Interview

Bouwkundig beheer van SOGK-bezit Interview

Regelmatig staan in Venster berichten over onderhouds- en restauratiewerkzaamheden aan onze kerkgebouwen. Op die manier wordt u geïnformeerd over wat de SOGK zoal doet om haar rijke bezit van achttien kerken en drie torens voor de toekomst te behouden. En op die manier weet u ook waaraan de (donateurs)gelden van de SOGK worden besteed. Maar hoe worden onderhoud en restauratie eigenlijk geregeld? Een gesprek met Marcel de Kroon, projectleider bouwkunde van Geldersch Landschap & Kasteelen.

Van Geldersch Landschap & Kasteelen? Ja, u leest het goed. ‘De Stichting Oude Gelderse Kerken heeft al geruime tijd een dienstverleningsovereenkomst met GLK’, legt Marcel de Kroon uit. ‘Dat betekent dat GLK de SOGK ondersteuning biedt op bepaalde terreinen. Een daarvan is het bouwkundig beheer van objecten. De afdeling bouwkunde van GLK werkt dus ook voor de SOGK. Behalve mijn functie van projectleider kent deze afdeling een afdelingshoofd, een opzichter, een uitvoerder en zes eigen timmerlieden.’ In nauwe samenspraak met het bestuur van de SOGK zorgen De Kroon en zijn collega’s voor het bouwkundig beheer in de breedste zin van het woord. Daarbij onderscheidt hij drie hoofdtaken: onderhoud, restauratie en veiligheidszorg. Onderhoud is verreweg de grootste taak. ‘Voor elk kerkgebouw en toren hebben we de onderhoudsbehoefte bepaald. Op basis daarvan is voor elke locatie een meerjarenplan gemaakt met een oneindige kalender, bijvoorbeeld: buitenkozijnen schilderen in jaar 1, in jaar 4, in jaar 7 enzovoort. Zo komen alle onderhoudswerkzaamheden met een vaste regelmaat terug.’

Karlijn van Onzenoort

Planmatig en preventief Van dit meerjarenplan (met begroting) maakt De Kroon elk jaar een onderhoudsplan voor het nieuwe jaar, dat door het bestuur van de SOGK wordt goedgekeurd. ‘Kijk,’ wijst hij naar een complex overzicht op zijn beeldscherm, ‘dit zijn de werkzaamheden die we in 2020 in de synagoge in Zutphen gaan uitvoeren. En zo hebben we van alle objecten van de SOGK een onderhoudsschema voor het nieuwe jaar. Op die manier werken we planmatig en daarmee ook preventief.’

Achter de schermen De onderhoudswerkzaamheden vinden voor het leeuwendeel aan de buitenkant plaats en bestaan uit houtwerkherstel, schilderwerk, dakbedekkingswerk en metselwerk. Binnenwerk is er ook regelmatig, bijvoorbeeld het onderhoud van cv-installatie en elektra, maar dit is minder arbeidsintensief. De Kroon werkt vooral achter de schermen: hij

Venster, 2020, nummer 1 — 8 Projectleider bouwkunde Marcel de Kroon. Foto: Ton Rothengatter

maakt planningen, verzamelt offertes, vraagt subsidies aan en zorgt voor de financiële afrekening achteraf.

Bewaken van proces ‘Bij een restauratie is het een ander verhaal’, vervolgt De Kroon. ‘Dan heeft de architect de hoofdrol en bestaat mijn werk vooral uit het bewaken van het proces. Zoals nu bij de restauratie van de Grote Kerk in Wageningen. Architect Van Hoogevest is directievoerder, zoals dat heet, en ik zit namens de SOGK bij de bouwvergaderingen als gedelegeerd opdrachtgever.’ Minstens eens per maand heeft hij overleg met Wim Rohaan, bouwkundig adviseur van het bestuur van de SOGK.

Bewustwording vergroten Een relatief nieuwe taak is die van veiligheidszorg. ‘In 2018 hebben we de kerkgebouwen laten inventariseren en in 2020 gaan we verbeteringen aanbrengen. Overigens zal dat niet simpelweg gebeuren door meer rookmelders op te hangen. Onze insteek zal veel meer zijn om bij gebruikers bewustwording van de risico’s te vergroten. Dat ze er bijvoorbeeld voor zorgen dat tijdens een activiteit in de kerk de elektrische installatie niet wordt overbelast. Of dat ze vermijden dat er overal losse haspels liggen. Met bewustwording kun je al negentig procent van je veiligheidszorg verbeteren en calamiteiten voorkomen. Dat levert meer op dan een extra rookmelder, die afgaat als er al een calamiteit ís.’

Bouwen voor de eeuwigheid Marcel de Kroon hééft iets met oude gebouwen. ‘Vooral een dorpskerk vind ik mooi, omdat die het eerste is wat je ziet als je van veraf komt aanrijden. Dan is een kerk een opvallend silhouet aan de horizon. Wat me verder fascineert aan monumentale gebouwen is hun ouderdom. Tegenwoordig bouwt men voor pakweg vijftig jaar, maar vroeger bouwden ze voor de eeuwigheid. Veel kerken en ook kastelen staan er al honderden jaren. Soms is het voor mij onbegrijpelijk wat ze destijds voor elkaar hebben gekregen zonder de hulpmiddelen die wij nu hebben, zoals vrachtwagens, hijskranen en computers. Dankzij die degelijke bouw en het gebruik van duurzame materialen, zoals leibedekking en natuursteen, zijn deze oude gebouwen er nog steeds en ik vind het mooi om aan hun voortbestaan een steentje bij te dragen.’