ongetwijfeld (meer dan) het dubbele.

Zonder vangstinstallaties zou dit snel naar een restpopulatie van slechts 10% wegzakken, om daarna uiteindelijk helemaal te verdwijnen.

Geen vangstinstallaties? 42% dode dieren!

Langs de Tulpenlaan beschikken we over cijfers vanaf 2008. Vooral de laatste jaren werden die realistisch. De mortaliteit wordt er schrikbarend: in 2011 werden 746 padden overgezet, maar sneuvelden er 543, of 42% van de trekkende populatie!

In 2011 werd ook voor de eerste keer door lokale vrijwilligers padden overgezet langs de Omloopstraat, ter hoogte van een mooie veedrinkpoel en de gebouwen van de Gewestelijke Regie der Wegen. Ook hier hetzelfde beeld: tussen 40 en 50% sterfte.

Deze cijfers illustreren duidelijk dat vangstinstallaties noodzakelijk zijn als we lokale, gezonde populaties langs drukke autowegen willen behouden. Dit zal voor 2012 aangepakt worden, alhoewel het plaatsen van installaties er niet steeds vanzelfsprekend is.

Negatieve cijfers als goed rapport Nog beter en duurzamer is natuurlijk dat de amfibieën de drukke autowegen niet meer hoeven over te steken tijdens hun tocht naar de voortplantingspoelen. Dat lukt op enkele plaatsen waar nieuwe poelen werden gegraven of bestaande poelen heringerichten langs de veilige zijde van de overwinteringplaats.

Dan hoeven de acties en de inspanningen niet meer, en is de populatie van een veilige toekomst verzekerd.

Deze werkwijze kan enkelworden toegepast aan de rand van grote domeinen of bosgebieden, waar de (openare) beheerder over voldoende ruimte beschikt. In de Galgebossen te Elverdinge bijvoorbeeld, beheerd door ANB, leidde deze aanpak tot een duidelijke afname van het gemiddelde aantal trekkende

dieren. Zowel langs de Sint-Pieterssraat als de Vuile Seule (Gasthuisstraat) worden sedert 2007 veel minder dieren overgezet. De negatieve cijfers leveren hier dus een uitstekend rapport op!

We proberen om, in overleg met de diverse beheerders, in de toekomst deze werkwijze verder uit te breiden.

Tekst: Lieven Stubbe, Amfibieënwerkgroep Foto’s: Rudy Claeys, Olivier Dochy, Stef Spruytte, Niko Deleu kleine watersalamanders © rc

Actie 2012: nieuwe medewerkers bijzonder welkom!

Voor een goede organisatie en haalbare werking van de diverse acties in Ieper, zoekt de Ieperse milieudienst jaarlijks nieuwe natuurvrienden die bereid zijn om mee te werken. De bedoeling is dat er elke ochtend én avond, vanaf 1 februari tot eind maart, telkens iemand op elke plaats op post kan zijn. In de praktijk komt het erop neer dat elke medewerker zich verantwoordelijk stelt voor 1 avond en/of ochtend per week. Maar ook wie minder regelmatig kan meewerken, is bijzonder welkom. Hoe meer medewerkers, hoe beter de klus kan verdeeld worden.

In het overzicht vindt u het aanspreekpunt voor de actie(s) in uw omgeving.

De paddenacties gaan door in : • Ieper, Hollebeke, Elverdinge, Vlamertinge: Lieven Stubbe, Milieu- Educatieve dienst, 057 239 565, milieu_eduatie@ieper.be , Startavond : zaterdag 21 januari 2012, Bezoekerscentrum De Palingbeek om 18 uur.

• Kemmel: Jori Degrande, jori.degrande@telenet.be, of 0485/76.97.47 . We werken met een beurtrolsysteem waarbij elke vrijwilliger een vaste dag van de week voor zijn rekening neemt waarop hij ‘s morgens de padden gaat rapen. De eerste maal wordt er meegegaan om het traject en de werkwijze te tonen.

• Poperinge en Vleteren: Dirk Waeyaert, Krombekestraat 2, 8640 Westvleteren,057 40 02 56, dirkwaeyaert@ skynet.be. De overzetlocaties zijn Waaienburgseweg (Roesbrugge), Bankelindeweg (Krombeke) en de Nachtegaalstraat (Westvleteren). Startavond 11 januari, Vormingplus Poperinge • Wervik: Gerdi Corselis, gerdicorselis@hotmail.com, 0498 31 08 55 • Langemark-Poelkapelle: Adelien Vergote, 057 49 09 30, milieuambtenaar@langemark-poelkapelle.be Aarzel niet, neem contact op met verantwoordelijken in de buut of geef je naam en adres, telefoon en/of mailadres door aan ons secretariaat. Wij nodigen je dan uit op de startavond van de acties in jou buurt!

DE BRON 21

B&B Esenkasteelhoeve www.esenkasteelhoeve.be Stofferen van zitmeubelen

dewulf

Dries 29, 8956 Kemmel 057/44 65 81

boomkwekerij tuinaanleg

Elke dag open vanaf 10 uur Maandag en dinsdag: dichtdag Groepen enkel op afspraak.

Om even uit te blazen.

Cardijnlaan 1B 8600 Diksmuide Tel. 051 50 42 28 GSM 0478 68 28 68 goemaere.monica@skynet.be

De Bron ‘t eikhof

diksmuidseweg 501 8904 Boezinge T 057 42 21 58 www.tuinendewulf.be info@tuinendewulf.be

Boezingestraat 36 - Langemark Tel. 057 - 21 41 10 Fax. 057 - 21 40 95

Uit sympathie vanwege de Vrienden van de Donkerweg hotel

- restaurant - brasserie

fietsenverhuur

Grote Markt 29 B-8970 Poperinge Tel.: (057)33 88 88 hotelbelfort@pandora.be www.hotelbelfort.be

uurwerken juwelen optiek

Derdaele-Ostyn Poelkapellestraat 9 - 8920 Langemark tel. & fax 057 48 81 81 www.ivan-derdaele.be

DE BRON 22

Wandel mee met De Bron We stellen je een prachtige dagstapper van 22 kilometer voor: een hele dag (zowat vijf wandeluren) genieten tussen Lo en Stavele: langs de Lovaart en de middenloop van de IJzer. Je verkent het boeiende stadje Lo, eeuwenoude hoeves en molens, de historische gehuchten Fintele en Elzendamme, de prachtige IJzerbroeken tussen Fintele en Stavele. Via een lus langs West-Vleteren bereik je de Broeken van Vleteren om uiteindelijk weer richting Lo te wandelen.

Goede stapschoenen, aangepaste kledij, voldoende proviand en een verrekijker zijn gewenst. Je zal er een prachtige, pure Westhoekervaring aan overhouden!

de hoofdstraat in Lo met zijn karakteristieke poort © yc

Dagstapper tussen Lo en Stavele Breeduit genieten langs Lovaart en IJzer!

We starten in Lo, het kleine, charmante stadje in het midden van de Westhoek. Lo telt amper duizend inwoners. Haar oud-Germaanse naam Lauka zou ‘bosje op hoger gelegen grond’ betekenen. In de overstroombare IJzervlakte is het logisch dat er op deze droge ligging een nederzetting werd gebouwd.

Turbulent verleden Je zou het dit rustige stadje niet nageven, maar Lo kende een turbulent verleden. Net als in Veurne ontwikkelden er zich tijdens de middeleeuwen twee kernen: een wereldlijke en een geestelijke, netjes gescheiden door

de hoofdstraat. Op het noordelijke deel richtte Filips van Lo, de zoon van de Vlaamse graaf Robrecht de Fries, een residentie op.

Uit de burchtkapel groeide later een abdij.

De abt bezat tot aan de Franse Revolutie de bestuurlijke controle over de gronden ten noorden van de hoofdweg. Het stadje zelf ontwikkelde zich vanaf de 12de eeuw langs de zuidkant van de hoofdweg. In die tijd al werd de Lovaart gegraven op een oude zeegeul. De vaart werd essentieel voor de handel en het transport.

In de 13de en 14de eeuw was de lakennijverheid belangrijk, in latere eeuwen

werden kaas en andere landbouwproducten de grote troef. Het stadje en de abdij werden al in 1213 versterkt met een gracht en een aarden wal. Onder het bewind van de Bourgondische hertog Filips de Stoute kwamen er vier stenen stadspoorten. In 1566 werd de abdij geplunderd door de geuzen, in 1582 werd de stad zelfs platgebrand. Tijdens de Franse Revolutie werden de kloosterlingen verdreven.

Het merendeel van de abdijgebouwen werd gesloopt en de grote abdijkerk deed voortaan dienst als parochiekerk.

Vatevijver, Caesarsboom en drie monseigneurs We starten de wandeling op het marktplein.

Zeer merkwaardig op dit plein is de ‘Vatevijver’, een publieke veedrinkplaats die ook dienst deed als watervoorraad bij brand. Deze ‘vate’ zou de enige nog bestaande openbare veedrinkplaats in Vlaanderen zijn.

We verlaten de markt richting kerk. Voor de kerk zien we de beeldengroep “de drie monseigneurs”. Waar een kleine stad groot in kan zijn: Lo-Reninge zou het hoogste aantal kerkgangers van Vlaanderen kennen. Een verklaring voor het feit dat in het stadje de afgelopen eeuw drie monseigneurs werden geboren?

We laten kerk en monseigneurs rechts liggen en stappen in westelijke richting tot aan de Westpoort, het enige restant van de vier stadpoorten en de oude versterkingen. Naast de poort staat de beroemde Caesarboom, een eeuwenoude taxus. Volgens de legende heeft Julius Caesar er zijn paard aan vastgebonden op zijn doortocht naar Engeland. In werkelijkheid zou de huidige taxus ongeveer 250 jaar oud zijn, maar stond er op dezelfde plaats voorheen ook al een (eeuwenoude) taxusboom.

Poperingse vaart nabij Elzendamme © nd

DE BRON 23

de Sint-Machuitmolen maalt al jaren niet meer © yc

Wat verder steken we de brug van de Lovaart over en slaan linksaf om de waterloop te volgen in de richting van Pollinkhove.

Van het Pollinckhof naar de Fintele De Lovaart is een restant van een oude geul die uitmondde in de IJzer. In de 12de eeuw werd de geul via een kanaal met Veurne verbonden. De waterweg maakte deel uit van een nieuw kanalenstelsel tussen de middeleeuwse steden in het binnenland en de haven van Nieuwpoort. Via deze rechtstreekse verbinding tussen Veurne en de IJzer brachten platbodemschuiten of ‘binnenlanders’ eeuwenlang bieten naar de suikerfabriek in Veurne.

Algauw bereiken we Pollinkhove en zien het eeuwenoude, witgekalkte Pollinckhof waar ooit de Heren van Pollinck verbleven. Zij kregen van de Graaf van Vlaanderen het recht

ophaalbrug in Stavele © nd

mooie afwisseling tussen akkers en bos in Eversamhoek © nd

om tol te heffen. De beroemde overdracht van Fintele bleef tot 1562 in hun handen.

Aan het charmante Hullebrugje vervolgen we onze weg langs het water tot het betonnen brugje over de Sint-Machuitbeek. Over de brug vind je een smal tegelpad. Het paadje komt uit in de Lindestraat, we wandelen verder naar de Sint-Machuitmolen.

Deze molen werd in 1870 gebouwd ter vervanging van een houten molen die plaats moest maken voor de rechttrekking van het kanaal. Hoewel het bouwwerk al een halve eeuw als monument beschermd is, ziet het er redelijk triest uit.

want we slaan de Mariastraat in. Voorbij enkele huizen komen we op een kleine verhoging met een mooi uitzicht op de IJzerbroeken.

Deze weg loopt dood op dé verkeersas van de Westhoek: de N8. Gelukkig moeten we die slechts een paar honderd meter volgen, tot aan de gemeentegrens van Alveringem en LoReninge. Via de “Stenen brug” over de “Dode IJzer” bereiken we de IJzer in Elzendamme.

Even verder steken we voor de tweede keer de Sint-Machuitbeek over om uiteindelijk links in de richting van Fintele te wandelen. Dit gehucht telt slechts enkele huizen, waaronder wel drie restaurants!

We bewaren de Fintele zelf voor de terugweg

De IJzer, een bescheiden waterloop met grote impact Elzendamme is een oud gehucht nabij de samenvloeiing van de Poperingse Vaart met de IJzer. Vlak bij de weg Ieper-Veurne was dit vroeger een belangrijke aanlegplaats voor schepen. Bij de rechttrekking van de IJzer werd dit gehucht in tweeën gedeeld (vgl.

Dode IJzer). De nieuwe wandel- en fietsbrug herenigt deze wijk.

We stappen stroomopwaarts langs de

Deze merkwaardige windmolentjes pompen traagjes het water uit de sloten in de ingedijkte Heidebeek © nd.

DE BRON 24

knotwilgen tekenen het landschap langs de IJzer

inrichtingswerken voor betere natuur!

Algauw herkennen we op de rechteroever de Eversamhoeve en het Eversambos (38 ha). Dit jonge bos werd in 1994-1995 aangeplant door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Er lopen verschillende paden door het loofbos waar zomereik, gewone es, winterlinde, zwarte els, wilg, ruwe berk, beuk en haagbeuk opgroeien naast allerlei struiken. Opmerkelijk is het ellipsvormige pad dat destijds een looppiste was voor de paarden van de vroegere eigenaar. Langs de sloten vind je zeldzame planten als watertorkruid en echte koekoeksbloem.

Fragment uit de topografische kaart nr. 20/5-6 met toelating A2577 van het Nationaal Geografisch Instituut – www.ngi.be

linkeroever van de IJzer op het smalle jaagpad. Hier volgen we een tijdje de bekende roodwitte GR-markeringen. Deze ‘GR 130’ volgt over 103 kilometer de IJzer tussen haar bron in het Frans-Vlaamse Buysscheurre tot de monding in Nieuwpoort.

De IJzer is onze enige rivier die via de Belgische kust in zee uitkomt. Tijdens haar Noord-Franse bovenloop blijft de rivier een bescheiden beekje dat in een smalle vallei door het Franse bocagelandschap vloeit. Pas vanaf de Frans-Belgische grens krijgt de IJzer de allures van een kleine rivier. Op Vlaams grondgebied werd de stroom over nagenoeg haar volledige lengte (46 km.) rechtgetrokken

en gekanaliseerd. In natte winters kan de IJzer hier nog langs beide oevers overlopen.

Verderop, richting Diksmuide, werd er langs de linkeroever een hoge dijk opgeworpen.

Enkel langs de rechteroever kan de rivier bij overvloedige regenval de broeken nog onder water zetten. Na een intense neerslagperiode kunnen de IJzerbroeken tijdelijk een langgerekt meer van wel 50 vierkante kilometer vormen.

Over de dijk liggen een aantal brugjes die de IJzer met de achterliggende broeken verbinden …

Nabij

Eversambos:

diverse

Enkele jaren geleden liet ANB in de Eversamweide een sloot aanleggen die in verbinding staat met de IJzer. Zo wilde men een goede paaiplaats voor vissen creëren.

Nadat de sloot helemaal was dichtgeslibd, werd ze recent, begin oktober 2011, geruimd en meteen voldoende diep en breed gemaakt om steeds water te bevatten. De oevers van de paaiplaats kregen een zachte helling mee, waardoor ze meer kansen bieden aan een grotere variatie planten en dieren.

Aansluitend op deze paaiplaats werden een aantal laantjes uitgediept. Een laantje is een breed uitgetrokken, langgerekte greppel die voor de afwatering van weilanden zorgt.

Deze bieden onder andere aan snoek de gelegenheid om te paaien waarna ze terug kunnen zwemmen naar dieper water.

In de hoger gelegen weide tegen de IJzer aan werd een nieuwe veedrinkpoel gegraven. Niet enkel de graasdieren, maar ook amfibieën zullen er dankbaar gebruik van maken.

Er kwam een nieuwe afsluiting en aan de ingang van de weide wordt deze winter een struikenbosje aangeplant.

Met een deel van de vergraven gronden werd het wandelpad langs de Peserbeek ingericht.

Vanaf volgend jaar vormt dit de verbinding tussen het Eversambos en het jaagpad waar we nu op wandelen. Bovendien komt er, als sluitstuk van de inrichtingswerken, een voetgangersbrug over de IJzer.

DE BRON 25

de IJzer stroomafwaarts van Elzendamme © yc

Wat verder langs het jaagpad kruisen we een veerooster dat de schapen, die de oevers begrazen, in toom moet houden. Opnieuw komen we voorbij een stukje natuurinrichting tussen de Iepkenbeek en de Neerloopbeek.

De vallei van de Iepkenbeek bestaat uit laaggelegen graslanden met veel sloten.

Bijna elk voorjaar overstroomt het noordelijke deel van de vallei. Van oorsprong waren de hooilanden zeer bloemrijk. Door een natuurvriendelijk beheer (2 keer hooien, geen bestrijdingsmiddelen, niet bemesten) probeert men die voormalige bloemenrijkdom terug te krijgen: pinksterbloem, echte koekoeksbloem, moerasvergeet-mij-nietje, …

Verder zijn 3 poelen aangelegd om een groter leefgebied te creëren voor amfibieën, libellen en waterplanten. Om het broedgebied van de bruine kiekendief te vergroten, werd er een kleine moeraszone gegraven.

Doortocht Stavele en West-Vleteren Uiteindelijk bereiken we de brug over de IJzer te Stavele. We volgen de hoofdstraat richting kerk. Even voorbij de kerk maakt de straat een knik naar links, we vervolgen die Hoekjesstraat tot aan een kapelletje waar we rechts de Oude Krombekestraat nemen tot aan “Westpatat”.

Hier wandelen we rechts tot aan de drukke Krombekesteenweg die we links volgen tot voorbij de Heidebeek. Iets voorbij deze beek slaan we opnieuw linksaf in de Keizelaarstraat.

Zo kom je in de Roggestraat, die volg je links; vervolgens draai je mee naar rechts, richting West-Vleteren.

We hebben de natte broeken duidelijk verlaten en wandelen nu tussen hoger gelegen akkers. Nabij de dorpskerk van WestVleteren slaan we links de Broekdreef in. Een veelbelovende naam die ons gauw terug naar het vertrouwde, natte broekenlandschap brengt. Van een echte dreef met veel bomen is echter geen sprake (meer?). We zien wel enkele merkwaardige windmolentjes die traagjes water uit de omliggende sloten oppompen naar de ingedijkte Heidebeek.

Even voorbij deze beek krijgen we op de

jaagpad langs de IJzer © nd

de weiden sluiten onbedijkt op de IJzer aan © yc

linkerkant, aan de Eversamhoek, een mooi uitzicht op Eversambos. Daarnet waanden we ons nog in de het laaggelegen Nederland met zijn natte hooilanden en nu doet Eversamhoek ons denken aan een zachtglooiend Frans bocagelandschap.

de boten via het windas (winde) overheen getrokken werden.

Fintele, Windhille!

Op het einde van deze weg doemt aan onze linkerzijde een merkwaardig en ietwat spookachtig kasteeltje op. Daar sla je rechtsaf.

Voorbij de Poperingse Vaart bereiken we opnieuw Elzendamme. We steken de IJzer over via het houten brugje en vervolgen onze weg stroomafwaarts. Er is een duidelijk verschil tussen de bedijkte oever waar wij op wandelen en de overkant. Daar sluiten de weiden onbedijkt op de IJzer aan, het vee kan er zonder afsluiting de rivier bereiken om er te komen drinken.

Het pad leidt naar het gehucht Fintele. Vanaf de 13de eeuw was de dijknederzetting Fintele een belangrijk verkeersknooppunt op de samenvloeiing van de Lovaart en de IJzer. Tussen beide waterwegen was er een niveauverschil van 70 cm. Dat werd overwonnen met een windas die de boten over een houten dam sleurde, van de ene waterweg naar de andere. Dit werktuig bestond uit twee grote wielen op een stevige houten as.

Aan de wielen waren plankjes bevestigd waarop de vrouwen van Fintele liepen om de winde te laten draaien. De boot die met touwen aan het wiel was verbonden, gleed dan over de met vet ingesmeerde houten planken van de dam.

De naam Fintele is een vervorming van ‘Windhille’. Deze naam verwijst naar de helling (hille) van de overdracht waar

Na deze flinke brok geschiedenis krijg je nog 3 kilometer om lekker uit te waaien, tot het vertrekpunt in Lo. Je wandelt verder op het mooie jaagpad langs het kanaal. Vanaf Pollinkhove volg je dezelfde weg terug als tijdens de heentocht.

We wensen je een boeiende en deugddoende dagtocht toe!

Tekst: Yvan Cauwenberg, Lieven Stubbe Traject: GR West-Vlaanderen Kaart: NGI Foto’s: Yvan Cauwenberg, Niko Deleu

DE BRON 26

Cursus Natuurgids in de IJzer- en Handzamevallei De IJzer- en Handzamevallei hebben een prachtig weids landschap met enkele indrukwekkende natuurgebieden. Vele duizenden trekvogels overwinteren in de broeken, in het voorjaar kleuren zeldzame bloemen het landschap en het water treedt bij overvloedige regen uit haar oevers….

Een schitterend decor voor een zinnenprikkelende uitstap. In 2012 wordt een cursus natuurgids georganiseerd toegepast op deze waterrijke streek. De cursus Natuurgids is al 45 jaar de ruggengraat van de werking van het Centrum Voor Natuur- en milieueducatie (CVN). 8000 cursisten kregen het diploma ‘natuurgids’. Ook jij krijgt nu de kans om deze cursus te volgen.

Van 14 februari tot december 2012 gaat de cursus natuurgids door in Vlaams Bezoekerscentrum De Otter (Iepersteenweg 56, 8600 Woumen (Diksmuide)). We organiseren dit samen met het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter waar het Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt, NP De Bron en het Regionaal Landschap IJzer- en Polder actief zijn. De binnenlessen vinden plaats op dinsdag van 19u tot 22u. De excursies op zaterdagmorgen van 9u tot 12u.

Cursisten die een terreinstudie maken en een wandeling gidsen, krijgen het diploma CVNnatuurgids. Dit diploma werd al aan 8000 cursisten in Vlaanderen uitgereikt. Na deze opleiding heb je een goede basis over natuur en milieu en ben je in staat een eenvoudige en boeiende natuurwandeling te leiden in de IJzeren Handzamevallei. Gespecialiseerde kennis of vaardigheden komen niet aan bod.

PRAKTISCH

De cursus omvat dertig activiteiten, waarvan de helft natuurexcursies. Op de natuurexcursies leer je de natuurgebieden uit de IJzer- en Handzamevallei kennen. Je ontdekt de vogeltrek, gaat ’s morgens vroeg met de fluisterboot naar vogels luisteren, en leert de geschiedenis van de Broeken. De theoretische lessen behandelen o.a. fauna en flora, algemene ecologie en workshops methoden voor het gidsen.

vos © Inge Mesuere wasmachine © sb

werklozen, studenten, huisvrouwen en –mannen.

Als je ooit een cursus natuurgids volgde, is het 100 euro. Inschrijven kan op de website www.c-v-n.be of contacteer Ann D’heedene op 050 82 57 26 of ann.dheedene@c-v-n.be.

De lessen vinden plaats van 14 februari tot december 2012 in het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter, de Blankaart, Iepersteenweg 56, 8600 Woumen (Diksmuide). De binnenlessen gaan door op dinsdag van 19u tot 22u. De excursies op zaterdagmorgen van 9u tot 12u.

Je schrijft in voor maar 220 euro voor een volledig jaar of 180 euro voor (brug)gepensioneerden,

8e kaas en wijnavond: 11 februari 2012

Voor de 8ste keer al organiseert De Bron vzw een gezellig samenzijn in de januarimaand. Ideaal voor het uitdelen van nieuwjaarswensen, te tikken op het nieuwe jaar 2012, bij te babbelen met bestuursleden van andere afdelingen en werkgroepen… En dit allemaal vergezeld van heerlijke diverse biowijnen, biokazen van ’t Dishhof en biobroodjes!

Natuurlijk niet te vergeten zijn de heerlijke desserts die de (bestuurs) leden van De Bron of hun partners weer met heel veel liefde en geduld zullen bereiden…Zorg dat je er bij bent en reserveer nu al je plaatsje voor deze feestdis! We starten al om 18.30 u met de aperitief.

Ook voor niet kaas-eters voorzien we een alternatief, maar dan graag een seintje op het secretariaat!

Deelname: Aperitief, kaas en brood, koffie en dessert. Drank te betalen tijdens eten! Met heerlijke biokazen en franse kazen…

Volw: € 16,00 - Kind < 12 j: € 6,00 Aanvang: 18.30 u. tot …

Plaats: Parochiecentrum Familiekring, Cresendostraat 19, 8900 Ieper Storten op rekeningnummer: De Bron vzw, BE77 0682 1226 6642 met vermelding van aantal personen.

Organisiatie: Natuurpunt De Bron vzw met aangesloten afdelingen en werkgroepen. Info: Secretariaat, info@debron.be, 051 54 52 44

DE BRON 27

29 januari 2012: vogelhappening Vriesganzen, zwanen en andere wintergasten spotten op en om De Blankaart In putje winter herbergen de IJzerbroeken en de Handzamevallei steevast tienduizenden ‘vriesganzen’. Een logische, volkse verzamelnaam voor alle ganzensoorten die onze streek tijdens de winter opzoeken. Op 29 januari 2012 kan je deze wintertroepen meemaken tijdens de Vogelhappening in en om De Blankaart. De vriesganzen die we ’s winters in majestueuze V-vluchten over onze regio zien zwermen, kunnen tot wel acht soorten horen. Meest algemeen zijn de kolgans en de (toendra)rietgans. Minder gewoon tot zeldzaam zijn grauwe gans, kleine rietgans, brandgans. Zeer zeldzaam zijn de dwerggans en roodhalsgans. Stuk voor stuk forse vogels die bij ons enkel tijdens het najaar en de winter te gast zijn. Vooral in periodes met vrieskou worden ze talrijk.

Voor ‘gevorderde vogelaars’ betekent elke winter een spannende speurtocht naar verrassingen. Met hun scherpe kijkers speuren ze, met veel geduld, de ganzentroepen af om uit te zoeken welke soorten precies in het vizier komen. In de IJzervallei gaat het vooral om de kolgans. Maar misschien houdt er zich tussen die gemene troepen ook een of andere zeldzame gast schuil?

Ook de modale natuurgenieter zal zijn hartje ophalen aan dit schitterende natuurspektakel. Vele duizenden ganzen die het open, eindeloze landschap van de IJzerbroeken tot hun winterresidentie verkozen, het laat niemand koud.

Winterganzen: een recent verschijnsel!

Grote aantallen overwinterende ganzen waren vroeger niet gewoon in de IJzervallei.

Het fenomeen dateert pas van de jongste 25 jaar. Uit de nota’s van wijlen Paul Houwen blijkt dat er tijdens de jaren 1960 en 1970 in onze provincie bijna geen vriesganzen overwinterden. ”Bij ons in West-Vlaanderen overwinteren geen grauwe ganzen. Toch dient de ganzenpleisterplaats van Damme vermeld te worden als het enige vaste rusten voedselgebied van enige betekenis in ons land. In de vochtige polderweiden omheen de vroegere Zwinstad overwinteren geregeld zowat 5.000 ganzen, voor meer dan 90% kolganzen en voor de rest kleine rietganzen.”

De toename van het aantal winterganzen en de verspreiding over de hele kustregio

en de IJzervallei heeft veel te maken met een toename van de broedpopulaties in het hoge noorden, hun beschermde status en het aanbod van voedsel (gras!) en rust op de pleisterplaatsen in onze streken.

Uitkijken naar kleine zwanen Bij elke winterse overstroming duiken ook de prachtige kleine zwanen weer op in de IJzer- en Handzamevallei. Ook hier houdt een neutrale natuurgenieter het bij het veralgemende ‘wilde zwanen’. Niemand blijft onberoerd als hij een vlucht zwanen ziet én hoort voorbijvliegen. De trage, ruisende vleugelslag en het geknor, getoeter of keffend geroep is indrukwekkend. Kleine zwanen zijn telkens weer een statige, ‘edele’ verschijning om intens van te genieten.

Wie de zwanen van dichtbij kan observeren, merkt al snel subtiele verschillen op. We onderscheiden de knobbelzwaan, de wilde zwaan en de kleine zwaan. De drie soorten zijn ’s winters in onze regio present. De knobbelzwaan vertoeft er ook soms in de zomer, maar beide andere ‘echte’ wilde zwanen komen vanuit Scandinavië of Siberië naar onze streek. Met wat geluk kan je ze zelfs samen zien dobberen in hetzelfde overstroomde broekland.

kievitten, … Ze zitten verspreid tussen de troepen ganzen en eenden en verplaatsen zich tijdens de dag. Uitkijken dus.

Ook de blauwe kiekendief en de velduilen laten zich ‘s winters wel eens zien in de broeken. Meestal zijn er enkele slaapplaatsen gekend, daar kan je ze makkelijk spotten. Een aanrader!

Wie ’s avonds nog bij de kijktoren vertoeft heeft misschien echt geluk. Daar kan je wel eens het ‘spook van de Blankaart’ spotten: de roerdomp! Ook deze kerel is hier elke winter onze gast, maar hij toont zich niet zomaar …

Ieder jaar komen ze weer Voor vele natuurvrienden is het elk najaar weer aftellen tot de vriesganzen terug in het land zijn. Wiekelend en jodelend geven deze “ambassadeurs van de broeken” een warme tinteling aan het winterlandschap.

Enthousiaste vogelaars trotseren graag de vrieskou om tellingen uit te voeren van deze merkwaardige wintergasten. Toch behoort het ganzenfenomeen lang niet meer tot het voorrecht van de vogelkenner. Ook ‘gewone’ natuurvrienden genieten met volle teugen van deze welkome wintergasten.

Steltlopers, roofvogels en andere spoken

We nodigen u dan ook graag uit op dit winterse topevenement op en om De Blankaart!

De vroege vogels onder ons maken kans om ’s morgens heel wat steltlopers te spotten: wulpen, kemphanen, watersnippen,

Met dank aan de fotografen: Tom Linster, Johan Seys, Rudy Claeys, Olivier Dochy

DE BRON 28

ganzen in de vlucht © rc

Programma Vogelhappening 2012 Voormiddag • 8 u: ochtendexcursie ganzen Afspraak: parking Blosocentrum De Rhille, (Zuidbroekstraat 12, Woumen) Nog voor de zon opgaat, staan vrijwilligers met telescopen klaar aan de rand van de broeken om de vertrekkende ganzen gade te slaan. Onder een luid gekwebbel verlaten ze hun slaapplaats om in de omringende weilanden eten te zoeken. Een topervaring!

• vanaf 9 uur: schuilhuttenvogelfotografie, Tom Linster en Koen De Buck. Afspraak: VBC De Otter, kasteel De Blankaart. Beperkt aantal plaatsen: 12 à 16 mensen, doorlopend over hele dag. Deelname kostprijs: 15 euro. Inschrijven op voorhand (*) • Vanaf 10 u: opening van de infostanden Welkom in het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter, Kasteel De Blankaart • 10.45 u: presentatie ringproject ‘De waterrietzanger: klein, geelbruin, gestreept, bedreigd!’ door Norbert Roothaert, ringersgroep De Blankaart (40 minuten) - Audiovisuele ruimte, VBC De Otter • 11.30 u: presentatie vogelfotografie door Tom Linster en Koen De Buck (40 minuten) - Audiovisuele ruimte

Doorlopend 10 u - 17.30 u

Namiddag Vanaf 13.30 uur: VBC De Otter, kasteel • Gelijkvloers: doorlopende infostanden • Balie met allerhande informatie over de regio en streek • Kelder beneden: vogelbar • Audiovisuele ruimte: Vogels voeren en beloeren en doorlopende vogelbeelden • Audiovisuele ruimte: 14.30 uur: vogelfotografie (45 min).

• Laboratorium kelder: voorstelling ringproject de Blankaart Buiten het kasteel: • Vogelkijkhut, vogelkijktoren: bemand door vrijwilligers Vogelwerkgroep met telescopen en verrekijkers. 13.30 uur – 15u45 uur • Start geleide wandelingen (14 uur en 14.30 uur) • Vogeltrekstation De Blankaart - ringersgroep • Kinderknutselatelier: kinderactiviteiten met de JNM (Jeugdbond voor Natuur en Milieu) (*) • Vrijlating gerevalideerde vogels: achterkant kasteel: 15.45 uur.

• Parking: pendelexcursies met ganzenminibussen • Slaapplaats blauwe kiekendieven: geleide wandeling: vertrek Parking kasteel 16 u (*)

Infostanden en optiekbeurs met o.a. Natuur.winkel met (vogel)boeken, Vogelopvangcentra met wintervoeding en nestkasten, Vogels voeren en beloeren, Vogeltrekstation en ringersgroep De Blankaart, Swarovski, Leica, Optiek Porteman, fototentoonstelling (water)vogels, Vogelbar in de kelder, informatie over de regio en de streek aan de balie. Vogelfotografie vanuit schuilhutten: 3 hutten en 90 min. staan deze ter beschikking.

Vanaf 10.30 u - 16 u: excursies met de ganzenbus, vertrek Parking De Blankaart: rondritten met kleine tourbusjes (8 personen) doorheen de broeken, op zoek naar allerhande vogels. Begeleiding van ervaren vogelkenner. Vertrek elk half uur! Duur: 1 uur. Beperkt aantal plaatsen (72).

Reservatie op voorhand aan te raden: naam deelnemers + uur bus + aantal personen (*). Deelname: 2 euro per persoon, ter plaatse te betalen.

Meer info en inschrijvingen (vogelfotografie - inschrijven ganzenbus - kinderknutselatelier - blauwe kiekendief ) VBC De Otter - Natuurpunt De Bron, 051 54 52 44 , Iepersteenweg 56, 8600 Woumen, sofie.butaye@natuurpunt. be, www.otter.be.

Meebrengen: stevig schoeisel of laarzen, warme kledij, verrekijker.

De vogelhappening is een organisatie van Het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter en Natuurpunt De Bron.

Met medewerking van diverse partners: Natuurpunt IJzervallei, Agentschap Voor Natuur en Bos (ANB), Natuur.winkel, JNM, Vogelwerkgroep De Bron, Vogelopvangnetwerk Westland en Vogelopvangcentra Oostende en Beernem, Natuurfotografen Koen De Buck en Tom Linster, Vogeltrekstation De Blankaart, Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en Belgische Ringcentrale. Verrekijkers & telescopen ism Optiek Porteman (Ieper) met de volledige reeksen Swarovski, Leica, Minox & Pentax…

DE BRON 29

Titelen 3 (ruim) onvoldoende!

1Dossier: geslaagd Koptekst KoptekstHeidebeek, Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Visbestand Douvebeek, Reutelbeek en Polygonebeek doorgelicht

Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst BinnenKoptekst ons werkgebied, IJzer en Leie,Koptekst vind je nogal wat ecologisch interessante beken en waterlopen. Wanneer deze beken met hun Koptekst tussen Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst bijhorende beekvalleien binnen een habitatrichtlijngebied (HRG) vallen, genieten ze Europese bescherming en moeten er inspanningen Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst geleverd wordenKoptekst om de aanwezige natuurwaarden, ook de vispopulaties, goed te beheren of te herstellen.

Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Koptekst Bovendien moeten ze in de toekomst in een ‘gunstige staat van instandhouding’ Koptekst gebracht worden. Daarom maakt het Agentschap voor NatuurKoptekst en Bos (ANB) momenteel Koptekst Koptekstde instandhoudingsdoelstellingen (IHD) voor de HRG’s op. Om zich een goed idee te kunnen vormen van het actuele visbestand binnen deze HRG’s in de zuidelijke Westhoek, organiseerde het ANB in juli 2010, onder de leiding van visserijbiologe Klaar Meulebrouck, een onderzoek in 4 verschillende beken. Met behulp van elektrische afvissing en fuikbemonstering werd gepeild naar de soortenrijkdom en de densiteit aan de natuurlijke vispopulaties.

De resultaten in het eindrapport waren niet schitterend: enkel de Heidebeek scoort voldoende. De Reutelbeek, de Polygonebeek en de Douvebeek zijn grandioos gebuisd …

Geschikt voor zeldzamere beekvissen

De resultaten

Een aantal beken in onze regio komt in aanmerking om een waardevolle, min of meer, stroomminnende waterfauna te herbergen. Daartoe behoren bodembewonende vissoorten zoals bermpje, beekprik, kleine modderkruiper en rivierdonderpad. Dergelijke soorten vereisen een goede waterkwaliteit (sneller stromend en zuurstofrijk) en voldoende variatie in de beekstructuur.

De huidige situatie van deze soorten is in Vlaanderen verre van optimaal. Ook op Europees niveau wordt de situatie voor enkele soorten problematisch. Daarom legt Europa op om maatregelen te nemen voor het behoud en/of het herstel van de leefomgeving van soorten als kleine modderkruiper en beekprik.

Om een goede inschatting te kunnen maken van de aanwezige en potentiële soorten was er nood aan bijkomend onderzoek.

De Heidebeek behoort tot het IJzerbekken.

Ze meandert op de grens van Vlaanderen en Frankrijk. Dit is één van de weinige WestVlaamse beken die relatief beperkt menselijke ingrepen onderging. De beek bezit nog steeds een goede meanderende structuur met een variatie aan biotopen door de holle en bolle oevers, en stroomkuilpatronen. Het is dan ook een geschikte waterloop voor bijzondere, beschermde vissoorten.

De Heidebeek werd op drie verschillende locaties afgevist. Het onderzoek leverde zes soorten op: bermpje, grondel, kleine modderkruiper, paling, tien- en driedoornige stekelbaars.

Er werden 179 vissen gevangen. Dit relatief lage aantal is deels te wijten aan de omstandigheden tijdens de afvissing: in juli 2011 was het vrij warm en het waterpeil op de Heidebeek was zeer laag. Deze combinatie heeft een negatieve invloed op de zuurstofconcentratie in het water, wat ervoor kan zorgen dat grotere soorten terugtrekken naar de hoofdwaterloop. De echte bodembewonende vissen zoals bermpje, kleine modderkruiper en grondel tolereren lagere waterpeilen wel.

De Heidebeek

Het grootste aantal (113) werd teruggevonden stroomafwaarts het migratieknelpunt te Watou, waar ook de grootste diversiteit (de 6 soorten) werd teruggevonden. Stroomopwaarts het vismigratieknelpunt werden echter geen vissen meer afvangen.

Het bermpje was de talrijkste soort met 53.6 % van de gevangen vissen, gevolgd door de stekelbaars. Het onderzoek toont aan dat de populaties van bermpje, paling en kleine

modderkruiper goed opgebouwd en levensvatbaar zijn, met zowel jonge als volwassen exemplaren.

Naar beheer toe dient vooral gewerkt te worden aan de waterkwaliteit en het verder oplossen van de resterende vismigratieknelpunten.

Tijdens vorige afvissingen (2003 en 2007) werden tot negen soorten teruggevonden: blankvoorn, baars, giebel en pos waren er toen ook bij. Het huidige visbestand dient dus als matig bestempeld te worden. De aanwezigheid van jonge individuen wijst op het belang van de Heidebeek als paai- en/of opgroeigebied voor verschillende (beschermde) vissoorten in het IJzerbekken.

Vooral voor de kleine modderkruiper, een Europees beschermde soort, dragen de waterbeheerders een belangrijke verantwoordelijkheid. Waterverontreiniging (o.a. vermesting en riooloverstorten) en een te intensief ruimbeheer vormen belangrijke bedreigingen voor deze soort. De huidige waterkwaliteit hypothekeert momenteel ook de ontwikkeling van een gevarieerde, soortenrijke watervegetatie.

Migratiebarrières verhinderen dan weer de uitwisseling van de populaties. Uit de resultaten blijkt dat de kleine modderkruiper zich niet over de volledige waterloop heeft kunnen vestigen. Een mogelijke oplossing voor het vismigratieknelpunt is het stroomafwaarts opstuwen van het water via steenbestortingen. De stenen leveren naast een oplossing voor het vismigratieknelpunt ook een plekje voor bepaalde vissoorten om hun eitjes af te zetten.

Knelpunt Heidebeek

DE BRON 30

De Douvevallei De Douvebeek ontspringt op een hoogte van 110 tot 90 meter op de zuidhelling van de Zwarteberg in Frankrijk, 1 km van de Belgische grens. In Heuvelland vormt ze de grens tussen BelgiĂŤ en Frankrijk en de beek kan beschouwd worden als een belangrijke zijloop van de Leie. Haar bovenloop meandert door enkele ecologisch interessante beekvalleien.

Hierdoor bezit de Douvebeek grote potenties voor de ontwikkeling van een ecologisch interessante watergemeenschap.

Op de Douvebeek werden drie locaties onderzocht. De eerste bevond zich stroomafwaarts van de bron, waar de beek doorheen een waardevol natuurgebied stroomt. Wat verder, voorbij het kasteelpark Behaegel, lag de tweede locatie nabij de Douanestraat. Ten slotte werd ook bemonsterd stroomopwaarts de samenloop met de Winterbeek, nabij de weide van het muziekfestival in Dranouter.

Zowel op de eerste als op de tweede locatie

werd geen enkele vis gevangen! De aanwezigheid van een afdamming speelt daarin zeker een rol. In vergelijking met de resultaten uit 2004 is de Douvebeek er dus niet op vooruit gegaan.

De elektrische afvissing over een strook van 50 meter op het derde punt leverde enkel 4 tiendoornige stekelbaarsjes op.

In een kronkelende beek als de Douvebeek mag men nochtans een visbestand verwachten met soorten zoals bermpje en kleine modderkruiper. De beek kent echter een slechte waterkwaliteit: de hoge stikstofconcentraties wijzen op vermesting. De florerende algenbloei en de aanwezigheid van paardenmest in de bedding waren duidelijke symptomen. Naast het herstel van de waterkwaliteit, dient ook dringend werk gemaakt van de aanwezige knelpunten voor vismigratie. Momenteel verhinderen die dat vissen vanuit de Leie naar de bovenlopen kunnen optrekken.

Afdamming Douvebeek

De kortlevende 10D-stekelbaars is een pioniersoort die vaak als eerste, soms geĂŻsoleerde, wateren koloniseert. Het is een algemeen voorkomende vissoort die vrij goed bestand is tegen eutrofe omstandigheden. De 3Dstekelbaars echter vereist uitwijkmogelijkheden naar rustiger waterlopen en een afwisseling tussen begroeiing en stukken open water om zich thuis te voelen. Gezien de lage waterstand kan dit een mogelijke verklaring vormen voor de beperkte aanwezigheid van deze soort tijdens het onderzoek.

In het deelbekkenbeheerplan van de Grensleie wordt de Douvebeek nochtans naar voor geschoven als een prioritaire waterloop voor ecologisch herstel. Indien de geplande projecten rond (onder andere) erosiebestrijding en waterkwaliteit uitgevoerd worden, kan de Douvebeek ongetwijfeld opnieuw een belangrijke ecologische versterking vormen voor het Leiebekken.

Herstel van de Leie vergt ook herstel van de bronbeken De Leie was lang berucht voor haar slechte waterkwaliteit. Ooit herbergde deze rivier een grote diversiteit aan vis: tot maar liefst 22 soorten, waaronder bittervoorn, grote en kleine modderkruiper, kwabaal, paling, rivierdonderpad, grondel, snoek en zeeprik. Sinds de jaren 1950 was deze rivier echter op vele plaatsen biologisch dood. Rond 2000 kwam er beterschap en in het laatste decennium herstelde het visbestand zich. Dankzij een betere waterkwaliteit vonden al 13 verschillende soorten de weg terug naar de Leie.

Om dit herstel verder te zetten wordt het erg belangrijk om de migratie tussen de hoofdwaterlopen en de ecologisch interessante zijbeken te herstellen of te verbeteren. Hierdoor kunnen diverse soorten hun leefgebied verder uitbreiden en hun gewenste beekbiotopen, die in de vaak kunstmatig ingerichte grote waterlopen niet meer aanwezig zijn, ontdekken. De meeste kunstwerken in een waterloop vormen zeker een belemmering voor de vrije migratie van vissen. Ze zorgen ervoor dat de ecologische functies van een bepaalde waterloop niet of slechts gedeeltelijk benut kunnen worden. Het streven naar een vrije migratie op de Leie en zijn zijwaterlopen vormt dan ook een belangrijk aandachtspunt binnen het herstel van de Leie.

DE BRON 31

Hoeve ’t Zwaluwnest Reningelststraat 82 8954 De Klijte | +32(0)486 541958 | Bart_special@telenet.be

De natuur ontdekken Genieten!

Rust

GROOTSTE KEUZE

VERREKIJKERS, TELESCOPEN & VELDLOEPES IN DE WESTHOEK

Sanju Bynolyt Schweizer Velbon Manfrotto

Lid van Natuurpunt of JNM?

-15%



Swarovski Leica Minox Eschenbach Pentax Nikon

enkel bij vertoon van deze bon of van uw lidkaart

of schenk uw korting aan een project i.s.m. Natuurpunt Westland

DE BRON 32

Zomerwandelingen 2011 in het Heuvelland

het bermpje

laat je verleiden deze zomer door de natuur

De Reutel- en Polygonebeek Ook de Reutel- en Polygonebeek bevinden zich in het Leiebekken. De Polygonebeek ontspringt in diverse bronzones binnen het Polygone- of Doelbos te Zonnebeke en vloeit samen met een ander bronbeekje naar de Reutelbeek. Deze beek mondt nabij Menen uit in de Leie. De Reutelbeek maakt deel uit van een waardevol valleigebied en werd in 2009 door het Waterschap Grensleie – Heulebeek aangeduid als belangrijke waterloop voor natuurlijke berging.

De bemonstering vond plaats nabij de monding van de Polygonebeek in de Reutelbeek.

In totaal werden er over een lengte van 100 meter 252 vissen bemonsterd van slechts twee soorten: tiendoornige en driedoornige stekelbaars. In de Reutelbeek werden 223 tiendoornige en één driedoornige stekelbaars

teruggevonden; op de Polygonebeek werden 28 tiendoornige stekelbaarzen gevangen.

Stroomafwaarts het vismigratieknelpunt in de Reutelbeek werd de densiteit duidelijk hoger.

Wellicht kwam ook het bermpje vroeger voor in de bovenloop van de Reutelbeek. De beek bezit immers een vrij goede waterkwaliteit, een goede meanderende structuur met natuurlijke oevers en waterplanten, natuurlijke schuilplaatsen, variatie aan bodemstructuur en stroomsnelheden. De Reutelbeek werd onlangs in de nieuwe prioriteitenkaart voor vismigratie opgenomen als een belangrijke secundaire waterloop van de Leie. Het is ook hier weer erg noodzakelijk om de migratieknelpunten te saneren en de acties uit het deelbekkenbeheerplan van de Grensleie con-

creet aan te pakken. De Reutelbeek werd er geduid als een belangrijk ecologisch verbindingsgebied met potenties voor waterberging. Ze vormt dus een prioritair te saneren waterloop.

Het herstel van de Reutelbeek kan zeker leiden tot een ecologische versterking van de Leie en paai- en opgroeiplaatsen bieden voor verschillende interessante vissoorten in het Leiebekken.

Rapport: Klaar Meulebrouck, Visbestandsopname op enkele waterlopen in Heuvelland en de Heidebeek (2010).

Rapport van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB, celbeleidsuitvoering), 23 blz.

Samenvatting: Lieven Stubbe

De Gierzwaluw, een Buitengewone vogel Voordracht 15 februari in Diksmuide Zwaluwen voelen zich nog thuis in de Westhoek. Boeren- of huiszwaluw kent iedereen wel, maar voor veel mensen blijft de gierzwaluw een nobele onbekende.

Gierzwaluwen zijn nochtans de strafste vliegkunstenaars onder onze vogels. Ze brengen bijna hun hele leven in de lucht door en doen alles vliegend: eten, drinken, nestmateriaal verzamelen, slapen en paren. In mei en juni zie je ze hoog boven onze dorpen en steden scheren. Ze komen enkel aan land om te broeden en hun jongen op te kweken, het donzige nestje goed verborgen in een of andere holte.

In Diksmuide, Veurne en de Moeren plaatste Natuurwerkgroep De Kerkuil nestkasten tegen gebouwen. Ook in de Ieperse binnenstad werden ondertussen een dertigtal nestkasten geplaatst, waarvan intussen al en deel bewoond zijn. Binnen enkele scholen lopen boeiende educatieve projecten : in Ieper werkt

het Technisch Instituut Immaculata reeds 2 jaar rond de gierzwaluw, het Atheneum in Veurne volgde in 2011 het wel en wee van een koppel gierzwaluwen die broedden tegen de gevel van hun school.

Stof genoeg dus voor een boeiende voordracht over de gierzwaluw en wat we kunnen doen om deze unieke vogelsoort echt te beschermen. We nodigen je dan ook graag uit op een voordracht van de Nederlandse experte Marjos Moerman. Tijdens deze infoavond worden enkele filmpjes uit de zwaluwnesten in Ieper en Veurne gepresenteerd.

Deze lezing past in de campagne ‘Buitengewone Soorten, Buitengewone Buren van het Regionaal Landschap IJzer & Polder en de provincie West-Vlaanderen. De avond wordt georganiseerd in samenwerking met De Bron en De Kerkuil.

Praktisch Woensdag 15 februari, 19.30u, Vlaams Bezoekerscentrum De Otter, Iepersteenweg 56, 8600 Woumen. Inkom gratis, wel vooraf inschrijven en dit voor 10 februari 2012 bij het Regionaal Landschap IJzer & Polder via info@ rlijp.be of 051 54 59 62.

snapshot camera

Tekst: Klaas Bogaert Foto’s: Diederik d’Hert

DE BRON 33

Dag van de Natuur 2011: 19 en 20 november (foto)verslag

Samen met Natuurpunt, de regionale landschappen en de Gezinsbond trekt het provinciebestuur in West-Vlaanderen elk jaar mee aan de kar van de ‘Dag van de Natuur’. Tijdens dit werkweekend staken honderden vrijwilligers de handen uit de mouwen om in hun stad, dorp of streek wilgen te knotten, hagen aan te planten, poelen uit te diepen, heide te plaggen, enz. Natuurbeheer is immers noodzakelijk voor het behoud ervan. Ook in de eigen regio werden de handen uit de mouwen gestoken. Jong en oud, gezinnen en verenigingen, natuurfreaks en liefhebbers, … Iedereen was van harte welkom om een handje toe te steken voor meer natuur in onze regio.

Zaterdag 19 november 2011 • Heuvelland Aanplanten houtkant en knotbomenrij in het Natuurpuntreservaat De Breemeersen en beheerwerken in het Natuurpuntreservaat De Scherpenberg.

In de voormiddag werd er met 18 man een dubbelrijïge houtkant van 114 m aangeplant, met autochtoon materiaal in ons Natuurpuntreservaat De Breemeersen in Heuvelland-Nieuwkerke. Alle planten werden door een plastieken strook beschermd tegen de talrijke hazenpopulatie. Ook kreeg al het plantgoed een flinke scheut water, daar de grond zeer droog was. Daarna werd in hetzelfde natuurgebied, langs een aarden weg op de rand van een hooiweide, een nieuwe knotbomenrij van 14 knotbomen aangeplant met tussenin enkele struiken.

Na de middag voerden een zestal vrijwilligers hakhoutbeheer uit op de Scherpenberg (Heuvelland-De Klijte): brandhout stapelen en de fijnere takken net buiten het perceel verzamelen. 2 vrijwilligers hadden dit werk al de hele voormiddag met kettingzagen voorbereid.

Tekst en foto’s: Johan Carette

Zaterdag 19 november 2011 • Diksmuide: mankracht!

Wat doe je als er werken zijn gepland, de vrijwilligers paraat staan en machines en materiaal door pech en overmacht niet ter plaatse geraken? Wel, dan word je plots heel creatief! Zo geschiedde op de Dag van de Natuur op de Blankaart. We wilden een paar honderd meter ursusdraad plaatsen om een nieuwe houtkant tegen schapenvraat te beschermen. Draad en kastanjepalen moesten ter plekke worden gebracht. En daarvoor zou Michel zorgen, met zijn jeep. Die jeep zou ook ingezet worden om de ursusdraad aan te spannen. Maar op de bewuste zaterdagmorgen liet de jeep van Michel het afweten. Michel en zijn jeep stonden geblokkeerd ergens onderweg tussen Vladslo en de Blankaart. Heel vervelend. Even toch. Dirk, Christian en Raf bleven niet bij de pakken zitten. Ze zochten wat kruiwagens bij elkaar en een stootkar. Rollen ursusdraad werden op sterke schouders (dus niet de mijne) gelegd en een voetkaravaan vertrok zwaar beladen naar de kasteelweide. Paardenkracht werd vervangen door mankracht. Ook om de ursusdraad te spannen. Dirk Wybo gebruikte lijf en leden en zijn massa om de draad aan te spannen. En hij spant, wees daar zeker van.

Guido Vandenbroucke

Zaterdag 19 november 2011• Wervik Wervikse “Dag van de Natuur”: een succes mét een behoorlijke kanttekening ...

Natuurpunt Wervik plantte op zaterdag 19 november bij het sportterrein de Pionier een gemengde haag van 25 meter lang en een 15-tal hoogstammige olmen. Als bosplantsoen kwamen daar nog bij: 277 zomereiken, 105 zoete kersen en 70 tamme kastanjes. De boorden werden afgewerkt met bloesemen besdragende struiken: 105 wilde ligusters, 140 lijsterbessen, 105 hulst en 173 rode kornoeljes. Hiervoor konden wij rekenen op een groep van meer dan 30(!) enthousiaste planters die in een mum van tijd de klus klaarden. Een croissant, verse koffie en achteraf een jenevertje kunnen blijkbaar wonderen doen.

Een bijzonder gewaardeerd succes dat smaakt naar meer!

Als voorzitter van Natuurpunt Wervik wil ik daar wel een kanttekening bij plaatsen. Enerzijds was ik uitermate trots. Trots dat zoveel natuurliefhebbers de mist en het vroege uur hadden getrotseerd om de handen uit de mouwen

te steken. Dat zowel de jeugd, nieuwe krachten als ouwe getrouwen kwamen opdagen en dat natuurbesef weer in de lift zat. Het besef dat “concreet iets doen voor natuur” geen loze woorden waren, deed ons echt deugd!

Anderzijds bleef er ergens toch de notie van een verplicht natuurnummer rond de jaarlijkse dag van de natuur. De aanplant kwam er immers mede als compensatie voor het verdwijnen van een gedeelte natuur- en parkgebied op de Balokken. Daar werd door de Wervikse gemeenteraad groen licht gegeven voor de uitbreiding van de cafetaria, een mini-camping en een aantal parkeerplaatsen voor mobilhomes. Opmerkelijk detail hierbij is dat die cafetaria er destijds eigenlijk was gekomen in “de grijze zone”, als verrassend aanhangsel van het grotere sanitair blok. Dat de gemeenteraad daar bovendien nu nog extra 23.280 euro voor over heeft om het geheel te saneren doet ons als vrijwilligers toch wel wat pijn. Zeker als ons vrijwillig aangeplant piepkleine bosperceeltje in de immense schaduw komt te liggen van die andere zware investering van minstens 5.000.000 euro voor het nieuwe atletiek- en voetbalstadion. Ook al een compensatie voor de inname van de oude atletiekpiste en dito voetbalterreinen voor nieuwe, nog te verkopen bouwkavels.

DE BRON 34

Zaterdag 19 november 2011 • Bikschote

Op zaterdag 19 november kreeg het jeugdterrein aan het Bikschooltje een gemengde streekeigen haag, een vogelbosje, enkele (fruit)bomen, klimplanten en een heuse beestentoren! Voor deze plantactie sloegen de KSA, de gemeenteschool, Natuurpunt, het gemeentebestuur, het Regionaal Landschap IJzer & Polder en last but not least Ecoman & ecoboy de handen in elkaar.

Klaas Bogaert

Zaterdag 19 november 2011 • Watou en Haringe

Zaterdag 19/11/2011: 6 vrijwilligers stonden, in de dichte mist, aan ons natuurgebied bij de Heidebeek in Watou. De gemengde haag die we vorig jaar tijdens de dag van de natuur hadden aangeplant, stond volledig in het kruid. De struiken moesten weer vrijgemaakt worden: met de bosmaaier en handenarbeid konden we de klus vlug klaren. Er moesten ook enkele nieuwe struiken bijkomen. Op de middag de boterhammetjes nuttigen in de plaatselijke herberg (altijd handig om een café dicht bij het natuurgebied te hebben).

In de namiddag meer volk (12 man) in Haringe aan de Heide- en de Kerkebeek. Hier vooral de sloot en het talud maaien en ook enkele nieuwe struiken aanplanten. In het natte gras ontdekten we diverse bruine kikkers: die hebben het hier naar hun zin. We stelden echter vast dat op ons gebied nabij de Kerkebeek een zwarte populier uit 2006, verdwenen was en een andere beschadigd. Wellicht het werk van de kraan die de rijtwerken uitvoert. Volgend jaar opnieuw enkele knotpopulieren aanplanten!

Guido Quaghebeur

Zondag 20 november 2011 • Ieper

‘De Katteputten’ worden beheerd als een halfopen, zonnig biotoop. Zonnig water is immers noodzakelijk voor een goede ontwikkeling van de oever- en waterplanten en de meeste waterdieren. Als bijzondere klus voor dit jaar werd de tot vleermuizenverblijf omgebouwde Duitse bunker (zie bijdrage in dit nummer) in De Katteputten afgewerkt. Een 20-tal vrijwilligers stapelden zoveel mogelijk snoeimateriaal tegen de wanden aan als extra-isolatiemateriaal.

Lieven Stubbe Daar sta je dan met je 990 boompjes die je vrijwillig, gratis en met plezier aanplantte. Nu kun je daar als milieuvereniging vervelend over gaan doen.

Dat er wel heel veel geld gaat naar een aantal sportverenigingen terwijl natuur het erfgoed is van iedereen. Maar sport en recreatie zijn nu eenmaal “hot” en wij gunnen het iedereen van harte. Wij, van onze kant, blijven wel hopen dat de meersen van de Balokken nu eindelijk een volwaardige biotoop voor waterleven mogen worden, waar wandelaars en vogelkijkers kunnen komen genieten van een brokje échte wilde natuur, met hopelijk enkele boeiende soorten die er komen nestelen.

We blijven hopen dat het Wervikse stadsbestuur eens echt wil investeren in een natuurzone, in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos. Eindelijk een Werviks eerste natuurreservaat die naam waardig.

Ik ken een paar bomenplanters die daar best wel wat willen komen aanplanten.

We trakteren met koffie en croissants!

Tekst: Marc Kino, Voorzitter Natuurpunt Wervik

DE BRON 35

DE BRON 36

Team-ervaringen in de natuur

grutto © db

Ontdek de natuur, verbind je met collega’s, steun Natuurpunt Natuurpunt ijvert al 10 jaar voor meer en betere natuur in Vlaanderen. Onder het motto “een pluspunt voor de Natuur” slaan dag na dag professionele en vrijwillige medewerkers de handen in elkaar om deze doelstelling te realiseren. Ook bedrijven en verenigingen kunnen hierbij helpen. Natuurpunt organiseert in het Vlaams bezoekerscentrum De Otter en het natuurgebied de Blankaart regelmatig teamdagen natuurbeheer en natuurbeleving voor bedrijven en verenigingen.

Waarom jouw teamdag zowel voor jou, jouw organisatie als de natuur nuttig is!

Ook jij kan je collega’s warm maken voor een teamdag in de natuur. Samen met de collega’s bouw je iets op in je favoriete natuurgebied. Wij zorgen voor een goede ontvangt en duiding over natuurbehoud, jullie zorgen voor een hoop helpende handen. In overleg voorzien we een boeiend en gevarieerd dagprogramma op maat van jouw groep.

Wij zorgen voor een onvergetelijke dag in de natuur waar zowel jij, je organisatie als de natuur beter van worden.

Hoe ziet zo een teamdag er concreet uit?

tocht maken met de fluisterboot over de 50 ha grote Blankaartvijver en geruisloos langs de met riet begroeide oevers varen. Een echte aanrader!

• 16.15u -16.45u Afsluiting met (warme) drank of streekbier Meer informatie?

Wenst u meer informatie over bijkomende mogelijkheden en prijzen, neem dan vrijblijvend contact op met Yvan Cauwenberg, Vlaams Bezoekerscentrum De Otter: Iepersteenweg 56, 8600 Woumen (Diksmuide) • deblankaart@natuurpunt.be • 051 54 52 44

We werken een teamdag op maat van jouw groep uit.

• 9u-10u: Onthaal met koffie, thee, fruitsap en koffiekoek De opbouw van de dag wordt toegelicht, een korte situering van Natuurpunt als vrijwilligers- en natuurvereniging wordt meegegeven en het belang van de beheerwerken aangehaald. Aansluitend rondleiding door de permanente tentoonstelling over de natuurwaarden van de unieke IJzer- en Handzame vallei onder begeleiding van een gepassioneerde gids.

• 10u-13u: We vertrekken in groep naar de plaats waar de beheerwerken uitgevoerd worden.

Vaak zijn dat de laaggelegen natte en uiterst kwetsbare delen van het natuurgebied waar amper machines kunnen werken. Samen met de terreinploeg of vrijwilligers van Natuurpunt helpen we het gemaaide hooi of riet af te voeren met draagberries naar hoger gelegen hooioppers van waaruit machines het verdere werk afhandelen, of we helpen wilgenopslag verwijderen en takken wegvoeren, verhakselen snoeihout,…

We kiezen ervoor om in de voormiddag beheerwerken te doen en in de namiddag een iets minder arbeidsintensieve activiteit te plannen.

• 13u-14u: Middagmaal: Keuze uit - Broodjeslunch door “de Groene Kans” een sociale economie bedrijf dat tewerkstelling tracht te stimuleren door mensen een tweede kans te bieden.

- Koude schotel buffet door “de Groene Kans” - Streekeigen menu met seizoenssoep en ovenschotels door het Bootrestaurant “Water en Vuur” in Diksmuide. “Er worden geen kreeften en champagnes geserveerd, maar heerlijk vocht uit de streek en dagverse producten met een eerlijke smaak” • 14u -16u: Geleide natuurwandeling in het natuurgebied De Blankaart In de namiddag neemt een ervaren natuurgids iedereen mee op verkenning door het natuurgebied. In de winter is het gebied één van de grootste trekpleisters voor overwinterende watervogels, waaronder duizenden kolganzen en tot 30.000 smienten. In het voorjaar ontdek je de bloemenpracht van de weilanden en vanaf 15 april kan je een

DE BRON 37

Van het biggetje en het baardmannetje in het Grote Rietland Een sprookjesverteller zou er vlot een vertelseltje aan kunnen breien: de avonturen van een biggetje en een baardmannetje in het Grote Rietland. Alleen, deze vertelseltjes zijn géén verzinsels. In de uitgestrekte moerasgebieden van het schitterende Blankaartgebied kan je ze echt ontmoeten. Goed voor enkele ogenblikken sprookje, in ‘t echt.

Geniet ervan: eerst het biggetje, dan komt het baardmannetje eraan.

De waterral,

het biggetje van de Blankaart Wie langs de rietkragen van de Blankaart wandelt, zal het al wel ooit eens gehoord hebben; dat scherp varkensachtig geschreeuw, alsof een biggetje gevangen wordt genomen. “Kruie, kruie, kruie,” klinkt het dan. Toen ik dat schrille speenvarkengegil jaren geleden voor het eerst hoorde, moest ik onmiddellijk aan een varkensstal denken. In mijn kindertijd waren de varkensstallen nog niet modern uitgerust en het kon al eens gebeuren dat een zeug en moeder van een dozijn biggetjes, zich bij het neervlijen om het kroost te zogen, per ongeluk op één van haar kinderen ging liggen. En wel, het gekrijs van zo’n biggetje in ademnood lijkt wonderwel op de roep van de waterral. Het gekriep van de waterral kan daarna overgaan in een variatie van knorrende geluiden.

De waterral hoor je wel, maar zie je meestal niet. Vandaar dat het voor de meesten onder ons een heel mysterieuze vogel blijft.

De waterral behoort tot de familie van de “rallen” waartoe ook de bij ons algemeen voorkomende meerkoet en het waterhoen behoren.

Ook het even mysterieuze porseleinhoen en de kwartelkoning die elk jaar op de Blankaart wel ergens gehoord worden maar zelden of nooit gezien, behoren tot die groep.

De waterral is iets kleiner dan een waterhoen, zo groot als een patrijs, en heeft een opvallende lange, licht gebogen rode snavel. Het lichaam van de waterral is aan de flanken wat afgeplat, zodat de vogel zich gemakkelijk doorheen dichte rietbegroeiing kan bewegen.

De bovenkant van de waterral is mooi bruin met donker gezoomde

waterral © pv

Tekst: Guido Vandenbroucke Foto’s: Marc Espeel, Paul Vandenbulcke

veertjes. De hals en gedeelten van kop en buik zijn bij volwassen dieren blauwgrijs. De kleuren lijken wel wat op die van een heggenmus: een blauwgrijze kleur in combinatie met een bruinzwarte bovenkant. Op de flanken heeft de waterral een mooie zwart-witte streeptekening.

De waterral leeft voornamelijk in dichtbegroeide moerassen en ruige waterkanten. De Blankaart, met een variatie aan oud ruig en jong tenger riet, is daardoor een ideale biotoop.

De waterral is bij ons vooral een gast op doorreis en een zeldzame broedvogel.

Het nest ligt meestal goed verscholen tussen of op de vegetatie. De slordige kom is gemaakt van droge riethalmen en verdorde bladeren van oeverplanten. Het nest wordt gecamoufleerd door de omliggende rietstengels omlaag te trekken. De zes tot twaalf eieren worden, in drie weken, door de beide ouders uitgebroed. De kuikens zijn net zoals bij waterhoen en meerkoet inktzwart. Bij gevaar dragen de ouders de eieren of kuikens in de snavel naar een andere locatie.

De waterral leeft van allerlei dierlijk voedsel dat in en nabij het water te vinden is, maar ook bessen, zaden en planten staan op het menu.

Vorige winter moest ik toch even schrikken. Toen ik op een avond naar huis reed, zag ik midden op de dreef naar ons huis een waterral zitten.

Ik remde bruusk. De rode snavel van de vogel blonk fel op in de lichten van mijn wagen. De waterral, verblind door zoveel plots licht, bleef even zitten en vloog dan weg, de duisternis in. Een vliegend biggetje.

waterral © me

DE BRON 38

baardman vrouw (zonder baarden)

Dossier: Titel een Heksenstoelen:

baardman man (mét baarden)

traditionele bescherming tegen boze krachten

Het woord “heksenstoel” mag als begrip niet verward worden met het Duitse woord “Hexenstuhl”, wat staat voor een pijnlijk folterwerktuig: een houten of metalen stoel voorzien van scherpe randen en/of pinnen, waarop een verdachte (meestal iemand die van hekserij verdacht werd) langdurig op vastgebonden werd. Dergelijke pijnbanken werden in Duitsland, maar ook bij ons toegepast bij heksenprocessen.

Victor, Cyriel en het baardmannetje Wat hebben de St.-Victorkerk van Proven, wijlen Cyriel Dever en het baardmannetje met elkaar te maken? Veel. Kom maar eens mee.

Wij zijn thuis heel katholiek opgevoed. De zondagsmis was een verplichting, daar viel niet aan te ontkomen. In mijn kindertijd duurden missen heel lang, met vele ontoegankelijke teksten en gebeden. Voor een kind ideale momenten om weg te dromen, mensen te observeren en te fantaseren.

In elke mis verscheen Cyriel Dever. Een man die voor mij altijd oud is geweest. Cyriel deed tijdens de mis tweemaal de ronde van de kerk, hij ging twee keer bij alle kerkgangers langs. Een eerste keer om het verplichte stoelgeld op te halen en een tweede keer met de “schaal” voor de vrije giften, de omhaling. Het stoelgeld haalde Cyriel op in de hand. Zo kon hij controleren of iedereen voldoende betaalde en gemakkelijk wisselgeld teruggeven. Het opgehaalde geld stopte hij in de zakken van zijn broek en jas. Als er veel volk in de kerk zat, puilden die op het eind van zijn ronde tot scheurens toe uit. Met af en toe wat verstelwerk van zijn vrouw als gevolg. De omhaling gebeurde met een soort koperen pan (de schaal) met houten steel. Aan het geluid van het in de schaal vallende geld kon je horen hoe gul de schenker was.

Bankbriefjes maakten uiteraard geen geluid, de halvefrankstukken, frank- en vijffrankstukken hadden elk hun eigen toonaard. Als gulle en mindere gulle gevers in een rij door elkaar zaten, vormde dat een aangename tingelende melodie.

Aan die melodie moet ik steeds terugdenken als ik in de rietvelden van de Blankaart het baardmannetje hoor.

Het baardmannetje is een vogeltje, ongeveer zo groot al een mus,

Tekst: Guido Vandenbroucke Foto’s: Johan Seys

maar het heeft wel een langere staart. Hij leeft nogal verscholen in het rietland van moerassen. Hij maakt zijn nesten in ruigere rietvelden, met zegge en lisdodde. Die steviger planten zijn nodig om een degelijk nest te kunnen maken. Het gevlochten nest hangt anderhalve meter boven de natte bodem.

Het mannetje heeft een bruine rug en een blauwgrijze kop met een opvallende zwarte verticale streep: de baardstreep. Vandaar de naam: baardmannetje. Het vrouwtje heeft die baardstreep niet.

De vogel eet in de zomer vooral insecten, spinnen en kleine slakjes. In de winter schakelt hij over op zaden van riet en andere moerasplanten.

Het baardmannetje is bij ons vooral een wintergast en doortrekker.

Ze leven dan in grote groepen en met hun korte tingelende geluidjes houden de vogels contact met elkaar. Ze springen en vliegen van de ene naar de andere rietpluim op zoek naar zaadjes. Om deze zaden te kunnen verteren moet de maagwand van het baardmannetje zich elk najaar weer aanpassen.

Rond de Blankaart en in de Viconiaputten zijn er de voorbije jaren enkele sporadische broedgevallen geweest.

Het baardmannetje werd vroeger ook baardmees genoemd. Zijn ietwat nerveuze gedrag lijkt veel op dat van mezen, maar hij is er geen familie van.

Wie in de winter het Blankaartpad volgt, heeft kans om het baardmannetje te horen. In de rietstroken aan de kleine Blankaart en de zones verderop langs het wandelpad, kunnen ze plots opduiken, heel actief naar voedsel zoeken, de muntjes laten vallen en dan heel snel weer verdwijnen. Cyriel Dever deed het wat trager. Hij had een mank been.

DE BRON 39

- Franse wijnen - wereldwijnen - biowijnen Jan Barbry Kerkstraat 26 - 8900 Dikkebus vinasana@telenet.be 0476 200 968

Boezingestraat 133 - 8920 Langemark Tel/Fax: 057 48 92 22 www.choc-ledoux.be

CafĂŠ - Boekhandel Le Temps Des Cerises Sulferbergstraat 18 8954 Westouter 057 42 12 04 open weekdagen: 17 u. tot 20 u. zondag: 14 u. tot 20 u. gesloten: maandag en dinsdag

www.letempsdesceriseswestouter.be

SINT-hubertus

Sulferbergstraat 2 8954 Westouter 057 44 64 21 www.sinthubertuswestouter.be DE BRON 40

Niet zo maar een kiekendief

de steppenkiekendief De meeste mensen die het Blankaartgebied kennen, weten wel wat een kiekendief is. Een bruine kiekendief meer bepaald, die jaarlijks tot broeden komt in en rond de rietvelden. Ook de blauwe kiekendief is er door zijn winters voorkomen wel gekend. De grauwe kiekendief, al heel wat zeldzamer, wordt ook nog wel eens gezien. Maar de steppekiekendief, de 4e soort kiekendief die je bij ons te zien kan krijgen, is heel wat zeldzamer. Zeer zeldzaam zelfs, maar soms komt het er toch wel eens van. Zowat jaarlijks is er wel ergens in België een melding van een steppekiekendief. Hoofdzakelijk gaat dit om overtrekkende vogels en is de kwaliteit van de waarneming niet zo schitterend. Daarbij komt nog dat deze soort niet altijd eenvoudig te onderscheiden is van zijn gelijkende neven, de grauwe en de blauwe kiekendief.

De steppekiekendief broedt vooral op de steppes van Rusland, Kazakstan en het noordwesten van China. Ook in Finland blijken recent een aantal overzomerende vogels voor te komen en zijn er broedpogingen geweest.

In het najaar trekken de kiekendieven naar overwinteringsgebieden in Afrika en India. De soort is op wereldniveau zeldzaam met een geschatte populatie van 9000-15000 vogels en ging de afgelopen 40 jaar met minstens 30 % achteruit in het westelijk deel van zijn verspreidingsgebied. In België komen ze slechts zeer zelden voor, als dwaalgast dan.

Dit jaar was anders. Een eerste steppekiekendief werd in het voorjaar gezien, ergens begin mei op de grens tussen de provincies Luik en Limburg, in uitgestrekt agrarisch gebied, een beetje steppeachtig, jawel. Zoals gewoonlijk werd het dier slecht enkele malen gezien en dan was het weer weg. Daar bleef het een tijdje bij. Zo had België opnieuw ‘zijn’ steppenkiekendief voor 2011 en slechts een handjevol “twitchers” zagen de vogel.

Begin september werd er opnieuw een steppekiekendief gezien, ook in het Luikse. Geen

alleenstaand geval deze keer, dit bleek het begin van een zeer uitzonderlijke influx van steppekiekendieven in onze contreien. Heel de maand september waren er hier en daar vogels aanwezig, slechts enkelingen uiteraard, maar naar West-Europese normen toch wel uitzonderlijk. Ook in Nederland en andere ons omringende landen werden er een aantal gezien. De meeste waarnemingen bleken te komen van uit de uitgestrekte akkerbouwgebieden in het noorden van de provincie Namen en aansluitend bij Vlaams en Waals-Brabant: een gebied dat in België het best moet doorgaan voor een steppelandschap. Ook in een aantal poldergebieden waren er aanwezig. West-Vlaanderen bleef wat achter, tot op 18 september. In het weidegebied rond de Blankaart, dat deze keer maar voor steppegebied moest doorgaan, werd door een attente vogelkijker een steppekiekendief ontdekt.

Vele lokale vogelkijkers stroomden toe. En een aantal dagen bleef de vogel ter plaatse.

Een juveniel (1stejaars vogel) was het.

In september werden minimaal een 15tal verschillende vogels gezien in België,

steppenkiekendief

mogelijk meer maar dubbeltellingen zijn ook mogelijk. En dat voor een vogel waarvan er tussen het jaar 1800 en 2009 maar 34 officiële waarnemingen erkend zijn. Toch vrij uitzonderlijk dus. Een echte verklaring voor deze influx is er niet meteen voorhanden.

Voor onze regio was het wellicht de eerste sinds vele (tientallen?) jaren. Het kan nog een tijdje duren vooraleer er nog een langskomt.

Jammer voor wie hem/haar miste.

Voor wie hem/haar niet zag, hier nog een aantal foto’s van de bewuste vogel.

Tekst: Kristof Goemaere, Vogelwerkgroep Foto’s: Johan Seys

Roofvogeltelling 14 - 15 januari 2012

Telgebied

Coördinator

Telefoon

Ieperleekanaal

Johan Carpentier

057 48 90 06

Een nieuw jaar, een nieuwe roofvogeltelling. Steevast de eerste activiteit van de vogelwerkgroep, dat wordt ook in 2012 de roofvogeltelling. Er wordt geteld het weekend van 15/16 januari.

Dit jaar maken we er een uitgebreid weekend van, gekoppeld aan een roofvogelcursus op vrijdagavond 14 januari en een geleide wandeling de zondagnamiddag 16 januari.

De roofvogeltelling zelf gebeurt tussenin. Voornamelijk de zondag zal er geteld worden.

Voor de bossengordel ten zuiden van Ieper zoals Gasthuisbossen, Polygone, Vierlingen,.. wordt gevraagd om, gezien de roofvogels zeer snel van het ene naar het andere gebied kunnen vliegen, op eenzelfde tijdstip te tellen. Dit wordt voorzien zondag 16 januari omstreeks 14u-14u30.

Volgende gebieden worden geteld door de respectievelijke tellers.

Mensen die willen meegaan met een telling of zelf nog willen instaan voor een gebied dat hier nog niet vermeld is kunnen contact opnemen met Kristof Goemaere op kristof.goemaere@telenet.be. Dan kunnen de liefhebbers doorverwezen worden aan de respectievelijke tellers om een afspraak te maken.

Houthulstbos en omgeving Guido Onraedt

Tekst: Kristof Goemaere, Vogelwerkgroep NP De Bron

051 50 30 22

Westbroek Reninge

Luc Depoortere

Broeken Noordschote

Dirk Becuwe

Wijtschate

Stijn Glorie

Rode Berg

Kristof Goemaere 0485 709463

Gasthuisbossen

Filiep Maes

0486 854396

Polygone

Patrick Debeuf

0476 093810

Broeken Merkem

Geert Schoutteten 0476 440200

Vierlingen-Molenbos

Lieven Stubbe

057 21 99 21

Groot Wervik

Kenny Durnez /

056 31 49 35

Filip Decottignies

Breemeersen

Olivier Dochy

051 77 27 41

Kemmelberg

Erwin Verfaillie

0479 622485

Proven/Couthof

Guido Quaghebeur 057 33 79 78

Verdronken Weide

Chris Beel

057 20 39 68

Vlamertinge

Dirk Becuwe

057 20 81 81

Galgebossen

Eddy Leenknegt

051 7708 44

Helleketelbos

Geert Coudijzer

057 38 88 54

057 20 81 81

DE BRON 41

Tussen Hemel & Aarde

NATUURWINKEL

Relaxatie, massage & voetreflexologie

Marie-Paule Wydoodt Kemmelstraat 87 8952 Wulvergem/Heuvelland

Tel 057 44 64 97 GSM 0495 220881 BTW 0876 408 856

www.tsshemelenaarde.be

Gasthuisstraat 31 8970 POPERINGE Tel.: 057 33 30 58 hetzevenblad@telenet.be Voeding met gezonde suikers en vetten, Biologische voeding, Supplementen en kruiden, milieuvriendelijke wasproducten, etherische oliën, Bachbloesems.

DRAAG LINNEN - PUUR NATUUR EN VAN EIGEN BODEM

info@ferynjan.be

VERVAEKE v e r va e k e f i b r e nv flax for the industry since 1892 FIBRE N.V. Kortrijksestraat 68 B-8520 Kuurne Tel 056 71 20 55 Fax 056 70 53 20 e-mail: flax@pandora.be

• w w w. f e r y n j a n . b e

DE BRON 42

Een warm initiatief voor koudbloedigen:

SOS Reptiel!

Vogelopvangcentra zijn ons welbekend. De werking van ons eigenste VON, het Vogel Opvang Netwerk, maakt trouwens deel uit van de koepelwerking binnen De Bron. En voor honden en katten die geen thuis meer hebben, vaak vanwege het egoïstische of kortzichtige gedrag van hun baasjes, zijn er de (huis)dierenasielen.

Maar ook reptielen kunnen zwaar in de problemen komen of problemen opleveren.

Zowel in de huis-, tuin- en keukensfeer als binnen het ruimere natuurbehoud. Om dit aan te pakken werd recent de vzw “SOS Reptiel” opgericht. SOS is erkend sedert augustus 2011 door het FOD Dierenwelzijn als België’s eerste reptielenasiel.

koningspython

De initiatiefnemers voor SOS Reptiel laten zich in eerste instantie leiden door hun interesse voor terrariumdieren, reptielen in het bijzonder. De nieuwe vereniging is ambitieus: het doel is de realisatie van een algemeen reptielencentrum. Ze zien drie hoofdfuncties: een opvangtehuis voor mishandelde, illegale en ongewenste reptielen, een professioneel opleidingscentrum en een educatief en interactief bezoekerscentrum. De Bron wil dit initiatief graag voorstellen omdat het een antwoord kan bieden aan enkele acute problemen. We laten de initiatiefnemers zelf aan het woord.

“Den kleinen is gestopt met ernaar om te kijken, dus …”

“Met ons opvangtehuis willen we een oplossing bieden voor de steeds groter wordende ‘reptielenproblematiek’. Zowel op nationaal als op Europees niveau worden strengere reglementeringen opgesteld die spoedig effectief toegepast zullen worden. De nieuwe regelgeving zal invloed hebben op iedereen binnen de branche: zowel kleine als grote dierentuinen, de dierenhandel, de particuliere kwekers en eigenaars. Tot op heden zijn er in ons land slechts weinig mogelijkheden om problemen met reptielen aan te pakken.

SOS Reptiel hoopt hierbij zijn diensten en deskundigheid te kunnen aanbieden.

Het aantal gedumpte en verwaarloosde reptielen neemt zienderogen toe, daarom neemt de nood aan opvang voor deze dieren steeds grotere proporties aan. SOS reptiel wil actief meehelpen aan een vermindering van het aantal losgelaten reptielen en andere terrariumdieren in onze natuurgebieden. Hierbij denken wij vooral aan de problematiek van de waterschildpadden. De ooit superpopulaire roodwangschildpad Trachemys scripta elegans wordt al sinds de jaren ’70 gedumpt in sloten, vijvers en kanalen. De gekende smoes luidt al te vaak: “Den kleinen is gestopt met ernaar om te kijken, dus …”

watervogels, kleine vissen en diverse soorten amfibieën worden gretig opgeschrokt. De waterschildpadden doen gewoon wat ze moeten om te overleven … Op vandaag zijn weinig publieke watergebieden in Vlaanderen nog vrij van geïmporteerde waterschildpadden. Nog meer gedumpte uitheemse dieren kunnen op termijn erg nefast worden voor onze inheemse natuur.

Educatieve acties en begeleiding noodzakelijk Educatie zal een belangrijke rol spelen binnen de werking van SOS Reptiel. We willen deskundig onderbouwde en praktische begeleiding aanbieden door (onder meer) infopakketten beschikbaar te stellen voor betrokken ambtenaren en diensten, zoals milieudiensten, studenten dierengeneeskunde, stagairs dierenzorg en particulieren, om te pogen de actuele ‘reptielenproblematiek’ in te tomen.

Hulpdiensten als brandweer en politie komen wel eens in contact met hinderlijke of

gesmokkelde reptielen. Het is belangrijk dat deze mensen op een adequate manier kunnen reageren in bepaalde, soms ook gevaarlijke situaties. Daarnaast is het de bedoeling om gerichte informatie en bijscholing te voorzien voor particulieren zodat zij met meer kennis van zaken hun ‘huisdieren’ kunnen (blijven) verzorgen.

Momenteel bevindt SOS Reptiel zich in de opstartfase: we zijn op zoek naar een goede vestigingsplaats, sponsors en (financiële) partners. Mensen met voorstellen of suggesties kunnen te allen tijde contact opnemen.

De koudbloedigen onder ons danken jullie warmhartig voor elke vorm van steun!

Tekst: Mario Goes, SOS Reptiel Meer info: SOS Reptiel vzw, Lindenhof 4, 8377 Zuienkerke, 0472 95 48 25; info@sosreptiel.be; www.sosreptiel.be. Http://www.facebook.com/ pages/SOSreptiel/281052028579383, rekeningnummer: 860-1042252-66.

geelbuikschildpad waarvan de poten afgebeten of afgesneden werden

Bovendien denken veel mensen dat ze het dier een plezier doen door het vrij te laten in de natuur. Het is net andersom: meestal overleven ze de Belgische winter niet na soms jarenlang in gevangenschap binnen een huiskamerklimaat geleefd te hebben.

De sterkere individuen, die wel overleven, worden een serieuze predator voor onze streekeigen, inheemse fauna. De kuikens van

DE BRON 43

DE BRONKALENDER januari - maart 2012 Zondag 1 januari: Vogeltelling en geleide wandeling Verdronken Weide Op de eerste dag van het nieuwe jaar gaan we op zoek naar speciale soorten eenden die de Verdronken Weide als pleisterplaats kiezen. Een waarneming van zaagbek of brilduiker op de eerste dag van het jaar, is alvast een goede start.

Afspraak om 9.30 u aan het Vijverhuis, Zillebeke Ieper. Gratis voor leden van Natuurpunt, nietleden betalen €1,00. Organisatie: Natuurpunt Westland. Info: Erwin Verfaillie, 0497 62 24 85, erwin.verfaillie@telenet.be.

Zaterdag 7 januari: Zelf T-shirts bedrukken (voor piepers) Vind je in de winkel ook nooit leuke T-shirts met grappige/leuke/mooie opdruk? Dan is nu je kans om je fantasie en creativiteit te laten gaan en je eigen T-shirt te maken! Vergeet zeker geen t-shirt mee te nemen. Wat je misschien ook nog kunt gebruiken zijn penselen, stempels, cornflakesdozenkarton, afbeeldingen die je als voorbeeld kan gebruiken... We spreken om 14 u af aan de Ghybe (Sint-Annastraat, Poperinge) en de activiteit eindigt daar ook om 16.30 u.

Zondag 8 januari: Nieuwjaarswandeling met bosaperitief Het nieuwe jaar is een week bezig. Na het verteren van de feestdagen, tijd om een frisse neus op te halen in het natuurgebied De Blankaart. Samen met een gids verken je het natuurgebied en wandel je tot de vogelkijktorens, waar je talrijke wintergasten kunt spotten die uit het hoge Noorden tot in de Westhoek zijn afgezakt om er te overwinteren. Je kan afsluiten met een bezoek aan het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter waar o.a. de vogeltrek en de wintervogels aan bod komen. Afspraak: om 14.30 u aan het Vlaams bezoekerscentrum De Otter- Kasteel De Blankaart (Woumen).

Deelname: Natuurpuntleden gratis, niet-leden betalen een bijdrage van 1,50€. Organisatie: Natuurpunt IJzervallei i.s.m. Vlaams Bezoekerscentrum De Otter. Info: Natuurpunt op de Blankaart, deblankaart@natuurpunt.be, 051 54 52 44.

Zondag 8 januari Landschapswandeling St-Jans-Cappel Afspraak om 14.30 u aan de kerk in St-Jans-Cappel. Deelname: Gratis voor SMY-leden, € 2.00 voor niet-leden. Organisatie: Stichting Marguerite Yourcenar. Info: Piet Hardeman, 057 44 56 57, piet.hardeman@telenet.be.

Woensdag 11 januari: startvergadering paddenoverzet Niet alleen padden kennen de gekende voorjaarstrek, maar ook bruine kikker, salamanders en een vroege groene kikker trekken in het voorjaar naar hun paaiplaats.

De paddendraad en folie worden eind januari geplaatst door de Groene kans vzw en dan is het aan ons om de beestjes tot half april veilig over te zetten. Een goede organisatie tijdens de overzetperiode en duidelijke afspraken zijn zeker belangrijk. Daarom organiseren we een startvergadering voor alle medewerkers en geïnteresseerden op woensdag 11 januari 2012 om 20 u in Vormingplus, Gasthuisstraat 8, Poperinge.

We overlopen de resultaten van verleden jaar, maken de taakdeling van de overzetmomenten en afspraken i.v.m. doorgeven van de cijfers. Iedereen is welkom want nieuwe vrijwilligers zijn steeds welkom! De overzetlocaties zijn Waaienburgseweg (Roesbrugge) Bankelindeweg (Krombeke) Nachtegaalstraat (Westvleteren) Info: Dirk Waeyaert, Krombekestraat 2, 8640 Westvleteren, 057 40 02 56, dirkwaeyaert@skynet.be. Organisatie: amfibieënwerkgroep De Vlonder / Natuurpunt.

Vrijdag 13 januari Gespot: Roofvogels!

We leren de roofvogels herkennen die onze regio uitkiezen tijdens de wintermaanden. We ontdekken de subtiele verschillen tussen vele soorten, kiekendieven, valken, buizerds en andere sperwers. Deze avond is de ideale voorbereiding voor het roofvogelweekend van 14 en 15 januari. Lesgever: Olivier Dochy. Afspraak om 20 u in het bezoekerscentrum de Palingbeek,

Vaartstraat 7, 8902 Zillebeke-Ieper. Deelname: Natuurpuntleden € 2,50; niet leden € 7,50. Inschrijven: Natuurpunt De Bron, 051 54 52 44 of via info@debron.be. Organisatie: Natuurpunt De Bron i.s.m. Vogelwerkgroep Westland, Natuurpunt Westland.

Zaterdag 14 januari beheerwerken Blankaart. Zie blz 45 Zaterdag 14 januari: Lokale Algemene Vergadering Aanvang om 16.30 u, CC. Ghybe, St.Annastraat, Poperinge, op het programma; stadswandeling, voorstelling van de werking van de afdeling, afsluiten met natje en droogje en mooie natuurbeelden. Inschrijven verplicht. Einde omstreeks 19 uur. Info: Guido Quaghebeur, 057 33 79 78.

Zondag 15 januari: roofvogelwandeling. Zie blz. 41 Zondag 15 januari: roofvogelwandeling Naar jaarlijkse gewoonte worden roofvogels geteld in gans Vlaanderen, en dus ook bij ons.

Het doel van dit opzet is het in kaart brengen van de overwinterende dagroofvogels (buizerd, sperwer, torenvalk, blauwe kiekendief, slechtvalk,..) om zo een beter inzicht te kunnen krijgen van de overwinteringsgebieden en aantallen in Vlaanderen. Kledij en schoeisel aanpassen aan de weersomstandigheden, verrekijker is een must. We verzamelen om 13.30 uur aan de nieuwe parking nabij de Sixtusboscomplexen (hoek: Leeuwerikstraat – Canadaweg) nabij café ’t Jagershof, Bankelindeweg, Poperinge. Info: Guido Quaghebeur, 057 33 79 79. Een tweede groep start aan café ‘t Sparhof, Stoppelweg, Poperinge voor een wandeling omgeving Helleketelbos start 13.30 uur.

Info: Geert Coudijzer, 057 38 88 54. Gratis voor leden Natuurpunt, niet-leden betalen 1 euro.

Zondag 15 januari Roofvogelwandeling NP Wervik Tijdens een stevige wandeling inventariseren wij alle roofvogels die ons hopelijk komen begroeten. Afspraak om 14 u aan de Stock De Zandberg in Geluveld. Gids Filiep Maes. Deelname gratis. Kledij naargelang weersomstandigheden.

Organisatie: Natuurpunt Wervik. Info: Marc Kino, 0473 51 46 39 of marc.kino@skynet.be.

Zaterdag 21 januari Start amfibieënacties De organisatie van een dergelijke omvangrijke actie vergt een goede voorbereiding en duidelijke afspraken. En die maak je best samen. Dit jaar gaat de start- en infoavond door op zaterdag 21 januari, om 18 uur , in het bezoekerscentrum De Palingbeek (Vaartstraat 7 in Zillebeke). We geven er de nodige uitleg over de actie en zoeken naar een werkbaar schema dat voor iedereen haalbaar is. Hierbij geldt: vele handen maken licht én plezierig werk. Nieuwe medewerkers zijn dan ook bijzonder welkom, en worden door de ‘kenners’ goed begeleid. Meer info over de Ieperse acties Hollebeke, Ieper,Vlamertinge, Elverdinge: 057 239 535 ; Milieu_Educatie@ieper.be. Wie dit wenst kan na de startavond voor de amfibieënacties aansluiten op een activiteit van Natuurpunt Westland: een sfeervolle avondwandeling (we speuren o.m. naar diverse soorten uilen) en warme drank achteraf. Deelname is gratis, maar liefst vooraf inschrijven bij Erwin Verfaillie.

Vrijdag 21 januari: Ontmoetingsmoment – algemene vergadering Natuurpunt Westland We starten de avond met een korte wandeling doorheen de Palingbeek op zoek naar de bosuil.

Misschien laten ook andere nachtelijke bezoekers zich opmerken. Om 20.30 u start de algemene vergadering. Startend met een terugblik van de activiteiten van het voorbije jaar met daaropvolgend de voorstelling van 2012. Tussendoor wordt iedereen verwend met wafels, pannenkoeken, chocolademelk,... . Verder op de avond wordt een powerpoint verzorgd met ‘biodiversiteit in ons werkgebied’ als thema. Afspraak om 19.30 u aan het bezoekerscentrum de Palingbeek, Vaarstraat 7, 8902 Zillebeke – Ieper.

IEDEREEN welkom! Gratis. Een ideale avond als kennismaking met Natuurpunt in de streek.

Organisatie: Natuurpunt Westland, natuurpuntwestland@telenet.be.

22 januari: Aquatopia (voor ini’s) In Aquatopia, in Antwerpen, hebben ze meer dan 10 000 vissen en andere dieren (zoals schildpadden, kikkers, slangen, krabben, leguanen...). Ben je altijd al geïnteresseerd geweest in de wondere wereld onder water? Dan is dit je kans om die wereld eens te gaan bewonderen!

We gaan met de trein naar Antwerpen, wat wel eventjes duurt, dus doen we onderweg een quiz!

Begin maar alvast te studeren, de winnaars van de quiz krijgen een leuke verrassing!

We spreken om 9.15 u af aan het station van Poperinge en staan daar om 18.30 u terug. Mee te nemen: lunch, € 10, goed humeur en enthousiasme. Nog vraagjes? Margaux.boeraeve@gmail.com Vogelhappening 2012. zie blz. 28

29

januari

29 januari: Vogelhappening in Diksmuide (voor piepers) In het natuurgebied de Blankaart komen elk jaar op nieuw weer heel wat vogels overwinteren. En dat is leuk! 29 januari gaan we eens gaan kijken welke vogels er zoal zitten en in de namiddag gaan we knutselen, met als thema vogels. We gaan carpoolen om tot daar te geraken en spreken af om 9.30 u aan de kei op de Poperingse markt en staan daar rond 17 u terug. Ouders die wel willen rijden mogen dat laten weten aan maaike-09@hotmail.com.

Februari: Start paddenoverzet NP Wervik Start en verder verloop via nieuwsbrief: inschrijven via Marc Kino, 0473 51 46 39 of marc.kino@ skynet.be. Organisatie en verantwoordelijke: Gerdy Corselis.

Zondag 05 februari Vogeltelling en geleide wandeling Verdronken Weide Ook in februari wordt op zoek gegaan naar speciale overwinteraars in dit gebied. Pijlstaarten, smienten, krakeenden, wintertalingen, ... . Tijdens de koudste dagen van het jaar laten die rare snuiters zich vaak zien. Afspraak om 9.30 u aan het Vijverhuis, Zillebeke Ieper. Gratis voor leden van Natuurpunt, niet-leden betalen €1,00. Organisatie: Natuurpunt Westland. Info: Erwin Verfaillie, 0497 62 24 85, erwin.verfaillie@telenet.be Zondag 5 februari Vogels voeren en beloeren Samen met een gids start je in het Vlaams Bezoekerscentrum De otter, met zicht op de voederplanken in het park. Van binnen loer je naar de vogels buiten. 4 en 5 februari is het nationale telweekend van Natuurpunt, waarbij alle gevleugelde vrienden op de voederplank geteld worden.

Aansluitend neemt de gids je mee naar buiten op ontdekking door De Blankaart. Verrekijker is zeker aan te raden voor deze themawandeling.

Het VBC zorgt voor de nodige zoekkaarten. Afspraak: om 14.30u aan het Vlaams bezoekerscentrum De Otter- Kasteel De Blankaart (Woumen).

Deelname: Natuurpuntleden gratis, niet-leden betalen een bijdrage van 1,50€. Organisatie: Natuurpunt IJzervallei i.s.m. Vlaams Bezoekerscentrum De Otter. Info: Natuurpunt op de Blankaart, deblankaart@natuurpunt.be, 051 54 52 44.

Zaterdag 11 februari: beheerwerken Blankaart. zie blz 45 Zaterdag 11 februari: kaas-en wijnavond. Zie blz. 27 12 februari: kooknamiddagje en infoavondje met de ouders (voor piep, ini en ouders) We gaan op zoek naar de chefkok die in jullie schuilt! Op een namiddagje maken we allerlei hapjes klaar die we ‘s avonds aan jullie ouders voorschotelen. En dit allemaal vegetarisch! Waarom vegetarisch? Dat leggen we dan ook uit. We spreken om 15 u af aan het dienstencentrum in Poperinge (Deken de boDE BRON 44

Cursus: Op weg naar een ecologische moestuin 3 en 10 februari, 2 en 9 maart Deel 1: Biologisch tuinieren Structuur, onkruiden, ziekten, belagers en helpers 3 februari • Deel 2: Algemene principes, Erwten en Bonen 10 februari • Deel 3: Een selectie blad- en vruchtgewassen 2 maart • Deel 4: Een selectie uit de wortel-, bol- en knolgewassen 9 maart Afspraak om 19.30 u aan Milieuboerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke.

Deelname leden Velt Westland en VELT IJzervallei voor de volledige cursus 15 euro, Niet-Leden 30 euro, Boekje ecologisch tuinieren voor beginners inbegrepen. Lesgever Herman De Waele Organisatie: Velt Westland, VELT IJzervallei i.s.m.

Milieuboerderij De Palingbeek.

Info en inschrijven: Dirk De Ridder, 057 33 60 63, deridder.dirk@telenet.be.

beheerwerken IJzervallei 14 januari, 11 februari en 10 maart

KINDERACTIVITEIT

Elke 2e zaterdag van de maand

De winter is volop bezig en dan is het tijd voor beheerwerken op de Blankaart! Beheerwerken waar je het warm van krijgt zoals knotten van wilgen, maaien van riet, afrastering herstellen, aanplanten, … Gedurende de lente en de zomer zijn er ook wel wat kleine klussen op te knappen zoals het herstellen van afsluitingen, poortjes, knuppelpaden. Hoe groter het reservaat, des te meer klussen er wachten.

Wat bieden we je?

• een warme ontvangst, • een gezellige bende vrijwilligers, • tips en trics om bepaalde klussen op te knappen • toegang tot plaatsen waar je anders nooit komt • ontzettend veel dankbaarheid van moeder natuur zelf • en….. een frisse en gezellige afsluiter in het Rooneplezier aan de overkant.

Wanneer?

Elke 2e zaterdag van de maand. We verzamelen om 13.30 uur aan het “Atelier” van de Blankaart, langs de oprijlaan richting kasteel. Daar wapenen we ons met werkmateriaal om kleine en grote werken aan te pakken.

Op de hoogte blijven?

Wil je op de hoogte blijven van de uit te voeren werken of een herinnering krijgen, stuur dan een e-mail naar guidovedebe@skynet.be, en je wordt opgenomen in de mailinggroep. Einde: 16.30 uur met gratis afsluiter in het Rooneplezier om de noeste werkers te laven. Meebrengen: werkkledij, werkschoenen of laarzen, handschoenen, iets tegen dorst en honger.

Verslag beheerwerk op zaterdag 10 december van Guido Vandenbroucke: “Beste Blankaartvrienden, Terwijl mijn voeten langzaam weer op temperatuur komen en dit enkele kilometers hier vandaan ook bij mijn werkmakkers Wim, Christian, Sander en Peter D. wellicht ook het geval zal zijn, even een klein relaas van onze werknamiddag.

De voorbereidende werken voor de aanleg van een broedeiland voor de lepelaar zijn met succes afgerond!

De platforms die vorig jaar uit de Steenbeek in de Blankaartvijver zijn aanbeland, hebben we kunnen losmaken. De verschillende elementen werden in een vierkant aan mekaar vast gemaakt en met de boot verder gesleept richting monding Kleibeek, net tot op de plek waar de resten van de in 1942 neergestorte Halifax-bommenwerper liggen. Daar worden ze verankerd en de volgende keer met takken bedekt. Het eiland werd door Wim onmiddellijk omgedoopt tot Halifaxeiland. Een groep Kleine zwanen heeft ons verwelkomd en ook uitgewuifd. En ’t Rooneplezier was ook vandaag open.

Organisatie: Natuurpunt IJzervallei. Info: Guido Vandenbroucke, conservator en werkleider, 0477 85 41 38.

Donderdag 23 februari van 9 u tot 16.30 u

Natuurbeheer met klasse(n) ’t is vakantie, eindelijk! Na een lange tijd van stilzitten op de schoolbanken, wordt het tijd om de benen en de armen los te gooien. Natuurpunt zoekt gespierde en gemotiveerde jonge gasten tussen 10 en 14 jaar om een dag te komen meehelpen aan natuurbeheer op de Blankaart.

Deze dag bestaat uit 2 delen: in de voormiddag spelen we het Natuurbeheerspel. Door middel van drie spelronden van dit biodiversiteitsspel ‘beheren’ de kinderen ‘hun eigen stukje natuur’.

In de namiddag steken we dan zelf de handen uit de mouwen. Samen met de terreinploeg of vrijwilligers van Natuurpunt maaien we een hooiland om te voorkomen dat dit verruigt. We voeren het gemaaide hooi af en verzamelen het op hooioppers. Op deze manier komen we al doende aan de weet dat er veel werkkracht nodig is om variatie in de natuur te brengen. En je komt op plaatsen waar je anders nooit komt!

Afspraak Vlaams bezoekerscentrum de Otter, kasteel de Blankaart (Woumen), om 9 uur tot 16.30 uur. Meebrengen: naast gewone kledij, werkkledij voorzien, laarzen, eventueel muts en handschoenen, picknick (wij zorgen voor warme soep of chocomelk over de middag). Voor het werkmateriaal zorgen wij ter plaatse). Deelname: Natuurpuntleden gratis, niet-leden betalen € 4,00. Organisatie: VBC de Otter ism. Natuurpunt IJzervallei. Info: Natuurpunt op de Blankaart, de Blankaart@naturpunt.be, 051 54 52 44.

De avond van de nachtbrakers en gesluierde dames • 9 maart De inhoud van je vuilniszak vertelt veel over jou, over je eetgewoonten, je voorkeuren, je hobby’s, je sorteergedrag , … . Daarnaast vertelt hij ook veel over je omgeving. Welke winkels zijn bij jou in de buurt en de welke bezoek jij het meest? Misschien vertelt hij ook iets over je gezinssamenstelling. Kortom een creatieve geest leert heel wat over jou en je omgeving uit de inhoud van je vuilniszak.

Op net dezelfde wijze vertelt de inhoud van een

braakbal van een uil ons heel wat over hem en zijn omgeving waarin hij leeft en jaagt of voedsel verzamelt.

Wil jij mee op zoek naar de zieleroerselen van de kerkuil of ben je gewoon benieuwd welk klein ongedierte er bij jullie onder de kerktoren rondkruipt, schrijf je dan in voor deze uilenavond.

We maken er wedstrijd ‘uilen in biodiversiviteit’ van: welke gemeente heeft de breedste waaier aan muizen? Houthulst, Diksmuide, Lo-Reninge, Kortemark of Veurne?

Breng gerust braakballen mee zodat je ze samen met muizen- en uilenkenners kunt ontleden.

Benieuwd welke uil de grootste braakbal braakt of kun je aan de inhoud van de braakbal de uil determineren? Wij zorgen voor de nodige kenners en zoekkaarten om aan de slag te gaan…

4 activiteiten op 1 avond: • wandeling of carpoolen op zoek naar bosuil en steenuil • in het labo braakballen pluizen met o.a. wedstrijd ‘uilen in biodiversiteit per gemeente’. • kortfilmpjes met uilen in de hoofdrol • een uilenstand met diverse uilenkasten, boekenstand met boeken, posters en brochures over uilen.

Ondertussen kun je genieten van heerlijke braakballetjes, steenuilchocolaatjes of warme chocomelk in onze zithoek!

Afspraak: om 19.30 u aan het Vlaams bezoekerscentrum De Otter- Kasteel De Blankaart (Woumen).

Einde voorzien om 22.30 uur. Deelname: Mensen met braakbal gratis, anderen betalen 1,50€.

Organisatie: Natuurpunt IJzervallei en de Kerkuilenwerkgroep i.s.m. Vlaams Bezoekerscentrum De Otter.

Omwille van praktische organisatie, krijgen wij graag een seintje vooraf: Natuurpunt op de Blankaart, deblankaart@natuurpunt.be of 051 54 52 44.

DE BRON 45

DE BRONKALENDER januari -maart 2012 laan) en vanaf 17.30 u mogen de ouders van al het lekkers komen proeven. Jullie krijgen dan ook de mogelijkheid om JNMT-shirts en truien te bestellen en kunnen de foto’s van voorbije activiteiten bewonderen.

Zondag 12 februari Winterwandeling We starten aan de St. Amatuskerk, Oostvleteren om 14uur, en volgen het Brabanthoekpad. Het Brabanthoekpad (6,6km) is een uitgetekende wandelroute die vertrekt in Oostvleterendorp, ter hoogte van de kerk en Kasteelstraat. Het pad leidt ons naar het ‘Westbroek’, een belangrijke ecologische zone en natuurlijk overstromingsgebied van de Ijzer. De bruine kiekendief, smient, grutto, wulp, kievit,... zijn hier vaste klanten. Nog gehoord van ‘t Amarijntje, Het Noordhof, Het hof van Nevele, ….? Onze gidsen Dirk Waeyaert en Jean-Pierre Devos vertellen er alles over. Deze wandelroute biedt een gevarieerd landschap met mooie vergezichten. En als opsluit is er geen probleem in Oostvleteren, een rasecht bierdorp! Gratis voor leden Natuurpunt, niet-leden betalen 1 euro per persoon. Organisatie: Natuurpunt De Vlonder.

Info: Dirk Waeyaert, 057 40 0 2 56.

Zondag 12 februari 2012 Landschapswandeling Mesen Afspraak om 14.30 u aan de kerk in Mesen. Deelname: Gratis voor SMY-leden, € 2.00 voor nietleden. Organisatie: Stichting Marguerite Yourcenar. Info: Piet Hardeman, 057 44 56 57 piet. hardeman@telenet.be.

Woensdag 15 februari: de gierzwaluw, zie blz.

Zondag 19 februari 2012 Vogels kijken met Natuurpunt Wervik Van uit de Blankaart gaan wij, via diverse interessante natuurgebiedjes, tot in Nieuwpoort speuren naar allerhande vogels. Afspraak om 8.30 u op parking De Steenakker te Wervik om te carpoolen. Deelname € 3 voor leden NP - € 5 voor niet-leden. Kledij naargelang weersomstandigheden, vogelkijker of verrekijker aanbevolen. Picknick meenemen. Inschrijven verplicht. Organisatie: Natuurpunt Wervik met als gidsen Filiep Maes en Stefaan Parreyn. Info: Marc Kino, 0473 51 46 39 of marc.kino@skynet.be 25 februari: Het grote Peterseliespel! (voor piepers) De uitleg krijg je op 25 februari! We spreken om 14 u af aan de milieuboerderij van de Palingbeek en staan daar terug om 16.30 u. Hopelijk tot dan!

Zaterdag 25 Februari Ledenfeest Velt Westland Naar goede jaarlijkse gewoonte organiseert Velt Westland in het voorjaar zijn ledenfeest.

Om 15.00 u starten we met een vertelwandeling.

Greta Frans neemt jong en oud mee op een twee uur durende tocht doorheen Poelkapelle. Na afloop krijgen we een woordje uitleg van de voorzitter omtrent het afgelopen werkjaar en de plannen voor 2012 en doen we ons te goed aan vers gebakken pannenkoeken. Hartig of zoet, kruidige pannenkoeken met groente of pannenkoeken met suiker, confituur, verse fruitsla, slagroom... Voor elk wat wils, vergezeld van koffie, thee, warme chocolademelk, fruitsap, water, een fris biertje... Nietwandelaars zijn welkom vanaf 17.00 uur.

Afspraak: om 15.00 uur in zaal Poelkring, Nieuwplaats 14 in Poelkapelle. Prijs all-in voor volwassenen: 12 euro. Kinderen onder de 12 jaar betalen 6 euro. Inschrijving pas definitief na overschrijving op rek. 738-0104407-57, met vermelding van het aantal personen. Organisatie: Velt Westland. Info en inschrijven: Marnix Desimpel, 057 46 93 39, desimpel.marnix@telenet.be.

25-26 februari: Sterrennachtje (voor ini’s) Ooit, lang geleden, nog veel voor dat de dieren spraken, was er een gigantische knal, De Big Bang. En uit die gigantische knal ontstonden een heleboel sterren, planeten, kometen, stof... en ja, ook de aarde. Op 25 februari gaan we eens kijken naar de sterren, kometen, stelsels, ... We spreken om 1 9u af aan de milieuboerderij van de Palingbeek en de volgende dag staan we daar rond 12 u terug. Mee te brengen: zaklamp, lakens, pyjama,

eventueel een gezelschapsspelletje.

Zondag 26 Februari Snoeiles Onze lesgever zal op een eenvoudige manier tonen hoe we moeten onze fruitbomen en kleinfruit snoeien. Afspraak om 9 u bij fam. Saelens -Huyghe,Sportstraat 18 in Ieper. Leden 1 euro , Niet-Leden 2 euro, drankje inbegrepen. Organisatie: Velt Westland en VELT IJzervallei. Info: Dirk De Ridder, 057 33 60 63, deridder.dirk@telenet.be Zondag 4 maart Entles Men leert op een deskundige manier fruitbomen enten (appels) iedere deelnemer krijgt 2 onderstammen gratis en die mogen na de enting mee naar huis genomen worden. Afspraak om 8.30 u.

Milieuboerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Ieper.

Leden 2,5 euro, Niet-Leden 5 – Gratis drankje inbegrepen. Organisatie: Velt Westland en VELT IJZervallei ism. Milieuboerderij De Palingbeek. Info en verplicht inschrijven: Dirk De Ridder, 057 33 60 63, deridder.dirk@telenet.be.

Zondag 4 maart: Vogeltelling en wandeling Verdronken Weide De lente staat voor de deur. Een aantal vogelsoorten zijn reeds in volle voorbereiding voor de grote trektocht. Andere soorten zijn al in volle tocht en houden misschien halt in de Verdronken Weide. Dit brengt altijd leuke waarnemingen met zich mee. Afspraak om 9.30 u aan het Vijverhuis, Zillebeke Ieper. Gratis voor leden Natuurpunt, niet-leden betalen €1,00. Organisatie: Natuurpunt Westland. Info: Erwin Verfaillie, 0497 62 24 85, erwin.verfaillie@telenet.be Zondag 4 maart: Reeënwandeling in het Helleketelbos, Poperinge Reeën zijn vaste bewoners van onze bospercelen rond Poperinge. Deze vrij schuwe hertachtigen hebben hun geliefd habitat in ons kleinschalig landschap: bospercelen, akkerlanden, weilanden en struweel.

Wie reeën wil observeren moet vroeg uit de veren of bij de avondschemering, dan verlaten de dieren hun schuilplaatsen en in de rust van de ochtend of avond zoeken ze voedsel en laten zich makkelijker zien.

Sporen zoeken,.. of misschien zelfs enkele reeën te zien krijgen, is de opdracht van deze vroegochtend wandeling. Guido Quaghebeur vertelt ons alles over het leven van deze dieren. We verzamelen om 7 uur aan het Helleketelbos, Vijfgemetenstraat, Poperinge. (nabij café De Boshoeve) Kledij en schoeisel aanpassen aan de weersomstandigheden. Een verrekijker bijhebben is een pluspunt. Gratis voor leden Natuurpunt, niet leden betalen 1 euro. Info: Guido Quaghebeur, 057 33 79 78.

Zondag 4 maart: Knoppenwandeling De herfst op school betekent bladeren zoeken en aan de hand van het blad de boom Ieren herkennen. Wie kent niet het eiken-, beuken- of berkenblad. Moeilijker wordt het om bomen en struiken in de winter te herkennen, als de bladeren verteerd zijn. Bomen hebben zeer typische knoppen, bijvoorbeeld de grote glanzende knoppen van de paardenkastanje, de zwarte knoppen van de es of de spitse roodbruine knoppen van de beuk. Bomen en struiken zijn in de winter dus ook goed determineerbaar aan de hand van de knoppen. Het Vlaams Bezoekerscentrum voorziet de nodige zoekkaarten! Ondertussen laat de gids je uiteraard genieten van het bijna-lente-ontspruitende Blankaartgebied. Afspraak: om 14.30 u aan het Vlaams bezoekerscentrum De Otter- Kasteel De Blankaart (Woumen). Deelname: Natuurpuntleden gratis, niet-leden betalen € 1,50. Organisatie: NP IJzervallei i.s.m. Vlaams Bezoekerscentrum De Otter. Info: Natuurpunt op de Blankaart, deblankaart@ natuurpunt.be of 051 54 52 44.

Zaterdag 10 maart: beestentoren bouwen Heb je al eens gehoord van solitaire bijen? Het zijn bijtjes die niet, zoals de honingbij, in een kolonie leven maar die alleen leven. Ze hebben het niet gemakkelijk sinds de mens pesticiden gebruikt. En ze hebben het ook steeds moeilijker om bloemen en schuilplaatsen om hun eitjes te leggen te vinden.

En dus gaan wij ze helpen! We bouwen een grote beestentoren waar er een heleboel bijtjes hun ei-

tjes kunnen gaan leggen!

Dit gaat door in ‘t Folk in Dranouter, van 14 u tot 16.30 u. Deelname: 5 euro. Leeftijd: voor allerhande creatievelingen van 7 tot 12 jaar… Inschrijven: Muziekcentrum Dranouter, 057 44 69 33. Organisatie: De Bron vzw, JNM en Muziekcentrum Dranouter Zaterdag 10 maart: beheerwerken Blankaart Zondag 11 maart.

Entles Info zie 2 maart Zondag 11 maart 2012 Landschapswandeling Westouter Afspraak om 14.30 u aan de kerk in Westouter.

Deelname: Gratis voor SMY-leden, € 2.00 voor nietleden. Organisatie: Stichting Marguerite Yourcenar.

Info: Piet Hardeman, 057 44 56 57.

Vrijdag 16 maart: Prei en oerprei het jaar rond Prei is een van die groenten die wij praktisch een jaar lang in onze tuin kunnen laten groeien. Wij bespreken alle parameters om met de bioteelt succes te oogsten. De meeste tuiniers bedrijven de winterteelt, wij bespreken echter eveneens de andere mogelijke teeltwijzen. Preiteelt in depth! Iedereen kent wel prei, weinigen kennen oerprei Oerprei heeft een zachte smaak en is veel ziekte-resistenter dan de gewone prei. Oerprei is zeer geschikt voor de biologische teelt. Wij bespreken de eigenaardige groeicyclus en mogelijke teeltwijzen. Lesgever Herman Dewaele brengt zaadjes van oerprei mee zolang de voorraad strekt. Leden 1 euro, Niet-Leden 2 euro. Afspraak om 19.30 u aan Milieuboerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke. Organisatie: Velt Westland en VELT IJzervallei i.s.m. Milieuboerderij De Palingbeek. Info: Dirk De Ridder, 057 33 60 63, 17 maart: Padden overzetten(voor ini’s) Ieder voorjaar opnieuw gaan de padden op zoek naar hun geboortepoel om daar hun eitjes te gaan leggen. Daar vallen vaak heel veel verkeersslachtoffers bij. Gelukkig zijn wij er om hen een handje te helpen. We spreken om 19.30 u af aan het Jagershof (Leeuwerikstraat, Poperinge) en staan er rond 21.30 u terug.

24 maart: Seizoenenspel (voor piepers) Ieder jaar opnieuw komen in de lente de krokusjes boven de grond uit piepen, in de zomer fladderen vlinders, bijen en libellen rond, in de herfst zetten de paddenstoelen hun hoedje op en in de winter komen de vogels bij jullie genieten van een vetbolletje. Elk jaar opnieuw gebeurt dat alles opnieuw. Maar wat als de seizoenen in de war zouden worden gegooid? Stel je voor dat het 25° is in de lente, het de hele zomer regent en planten beginnen bloeien in de herfst, wat dan? We spreken om 14 u af aan het Tortelbos in Ieper (Pannenhuisstraat). Om 16.30 u. is de activiteit gedaan.

Zondag 25 maart: Kinderwandeling Lente Kriebelt de lente al bij jou? Kan je niet stil zitten en heb je zin in een toffe ontdekkingstocht vol weetjes en verhalen over de ontwakende natuur?

Kom dan samen met je ouders, grootouders en al wie je lief is naar Kemmel voor een wandeltocht in het natuurgebied De Kemmelberg. Afspraak om 14.30 u aan de parking van CJT De Lork, Kattekerkhofstraat 2 in Kemmel. Deelname: Gratis voor alle kinderen en voor ouders SMY-leden. Ouders niet-leden betalen € 2.00. Bij regenweer zijn laarzen aangeraden. Organisatie: Stichting Marguerite Yourcenar. Info: Piet Hardeman, 057 44 56 57.

Zaterdag 31 maart: Plantenexcursie: naar het Eeuwenhout met NP Wervik Volgend op de cursus gaan wij praktijkervaring opdoen met gids Eric Cosyns. Afspraak om 13.30u op parking De Steenakker te Wervik om te carpoolen. Deelname € 3,00 voor leden NP, € 5,00 voor niet-leden. Gratis voor cursisten “Focus op Natuur”.

Kledij naargelang weersomstandigheden. Inschrijven verplicht. Organisatie: Natuurpunt Wervik. Info: Marc Kino, 0473 51 46 39 of marc.kino@skynet.be Zaterdag 31 maart: Breugelmaal met presentatie jaarvoorstelling - algemene ledenvergadering. Info volgt via nieuwsbrief. Organisatie: NP Wervik. Info: Marc Kino.

DE BRON 46

NATUURPUNT DE BRON vzw V O O R N AT U U R & M I L I E U VA N I J Z E R TOT L E I E Neemt de regionale werking van Natuurpunt vzw waar tussen IJzer en Leie.

Is door het Vlaamse Gewest erkend als regionale vereniging.

Lid van Bond Beter Leefmilieu (BBL), West-Vlaamse Milieufederatie (WMF), Trage Wegen vzw.

Samenwerkingsverband tussen 4 Natuurpuntafdelingen en 5 andere verenigingen.

Lid worden kan door het aansluiten bij één van onze deelverenigingen en dit door het storten van het juiste bedrag op het bijpassende rekeningnummer. Dan ontvangt u voor dat lidgeld de volgende tijdschriften.

9 Aangesloten verenigingen: lidgeld en voordelen 2 VELT afdelingen 4 Natuurpunt afdelingen Natuurpunt Westland Ieper-Heuvelland- MesenLangemark-Zonnebeke Contact: Rudy Claeys - Tel. 057 20 24 54 natuurpuntwestland@telenet.be Natuurpunt De Vlonder Poperinge-Vleteren-Alveringem Contact: Guido Quaghebeur Tel. 057 33 79 78 - g.quaghebeur@skynet.be Natuurpunt Gewerveld Wervik-Geluwe Contact: Marc Kino - Tel. 0473 51 46 39 marc.kino@skynet.be Natuurpunt IJzervallei Diksmuide - Lo-Reninge - Houthulst Contact: Michel Van Breusegem Tel. 0496 54 10 47 waterdalswifters@hotmail.com

VELT Afdeling Westland Contact: Dirk De Ridder Tel. 057 33 60 63 - deridder. dirk@telenet.be VELT IJzervallei Contact: Wim Maris Tel. 051 500 626 - Wim@ ecotechnieken.be

Zin om mee te werken met één van de werkgroepen?

Neem contact op met de verantwoordelijke. Doen!

Vogelopvangnetwerk 0494 16 07 88 Maarten Willems Fabiolaan 4, 8900 Ieper T: 0475 47 81 37 @: maartenwillems@yahoo.com

Jaarlijks lidgeld VELT: €25,00 VELT-leden storten lidgeld op rek. VELT-nationaal: IBANcode: BE51 0010 9905 5062, BICcode: GEBABBEB. Als lid van VELT, wonende in de regio van De Bron vzw ontvang je: • 4 x De Bron • 6 x Seizoenen.

Amfibieënwerkgroep Stefaan Parreyn Kruisekestraat 346, 8940 Wervik T: 0477 33 58 64 @: stefaan.parreyn@telenet.be

2 JNM afdelingen

Insectenwerkgroep Rudy Claeys M. Haiglaan 75, 8900 Ieper T: 057 20 24 54 @: natuurpuntwestland@telenet.be

Jeugdbond voor Natuur en Milieu JNM Afdeling Westland Contact: Griet Jacques - Tel. 057 42 43 84 - grietitie@hotJaarlijks lidgeld Natuurpunt: €24,00. Natuurpuntleden storten lidgeld mail.com op rek. Natuurpunt: IBAN: BE17 2300 0442 3321, BIC: GEBABEBB. JNM Afdeling Westkust Als lid van Natuurpunt en wonende in de regio van De Bron vzw ontvang je: • 4 x Natuur.blad • 4 x De Bron.

Contact: Jeroen Arnoys jeroenarnoys@hotmail.com Tel. 0498 76 76 19

Stichting Marguerite Yourcenar

Contact: Piet Hardeman, Tel. 057 44 56 57 piet.hardeman@telenet.be. Jaarlijks lidgeld: € 10, storten op rekeningnummer SMY: IBAN BE31 0012 3558 1855, BIC GEBABEBB. Als SMYlid, ontvang je 4 keer per jaar De Bron. Ben je lid van VELT of Natuurpunt, dan betaal je slechts €7,50 mits vermelding van je VELT of Natuurpuntlidnummer.

9 Werkgroepen

Jaarlijks lidgeld JNM: €18,00.

JNM-leden storten lidgeld op rek. JNM: IBAN BE10 0012 2805 9204, BIC: GEBABEBB. Als lid van JNM ontvang je • 4 x De Bron • 5 x Euglena.

Natuurpunt De Bron vzw

Je wenst ons tijdschrift De Bron te ontvangen, zonder aansluiting bij één van de deelverenigingen, dat kan door het storten van € 10,00 op rek. Natuurpunt De Bron vzw - IBAN BE77 0682 1226 6642.

Contact: Sofie Butaye - Tel. 051 54 52 44 (kantooruren) - info@debron.be www.debron.be

Bezoek Natuurpunt in het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter Kom een bezoekje brengen aan het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter, de toegangspoort tot de IJzer-en Handzamevallei. Je vindt bij ons heel wat informatie, wandel- en fietsbrochures over de IJzer-en Handzamevallei. Een tentoonstelling dompelt je onder in de leefwereld van de Otter en de wijdse natuur in De Broeken. Het Vlaams Bezoekerscentrum De Otter is de uitvalsbasis van heel wat natuur- en milieuactiviteiten. Ook kan je er terecht over de werking van het Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt en het Regionaal Landschap IJzer & Polder. Wees welkom, we helpen je graag verder!

Praktisch: VBC De Otter is open tijdens het weekend van 13.30 uur 17.30 uur (elke zaterdag en zondag, vanaf 14 januari 2012) en tijdens de kantooruren van 08.30 u. tot 16.30 uur. VBC De Otter, Iepersteenweg 56, 8600 Woumen, 051 54 52 44, www.otter.be, www.natuurpunt. be/bezoekerscentra.

Kerkuilenwerkgroep Erwin Verfaillie Wijtschatestraat 24, 8956 Kemmel T: 0497 62 24 85 @: kerkuilen.westvlaamseheuvels@ telenet.be Paddenstoelenwerkgroep Ann Top Donkerweg 2A, 8920 Langemark T: 057 48 64 11 @: ann.top@skynet.be Plantenwerkgroep Johan Carette Godtschalckstraat 18, 8958 Loker T: 057 44 49 41 @: johan.carette@skynet.be Vogelwerkgroep Kristof Goemaere Izegrimstraat 92, 8900 Ieper T: 0485 70 94 63 @: kristof.goemaere@telenet.be Zoogdierenwerkgroep Guido Quaghebeur Komstraat 89, 8970 Poperinge T: 057 33 79 78 @: g.quaghebeur@skynet.be Trage Wegen Werkgroep Piet Hardeman Goeberg 3, 8954 Westouter T: 057 44 56 57 @: piet.hardeman@telenet.be DE BRON 47

De Bron

België - Belgique P.B. 8900 IEPER 1 3/5429

Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt De Bron v.z.w., voor natuur & milieu van IJzer tot Leie V.U.: Rudy Claeys, MLK Haiglaan 75, 8900 IEPER

DE BRON

Jaargang 19, nummer 76, winter januari, februari, maart 2012 Afgiftekantoor 8900 Ieper 1 Erkenning: P2A6223

Vogelhappening 29 januari 2012 Vlaams Bezoekerscentrum De Otter • kasteel De Blankaart Iepersteenweg 56 • Woumen

• vogelbar • optiekbeurs • infostanden • natuurfotografie • geleide excursies • kinderknutselatelier

© Olivier Dochy

• vrijlating gerevalideerde vogels

DE BRON

V O O R N AT U U R & M I L I E U VA N I J Z E R T O T L E I E