สานพลัง ตั้งรับ และปรับตัวกับภัยคุกคามระบบอาหารท้องถิ่นภาคเหนือ

เวทีสัมมนาวิชาการ “สานพลัง ตั้งรับและปรับตัวกับภัยคุกคามระบบอาหารททองถิ่นภาคเหนือ”

1

เวทีทีสัมมนาวิชาการ “สานพ พลัง ตั้งรับแลละปรับตัวกับภั บ ยคุกคามรระบบอาหารรทองถิน่ ภาคเหนือ” วันที่ 11-12 กันยายยน 2556 ณ วิทยาาลัยบริหารศาาสตร มหาวิทยาลั ท ยแมโจ อําเภอสันทราย ท จังหวัดเชียงใหม หลักการรและเหตุผล ง ่นภาคเหนือ มียุทธศาสตตร 3 ป (พ.ศ.2554-56) ที่ขขั​ับเคลื่อนประเด็นความ เครือขายงานวิจัยเพื่อทองถิ น นประเด็ ป นเนน หรื ห อเปนเนื้อหาาหลัก (Them me) ซึ่งมีเปาหมาย ตองการรใหเกิดพื้นทีรปธรรมใน ่ รู มั่นคงดานอาหารเป ระดับตาง ๆ ในการจัดการความมั ด ่นคงทางอาหาร น รในบริบทสังคมไทย ค โดยมีนิเวศวัฒนธรรรมเปนตัวแบง โดยการ สรางควาามรูจากฐานรรากผานการสสนับสนุนงานวิวิจัยเพื่อทองถิถิ่น ที่มีเนื้อหาางานครอบคลลุมทั้งหวงโซของระบบ ข อาหาร จากฐานทรัพยากร (ดิน น้ํา และปาไม) กาารผลิตและปจจั จ ยการผลิต การตลาดและ ก ะการกระจาย จนถึงการ บริโภคแลละสุขภาพ เครือขายงาานวิจัยเพื่อทองถิ่นภาคเหหนือ ไดจัดเวทีทีสัมมนาวิชาการ ครั้งที่ 1 “หลากนิเวศ เ หลาย ก ่นคงทางอาหาร : ตัวตน คนภภาคเหนือ” เมื่อวันที่ 22 กั​ันยายน 25544 ณ หอง วัฒนธรรรม ในการจัดการความมั ประชุมเลลควิว กรีนเลคครีสอรท อ.เมือง จ.เชียงใหหม มีสาระจากปาฐกถาพิเศษ “ทางเลือก ทางรอด คววามมั่นคง ทางอาหาารภาคเหนือ” การเสวนาชุมชนวิจัย “ฝาวิ า กฤติโลก....ดวยชุมชนจัดการตนเอง” ด การเสวนาภาาคี “พลัง เครือขาย สูการจัดการรความมั่นคงททางอาหาร ภาาคเหนือ” และทิศทางอนาคตการผลักดันนความมั่นคงททางอาหาร ระดับภาคคเหนือ ซึ่งไดดแนวทางโจทยวิจัยเกี่ยวกับประเด็ บ นควาามมั่นคงทางออาหารในระดั​ับชุมชน เครือข อ าย และ ประเทศ เวทีสัมมนาวิวิชาการ ครั้งที่ 2 ไดจัดขึ้นอีกในปถัดมา เนื้อหาเนนคือ “วิจัยทองถิน่ เสนทางสูความมั ว ่นคง ทางอาหาารบนฐานนิเวศ ว วัฒนธรรมม ภาคเหนือ” เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2555 2 เพื่อนําเเสนอรูปธรรมมพื้นที่วิจัย “ชุมชนจัดการอาหาร” ด บนฐานนิเวศศวัฒนธรรมภาาคเหนือ การรแลกเปลี่ยนชุดความรู ประะสบการณ “คววามมั่นคง ทางอาหาาร” จากฐานชชุมชนสูระดับนโยบาย น และะการสรางควาามรวมมือการรทํางานกับภาาคีเครือขายทีที่เกี่ยวของ กับประเด็ด็นความมั่นคงงทางอาหาร หลั ห งจากนั้นก็มีการขับเคลื่อนงานต อ อเนื่อง อ โดยสนับสสนุนทุนวิจัยแกกชุมชนใน ประเด็นตตาง ๆ ตามกาารวิเคราะหโจทย จ รวมกันซึ่งเป ง นโจทยยกระดั ก บที่มีเปาหมายสู า การขัขับเคลื่อนในระะดับเหนือ ชุมชนวิจัยรวมดวย ในป 2556 ซึ่งเปนปสุดทายของยุ า ทธศาาสตร มีการสนนับสนุนโครงกการวิจัยเพื่อทองถิ่นในประเด็นความ ก า 30 โครงการ ในพื้นที่ 4 จังหวัด ไดดแก จังหวัดนาน า ลําพูน มั่นคงดานอาหารและปประเด็นที่เกี่ยวของไปแลวกว ลําปาง และแม แ ฮองสอน มีความชัดเจนในการสรรางความรู คนน เครือขาย และภาคี แ ความมรวมมือในระดับตาง ๆ ไดแก ระะดับภาค(เหนืนอ) ระดับจังหวั ห ด(ลําพูนแลละแมฮองสอนน) ระดับอําเภภอ(อ.ปาย จ.แแมฮองสอน) และระดับ ตําบล(ต.ดงพญา อ.บอเกลื อ อ จ.นาน) น ดังนั้น เครือขายงานวิจัยเพื เ ่อทองถิ่นภาาคเหนือ จึงกําหนดจะจั า ดเววทีสัมมนาวิชาาการขึ้น ในวันที น ่ 11-12 กันยายนน 2556 เพื่อนําเสนอผลการ า รดําเนินงานทุกระดับตามยุยุทธศาสตร 3 ป ที่ผานมา แและกําหนดยุทธศาสตร ท การเคลื่ อนงานต อ อ เนืนองไปอี ่ ก 4 ป (2557-25660) รวมถึ ง การแลกเปลี ก ่ ยนเรี ย ย นรู น โยยบายด า นอาหาร และ สถานการณที่เปนภัยคุคกคามตอคววามมั่นคงดานอาหาร น จากกภาคีความรวมมื ว อที่ทํางานนดานนโยบายประเทศ เพื่อเพิ่มเติ เ มมุมมองทีกว ก่ างขึ้นของนันักวิจัยเพื่อทองถิ่นและผูเกียวข ย่ อง รวมถึงการสร ง างเสริริมทักษะและเนนื้อหาการ วิเคราะหใหเทาทันสถาานการณเพิ่มขึ้น เววทีสัมมนาวิชากการ “สานพลัง ตัต้งรับและปรับตัวกับภัยคุกคามมระบบอาหารทองถิ อ ่นภาคเหนือ”

1

วัตถุประะสงค 1 เพื่อนําเสนอผลการดําเนิ 1. า นตามยุทธศาสตร ธ ความมั่นคงทางออาหารระดับตตาง ๆ ภาคเหหนือ และ เปดรับควาามคิดเห็น 2 เพื่อกําหนนดแนวทางการรขับเคลื่อนงาานตอเนื่องในปป 2557-60 และจัดตั้งกลไกกการจัดการระะดับภาค 2.

3 เพื่อเติมคววามรูและมุมมองต 3. ม อสถานกการณความไมมมั่นคงดานอาาหารในภาคเหหนือและทางอออก 4 เพื่อนําเสนนอผลการดําเนินงานแบงตามห 4. ต วงโซระบบอาหารท ะ องถิ่น หาโจททยใหมและจัดตั ด ้งกลไก ยอย กลุมเปาหมาย จํานววนประมาณ 200 คน 11.

2 2.

3 3.

4 4.

5 5.

6 6.

เจาหนาที่ศูศนยประสานงงานวิจัยเพื่อทองถิ่นภาคเหนือ นักวิจัยจากเครือขายงานวิจัยเพื่อทองถิ่นภาคเหนือ สกว.ฝายวิวิจัยเพื่อทองถิถิน่ /ฝายอื่น ๆ หนวยงานน/ ภาคี/ เครือขขายประเด็น/ ทองถิ่น ภาคีนักวิชาการ/ ช ผูกําหนดนโยบายระะดับตาง ๆ สื่อมวลชนน

จํานวน 20 คน จํานวน 110 คน จํานวน 10 คน จํานวน 40 คน จํานวน 15 คน จํานวน 5 คน

วันเวลาแและสถานที่ วัวนที่ 11-12 กันยายน 25566 ณ วิทยาลัยบริ ย หารศาสตร มหาวิทยาลัลัยแมโจ อ.สันนทราย จ.เชียงใหม ง ผลที่คาดดวาจะไดรับ 1 เกิดความเขาใจและการรเรียนรูผลกาารดําเนินงานตามยุทธศาสสตร 3 ป และไไดขอเสนอตอแนวทาง 1. อ น ตอไป ขับเคลื่อนงานในระยะต 2 รับรูและเขขาใจสถานการรณที่เปนภัยคุกคามตอความมั่นคงดานออาหารและทางงออก 2.

3 เกิดการแลลกเปลี่ยนเรียนรู 3. ย รวมกันของเครือขายงงานวิจัยเพื่อททองถิ่นภาคเหหนือกับหนวยงานภาคี ย เครือขายทีที่เกี่ยวของ องคกรรวมจั ว ด 1. เครือขายงงานวิจัยเพื่อทองถิน่ ภาคเหนนือ 2. สถาบันชุมชนเกษตรกร ม รรมยั่งยืน 3 วิทยาลัยบริ 3. บ หารศาสตร มหาวิทยาลัยแม ย โจ 4 ศูนยวิจัยระบบทรั 4. ร พยากกรเกษตร (ศวททก.) ม.เชียงใใหม 5 มูลนิธิเกษษตรกรรมยั่งยืน ประเทศไทยย 5.

6 สํานักประสานงานชุดโคครงการความมมั่นคงทางอาหหาร สกว. ฝาย 2 6.

7 สกว.ฝายวิวิจัยเพื่อทองถิถิน่ 7. ติดตอประสานงาน คุณปวีณา ราชสีห โทรศัพท 08-1673-5713 อีเมล p-paaveena@hottmail.com เววทีสัมมนาวิชากการ “สานพลัง ตัต้งรับและปรับตัวกับภัยคุกคามมระบบอาหารทองถิ อ ่นภาคเหนือ”

2

กําหนดการร วันที่ 11 กันยายน 25556 เวลา 13.00 น. นําเสสนอผลการดดําเนินงานตาามยุทธศาสตตร 3 ป “การรสถาปนาควาามมั่นคงดานอาหารบนฐ น ฐาน นิเวศศวัฒนธรรม” - ระดับภาคเหนือ.........โดย คุณอรุณี เวีวียงแสง ผูป ระสานงานเเครือขายงานวิวิจัยเพื่อทองถิถิ่นภาคเหนือ - ระดับจังหวั​ัดลําพูน ... โดดย คุณวันเพ็ญ พรินทรากูล ผูป ระสานงานศศูนยประสานงงานวิจัยเพื่อทองถิ่นจังหวัดลํ ด าพูน - ระดับอําเภอปาย ...... โดดย คุณธนันชั​ัย มุงจิต ผูป ระสานงานศศูนยประสานงงานวิจัยเพื่อทองถิ่นจังหวัดแม ด ฮองสอน - ระดับตําบลลดงพญา .. โดดย คุณอภิสิทธิ์ิ ลัมยศ ศูนยประสานงาานวิจัยเพื่อทองถิ อ ่นจังหวัดนนาน เปดรับฟงความคิคิดเห็นจากผูผูท รงคุณวุฒิ - ดานวิชากาาร โดย อ.พฤกกษ ยิบมันตะสิสิริ ศูนยวิจัยทรั ท พยากรทางการเกษตร (ศศวทก.) ม.เชียงใหม ย อ.ประะภาพร ขอไพบูลย สํานักปรระสานงานชุดโครงการความมมั่นคงอาหาร - ดานงานขับเคลื บ ่อนสังคม โดย คุณสุภา ใยเมือง ผอ.มูลนิธิเกษตรรกรรมยัง่ ยืน (ประเทศ ไทย) - ดานงานนโโยบาย โดย คุณอุบล อยูหวา ผูป ระสานงงานเครือขายเเกษตรกรรมททางเลือก ภาคอีสาน ดําเนินินรายการโดยย คุณสุภาวิณี ทรงพรวาณ ณิชย เครือขายงานวิจัยเพือ่อทองถิ่นภาคเเหนือ เวลา 15.30 น. สรุป/ แลกเปลี แ ่ยนผผลที่เกิดขึ้นจากยุ จ ทธศาสตตร 3 ป - ดานความรูรูตลอดหวงโซระบบอาหารททองถิ่น ปู - ดานพื้นที่รปธรรม - ดานกลไกกการจัดการควาามมั่นคงดานออาหารระดับจั​ังหวัด อําเภออ และตําบลเปปาหมาย แนวทางการขับเคลื่อนงานในรระยะตอไป (ปป 2557-60) - เนื้อหาหลัก Theme - กําหนดกลไไกการขับเคลือน ่ Theme ระดั ร บภาค ดําเนินินรายการโดยย คุณนิติศักดิ์ โตนิติ ผอ.สถถาบันปญญาปปติ และทีมเคครือขายงานวิจัจยั เพื่อทองถิน่

เววทีสัมมนาวิชากการ “สานพลัง ตัต้งรับและปรับตัวกับภัยคุกคามมระบบอาหารทองถิ อ ่นภาคเหนือ”

3

วันที่ 12 กันยายน 25556 เวลา 8.30 น. พิธีเปด เวลา 9.00 น.

กลาวต ว อนรับ โดยย ดร. สมคิด แกวทิพย ผอ.วิทยาลัยบริหารศาสตร ห มหหาวิทยาลัยแมมโจ กลาวเป ว ดงาน โดยย ผศ.ดร. บัญชร ญ แกวสอง ผูอํานวยการฝฝายวิจัยเพื่อทองถิ่น สํานักงานกองทุนสนนับสนุนการวิจัย (สกว.)

เวลา 9.15 น.

ปาฐกกถาพิเศษ “นนโยบายและยยุทธศาสตรความมั ค ่นคงททางอาหารขอองประเทศไททย” โดยย รศ.ดร.จันทรรจรัส เรี่ยวเดชชะ รองผูอ ํานววยการ สกว. และ ผูอํานวยยการฝายเกษตตร

เวลา 9.45 น.

VCDD “สานพลัง ตัต้งรับและปรัรับตัวกับภัยคุกคามระบบบอาหารทองถิถิน่ ภาคเหนือ” อ

เวลา 10.15 น. รับประทานอาหารรวาง เวลา 10.30 น. เติมความรูเหนือชุ อ มชน “ภัยคุคกคามตอคววามมั่นคงดานอาหาร” า 1) ภัยคุกคามแลละความเปราะบางตอความมมั่นคงดานอาหหารภาคเหนือ โ คุณกิ่งกรร นรินทรกุล ณ อยุธยา รอง ผอ.มูลนิธิชววิ โดย ี ถี 2) ผลกระทบจากกการเปลี่ยนแแปลงภูมิอากาาศและการปรับตั บ วของเกษตตรกร โ คุณวิฑูรย ปญญากุล ผอ.มูลนิธิสายยใยแผนดิน โดย 3) ระบบเกษตรพ ร พันธะสัญญา โ คุณเกียรติ โดย ร ศักดิ์ ฉัตรดี สถาบันชุมชนเกษตรกรร ช รมยั่งยืน (ISACC) เวลา 11.30 น. เติมความรู ค  “ขบววนการและเคครื่องมือขับเคคลื่อนความมมั่นคงดานอาาหาร” 4) ตัวชี้วัดความมมั่นคงดานอาหหารระดับเหนืนือชุมชน จังหววัดเชียงใหม โ ดร.พนมศักดิ์ พรหมบุบุรมย ศูนยวิจยทรั โดย ยั พยากรทาางการเกษตร (ศวทก.) ม.เชชียงใหม 5) ตัวชี้วัดความมมั่นคงดานอาหหารระดับครัวเรื ว อนและชุมชน ช ภาคเหนือ โ คุณเกียรติ โดย ร ศักดิ์ ยืนยง มูลนิธิเกษตรรกรรมยั่งยืน 6) การขับเคลื่อนเกษตรอิ น นทรีรียข องมหาวิทยาลั ท ยแมโจ โ ผศ.พาวิน มะโนชัย แลละดร.ชมชวนน บุญระหงษ มหาวิ โดย ม ทยาลัยแแมโจ เวลา 12.30 น. รับประทานอาหารรกลางวัน เวลา 13.30 น. แยกกหองยอยเสววนา “การขับเคลื บ ่อนงานตตลอดหวงโซซอาหาร ภาคเหนือ” หองที่ 1 ชุมชนจัดการอาหารบน ด นฐานทรัพยากกร 1. “กการจัดการอาหหารพื้นที่สูงวิถีลัวะ” บานหวยหมี อ.บอเกลือ จ.นาน 2. “กการจัดการอาหหารพื้นที่สูงวิถีปะกาเกอะญ ญอ” บานแมอูอคู อหลวง อ.ขุขุนยวม จ.แมฮฮองสอน 3. “การใช “ ประโยชนจากปาชุมชน ม 2,000 ไรร” บานแมเชียงรายลุม อ.แมมพริก จ.ลําปาาง 4. “ภภูมิปญญาปะกกาเกอะญอกับการจั บ ดการผานพิธีกรรม” บานแมสะแงะะ อ.แมทา จ.ลลําพูน 5. “สสานเครือขายปาชุมชนทั้งตําบลสรางพื้นที่อาหาร” บานตะเคี น ยนปม อ.ทุงหัวชาง จ.ลําพูน 6. “คความมั่นคงทาางอาหารบนฐฐานทรัพยากรร (คนเมือง)” บบานหัวทุง อ.เเชียงดาว จ.เชีชียงใหม ดําเนินินรายการโดยย คุณภัทรา มาน ม อย ศูนยประสานงานวิ ป จัยเพื่อทองถิน่ จ.ลําปาง ผูทรงงคุณวุฒิ คุณเดโช ไชยทั ไ พ มูลนิธิธเิ พื่อการพัฒนาที น ่ยั่งยืน (ภาคเหนือ) เววทีสัมมนาวิชากการ “สานพลัง ตัต้งรับและปรับตัวกับภัยคุกคามมระบบอาหารทองถิ อ ่นภาคเหนือ”

4

หหองที่ 2 ความเสี่ยง ความเปราะบางและะทางออกในกการผลิตอาหารของชุมชน 1. “ขขาวโพดเลี้ยงสสัตวกับการเปปลี่ยนแปลงวิถีถชี มุ ชน และขอเสนอตอทางงออก” จ.แมฮฮอ งสอน 2. “การผลิ “ ตขาวแและทางเลือกการจัดการสูความมั ค ่นคงดานอาหาร” า จ.แแมฮองสอน 3. “การแก “ ปญหาาขาวไมพอกินบ น านสะวาใต” อ.บอเกลือ จ.น จ าน 4. “คความมั่นคงทาางอาหารบนฐฐานเกษตร (ไททใหญ)” บานแพมบก น อ.ปาย จ.แมฮองสสอน 5. “เเกษตรในเมืองเชี ง ยงใหม” เครื เ อขายเชียงใหม ง เขียวสวยยหอม 6. “สสถานการณเกษตรอิ ก นทรียเชี เ ยงใหม” สถถาบันชุมชนเกกษตรกรรมยัง่งยืน (ISAC) ดําเนินินรายการโดยย คุณธนันชัย มุงจิต ศูนยประสานงานวิ ป จัยเพื่อทองถิ่น จ.แมฮองสอน ผูทรงงคุณวุฒิ คุณสุเมธ ปานจํ ป าลอง ชุดโครงการควา ด ามมั่นคงทางออาหารภาคอีสาน ส หหองที่ 3 กระบวนการตลาดดและมาตรฐานเกษตรอินทรี ท ย 1. “ตตลาดเครื่องมือเชื่อมโยงผูผลิ ผ ตและผูบริโภค” ภ เครือขายเกษตรกรรมมยั่งยืน จ.ลําพูน 2. “กกระบวนการตตลาดเพื่อพัฒนาการผลิ น ตแลละขยายสมาชิก” เครือขายเเกษตรทางเลือก อ อ สะเรียง จ.แมฮองสอนน อ.แม 3. “รระบบตลาดที่เป เ นธรรมและมาตรฐานทองถิ ง น่ ” สถาบันชุ น มชนเกษตรรกรรมยั่งยืน 4. “กการศึกษาบทเเรียนตลาดนัดอิ ด นทรีย” ทีมวิ ม จยั จากมหาาวิทยาลัยแมโจ 5. “ตตลาดขายสงผักปลอดภัย จ.เชี จ ยงใหม” แผนงานพื แ ชอาาหารปลอดภัยยเชียงใหม (สสสจ.) ดําเนินินรายการโดยย คุณจีรวรรณ ณ โสดาวัฒน สมาคมมาตรรฐานเกษตรอิอินทรียภาคเหนือ ผูทรงงคุณวุฒิ ดร.สมคิด แก แ วทิพย วิทยาลั ย ยบริหารศศาสตร มหาวิททยาลัยแมโจ คุณสุภา ใยยเมือง มูลนิธเกษตรกรรมยั เิ ัง่ ยืน (ประเทศศไทย) หหองที่ 4 รูเทาทั า น ตั้งรับแลละปรับตัวกับภัยคุกคามจากกการบริโภคตามกระแส แลละสุขภาพ 1. “สสรางสํานึกสูการปรั ก บเปลี่ยนพฤติ น กรรมกาารบริโภคตามมกระแส” บานนแปนใต อ.แจจหม จ.ลําปาง 2. “กการบริโภคอาหารพื้นบานเพือ่ การดูแลสุขภาพ” ข บานสัสันตับเตา อ.บบานโฮง จ.ลําพูพน 3. “กการฟนฟู สืบทอดตํ ท ารับอาหหารไทใหญ” บบานปางหมู อ.เมื อ อง จ.แมฮฮองสอน 4. “กการฟนฟู สืบทอดตํ ท ารับอาหหารและพัฒนาาแหลงอาหารรมอญ” บานหนองดู-บอคาวว อ.ปาซาง จ..ลําพูน 5. “คความมั่นคงทาางอาหารบนฐฐานวัฒนธรรมม (ลาหู)” บานดอยมด น อ.เวีวียงปาเปา จ.เเชียงราย ดําเนินินรายการโดยย คุณวันเพ็ญ พรินทรากูล ศูนยประสานนงานวิจัยเพื่อทองถิ่น จ.ลําพูน ผูทรงคุ ร ณวุฒิ อ.กนกวรรณ ณ อุโฆษกิจ ประธานสมาค ป คมมาตรฐานเกกษตรอินทรีย เวลา 15.30 น. ประกกาศแนวทางกการการขับเคลืลื่อนงาน และสสนับสนุนงานนวิจัยเพื่อทองถิถิน่ ประเเด็นความมั่นคงด ค านอาหารร เวลา 16.00 น. ปดการสั ก มมนา

เววทีสัมมนาวิชากการ “สานพลัง ตัต้งรับและปรับตัวกับภัยคุกคามมระบบอาหารทองถิ อ ่นภาคเหนือ”

5