Yeni Evrede
Baþyazý
Mücadele Birliði
yük bir kriz, kaçýnýlmaz olarak oluþur. Toplumsal üretimin geliþmesi zorunlu olarak planlý üretimi dayatýr. Planlý toplumsal üretime geçme eðilimi ve zorunluluðu kendini tekellerde gösterir. Kapitalizmin tekelci aþamasý planlý üretime geçiþte bir noktanýn vurgulanmasýdýr. Tekeller ayný zamanda toplumsal üretimin daha büyük boyutlara varmasýný saðlar. Tekeller ne kadar planlý üretim yapsalar da, yine de bu toplumsal boyutlarý durmadan artan üretimin tam olarak planlý yairinç fiyatlarýnýn artýþýyla baþlayan kriz, tüm gýda fiyatlarýnýn pýldýðý anlamýna gelmez. Tekellerin dayandýðý meta üretimi anarþi içinde, da artmasýyla birlikte derine giden etkisini bütün kapitalist anarþi ile birlikte yürür. Bu nedenle, tekeller üretimdeki anarþiyi büsbüsistemde gösterdi. Ekonomik kriz ister ekonominin bir dalýn- tün ortadan kaldýramazlar. Toplumsal üretimin artan büyümesi üretimin da baþlasýn, ister bir kapitalist ülkede baþlasýn, hemen tüm ekonomiyi et- düzenlenmesini planlý olarak yapýlmasýný her bakýmdan dayatýyor. kisi altýna alýyor ve bir sistem krizi haline gelerek kapitalist dünyayý bir Üretimin insan gereksinmelerini karþýlamak için deðil de, kar için bütün olarak sarsýyor. Üretim ya da finans alanýndaki her yeni kriz, varo- yapýldýðý bir toplumda krizler ve kýtlýk kaçýnýlmazdýr. Krizlerin olmadýðý, lan kapitalizmin dünya krizinin yeni bir aþamasýdýr ve sistemin krizini ke- doðadan kaynaklanan kýtlýk nedeniyle insanlarýn ölmediði, planlý üretim, skinleþtirir. Ekonomik krizler, kapitalist sistemi bir daha terketmemek ancak üretim araçlarýnýn insanlarýn ortaklaþa denetiminde olduðu bir yerüzere artýk iyice kalýcý duruma gelmiþtir. Kapitalizmin dünya krizi belli ar- de olanaklýdýr. Üretimin düzenlendiði böyle bir toplumda kýtlýk baþgösalýklarla þiddetlenmek ve en üst noktaya çýkmak zorundadýr. terdiðinde ya da doðadan kaynaklý baþka sorunlar çýktýðýnda stoklarda Her ekonomik krizin yýkýcý etkisini tüm kapitalist sistem üzerinde bulunan ürünlerle, bir açlýk çekilmeden o dönem atlatýlýr. Oysa ki kapitagöstermesi ya da kapitalizmin dünya krizinin her yeni ekonomik krizle i- lizmde stok krizin ifadesidir. Yapay stoklama ise, fiyatlarý yükselterek yayice derinleþerek daha yýkýcý hale gelmesi, kapitalist sistemin geliþimi ve pay kýtlýk yaratarak, yüksek kar saðlamanýn aracýdýr. Sosyalist toplumda vardýðý noktayla ilgilidir. Her kapitalist ülkenin dünya pazarýna baðlan- ise stok, depolama toplumun üretici güçleri elden kaçýrmamasý, onlarý sümasý, uluslarýn karþýlýkla baðýmlýlýðý, sermayenin dünya çapýnda belli te- rekli denetim altýnda tutmasý için bir zorunluluktur. Üretim anarþisine dakellerde merkezileþmesi, dünyanýn bu nesnel iliþkileri içinde her yanan kapitalist üretim, yerini üretim anarþisinin olmadýðý planlý üretimin ekonomik kriz kapitalist dünyanýn tümünü etkileyen bir sonuç yaratýyor. yapýldýðý bir topluma býrakmak zorundadýr. Bir süre önce meydana gelen Güney Asya borsa krizinin (finans krizi) ve Kapitalizmin yarattýðý gýda kýtlýðý ve yolaçtýðý açlýk, emekçileri dünþimdiki gýda krizinin kapitalist dünyayý boydan boya kaplamasý dünyanýn yanýn birçok yerinde ayaklanmalara itti. Açlýk ayaklanmalarý dünyada dabugünkü nesnel durumuyla ilgilidir. Güney Asya krizi sýrasýnda yüz mi- ha sýk görülmeye baþladý. Sermayenin büyümesi ve merkezileþmesi lyonlarca küçük mülk sahibi bir anda kendini mülksüzler arasýnda buldu. beraberinde, emekçi kitlelerin daha da derinleþen yoksulluðunu getiriyor Þimdiki gýda krizi sýrasýnda da yüz milyonlarca insan açlýk ve ölümle kar- ve bu da kaçýnýlmaz olarak, gitgide artan ayaklanmalara yolaçýyor. Uzlaþþý karþýya geldi. Yüz milyonlarca insanýn yoksulluðu aniden ileri boyut- maz sýnýf çeliþkilerinin keskinleþmesi ve gün be gün emekçilerin artan lara sýçradý. Kapitalizmin ekonomik krizleri asýl yýkýcý etkisini daima öfkesi devrimleri zorunlu olarak gündeme getiriyor. Ýki sýnýf arasýndaki saemekçi sýnýflar üstünde gösterir. vaþým sonunda bir bunalýma varýr. Burada bir devrim kaçýnýlmaz hale geToplumsal üretim anarþisi kapitalist üretimde içerilidir. Bir ürünün lir. baþýna nelerin geleceði ancak piyasaya, dünya pazarýna çýktýktan sonra Yalnýzca kapitalizme özgü olan ekonomik krizler, kapitalizmin çöküþ belli olur. Her üretici, pazarýn durumunu bilmeden üretim yapar. Tüm ü- dinamiklerini hýzlandýrýcý bir rol oynar. Eski toplumun çöküþ dinamiklereticiler ayný þeyi yapacaðýndan pazar aðzýna dek malla dolar. Yani paza- ri artýk sýçramalý bir özellik kazanmýþtýr. Kapitalizmin ekonomik kriz döra ihtiyaç olduðundan daha fazla mal sürülmüþtür. Bu durumun bir krize nemleri tüm iç çeliþkilerin keskinleþtiði, sistemin kendi içindeki yolaçmasý kaçýnýlmaz. Meta paraya dönüþemez. Yani sermaye kendini geliþmeler nedeniyle büyük bir darbe yediði dönemlerdir. Çöküþ dev agerçekleþtiremez. Kapitalist toplumda her üreticinin deðiþmez amacý kar dýmlarla ilerler. Kriz dönemlerinde çok sayýda iþçi iþsiz kalýr, üretici güçelde etmektir; yoksa toplumun gereksinimini karþýlamak deðil. Burada i- ler atýl kalýr ve büyük miktarlarda maddi ürün yokolur. Geliþmeyi belirgin se bir týkanma olmuþtur. Sermayenin kendisi bilfiil sermayeye dayalý ü- olarak yavaþlatan kapitalizm, insanlýðýn tüm kuþaklar boyu bugüne akretimin engeli haline gelmiþtir. tardýðý geliþme düzeyini de tehlikeye atar. Ýnsanlýk, kapitalist biçim taraSermaye her zaman daha karlý alana doðru yönelme eðilimi taþýr. fýndan elde edilen geliþmenin meyvelerini yine kapitalist biçim nedeniyle Sermaye bir kez karlý alana kaydýktan sonra, bir daha kolay kolay eski a- yitirmekle karþý karþýya. Kapitalistlerin egemenliðine karþý geliþen toplana dönmez. Sermaye yatýrýmýnýn yapýlmadýðý bir üretim alaný ise, felç lumsal devrimlerin nedeni bu. Ancak bu kapitalist egemenlik zora dayaolur, üretim dýþý kalýr. Ýnsanýn ihtiyacýný karþýlayan yararlý bir ürünün, bir lý bir devrimle yýkýlarak, eski biçimin getirdiði yýkýcý sonuçlardan kullaným-deðerinin, üretilmesi kapitalist için hiçbir þey ifade etmez. O kurtulunabilinir. yalnýzca kar, daha fazla kar peþinde koþar. Son ayaklanmalar açlýk ve ölüm sýnýrýnda yaþayan kitleler tarafýnTarýmda olsun, sanayide olsun üretim, günbegün artýk daha büyük öl- dan gerçekleþtirildi. Ayaklananlar kapitalist kurumlara ve onlarý koruyan çekli yapýlýyor. Büyük ölçekli üretim yapamayanlar yýkýlýp gitmekten kur- devlete yöneldi. Bu hareketin sosyalizme yönelmesi kaçýnýlmaz. Bugün tulamazlar. Büyük ölçekli üretim ise daha büyük miktarda sermaye ulaþýlan üretici güçlerin geliþme düzeyiyle, insanlarýn aç kalmasý ve yokgerektirir. Eðer hala küçük ölçekli üretim yapýlýyorsa, bunun nedeni, bu sulluk çekmesi önlenebilir. Ancak kapitalizmde, yani üretim araçlarýnýn alanlarda yoksulluk sýnýrýndaki ücretlerdir. Fakat rekabet ve dünya paza- kapitalist niteliði nedeniyle, bunlar emekçilerin yoksulluðunun nedeni harý her kapitalisti büyük ölçekli üretim yapmaya zorlar. Büyük ölçekli üre- line geliyor. Bu durumda zorunlu tarihsel görev kapitalizmi yýkmak ve tim ya da geniþletilmiþ yeniden kapitalist üretimin olmasý için, pazar toplumsal üretici güçlerin sermaye niteliðine son vermektir. Bu nesnel sorununun sürekli çözülmesi yani pazarýn devamlý geniþletilmesi zorun- gerçek ve devrimci çözüm yolu her kriz sýrasýnda her ayaklanma sýrasýnlu. Fakat en büyük pazar bile üretimin geniþliðine ayak uyduramaz. Bu ne- da kendini kitlelere biraz daha kabul ettiriyor. denle pazar sorunu kapitalistin karþýsýna sürekli çýkar. Pazar sorununu her “aþtýðýný” sandýðý bir sýrada daha büyük bir sorun olarak karþýsýna çýkar. C.DAÐLI O bu kabustan hiç kurtulamaz. Bu alanda bir kriz, her defasýnda daha bü-
KAPÝTALÝST ÜRETÝM ANARÞÝSÝ VE ÜRETÝMÝN YENÝDEN ÖRGÜTLENMESÝ
P
116. Sayý / 10 - 24 Mayýs 2008
3