DÜNYA KOMÜNÝZMÝ B
ir sonraki toplumun maddi ön koþullarý, daima, bir önceki toplumun içinde oluþurlar. Maddi ön koþullarý henüz oluþmamýþ bir gelecek hakkýnda ancak ütopyalarda bulunabiliriz. Fakat, eðer gelecek toplumun maddi ön koþullarý, eski toplumun baðrýnda filizlenmiþse, o zaman, yeni toplum hakkýnda ütopyalara gerek yoktur. Geleceðin yüksek toplumuna artýk olgulara dayanarak somut biçimde yaklaþabiliriz. Ancak, ondan önce, bugünkü kapitalist topluma somut yaklaþmamýz lazým. Komünist toplumun üzerine kurulacaðý maddi-ekonomik geliþmeler, kapitalist toplumun tüm evrimi boyunca oluþturuldu ve olgunlaþtýrýldý. O halde bu olgularý sonuna dek izlememiz gerekiyor. O zaman göreceðiz ki, bu olgularýn geliþimi, toplumlarý zorunlu olarak komünizme götürür. Marx ve Engels’in kapitalizmi çözümlemeleri; Lenin’in tekelci kapitalizmi çözümlemesi, bu olgularýn geliþimini izlemek ve sosyalist toplumun maddi ön koþullarýnýn eski toplumun içinde nasýl doðmakta olduðunu ortaya çýkarmak içindir. Kapitalist toplum hakkýnda düþünceleri olmayanlarýn, geleceðin toplumu üzerine ne düþünceleri olabilir ki? Kapitalist toplum olduðu yerde durmuyor; sürekli bir deðiþim ve geliþim içinde. Ýlkel sermaye birikim aþamasýndan, mali-sermaye çaðýna varan bir dizi alt-üst oluþ dizisinden geçmiþtir. Kapitalizm, tekelci kapitalizme (emperyalizme) dönüþmüþtür. Kapitalizmin tarihi boyunca, egemen olan ü-
retimde anarþi, yerini tekelci aþamada planlýlýða býrakmýþtýr. Kapitalizmin geliþimini dikkatlice izleyen Engels, tekelci kapitalist aþamanýn belirtilerini açýk olarak ortaya koyar; “Anonim þirketlerden, koca sanayi dallarýna egemen olan ve tekelleþtiren tröstlere geçtiðimizde, sadece özel üretim deðil, plansýzlýk da sona erer.” Tekelci kapitalizm, üretimde planlýlýk eðilimini ifade eder. Tekelci kapitalizmin bir eðilimi olan devlet-tekel bütünleþmesi, ayný zamanda, üretimde anarþinin sona ermesi anlamýna gelir. Ancak, yalnýzca bir eðilim olarak. Yoksa, tekeller serbest rekabetin üstünde ve yanýnda varolmaya devam ederler. Ekonomik kriz dönemlerinde büyük bir üretici güç niceliði havaya uçurulur. Tekeller kendi yapýlarýndaki tüm planlama eðilimine karþýn, hiçbir zaman kapitalizm, doðasýnda varolan yýkýcý yasalarýn etkisinden kurtulamaz. Üretimin planlýlýk eðilimine raðmen, kapitalizm çerçevesinde bulunuyoruz. Hiç þüphesiz, tekelci kapitalizm, sosyalizme en “yakýn” kapitalizmdir. Lenin’in belirttiði gibi: “Böyle bir kapitalizmin sosyalizme ‘yakýnlýðý’ proletaryanýn gerçek temsilcileri için sosyalist devrimin yakýnlýðý, kolaylýðý, uygulanabilirliði, zorunluluðunun bir kanýtý olmalýdýr, yoksa tüm reformistlerin uðraþtýðý bu devrimin reddi ve kapitalizmin þirin gösterilmesi karþýsýnda hoþgörülü davranmanýn bir gerekçesi asla olmamalýdýr”. “Emperyalizm; Tekelci Kapitalizmin Yüksek Aþamasý” adlý kitabýnýn önsözünde V.Ý. Lenin, tekelci kapitalizmin, sosyaliz53. Sayý / 26 Ekim-9 Kasým 2005
min arifesi olduðunu özellikle belirtir. Tekelci kapitalizm, sosyalist devrim açýsýndan en olgun aþamadýr. Tekellere el koy, iþte sana sosyalizme hazýr teknik bir temel. Ancak, tekelci kapitalizm ne denli sosyalizmin öngünü olursa olsun, toplumsal üretimin boyutlarý ne kadar geliþmiþ olursa olsun, sosyalizme kendiliðinden deðil, proletaryanýn eylemiyle, proletarya devrimiyle geçilecektir. Nedir kapitalizmle birlikte ortaya çýkan ve sosyalizmin dayanacaðý bu maddi öðeler? Bunlar, her þeyden önce, üretici güçlerdir, toplumsal üretici güçler bilim ve genel ulaþým tekniði buna dahildir. Büyük sanayidir, elektriktir, büyük ölçekli üretimdir, elektrifikasyondur. Sosyalizm tüm bu temeli hazýr bulacaktýr. Tüm bu temelin hazýr olduðu bir yerde, proletarya iktidarý ele geçirmede çok zorlansa da, iktidarý ele geçirdikten sonra çok kolay devam edecektir. Üretici güçler, geliþmiþlik bakýmýndan, 20. yüzyýlýn baþlarýndan çok daha ileri noktadadýr. Üretici güçler dünya çapýnda geliþmiþtir ve iç içe geçmiþtir. Toplumsal üretim, dünya düzeyinde ileri bir boyut kazanmýþtýr. Maddi koþullar sosyalizme geçiþ için genel olarak olgundur. Buradan daha ileriye, sosyalizme varýlacaktýr. Tüm dünyadaki toplam toplumsal sermayenin bir doða yasasýnýn zorunluluðu gibi daha az elde toplanmasý büyük bir hýz kazandý. Uluslararasý tekelci birleþmeler en yoðun dönemini yaþýyor. Baðýmlý ülkelerde ise ekonomi birkaç emperyalist tekel tarafýndan ilhak edildi. Sermayenin küresel birikimi ve merkezileþmesi, önüne çýkan her þeyi yýkýyor. Bir avuç tekelci güç kendi zenginliðinden baþka zenginlik býrakmýyor; kendi egemenliðinden baþka egemenlik tanýmýyor. Böylece emekçi halk, onun çýplak egemenliðini daha çabuk yýkabilecektir. Kapitalizm dünyada egemen olarak, kapitalist iliþkileri en ücra köþeye bile taþýyarak, kapitalist merkezileþmeyi dünya çapýnda gerçekleþtirerek, özcesi maddi koþullarý her yerde olgunlaþtýrarak, sosyalizme geçiþi kaçý-
3