KOMÜNÝST DEVRÝM
MARKSÝZM TARTIÞMALARI, MARX'IN KÝTAPLARINA ARTAN ÝLGÝ ve DEVRÝMCÝ MÜCADELE Marksizm tartýþmalarý son derece genel bir kavram. Marksizmin kendisi üzerine bir tartýþma mý? Marksizmin üzerine teori ürettiði, yorum getirdiði çeþitli alanlar üzerine bir tartýþma mý? Marksizmin çeþitli bileþenleri diye tarif edilenler ya da Marksizmin çeþitli alt kategorileri üzerine bir tartýþma mý? Yoksa somut bir gündem üzerine, örneðin ekonomik kriz üzerine Marksizmin görüþleri üzerine bir tartýþma mý olduðu bu tartýþmayý yapanlarýn netleþtirmesi gereken bir durum. Bizim burada üzerinde duracaðýmýz konu, söylediðimiz bu alanlarýn kendisi üzerinde deðil de, daha çok tartýþmalarýn kendisi olacak. Kimi zamanda özel bir iki noktaya gireceðiz. Bu anlamda yazýmýz notlar biçiminde de görülebilir. Öncelikle Marksizm tartýþmalarýnýn tarihi, çýkýþý, ihtiyacý üzerine bir iki þey söyleyelim. Marksizmin çeþitli alanlardaki görüþleri üzerindeki tartýþma Marx ve Engels'in zamanýndan bugüne kadar gelen uzun bir tarihi olsa da, yine de hem çeþitli alanlardaki görüþlerinin hem de bir bütün olarak Marksizmin kendisi üzerine tartýþmalarýn tarihi o kadar da uzun bir zamana yaslanmýyor. Anladýðýmýz kadarýyla özellikle 80'lerden sonra baþlayan emperyalistkapitalizmin neoliberal dönüþümleri dönemiyle ve Sovyetler Birliði, Doðu Avrupa'daki rejimlerin yýkýlmalarýyla baþladý ya da artýþ gösterdi. Türkçede konu üzerine yayýnlanmýþ yayýnlara bakýldýðýnda hepsinin söylediðimiz zaman diliminde yayýnlandýðý görülebilir. Belki de bu topraklara tartýþma geç girmiþ olabilir. Yinede Türkçe dýþýndaki literatüre baktýðýmýzda orada da Marksizm tartýþmalarýnýn kastettiðimiz dönemde yoðunlaþtýklarý görülebilir. Bu durumun, yani Marksizm tartýþmalarýnýn Sovyetler Birliði ve Doðu Avrupa rejimlerinin yýkýlýþýnýn ardýndan yoðunlaþmasý hem normal hem de bir dereceye kadar olumlu sayýlabilir. Zira bir kuramýn/teorinin/anlayýþýn somut uygulama alanlarýndaki sonuçlarýnýn ardýndan tartýþýlmasý normaldir. Ayrýca sosyalizm deneyimlerinin sonuçlarý bir ihtiyacý da ortaya çýkarýyor. Salt sonuçlardan yola çýkarak bile teorideki bozulmanýn/donmanýn/kýrýlmanýn varlýðýný görebilmek mümkün. Kuþkusuz sonuçlar, kendilerini
yaratan nedenler zincirinin son halkasýdýr. Bu nedenler zincirini çözümlemek esas olmalýdýr. Ancak þuan bahsettiðimiz yöntem sorunu ya da tartýþmalarýn þu ya da bu zamanda baþlamasý gerektiði üzerine bir tartýþma da deðil. Sonuçlarý hangi biçimde ele alýrsak alalým ortada Marksizm zemininde tartýþýlmasý gereken pek çok sorunun varolduðudur. Bu anlamda Marksizm tartýþmalarýný olumlu saymak gerekir. Fakat yine de bir dereceye kadar olumlu saymak gerektiði açýktýr. Tartýþmayý yapanlar otomatikman bu sorunlarý çözmüþ, doðrusunu ortaya koymuþ hatta Marksizm zemininde durmuþ bile olmuyorlar. Maalesef tartýþmalarýn pek çoðunda bu söylediklerimiz yaþanmaktadýr. 80'lerden baþlayarak 90'larýn ilk yarýsýnda Marksizmi, sosyalizmi tartýþan öznelerin ve geleneksel aydýnlarýn pek çoðu bunun sonucunda Marksizm dýþýnda yerlere savruldular. Bugünde Marksizm tartýþýlýyor. Ancak bu tartýþmalardan devrimci bir sonuç ya da yönelim çýkmýyor. Böylece tartýþmaya neden olan olumsuzluklara geri dönülmüþ olunuyor. Marksizmin "öz-kaynaklarý"na dönmek olumlu bir baþlangýç olsa da yeterli olmuyor. Sonrasýnda bozulmaya neden olan süreçlerin anlaþýlmasý, buradan ileriye dönük sonuçlar çýkarmak gerekiyor. Devrimci hareket Marksizm'e 60'lardaki ya da biraz daha eski saflaþmalarýn gözlüklerinden baktý. Bu saflaþmaya neden olan anlayýþlar sonuçlarýna ulaþtýlar. SBKPÇKP saflaþmasý ya da Arnavutluk Emek Partisinde dile gelen anlayýþ, Küba, Vietnam'daki uygulamalarýn ortaya çýkardýðý anlayýþlar, bunlarýn hepsi kastettiðimiz saflaþmalar olarak bir döneme damga vurdular. Bu anlayýþlarýn herhangi birisine baðlanarak Marksizm zeminindeki sorunlarý çözebilmek mümkün gözükmüyor. Doðrusu bu saflaþmalara hala baðlý olduðunu söyleyenlerin kendileri de bu zeminde tartýþmaya cesaret edemiyor. Burada yeniden öz-kaynaklara dönme sorununa geliyoruz. Sonuçta bahsettiðimiz saflaþmalara neden olan Marksizm anlayýþlarý eleþtirilmeden sorunlar tartýþýlamaz. Son 10-15 yýldýr Marksizm alaný içindeki tartýþmalar yoðunlaþtý. Son yýllarda da sýk sýk, kapitalizmin devamý sayfa 19’da
20
KOMÜNÝST
DEVRÝM
DEVRÝM ÝÇÝN DEVRÝMCÝ PARTÝ PARTÝ ÝÇÝN ÖRGÜTLÜ HAZIRLIK DEVRÝMCÝ KOMÜNÝST HAREKET MERKEZ YAYIN ORGANI SAYI : 32 ARALIK-O OCAK 2009
FÝYATI: 1,50 YTL
KRÝZ ve SEÇÝM GÜNDEMÝ EÞLÝÐÝNDE BURJUVA DÜZENÝNÝN SALDIRILARI ve DEVRÝMCÝ HAREKETTE SORUNLAR Yoðun gündemlere sahne olan 2008 yýlýnýn son günleri de benzer þekilde sarsýcý geliþmelere tanýklýk etti. Toplumsal mücadele dinamikleri bakýmýndan son iki yýldýr 1 Mayýs dolayýsýyla çatýþmalý bir sürecin içerisinden geçiliyordu. Bununla birlikte son süreçte giderek kendisini hissettiren ekonomik kriz ve sonuçlarý üzerinden çeþitli hareketlenmeler yaþanýyor. Yýlýn son günlerinde baþlayan Gazze saldýrýsý dolayýsýyla da Filistin davasýyla dayanýþma eylemleri diðer eylemli gündemler olarak öne çýktýlar. Burjuvazinin gündeminde kriz olmasýna raðmen ergenekon operasyonu ve Ýsrail'in Gazze saldýrýsýnýn her yaný kapladýðý kesin. Tüsiad son toplantýsýnda dikkatleri kriz gündemine çekmeye çalýþsa da dikkatlerin baþka alanlara yoðunlaþmasýnýn onlarýn da iþine gelen bir durum olduðu bellidir. Doðrusu Tüsiad'ýn söylemek istediði, devlet ve hükümetin burjuvazi için krizin etkilerini azaltacak tedbirleri-siz bunu kaynak aktarmak olarak anlayýn-almasý, buna karþýlýk kitleleri ise baþka gündemlerle oyalamasý idi. Düzenin asli partisi AKP de belediye seçimleri öncesi kendi yönettiði belediyelere yardýmcý olmak, kitleler karþýsýnda zor duruma düþmeden durumu idare etmek, seçimlerden sonra sermaye için devletin imkânlarýný seferber etmek þeklinde zevahiri kurtarmaya çalýþýyor. Bu süreçte devrimci ve sol hareketin ekonomist damarý çatlarcasýna öne çýktý. Ekonomik krizden kitle hareketinin yükseliþi beklentileriyle beraber, yapýlan her eylemin övgüsü devrimci basýnda bol bol yer buldu. Bugünkü krizi 29 bunalýmýyla karþýlaþtýrýp, o zamanki dünya durumuyla bugünkü dünyanýn durumu, o zamanki öznelerin durumuyla þimdikilerin durumu arasýndaki farklar bilinmezcesine süreçlerin kendi doðal sonuçlarýna ulaþacaðý beklentileriyle "nesnelci teoriler" hortladý. Dolayýsýyla kriz gündemi dolayýsýyla
devrimci hareketin gündelik faaliyeti varolanýn övgüsüne hapsoldu. Kitle hareketinin yükseldiði zamanlarda "öznelliði" öne çýkaranlar, bugün düþmanýn saldýrýlarýyla yaþanan güçsüzlük, kitlelerden yalýtýk, "kitlesizlik" ortamýnda varolan en geri eylemlerin peþinde sürüklenmekten kurtulamýyor. Oysa bugün varolanýn peþinden sürüklenen, onun övgüsünü yapan deðil, nesnelci, ekonomist tutumlarla hesaplaþma ile öznelliði öne çýkaran, hareketin kendisini özeleþtirel bir süzgeçten geçiren, nesnellikle öznelliðin arasýndaki farký bilince çýkaran, varolan ortama müdahaleyi adým adým ve kendini yenileyen bir sürecin gerektirdiðini vurgulayan bir tarzý hayata geçirmek gerekir. 90'larýn sonu 2000'lerin baþlarýndan itibaren düþmanýn saldýrýlarýyla karþý karþýya kalan devrimci hareket bugüne kadar gelen tasfiyecilik rüzgarýnýn etkisi altýndadýr. Giderek legal alanlara sýkýþan devrimci faaliyet, oportünist-liberal hareketle aradaki ayrýmý silikleþtirmekte, düþmanýn saldýrýlarýyla birlikte tasfiyeciliðin etkisini arttýrmaktadýr. Devrimci hareketle liberal hareket arasýnda siyasetin içeriðinde farkýn olmadýðý yerde siyaset yapýþ tarzý arasýnda da bir fark kalmayýnca devrimci kadrolardaki erozyon da artmaktadýr. Bugün devrimci hareketteki ya da soldaki herhangi bir gruptan yaþanan kopmalar devrimci bir arayýþla, devrimci bir
BU SAYIMIZDA Birlik Sorunu Dünyada 68 Hareketi ve Gençliðe Bakýþýmýz
8 1
19 Aralýk Kavga Bilinci!
9
68 Dönemi ve Gençliðe Bakýþ
1
Ekonomik Krizler ve Solun Kriz Saplantýsý Siyonizm ve Filistin Hrant Dink Eylemi ve Devrimci Dayanýþma